۸۵٬۹۶۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اخوانالمسلمین''' سازمان مذهبی - سیاسی که در 1307 هجری شمسی ۱۳۴۷ هجری قمری (سال ۱۹۲۸ میلادی) در مصر و به وسیلهٔ شیخ حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنا معروف به [[حسن البنا]] (۱۹۰۶-۱۹۴۹)در شهر اسماعیلیه بنیانگذاری شد. | '''اخوانالمسلمین''' سازمان مذهبی - سیاسی که در 1307 هجری شمسی ۱۳۴۷ هجری قمری (سال ۱۹۲۸ میلادی) در مصر و به وسیلهٔ شیخ حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنا معروف به [[حسن البنا]] (۱۹۰۶-۱۹۴۹)در شهر اسماعیلیه بنیانگذاری شد. | ||
در کشورهای عربی و اسلامی به فعالیت پرداخت. این نهضت به تاءثیر از اندیشههای [[سید جمالالدین اسدآبادی]] و در پاسخ به انحطاط داخلی [[مسلمانان]] و سلطه بیگانگان بر کشورهای اسلامی، به ویژه بر کشور [[مصر]] پدید آمد. اخوانالمسلمین جهت رسیدن به اهدافش (چون زنده کردن شعائر اسلامی و برافکندن سلطه اجانب و برقراری حکومت اسلامی) در جبهههای مختلف فرهنگی، نظامی و سیاسی به مبارزه پرداخت و در این رهگذر چند بار به دست حکومت ملک فاروق منحل شد و طی آن شمار زیادی از اعضای آن دستگیر و یا اعدام شدند. پس از ترور حسن البنا بتدریج تحولی در جنبش [[اخوانالمسلمین]] صورت گرفت. این تحول عبارت بود از جایگزین کردن راههای مسالمتآمیز به جای مبارزه مسلحانه علیه رژیم و سلطه بیگانگان. این اقدام که در پی ناامیدی از مؤ ثر بودن راه حل نظامی برگزیده شد، از محبوبیت و کارآیی اخوان کاست و گروههای جدید اسلامی (مانند جهاد اسلامی) که اغلب متاءثر از اخوانالمسلمین بودند، امّا بر مبارزه نظامی پای میفشارند، پا به میدان گذاشتند. با این وصف، تاءثیر عمیقی که جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و [[جهان اسلام]] داشته است، غیر قابل انکار میباشد. | در کشورهای عربی و اسلامی به فعالیت پرداخت. این نهضت به تاءثیر از اندیشههای [[سید جمال الدین اسد آبادی|سید جمالالدین اسدآبادی]] و در پاسخ به انحطاط داخلی [[مسلمانان]] و سلطه بیگانگان بر کشورهای اسلامی، به ویژه بر کشور [[مصر]] پدید آمد. اخوانالمسلمین جهت رسیدن به اهدافش (چون زنده کردن شعائر اسلامی و برافکندن سلطه اجانب و برقراری حکومت اسلامی) در جبهههای مختلف فرهنگی، نظامی و سیاسی به مبارزه پرداخت و در این رهگذر چند بار به دست حکومت ملک فاروق منحل شد و طی آن شمار زیادی از اعضای آن دستگیر و یا اعدام شدند. پس از ترور حسن البنا بتدریج تحولی در جنبش [[اخوانالمسلمین]] صورت گرفت. این تحول عبارت بود از جایگزین کردن راههای مسالمتآمیز به جای مبارزه مسلحانه علیه رژیم و سلطه بیگانگان. این اقدام که در پی ناامیدی از مؤ ثر بودن راه حل نظامی برگزیده شد، از محبوبیت و کارآیی اخوان کاست و گروههای جدید اسلامی (مانند جهاد اسلامی) که اغلب متاءثر از اخوانالمسلمین بودند، امّا بر مبارزه نظامی پای میفشارند، پا به میدان گذاشتند. با این وصف، تاءثیر عمیقی که جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و [[جهان اسلام]] داشته است، غیر قابل انکار میباشد. | ||
جنبشهای اسلامی دارای دو بُعد اندیشهای و جامعهشناختی میباشند، برخی صاحبنظران، جنبشها را از بُعد اندیشهای و بعضی از بُعد جامعه شناختی بررسی میکنند؛ اما برای مطالعه همهجانبه باید به هر دو بُعد آن پرداخت. چه بسا بتوان واکنشهای مسلمانان در دو قرن اخیر را به دو جریان پیروی از تمدّن غرب و جریان احیا و بازسازی تفکّر دینی تقسیم کرد. هدف اصلی جریان اصلاحطلبی دینی در قرن 19 در جوامع اسلامی، عکسالعملی در برابر خطر فرهنگی و سیاسی اروپا و رفع سلطه آنان در جوامع اسلامی بود. | جنبشهای اسلامی دارای دو بُعد اندیشهای و جامعهشناختی میباشند، برخی صاحبنظران، جنبشها را از بُعد اندیشهای و بعضی از بُعد جامعه شناختی بررسی میکنند؛ اما برای مطالعه همهجانبه باید به هر دو بُعد آن پرداخت. چه بسا بتوان واکنشهای مسلمانان در دو قرن اخیر را به دو جریان پیروی از تمدّن غرب و جریان احیا و بازسازی تفکّر دینی تقسیم کرد. هدف اصلی جریان اصلاحطلبی دینی در قرن 19 در جوامع اسلامی، عکسالعملی در برابر خطر فرهنگی و سیاسی اروپا و رفع سلطه آنان در جوامع اسلامی بود. | ||
خط ۱۲۰: | خط ۸۸: | ||
این سخنان وی که اخوانالمسلمین خواستار انقلاب نیست به حکومت مصر امیدواری میداد که اخوانالمسلمین قصد ندارد با خشونت به مبارزه با دولت برای دستیابی به اهداف خود اقدام نماید. درحالیکه که اسلامگرایان افراطی ریشه همه مشکلات جامعه مصر را در سیستم حکومتی مصر دانسته و خواستار سرنگونی آن بودند. آنان اخوانالمسلمین را متهم میکردند اصل جهاد را ترک کرده و به سوی همکاری با دولت گرایش یافتهاند. این افراد بعدها از اخوانالمسلمین جدا و جنبشهای رادیکالی چون جهاد اسلامی مصر را به وجود آوردند. ولی رهبران اخوانالمسلمین تأکید داشتند دین رسمی کشور در قانون اساسی، اسلام میباشد. و از سوی دیگر استعمارگران در کشور وجود ندارند که دست به مبارزه مسلحانه علیه آنان بزنند. | این سخنان وی که اخوانالمسلمین خواستار انقلاب نیست به حکومت مصر امیدواری میداد که اخوانالمسلمین قصد ندارد با خشونت به مبارزه با دولت برای دستیابی به اهداف خود اقدام نماید. درحالیکه که اسلامگرایان افراطی ریشه همه مشکلات جامعه مصر را در سیستم حکومتی مصر دانسته و خواستار سرنگونی آن بودند. آنان اخوانالمسلمین را متهم میکردند اصل جهاد را ترک کرده و به سوی همکاری با دولت گرایش یافتهاند. این افراد بعدها از اخوانالمسلمین جدا و جنبشهای رادیکالی چون جهاد اسلامی مصر را به وجود آوردند. ولی رهبران اخوانالمسلمین تأکید داشتند دین رسمی کشور در قانون اساسی، اسلام میباشد. و از سوی دیگر استعمارگران در کشور وجود ندارند که دست به مبارزه مسلحانه علیه آنان بزنند. | ||
عمر تلمسانی معتقد بود اخوانالمسلمین مایل است حقیقت اسلام در جهان گسترش یابد. وی مانند بنیانگذار اخوانالمسلمین اعتقاد داشت اسلام با هر گونه | عمر تلمسانی معتقد بود اخوانالمسلمین مایل است حقیقت اسلام در جهان گسترش یابد. وی مانند بنیانگذار اخوانالمسلمین اعتقاد داشت اسلام با هر گونه فرقهگرایی و اختلافات مذهبی مخالف بوده و هدف اصلی اتحاد بین مسلمانان برای دستیابی به اهداف بزرگتری میباشد. | ||
== افکار سید قطب == | == افکار سید قطب == | ||
خط ۱۴۴: | خط ۱۱۲: | ||
هدف نهایی اخوانالمسلمین برقراری یک [[حکومت اسلامی]] میباشد و در دیدگاه آنها مهمترین اساس، یک حکومت الهی با محوریت شریعت میباشد؛ البته ایجاد یک کشور مسلمان تنها خواسته اخوانالمسلمین نبود، بلکه هدف اصلی آنان، سرنوشت جامعه مسلمین بود. آنان بازگشت به قرآن را یک وظیفه شرعی و برای حفظ جامعه اسلامی در برابر انحرافات میدانستند. [28] علاوه بر قرآن، از سنّت، اجماع، قیاس و آرای مجتهدین هم میتوان استفاده کرد، لذا باید مطابق با نیاز زمان احکام را بررسی و تفسیر کرد. آنان درباره جامعیت و قابل اجرا بودن و قوانین الهی در تمام زمانها و مکانها، نظرات خاصی داشتند. به طور مثال در مورد بریدن دست دزد معتقد بودند عمل دزد بعد از اینکه جامعه تمام نیازهای او را فراهم کرد، مستوجب بریدن دست میگردد، نه این که بدون در نظر گرفتن وضعیت جامعه، بتوان حدّ سرقت را جاری کرد، و تا وقتی جامعه اسلامی واقعی وجود ندارد، این قوانین نباید اجرا گردد. | هدف نهایی اخوانالمسلمین برقراری یک [[حکومت اسلامی]] میباشد و در دیدگاه آنها مهمترین اساس، یک حکومت الهی با محوریت شریعت میباشد؛ البته ایجاد یک کشور مسلمان تنها خواسته اخوانالمسلمین نبود، بلکه هدف اصلی آنان، سرنوشت جامعه مسلمین بود. آنان بازگشت به قرآن را یک وظیفه شرعی و برای حفظ جامعه اسلامی در برابر انحرافات میدانستند. [28] علاوه بر قرآن، از سنّت، اجماع، قیاس و آرای مجتهدین هم میتوان استفاده کرد، لذا باید مطابق با نیاز زمان احکام را بررسی و تفسیر کرد. آنان درباره جامعیت و قابل اجرا بودن و قوانین الهی در تمام زمانها و مکانها، نظرات خاصی داشتند. به طور مثال در مورد بریدن دست دزد معتقد بودند عمل دزد بعد از اینکه جامعه تمام نیازهای او را فراهم کرد، مستوجب بریدن دست میگردد، نه این که بدون در نظر گرفتن وضعیت جامعه، بتوان حدّ سرقت را جاری کرد، و تا وقتی جامعه اسلامی واقعی وجود ندارد، این قوانین نباید اجرا گردد. | ||
حسن حنفی اندیشمند مصری تحت تأثیر فضاهای فکری دنیای عرب از جمله اخوانالمسلمین، واکنشهای بارزی در مورد هویت خواهی، عدالت جویی، | حسن حنفی اندیشمند مصری تحت تأثیر فضاهای فکری دنیای عرب از جمله اخوانالمسلمین، واکنشهای بارزی در مورد هویت خواهی، عدالت جویی، چپگرایی اسلامی و چالش با غرب را بیان داشت و بنیادگرایی مبارز جهان اسلام را «گریه مظلومان» دانسته است و اعلام نمود درست نیست غرب به عنوان مرکزیت فرهنگی جهان به حساب اید، مسلمانان باید غرب را مورد بررسی دقیق قرار دهند و معتقد است برای پیشرفت باید برخود آگاهی و زایش درونی و توسعه بومی توجّه کرد «خدا در خویشتن انسان تجلی میکند و آزادی خواهی آدمی، جلوهای از اراده الهی در اوست» و هیچ اندیشه دینی امری مطلق و مقدّس نیست و قابل بررسی و انتقاد مجدد میباشد و انسانها باید آگاهانه متون دینی را مورد بررسی قرار دهند «اگر خدا را در این نزدیکی و در خویشتن خویش آدمی و در متن هستی، تاریخ، فرهنگ، جامعه و مردمان جلوه کند معرفت دینی هم، معرفت بشری خواهد بود و در عین محدودیتها و قابل انتقاد بودنش همراه به شرط آزمون، خواهد توانست در جهت اعتلا بخشیدن به زندگی دینداران کارآمد باشد و در نتیجه لزومی ندارد دنبال معرفت دینی مقدّس و نابی باشیم که به طور کلّی از حوزه تاریخ، فرهنگ بشری و دخالت فهم ذهن آدمی بیرون باشد». وی خشونت و تکفیر را رد میکند و بر این اعتقاد است که همه باید با تمام اندیشههای خود در جامعه حضور داشته باشند. به دلیل همین اندیشهها، حسن حنفی به تفکر التقاطی متهم گردید. | ||
=اخوان در دوره حسنی مبارک= | =اخوان در دوره حسنی مبارک= | ||
خط ۱۹۰: | خط ۱۵۸: | ||
برخی از مهمترین ویژگیهای اخوانالمسلمین عبارتند از: | برخی از مهمترین ویژگیهای اخوانالمسلمین عبارتند از: | ||
1) | 1) مهمترین ویژگی اخوانالمسلمین، جامع و فراگیر بودن آن است. این ویژگی دارای دو بعد است: نخست این که اخوان در مصر به صورت یک تشکیلات جامع ظهور کرد، به گونهای که فقط یک نهضت سیاسی نبود، بلکه یک واحد فرهنگی، یک مؤ سسه اقتصادی، یک بینش اجتماعی، یک ارتش مردمی و... نیز بود. دوم این که کم و بیش در برخی از کشورهای اسلامی ایدهها، هدفها و تشکیلات اخوانالمسلمین به عنوان یک الگوی مناسب مبارزه ضد دولتی پذیرفته و به کار بسته شد، حتّی این الگوگیری در کشورهای اسلامی دورتر از مصر چون ایران (فدائیان اسلام) و افغانستان (حزب جمعیت اسلامی هم صورت گرفته است. | ||
2) دیگر ویژگیهای اخوان آن است که کارش را با تبلیغ و معرفی دین اسلام به عنوان تنها راه نجات آغاز کرد. سپس به جذب وسازماندهی افراد در مرحله سوم به مبارزه و ستیز همهجانبه (به ویژه نظامی) علیه رژیم مصر و استعمار [[انگلیس]] پرداخت. در ستیزه جو شدن اخوان، مساءله [[فلسطین]] بیش از سایر مسائل (مانند افزایش سلطه استعمار) مؤ ثر بود. به عنوان نمونه، اخوان در سال 1325 ه. ش. / 1946 م. برای نخستین بار دستههای کوچک نظامی برای حمله مسلحانه به مراکز یهودیان در خاک فلسطین، اعزام کرد؛ وهمچنین اعضای اخوان در اولین جنگ اعراب واسرائیل شرکت کردند. اخوان 1331 ه. ش. / 1952 م. علیه (ملک فاروق) از آن جمله است. | 2) دیگر ویژگیهای اخوان آن است که کارش را با تبلیغ و معرفی دین اسلام به عنوان تنها راه نجات آغاز کرد. سپس به جذب وسازماندهی افراد در مرحله سوم به مبارزه و ستیز همهجانبه (به ویژه نظامی) علیه رژیم مصر و استعمار [[انگلیس]] پرداخت. در ستیزه جو شدن اخوان، مساءله [[فلسطین]] بیش از سایر مسائل (مانند افزایش سلطه استعمار) مؤ ثر بود. به عنوان نمونه، اخوان در سال 1325 ه. ش. / 1946 م. برای نخستین بار دستههای کوچک نظامی برای حمله مسلحانه به مراکز یهودیان در خاک فلسطین، اعزام کرد؛ وهمچنین اعضای اخوان در اولین جنگ اعراب واسرائیل شرکت کردند. اخوان 1331 ه. ش. / 1952 م. علیه (ملک فاروق) از آن جمله است. | ||
نمی اندیشد. به بیان دیگر، اگرچه اخوان در اعتقاد به پیاده شدن اسلام به عنوان تنها راه نجات مادی و معنوی جامعه پابرجا مانده است، ولی تنها راه تحقق این هدف را در گرو فعالیتهای سیاسی که در چارچوب یک سیستم آزاد انجام میشود، میداند. بدین سان اخوان به صورت یک سازمان سیاسی در آمده است که برای تصاحب قدرت سیاسی از طریق مبارزات سیاسی تلاش میکند. | نمی اندیشد. به بیان دیگر، اگرچه اخوان در اعتقاد به پیاده شدن اسلام به عنوان تنها راه نجات مادی و معنوی جامعه پابرجا مانده است، ولی تنها راه تحقق این هدف را در گرو فعالیتهای سیاسی که در چارچوب یک سیستم آزاد انجام میشود، میداند. بدین سان اخوان به صورت یک سازمان سیاسی در آمده است که برای تصاحب قدرت سیاسی از طریق مبارزات سیاسی تلاش میکند. | ||
3) ویژگی و اهمیت اخوانالمسلمین تنها به عقایدی نیست که مطرح ساخته است زیرا آنچه اخوان مطرح نمود از سوی اندیشمندان دیگر اسلامی چون سید | 3) ویژگی و اهمیت اخوانالمسلمین تنها به عقایدی نیست که مطرح ساخته است زیرا آنچه اخوان مطرح نمود از سوی اندیشمندان دیگر اسلامی چون سید جمالالدین، عبده، کواکبی مطرح شده بود. بلکه اهمیت اخوان به آن جهت است که تعالیم و عقاید اسلامی را به زبانی ساده، قابل فهم، منظم، مسنجم که توانا در پاسخگویی به نیازهای جدید مسلمانان باشد، درآورد و نیز آن را برای سامان دادن به یک نهضت نیرومند مردمی به کار برد. | ||
=دستاوردهای مبارزه= | =دستاوردهای مبارزه= | ||
خط ۲۰۶: | خط ۱۷۵: | ||
ب) پشتیبانی از افسران آزاد: اخوانالمسلمین امید داشت که با به حکومت رسیدن افسران آزاد به رهبری جمال عبدالناصر، احکام اسلام در مصر پیاده شود. بر این اساس به همکاری با افسران آزاد برای انجام کودتا علیه ملک فاروق پرداخت. مؤ ثرترین کمک اخوان به کودتاگران در این جهت این بود که مردم را در زمان وقوع کودتا به حمایت و پشتیبانی از آن به خیابانها آورد، و در اثر همین حمایت مردمی، کودتای افسران آزاد با موفقیت تواءم گردید. اندکی بعد اخوانالمسلمین دریافت که ناصر و گروه او تمایلی به پیاده کردن احکام اسلامی در مصر ندارند. در نتیجه بین اخوانالمسلمین و افسران آزاد اختلاف پدید آمد. نقطه اوج این اختلاف سوءقصد به جان عبدالناصر از سوی اخوانالمسلمین در سال 1333 ه. ش. / 1954 م. بود. | ب) پشتیبانی از افسران آزاد: اخوانالمسلمین امید داشت که با به حکومت رسیدن افسران آزاد به رهبری جمال عبدالناصر، احکام اسلام در مصر پیاده شود. بر این اساس به همکاری با افسران آزاد برای انجام کودتا علیه ملک فاروق پرداخت. مؤ ثرترین کمک اخوان به کودتاگران در این جهت این بود که مردم را در زمان وقوع کودتا به حمایت و پشتیبانی از آن به خیابانها آورد، و در اثر همین حمایت مردمی، کودتای افسران آزاد با موفقیت تواءم گردید. اندکی بعد اخوانالمسلمین دریافت که ناصر و گروه او تمایلی به پیاده کردن احکام اسلامی در مصر ندارند. در نتیجه بین اخوانالمسلمین و افسران آزاد اختلاف پدید آمد. نقطه اوج این اختلاف سوءقصد به جان عبدالناصر از سوی اخوانالمسلمین در سال 1333 ه. ش. / 1954 م. بود. | ||
ج) تاثیر اخوان بر دیگر گروههای اسلامی در مصر: اخوانالمسلمین پس از ناکامیهای نظامی اش در دهه 30 ه. ش. / 50 م. (مانند ترور نافرجام ناصر)، فعالیت نظامی را کنار گذاشت. به بیان دیگر اخوان دیگر از مبارزه مسلحانه برای نیل به هدفهایش پیروی نمیکند، و در پی تغییر رژیم تنها از راههای مسالمتآمیز است، ولی گروههای اسلامی متاءثر و منشعب از | ج) تاثیر اخوان بر دیگر گروههای اسلامی در مصر: اخوانالمسلمین پس از ناکامیهای نظامی اش در دهه 30 ه. ش. / 50 م. (مانند ترور نافرجام ناصر)، فعالیت نظامی را کنار گذاشت. به بیان دیگر اخوان دیگر از مبارزه مسلحانه برای نیل به هدفهایش پیروی نمیکند، و در پی تغییر رژیم تنها از راههای مسالمتآمیز است، ولی گروههای اسلامی متاءثر و منشعب از همان استراتژی دهه 1940 م. / دهه 1320 ه. ش.اخوانالمسلمین مصر است. | ||
==افول اخوان و فقدان رهبری واحد: == | |||
قبل از دهه 30 ه. ش. / 50 م. حسن البنا، نه تنها رهبر اخوانالمسلمین بلکه رهبر حرکت اسلامی مصر به شمار میرفت. امّا پس از آن، به علت ناتوانی رهبران بعدی اخوان در پدیدآوردن وحدت رویه در مبارزه علیه رژیم و نیز به دلیل پدیدار شدن گروههای اسلامی مختلف که بطور عمده بر خلاف اخوان، بر مبارزه مسلحانه ضددولتی تکیه داشتند، وحدت رهبری حرکت اسلامی مصر از بین رفت. یکی از مبارزان مصری دراینباره میگوید: | |||
(وضعیت ما طوری است که ایرانیها باید [[امام خمینی]] [ره] را بصورت قرض الحسنه به مدت یکسال به | (وضعیت ما طوری است که ایرانیها باید [[سید روحالله موسوی خمینی|امام خمینی]] [ره] را بصورت قرض الحسنه به مدت یکسال به مصریها تحویل دهند تا یک انقلاب سراسری به شیوه ایرانی، مصر را دگرگون سازد.) | ||
=جنبش اخوانالمسلمین در کشورهای دیگر= | =جنبش اخوانالمسلمین در کشورهای دیگر= | ||
خط ۲۶۱: | خط ۲۳۴: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:مقالهها]] | ||
[[رده: | [[رده:جریانها و جنبشها]] | ||
[[رده: | [[رده:اخوان المسلمین]] |