۸۸٬۰۸۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ']]↵<references />' به ']]') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
| عنوان = ابن ادریس حلی | |||
| تصویر =عالمان شیعه.jpg | |||
| نام = محمد بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی حلی عجلی | |||
| نام‌های دیگر = ابن ادریس، ابن ادریس حلی | |||
| سال تولد = ۵۴۳ ق | |||
|نام | | تاریخ تولد = | ||
| محل تولد = حله، [[عراق]] | |||
| | | سال درگذشت = ۵۹۸ ق | ||
| | | تاریخ درگذشت = | ||
| محل درگذشت = حله، عراق | |||
| استادان = {{فهرست جعبه افقی |عبداللّه بن جعفر دوریستی |ابن زهره حلبی |[[ابن شهرآشوب|ابن شهر آشوب]] }} | |||
|تولد | | شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |فخار بن مَعْد موسوی |محمد بن جعفربن نما |جعفر بن نما ابوالحسن علی بن یحیی خیاط |سید محیی الدین حسینی حلبی }} | ||
| دین = [[اسلام]] | |||
| مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]] | |||
|محل | | آثار = {{فهرست جعبه افقی |سرائر |خلاصة الاستدلال فی المُواسَعَة و المُضایقَة |المختصر فی المضایقة |رسالة فی معنی الناصب }} | ||
| | | فعالیت‌ها = | ||
| | | وبگاه = | ||
|محل | }} | ||
| | '''محمد بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی حلی عجلی''' معروف به '''ابن ادریس حلی'''، از فقیهان بزرگ [[مذهب شیعه|امامیه]]، صاحب‌نظر در [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[تفسیر]]، لغت، ابن‌ادریس به دلیل استفاده فراوان از دلایل عقلی در استنباط احکام و به سبب فتواهای شاذ (کمیاب در میان علما) و همچنین شکستن هیبت علمی [[شیخ طوسی]] مشهور است. | ||
|عبداللّه بن جعفر دوریستی | |||
|شاگردان | |||
|فخار بن مَعْد موسوی | |||
| | |||
| | |||
|سرائر | |||
| | |||
| | |||
'''محمد بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی حلی عجلی''' | |||
در برخی از منابع نام و نسب او به شکل‌های محمد بن ادریس بن محمد، محمد بن ادریس بن احمد بن ادریس، محمد بن احمد بن ادریس و حتی به شکل غریب محمد بن منصور بن احمد بن ادریس ثبت شده که هیچ یک قابل اعتماد نیست. | در برخی از منابع نام و نسب او به شکل‌های محمد بن ادریس بن محمد، محمد بن ادریس بن احمد بن ادریس، محمد بن احمد بن ادریس و حتی به شکل غریب محمد بن منصور بن احمد بن ادریس ثبت شده که هیچ یک قابل اعتماد نیست. | ||
== ابن‌ادریس حلی که بود == | |||
ابوعبدالله (و ابوجعفر) فخرالدین محمد بن منصور بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی عجلی حلی معروف به ابن‌ادریس حلی (543 ق - 598 ق) یکی از فقهای برجسته [[مذهب شیعه|شیعه]] در قرن ششم هجری به شمار می‌رود. | |||
او در شهر حله دیده به جهان گشود، در همانجا رشد یافت و در آن دیار از دنیا رفت. او در دوران رشد و تحصیل خود از محضر بیشتر اساتید و دانشمندان نامدار حله بهره برد. | |||
ابن‌ادریس حلی یکی از دانشمندان قرن ششم هجری است که [[شیعه]] و [[سنی]] او را تمجید و ستایش کرده‌اند، وی در واقع پیشگام بررسی‌های انتقادی نظرات [[شیخ طوسی]] می‌باشد که هم نظرات فقهی و هم اندیشه‌های کلامی شیخ طوسی را به بوتۀ نقد کشیده است. همچنین نظرات حدیثی و اصولی ([[اصول فقه]]) ابن‌ادریس نیز مورد توجه دانشمندان متأخر مثل [[شیخ زین‌الدین علی عاملی|شهید ثانی]] و دیگران واقع شده است. | |||
ابن‌ادریس حلی یکی از دانشمندان قرن ششم هجری است که [[شیعه]] و [[سنی]] او را تمجید و ستایش کرده‌اند، وی در واقع پیشگام بررسی‌های انتقادی نظرات [[شیخ طوسی]] می‌باشد که هم نظرات فقهی و هم اندیشه‌های کلامی شیخ طوسی را به بوتۀ نقد کشیده است. همچنین نظرات حدیثی و اصولی ([[اصول فقه]])ابن‌ادریس نیز مورد توجه دانشمندان متأخر مثل [[شهید ثانی]] و دیگران واقع شده است. | |||
گفتنی است که غیر از ابن‌ادریس حلّی دانشمندان دیگری نیز هم‌نام او بوده‌اند که نباید با وی اشتباه شوند مثل: ابن‌ادریس یمانی، محمد بن جعفر بن ادریس، یحیی بن ادریس و محمد بن ادریس شافعی. | گفتنی است که غیر از ابن‌ادریس حلّی دانشمندان دیگری نیز هم‌نام او بوده‌اند که نباید با وی اشتباه شوند مثل: ابن‌ادریس یمانی، محمد بن جعفر بن ادریس، یحیی بن ادریس و محمد بن ادریس شافعی. | ||
| خط ۵۹: | خط ۳۳: | ||
البته در میان علمای شیعه هنگامی که نام ابن‌ادریس در فقه ذکر می‌شود مراد [[فقها]] همین دانشمند یعنی ابن‌ادریس حلّی است که یکی از فقهای سه گانه حله معروف به حلیون و دانشمندان یازده‌گانۀ حله می‌باشد. و اگر در [[حدیث]] و [[رجال]] صحبتی از ابن‌ادریس به میان آید مرادشان حسین بن احمد بن ادریس است و نباید میان این دو دانشمند شیعه نیز اشتباه شود. | البته در میان علمای شیعه هنگامی که نام ابن‌ادریس در فقه ذکر می‌شود مراد [[فقها]] همین دانشمند یعنی ابن‌ادریس حلّی است که یکی از فقهای سه گانه حله معروف به حلیون و دانشمندان یازده‌گانۀ حله می‌باشد. و اگر در [[حدیث]] و [[رجال]] صحبتی از ابن‌ادریس به میان آید مرادشان حسین بن احمد بن ادریس است و نباید میان این دو دانشمند شیعه نیز اشتباه شود. | ||
=اساتید | == اساتید == | ||
# سدید‌الدین محمود بن حسن حمّصی رازی (م بعد از 600 ق). | |||
#سدید‌الدین محمود بن حسن حمّصی رازی (م بعد از 600 ق) | # راشد بن ابراهیم بن اسحاق بحرانی. | ||
# سید مشرف شاه ابن محمد حسین افطسی. | |||
#راشد بن ابراهیم بن اسحاق بحرانی | # ابن زهره حمزة بن علی حسینی حلّی. | ||
# عربی بن مسافر عبادی. | |||
#سید مشرف شاه ابن محمد حسین افطسی | # هبة الله ابن رطبة سوراوی و بسیاری دیگر از اساتید حله، [[نجف]] و [[بغداد]]. | ||
#ابن زهره حمزة بن علی حسینی حلّی | |||
#عربی بن مسافر عبادی | |||
#هبة الله ابن رطبة سوراوی و بسیاری دیگر از اساتید حله، [[نجف]] و [[بغداد]]. | |||
ابن‌ادریس در زندگی کوتاه خود فعالیت بسیار گسترده | == شاگردان ابن‌ادریس == | ||
ابن‌ادریس در زندگی کوتاه خود فعالیت بسیار گسترده علمی داشت که در این تلاش شاگردان فراوانی هم تربیت کرده است؛ برخی از آنها عبارتند از: | |||
سید | سید شمس‌الدین ابو علی فخار بن معد موسوی که کتاب معروف حجة‌الذاهب الی ایمان ابی‌طالب یا الردّ علی الذاهب الی کفر ابی‌طالب را نوشته است. | ||
#محمد بن جعفر بن محمد بن نما حلّی معروف به ابن نما | # محمد بن جعفر بن محمد بن نما حلّی معروف به ابن نما. | ||
# ابوالحسن علی بن یحیی بن علی خیاط. | |||
#ابوالحسن علی بن یحیی بن علی خیاط | # سید محمد بن عبدالله بن علی بن زهره حسینی حلبی. | ||
# جعفر بن احمد بن حسین بن قمرویه حائری که بخش عمده‌ای از نظرات فقهی ابن‌ادریس را در قالب کتاب مسائل ابن‌ادریس گرد‌آوری و منتشر کرد. | |||
#سید محمد بن عبدالله بن علی بن زهره حسینی حلبی | # سید صفی الدین ابوجعفر محمد بن معد بن علی بن رافع. | ||
# نجیب الدین ابو ابراهیم محمد بن نما حلی. | |||
#جعفر بن احمد بن حسین بن قمرویه حائری که بخش عمده‌ای از نظرات فقهی ابن‌ادریس را در قالب کتاب مسائل ابن‌ادریس | # معین الدین ابوالحسن سالم بن بردان مازنی مصری. | ||
#سید صفی الدین ابوجعفر محمد بن معد بن علی بن رافع | |||
#نجیب الدین ابو ابراهیم محمد بن نما حلی | |||
#معین الدین ابوالحسن سالم بن بردان مازنی مصری. | |||
برخی از این شاگردان در پیشرفت علوم مدارس شیعی [[عراق]] در قرن هفتم تاثیر‌گذار بودند. | برخی از این شاگردان در پیشرفت علوم مدارس [[مذهب شیعه|شیعی]] [[عراق]] در قرن هفتم تاثیر‌گذار بودند. | ||
=آثار و | == آثار == | ||
او همچنین کتاب‌های فراوانی در زمینۀ فقه و عقاید [[مذهب شیعه|تشیع]] تألیف کرده بود که مهمترین آنها عبارتند از: | |||
# السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی که یکی از مهمترین منابع [[فقه|فقه شیعه]] به شمار می‌رود. | |||
# التعلیقات علی تفسیر التبیان که به عنوان شرح التبیان، مختصر التبیان و تفسیر ابن‌ادریس مشهور است. البته کتاب دیگری با عنوان مختصر تفسیر التبیان للشیخ الطوسی رحمة الله علیه نیز نوشته است. | |||
# شرح [[صحیفه سجادیه (کتاب)|الصحیفة السجادیة]] که به صورت تعلیقه و حواشی نوشته است. | |||
# مسائل ابن‌ادریس که شاگردش جعفر بن احمد حائری نظرات او در زمینه مسائل فقهی را گرد‌آوری و تنظیم کرده است. | |||
# خلاصة الاستدلال فی المواسعة و المضایقة که معاصرش شیخ منتجب الدین رازی ردیه‌ای با نام العصرة فی المواسعة و المضایقة بر آن نوشته است. | |||
# رسالة فی معنی الناصب. | |||
# مستطرفات السرائر که مستندات و مشیخۀ او در کتاب السرائر است و به طور مستقل مورد توجه علمای [[رجال]] قرار گرفته است و در واقع تتمه و جزئی از فصول پایانی کتاب السرائر به شمار می‌رود. | |||
== تاثیرات در فقه == | |||
تا پیش از ابن‌ادریس تمامی فقیهان به مدت یک قرن دنباله‌رو شیخ طوسی بوده و جرات مخالفت با شیوه استنباط و فتاوای وی را نداشتند اما ابن‌ادریس این سد را شکسته و فقه را وارد مرحله جدیدی نمود. به نظر محققان، بیشتر فقیهان پس از شیخ طوسی، به‌سبب اعتماد و حسن اعتقاد به شیخ، در آرای فقهی و غیرفقهی، از او پیروی می‌کردند؛ ازاین‌رو استنباط و [[اجتهاد]] در فقه شیعه رو به افول نهاد. | |||
=تاثیرات در فقه= | |||
تا پیش از ابن‌ادریس تمامی فقیهان به مدت یک قرن | |||
شماری معدود از فقها مانند ابن‌ادریس که به ضرورت استقلال فکری [[فقیه]] سخت پایبند بود، به [[تقلید]] از آرا و افکار گذشتگان خرده گرفتند و باب نقد آرای شیخ طوسی را گشودند. این شیوه بر فقهای ادوار بعد تأثیر گذاشت و به حرکت اجتهادی در فقه شیعه جانی دوباره بخشید. <ref>حسینی‌اشکوری، ج۲، ص۸۵۷؛ قمی، ۱۳۶۳ش، ص ۲۷۲؛ افندی اصفهانی، ۱۴۰۱، ج ۱، ص ۳۵۱</ref> | شماری معدود از فقها مانند ابن‌ادریس که به ضرورت استقلال فکری [[فقیه]] سخت پایبند بود، به [[تقلید]] از آرا و افکار گذشتگان خرده گرفتند و باب نقد آرای شیخ طوسی را گشودند. این شیوه بر فقهای ادوار بعد تأثیر گذاشت و به حرکت اجتهادی در فقه شیعه جانی دوباره بخشید. <ref>حسینی‌اشکوری، ج۲، ص۸۵۷؛ قمی، ۱۳۶۳ش، ص ۲۷۲؛ افندی اصفهانی، ۱۴۰۱، ج ۱، ص ۳۵۱</ref> | ||
=دیدگاه علما درخصوص ابن‌ادریس= | == دیدگاه علما درخصوص ابن‌ادریس == | ||
فقها و شرح‌حال‌نگاران، از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] و شیعه، ابن‌ادریس را به بزرگی مقام و فهم و علم بالایش ستوده و از وی با اوصافی چون بی‌نظیر در علم فقه، یگانهٔ عصر خویش، محقق و رئیس مذهب یاد کرده‌اند. <ref>ذهبی، ۱۴۱۷، حوادث و وفیات ۵۹۱-۶۰۰، ص ۳۱۴؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج۵، ص۶۹۳؛ بحرانی، ص۲۷۶؛ قمی، ۱۳۵۲-۱۳۵۵، ج۱، ص۴۴۴</ref> وی با برخی از عالمان اهل‌سنت درباره مسائل فقهی مکاتباتی داشت. <ref> ابن‌ادریس حلّی، ۱۴۱۰-۱۴۱۱، ج۲، ص۶۷۸</ref> | |||
فقها و شرح‌حال‌نگاران، از [[اهل سنت]] و شیعه، ابن‌ادریس را به بزرگی مقام و فهم و علم بالایش ستوده و از وی با اوصافی چون بی‌نظیر در علم فقه، یگانهٔ عصر خویش، محقق و رئیس مذهب یاد کرده‌اند. <ref>ذهبی، ۱۴۱۷، حوادث و وفیات ۵۹۱-۶۰۰، ص ۳۱۴؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج۵، ص۶۹۳؛ بحرانی، ص۲۷۶؛ قمی، ۱۳۵۲-۱۳۵۵، ج۱، ص۴۴۴</ref> وی با برخی از عالمان | |||
برخی از دانشمندان [[علم رجال]] با استناد به عبارتی در السرائر (نام کتاب فقهی ابن‌ادریس)، بر آنند که ابن‌ادریس به شیخ طوسی بی‌احترامی‌کرده است. آنها حتی دلیل عمر کوتاه حلّی را همین امر دانسته‌اند. <ref>مامقانی، جزء۲، بخش۲، ص۷۷؛ مازندرانی‌حائری، ج۵، ص۳۴۷</ref> | برخی از دانشمندان [[علم رجال]] با استناد به عبارتی در السرائر (نام کتاب فقهی ابن‌ادریس)، بر آنند که ابن‌ادریس به شیخ طوسی بی‌احترامی‌کرده است. آنها حتی دلیل عمر کوتاه حلّی را همین امر دانسته‌اند. <ref>مامقانی، جزء۲، بخش۲، ص۷۷؛ مازندرانی‌حائری، ج۵، ص۳۴۷</ref> | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۷۹: | ||
اما تعبیر اهانت‌آمیزی در سرائر وجود ندارد و این نظر مردود شمرده شده است. <ref>خویی، ج۱۵، ص۶۴۶۵</ref> ابن‌ادریس بارها از شیخ طوسی با احترام یاد کرده و پس از ذکر نام او عبارت «رضی‌اللّه عنه» و «رَحِمَه‌اللّه» را آورده است. وی از التبیان شیخ طوسی به عظمت یاد نموده <ref>بحرالعلوم، ج۳، ص۲۲۹</ref> و هنگام نقد دیدگاه‌های شیخ نیز هرگز به ناسزاگویی نپرداخته و حتی گاه سخن او را توجیه یا اقوال به ظاهر متعارض او را به گونه‌ای جمع کرده است. <ref>مهدوی‌راد، ص۲۴</ref> <ref> برای نمونه رجوع کنید به ابن ادریس حلّی، ۱۴۱۰-۱۴۱۱، ج۱، ص۱۱۴، ج۲، ص۵۴، ۳۶۳، ج۳، ص۴۳۰</ref> | اما تعبیر اهانت‌آمیزی در سرائر وجود ندارد و این نظر مردود شمرده شده است. <ref>خویی، ج۱۵، ص۶۴۶۵</ref> ابن‌ادریس بارها از شیخ طوسی با احترام یاد کرده و پس از ذکر نام او عبارت «رضی‌اللّه عنه» و «رَحِمَه‌اللّه» را آورده است. وی از التبیان شیخ طوسی به عظمت یاد نموده <ref>بحرالعلوم، ج۳، ص۲۲۹</ref> و هنگام نقد دیدگاه‌های شیخ نیز هرگز به ناسزاگویی نپرداخته و حتی گاه سخن او را توجیه یا اقوال به ظاهر متعارض او را به گونه‌ای جمع کرده است. <ref>مهدوی‌راد، ص۲۴</ref> <ref> برای نمونه رجوع کنید به ابن ادریس حلّی، ۱۴۱۰-۱۴۱۱، ج۱، ص۱۱۴، ج۲، ص۵۴، ۳۶۳، ج۳، ص۴۳۰</ref> | ||
[[محقق حلّی]] <ref>محقق حلی، ج۱، ص۳۵۱، ۳۴۲، ج۲، ص۷۰۲</ref> گاه با تعبیری چون المتأخر به ابن‌ادریس اشاره و آرای او را نقد کرده است. به نوشته خوانساری <ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۶، ص۲۷۷</ref> علامه حلّی از او با عنوانی طعنه‌آمیز (الشّاب المترف) یاد کرده است؛ ولی مدرک این سخن معلوم نیست. به‌علاوه، علامه در بسیاری موارد آرای ابن‌ادریس را نقل کرده و پذیرفته است <ref> برای نمونه رجوع کنید به محقق حلی، ۱۴۱۲-۱۴۲۰، ج۸، ص۱۵۳، ۱۶۸-۱۶۹، ۱۷۰، ج۹، ص۷۶، ۲۹۹-۳۰۰</ref> و چه‌بسا از او با احترام نام برده است | [[محقق حلی|محقق حلّی]] <ref>محقق حلی، ج۱، ص۳۵۱، ۳۴۲، ج۲، ص۷۰۲</ref> گاه با تعبیری چون المتأخر به ابن‌ادریس اشاره و آرای او را نقد کرده است. به نوشته خوانساری <ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۶، ص۲۷۷</ref> علامه حلّی از او با عنوانی طعنه‌آمیز (الشّاب المترف) یاد کرده است؛ ولی مدرک این سخن معلوم نیست. به‌علاوه، علامه در بسیاری موارد آرای ابن‌ادریس را نقل کرده و پذیرفته است <ref> برای نمونه رجوع کنید به محقق حلی، ۱۴۱۲-۱۴۲۰، ج۸، ص۱۵۳، ۱۶۸-۱۶۹، ۱۷۰، ج۹، ص۷۶، ۲۹۹-۳۰۰</ref> و چه‌بسا از او با احترام نام برده است. | ||
به نظر ابن داوود حلی <ref>ابن داوود، رجال، ص۴۹۸</ref>، ابن‌ادریس به‌طور کلی از [[احادیث]] [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیه‌السلام)]] اعراض کرده، لذا از او در بخش ضعفا نام برده است. بحرانی <ref>بحرانی، ص۲۷۹</ref> این دیدگاه را نپذیرفته و بر آن است که علوّ مرتبه علمی و فضل ابن‌ادریس انکارناپذیر است و اشتباه او در برخی مسائل، موجب قدح او نیست. به نظر بحرانی با توجه به اینکه خود ابن داوود حلی، ابن‌ادریس را شیخ فقها و سرآمد در علوم وصف کرده است، بهتر بود نام وی را در شمار ممدوحان ذکر می‌کرد. | |||
== وفات == | |||
به نظر برخی مؤلفان، ابن‌ادریس در حدود ۵۹۷ <ref>منتجب‌الدین رازی، ص۳۹۸؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج۵، ص۶۹۳</ref>، و به گفته فرزندش صالح <ref>آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۱۲، ص۱۵۵</ref> در حدود ۵۹۸ درگذشته است. بنابراین، اینکه در بعضی منابع آمده است او در ۲۵ یا ۳۵ سالگی وفات کرد، <ref>رجوع کنید به: مازندرانی‌حائری، ج۵، ص۳۴۸؛ مجلسی، ج۱۰۴، ص۱۹</ref> نادرست است و به نظر برخی، ناشی از خطا در نوشتن کلمه تسعین به صورت سبعین [در گزارش سال وفات او] بوده است. <ref>نوری، ج۳، ص۴۲؛ مجلسی، ج صفر، مقدمه عبدالرحیم ربانی شیرازی، ص۱۹۸</ref> این مطلب با گفته خود ابن‌ادریس <ref>(۱۴۱۰-۱۴۱۱، ج۱، ص۵۷۷، ج۳، ص۲۵۸</ref> درباره سال تألیف سرائر و نیز تصریح فخار، شاگرد او که در ۵۹۳ از او حدیث شنیده ناسازگار است. ابن‌ادریس در حلّه وفات یافت. مرقد او در محله «جامعین» حلّه قرار دارد و در ۱۳۴۰ش تجدید بنا شده است. <ref>بحرانی، ص ۲۷۷-۲۷۸</ref> | به نظر برخی مؤلفان، ابن‌ادریس در حدود ۵۹۷ <ref>منتجب‌الدین رازی، ص۳۹۸؛ ابن‌حجر عسقلانی، ج۵، ص۶۹۳</ref>، و به گفته فرزندش صالح <ref>آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۱۲، ص۱۵۵</ref> در حدود ۵۹۸ درگذشته است. بنابراین، اینکه در بعضی منابع آمده است او در ۲۵ یا ۳۵ سالگی وفات کرد، <ref>رجوع کنید به: مازندرانی‌حائری، ج۵، ص۳۴۸؛ مجلسی، ج۱۰۴، ص۱۹</ref> نادرست است و به نظر برخی، ناشی از خطا در نوشتن کلمه تسعین به صورت سبعین [در گزارش سال وفات او] بوده است. <ref>نوری، ج۳، ص۴۲؛ مجلسی، ج صفر، مقدمه عبدالرحیم ربانی شیرازی، ص۱۹۸</ref> این مطلب با گفته خود ابن‌ادریس <ref>(۱۴۱۰-۱۴۱۱، ج۱، ص۵۷۷، ج۳، ص۲۵۸</ref> درباره سال تألیف سرائر و نیز تصریح فخار، شاگرد او که در ۵۹۳ از او حدیث شنیده ناسازگار است. ابن‌ادریس در حلّه وفات یافت. مرقد او در محله «جامعین» حلّه قرار دارد و در ۱۳۴۰ش تجدید بنا شده است. <ref>بحرانی، ص ۲۷۷-۲۷۸</ref> | ||
= | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
#[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=249255&typeinfo=23&catid=24113 برگرفته از سایت ابن‌ادریس حلی - مکارم شیرازیhttps://makarem.ir] | == منابع == | ||
# [https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=249255&typeinfo=23&catid=24113 برگرفته از سایت ابن‌ادریس حلی - مکارم شیرازیhttps://makarem.ir] | |||
#[https://www.jamaran.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3-70/1511322-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3-%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%81%D9%82%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%88-%DA%86%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A7%D9%88-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D8%AD%D8%AC%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA برگرفته از سایت ابن‌ادریس حلی که بود؟/فقهای شیعه و سنی درباره او چه نظری دارند...https://www.jamaran.news] | #[https://www.jamaran.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3-70/1511322-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3-%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%81%D9%82%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%88-%DA%86%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF-%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A7%D9%88-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D8%AD%D8%AC%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA برگرفته از سایت ابن‌ادریس حلی که بود؟ /فقهای شیعه و سنی درباره او چه نظری دارند...https://www.jamaran.news] | ||
{{علمای اسلام}} | |||
[[رده: عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده: عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:محدثان شیعه]] | |||