ابومنصور صرام

ابومنصور صرام
نام کامل	ابومنصور صرام
نام‌های دیگر	صرام
اطلاعات شخصی
روز تولد	قرن چهارم
محل تولد	نیشابور
روز درگذشت	350ق.
دین	اسلام، شیعه
شاگردان	ابوحازم نیشابوری فرزندش ابوالقاسم صرام
آثار	تفسیر القرآن بیان الدین فی الاصول ابطال القیاس زیاره الرضا (علیه‌السلام)
فعالیت‌ها	فقیه متكلم مفسر شیعی

ابومنصور صرام، فقیه، متکلم و مفسر شیعی در قرن چهارم. در همه منابع رجالی شیعه فردی شایسته و مورد اعتماد معرفی شده است. فرزند او «ابوالقاسم» از فقهای عصر خویش بود. دارای تألیفات فراوانی بوده که معروف‏‌ترین آنها تفسیر القرآن است.

معرفی اجمالی

ابومنصور صرام، فقیه، متکلم و مفسر شیعی در قرن چهارم. نام او با همین کنیه در منابع آمده و مشخصات پدر و جد او ذکر نشده است. ولادت و وفات او در دست نیست ولی قرائن نشان می‏‌دهند که وفات او در اواسط قرن چهارم اتفاق افتاد، زیرا شیخ طوسی با فرزند او ملاقات داشته اما خود او را ندیده است، بنابراین وی در حیات شیخ طوسی از دنیا رفته بود. وی اهل نیشابور بود و در آن‌جا پرورش یافته است. از لقب «صرام» بر می‌آید که وی (یا پدرش) به تجارت چرم اشتغال داشته و در کنار تحصیل، از این راه کسب درآمد می‏‌کرده است.

وی در کسب دانش همت نشان داد و پس از چندی در علوم فقه، تفسیر و اعتقادات، سرآمد دیگران شد و از عالمان برجسته و رؤسای نیشابور به شمار آمد به‏ طوری که گفتار او بر دیگران مقدم بود. وی در همه منابع رجالی شیعه فردی شایسته و مورد اعتماد معرفی شده است. فرزند او «ابوالقاسم» از فقهای عصر خویش بود. هم‌چنین نوه او «ابوالحسن» از عالمان زمان خود بود. از هم عصران او ابوطیب رازی (م. ح350ق) و ابن‌عبدک جرجانی (م. ب360ق) هستند. وی در مباحث اعتقادی مانند معاصرش ابن‏‌عبدک بر مذهب بغدادیین که در قول به وعید (خلود در آتش) مشهور بودند، گرایش داشته است اما ابوطیب با آن دو مخالف کرده و قائل به إرجاء (اصالت عقیده و ایمان قلبی) بود. وی هم‌چنین در نیشابور با برخی از رجال اهل‌‏سنت مانند ابونصربن ابی الفضل صرام (م382ق) و ابوحامد احمد بن اسماعیل صرام(م333ق، از قاریان بزرگ نیشابور) نیز هم‏ عصر بوده است، اما هیچ خبری از ارتباط وی با آنها گزارش نشده است. هم‌‌چنین از اساتید او نیز هیچ گزارشی در منابع دیده نمی‏‌شود.

شاگردان

از شاگردان او ابوحازم نیشابوری (استاد شیخ طوسی) و فرزندش ابوالقاسم صرام هستند که مدت زیادی نزد او درس خوانده‌‏اند.

آثار

وی دارای تألیفات فراوانی بوده که معروف‏‌ترین آنها تفسیر القرآن است. این کتاب در حجمی وسیع و به صورتی زیبا نوشته شده که درباره تفسیر و تأویل آیات قرآن کریم است و از روایات ائمه معصومین‌ (علیه‌السلام) بهره گرفته شده است. از کتاب‌های دیگر او «بیان الدین فی الاصول»، «ابطال القیاس» و «زیاره الرضا (علیه‌السلام)» هستند.

منابع

• لانساب، سمعانی، ج3ص534، ذیل کلمه صرام؛
• جامع الرواه، ج2ص419؛
• خلاصه الاقوال، ص301شماره13؛
• رجال ابن داود، ص221 شماره89؛
• طبقات اعلام الشیعه، ج1ص16؛
• الفهرست، طوسی، ص277 شماره 876؛ وص282شماره 909؛
• معالم العلماء، ص174 شماره 981؛
• معجم رجال الحدیث، ج23ص66 شماره14877.