محمد باقر مجلسی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان = محمد باقر مجلسی

| تصویر = محمد تقی مجلسی.jpg

| نام = محمد باقر بن [[محمد تقی مجلسی|محمدتقی مجلسی]]

| نام‌های دیگر = علامه مجلسی

| سال تولد = ۱۰۳۷ قمری

| تاریخ تولد =

| محل تولد = [[اصفهان]]

| سال درگذشت =  ۱۱۱۰ قمری

| تاریخ درگذشت = ۲۷ [[رمضان]]

| محل درگذشت = اصفهان

| استادان = {{فهرست جعبه عمودی |محمدتقی مجلسی |ملا صالح مازندرانی |[[فیض کاشانی]] |سید علی خان مدنی |ملا خلیل قزوینی }}

| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی |افندی اصفهانی |[[سید نعمت الله جزایری]] |ملا محمد رفیع گیلانی |میر محمد حسین خاتون آبادی }}

| مذهب = شیعه

| آثار = {{فهرست جعبه افقی |[[بحارالانوار]] |مرآة العقول |حلیة المتقین |ملاذ الاخبار |جلاء العیون }}

| فعالیت‌ها =

| وبگاه =

}}

'''محمد باقر مجلسى''' (۱۱۱۰-۱۰۳۷ ق) فرزند [[محمد تقی مجلسی|محمدتقى مجلسی]] مشهور به علامه مجلسی عالم معروف [[شیعه]] در قرن یازدهم و صاحب‌نظر در علوم مختلف اسلامى مانند [[تفسیر]]، [[حدیث]]، [[کلام]]، [[فقه]]، [[اصول]]، تاریخ، [[رجال]] و [[درایه]] است.  

== زندگی‌نامه محمد باقر مجلسى ==

هنوز به سن ۴ سالگی نرسیده بود که نزد پدرش به تحصیل پرداخت و در مساجد برای [[نماز]] حاضر می‌شد. چنانچه خود می‌گوید: «الحمدلله رب العالمین که بنده در سن ۴ سالگی همه این‌ها را می‌دانستم؛ یعنی [[خدا]] و نماز و [[بهشت]] و [[دوزخ]] و [[نماز شب]] می‌کردم در [[مسجد]] صفا و [[نماز صبح]] را به جماعت می‌کردم و اطفال را نصیحت می‌کردم به آیت و حدیث، به تعلیم پدرم رحمةالله علیه». او در زمان کوتاهی تمام علوم رسمی زمان خود را فراگرفت<ref>سید مصلح‌الدین مهدوی، زندگی‌نامه علامه مجلسی، ج۱، ص ۵۵</ref>.

با وجود اینکه پدرش در علوم نقلی تبحر داشت، ولی بر اثر تغییر جهتی که در پدرش حاصل شده بود و بیشتر متمایل به علوم نقلی و بخصوص شرح و تفسیر احادیث گردیده بود، تنها [[علوم نقلی]] را از پدرش فراگرفت و [[علوم عقلی]] را نزد [[آقا حسین خوانساری]] استفاده کرد.

در ۱۴ سالگی از [[ملاصدرا]] اجازه روایت گرفت. و سپس در حضور استادانی چون [[علامه حسن علی شوشتری]]، [[امیرمحمد مومن استرآبادی]]، [[سید نعمت الله جزایری|میرزای جزایری]]، [[شیخ حرعاملی]]، [[ملا محسن استرآبادی]]، [[فیض کاشانی|ملا محسن فیض کاشانی]]، [[ملا صالح مازندرانی]]، تحصیل کرد. وی در اندک زمانی بر دانش‌های صرف و نحو، معانی و بیان، لغت و ریاضی، تاریخ و فلسفه، حدیث و [[رجال]]، درایه و اصول و [[فقه]] و کلام احاطه کامل پیدا کرد.

وی بعد از مرگ آقا حسین خوانساری در ۱۰۹۹ ه. ق در دوران سلطنت شاه سلیمان صفوی به مقام ملاباشی [[ایران‌]] رسید، عالی‌ترین مقام دینی کشور که تنها پس از پادشاه قرار می‌گرفت. مجلسی زندگی بسیار مجلل و آراسته‌ای داشت به طوری که سید نعمت‌الله جزایری همکار و شاگردش نوشته که حتی شلوار زنان خدمت‌کار و کنیزکان او از گران‌بهاترین پارچه‌های کشمیری بود<ref> آشنایی با بحار الانوار، بزرگترین دایرةالمعارف حدیث شیعه، ص ۲۲</ref>.

لازم به ذکر است وی در زمان خود با توجه به نزدیکی به دربار شاه سلطان حسین، بر ضد آشنایی با دانش‌های مبتنی بر خرد و استدلال برخاست و حتی نوشت که نباید پیرامون علم و صفات خداوند و شبهه‌های مربوط به قضا و قدر اندیشید. در همین دوران است که ملا صدرا تکفیر می‌شود و مجلسی ملا صادق اردستانی را از اصفهان بیرون می‌کند<ref>حسین سینا، «نگاهی به اندیشهٔ سیاسی شیعی در گذر زمان»، در گروه نویسندگان، به کوشش حسن یوسفی اشکوری، احیا-دفتر پنجم، ص ۵۱، تهران: نشر یادآوران، ۱۳۷۰</ref>.

شخصیت‌های ذیل برخی از شاگردان فرهیخته علامه می‌باشند که از مکتبش توشه برچیده و از او اجازه نقل روایت اخذ کردند.

# مولی محمد باقر جزی  

در میان شاگردان، نکته سنجی و تیزبینی و کوشش خستگی ناپذیر [[سید نعمت الله جزایری]] که به تازگی به همراه دوستش به حوزه درس او راه یافته بود و در فقر و تنگدستی بسر می‌برد نظر او را به خود جلب کرد، بطوریکه ضمن قرار دادن حقوق ماهیانه برای دوستش او را به خانه‌اش برد و مدت چهار سال در کنار خود جایش داد<ref> نابغه فقه و حدیث، ص 94</ref>».

سید را چنان پرورش داد که از او عالمی بزرگ و مجتهدی توانا ساخت و «چون [[میرزا تقی دولت آبادی]] در محله جماله مدرسه‌ای بنا نهاد و او را به عنوان مدرّس آنجا تعیین کرد<ref>زندگی‌نامه علامه مجلسی، ج 1، ص 180</ref>».

«او همچون علامه، مسلکی متعادل داشت و همیشه پیرو دلیل و حقیقت بود خواه مطابق با اصولی‌ها باشد و خواه مساعد با اخباریها<ref>نابغه فقه و حدیث، ص 219</ref>».

یک ویژگی بسیار مهم در زندگی این بزرگ مرد، زهد و پارسایی و ساده‌زیستی او است. علامه در عهد صفوی می‌زیست و [[شیخ الاسلام]] [[حکومت صفوی]] بود و در یک کلام، تمام امکانات دولت در اختیار او بود، اما با همه این‌ها زندگی شخصی علامه در نهایت زهد و سادگی سپری می‌شد<ref>«علامه مجلسی مداح حکومت صفویه یا مروج تعالیم دینی»، سؤال ۱۳۳۹۶</ref>.

[[علی شریعتی]] را از مخالفین بزرگ محمدباقر مجلسی دانسته‌اند. <ref>عبدالهادی حائری، نخستین رویارویی اندیشه گران ایران با دو رویهٔ تمدن بورژوازی غرب، انتشارات امیر کبیر ۱۳۵۷، ص ۱۷۸و ۱۷۹</ref> البته وصی تام الاختیار شریعتی [[محمدرضا حکیمی]] پس از مرگ او ادعا کرد: من به شریعتی قسمت هایی از بحارالانوار را نشان دادم و دیدگاه شریعتی نسبت به بحارالانوار و علامه مجلسی تغییر کرد و از من خواست کتبش را ویرایش کنم<ref>خدایا زین معما پرده بردار، هفته نامه صبح، سه شنبه ۱۵ اسفند ماه ۱۳۷۵</ref>.

گفته می‌شود وی در طول عمر خود بیش از ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ سطر، مطلب نوشته‌است که اگر به سال‌های عمر وی تقسیم شود در هر سال نزدیک به ۲۰٬۰۰۰ سطر نوشته‌است<ref>ملک الشعرابهار سبک‌شناسی جلد ۳</ref>. بجز [[علی شریعتی]]، [[سید محسن امین]] و [[سید محمدحسین طباطبایی]] از منتقدان وی بودند و عقیده داشتند گرچه بحارالانوار از بزرگترین کتب حدیثی [[شیعه]] محسوب می‌شود اما نوشته‌های او نیاز به تجدیدنظر دارند و او مواد کم و مفید را با مواد بی‌ارزش زیادی مخلوط کرده‌است و کتاب او تبدیل به ملغمه‌ای شده که راست و دروغ در آن مخلوط شده و قابل تشخیص و استناد نیست<ref>Brunner، Rainer. «مجلسی، محمدباقر». دانشنامه ایرانیکا</ref>.

محمدباقر مجلسی در شب ۲۷ [[رمضان]] سال ۱۱۱۰ق و در ۷۳ سالگی در اصفهان از دنیا رفت<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۱۴۹</ref>. [[آقا جمال خوانساری]] بر وی نماز گذارد<ref> روضاتی، ص۶۱</ref>. وی بنا بر وصیتش در کنار [[مسجد جامع اصفهان]] و در جوار پدرش به خاک سپرده شد<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۱۴۹</ref>.

== پانویس ==

{{پانویس}}

[[رده:عالمان]]

[[رده:عالمان شیعه]]

[[رده:محدثان شیعه]]

[[رده:ایران]]