۲۲٬۰۶۹
ویرایش
جریانات و ایدئولوژی‌های مهم فکری افغانستان (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۸ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۵
، ۱۸ مهJavadi صفحهٔ جریانات و ایدئولوژی های مهم فکری افغانستان را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به جریانات و ایدئولوژی‌های مهم فکری افغانستان (مقاله) منتقل کرد
جز (جایگزینی متن - 'رده:جریان‌ها' به 'رده:جریان‌ها و جنبش‌ها') |
جز (Javadi صفحهٔ جریانات و ایدئولوژی های مهم فکری افغانستان را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به جریانات و ایدئولوژی‌های مهم فکری افغانستان (مقاله) منتقل کرد) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
در سیاست خارجی خود مانند امیر عبدالرحمان خان نمی‌خواست برای حفظ قدرتش موازنه دیپلماتیکی و یا وابستگی با بریتانیا داشته باشد. اگر‌چه شاه با اتحاد شوروی روابط گرمی‌داشت؛ اما وابسته نبود، شاه با سه همسایه افغانستان از روابط بسیار گرمی برخوردار بود؛ اتحاد شوروی، ایران و ترکیه، شاه برای این که بتواند استقلال اش را حفظ کند، با شوروی روابط صمیمانه برقرار کرد، با ایران هم به دلیل ارتباطات فرهنگی و تمدنی و همچنان برای اینکه شاه امان الله خان با رضا شاه در یک مسیر در حرکت بودند، و با ترکیه هم به همین دلیل از روابط صمیمانه برخوردار شده بود. | در سیاست خارجی خود مانند امیر عبدالرحمان خان نمی‌خواست برای حفظ قدرتش موازنه دیپلماتیکی و یا وابستگی با بریتانیا داشته باشد. اگر‌چه شاه با اتحاد شوروی روابط گرمی‌داشت؛ اما وابسته نبود، شاه با سه همسایه افغانستان از روابط بسیار گرمی برخوردار بود؛ اتحاد شوروی، ایران و ترکیه، شاه برای این که بتواند استقلال اش را حفظ کند، با شوروی روابط صمیمانه برقرار کرد، با ایران هم به دلیل ارتباطات فرهنگی و تمدنی و همچنان برای اینکه شاه امان الله خان با رضا شاه در یک مسیر در حرکت بودند، و با ترکیه هم به همین دلیل از روابط صمیمانه برخوردار شده بود. | ||
مکتب امان الله خان یا امانیسم، بر بنیاد تجددگرایی، ملی‌گرایی، توسعه گرایی، روشنفکری و روشنگری استوار است. جریان‌های فکری-سیاسی و اجتماعی امروز افغانستان مانند؛ جریان‌های | مکتب امان الله خان یا امانیسم، بر بنیاد تجددگرایی، ملی‌گرایی، توسعه گرایی، روشنفکری و روشنگری استوار است. جریان‌های فکری-سیاسی و اجتماعی امروز افغانستان مانند؛ جریان‌های چپ‌گرایی، [[لیبرالسیم]]، [[سکولاریسم]]، [[ناسیونالیسم]]، در واقع ادامه سیاست‌های شاه امان الله خان یا پیرو مکتب امانیسم هستند. | ||
== نادریسم یا مکتب فکری محافظه‌کاری و اسلامگرا == | == نادریسم یا مکتب فکری محافظه‌کاری و اسلامگرا == | ||
این مکتب فکری که امروز بر جریان‌های سیاسی و اجتماعی افغانستان اثر گذاشته است، منشأ آن به سیاست‌ها و اندیشه‌های امیر محمد نادر خان برمی‌گردد. نادر خان که بعد از شاه امان الله خان و بچه سقاو، قدرت را به دست گرفت، خواهان اصلاحات در جامعه بود، اما نه مانند شاه امان الله خان از پایان جامعه، بلکه اصلاحات را از بالا، یعنی نهاد دولت آغاز کرد. دلیل عمده تفاوت تجددگرایان با محافظه‌کاران در همین است، محافظه‌کاران اصلاحات را می‌خواهان که از بالا آغاز شود و در سنت و دین تفاوت بنیادی ایجاد نشود، اما تجددگریان و انقلابیون خواستار اصلاحات یکباره در جامعه و دولت هستند. پس بهتر است که جریان‌های محافظه‌کاری که به شدت دین‌گرا هم هستند، پیروی آنها را به ادامه سیاست‌های نادر خان یا نادریسم گفت. | این مکتب فکری که امروز بر جریان‌های سیاسی و اجتماعی افغانستان اثر گذاشته است، منشأ آن به سیاست‌ها و اندیشه‌های امیر محمد نادر خان برمی‌گردد. نادر خان که بعد از شاه امان الله خان و بچه سقاو، قدرت را به دست گرفت، خواهان اصلاحات در جامعه بود، اما نه مانند شاه امان الله خان از پایان جامعه، بلکه اصلاحات را از بالا، یعنی نهاد دولت آغاز کرد. دلیل عمده تفاوت تجددگرایان با محافظه‌کاران در همین است، محافظه‌کاران اصلاحات را می‌خواهان که از بالا آغاز شود و در سنت و دین تفاوت بنیادی ایجاد نشود، اما تجددگریان و انقلابیون خواستار اصلاحات یکباره در جامعه و دولت هستند. پس بهتر است که جریان‌های محافظه‌کاری که به شدت دین‌گرا هم هستند، پیروی آنها را به ادامه سیاست‌های نادر خان یا نادریسم گفت. | ||
احزاب سیاسی و جریان‌های | احزاب سیاسی و جریان‌های راست‌گرایان امروز مانند؛ جمعیت اسلامی، حزب اسلامی حکمتیار، محاذ اسلامی و سایر جریان‌های راستگرا همه این ها یا مستقیم و یا غیر مستقیم ادامه دهنده سیاست‌های نادرخان هستند. چند سال قبل، تصویر‌های از مقامات جمعیت اسلامی در فضای اجتماعی درز کرد که در اتاق‌های کاری شان تصویر‌های نادرخان دیده می‌شد، این خود بازگو کننده پیروی از آن است. از سوی دیگر، این احزاب راستگرا به شدت مخالف سیاست‌ها و خط مش‌های شاه امان الله خان هستند. | ||
پیروان خط فکری نادریسم، بیشتر با غرب و بلوک اسلامی خود را راحت احساس می‌کنند. با آنکه خط مش فکری امانیسم خود را با بلوک‌های چپی و شرق خود را راحت می‌دیدند. یک از مشکل اساسی این مکتب این است که فرهنگ افغانیت و اسلامیت را با هم می‌دانند و در جامعه افغانستان آن را لازم و ملزوم فکر می‌کنند، در ماهیت خیلی از اصول عرفی افغانیت با اسلامیت در تضاد با هم باشند. ضرب المثل معروف در‌این‌باره خوب صدق می‌کند: دو هندوانه در یک دست گرفته نمی‌شود! ایدئولوژی نادریسم را می‌توان به این اصول عمده استوار دانست: محافظه‌کاری، افغانیت و اسلامیت، سیاست بازی با دین و مخالفت با مدرنیسم و سکولاریسم می‌باشد. | پیروان خط فکری نادریسم، بیشتر با غرب و بلوک اسلامی خود را راحت احساس می‌کنند. با آنکه خط مش فکری امانیسم خود را با بلوک‌های چپی و شرق خود را راحت می‌دیدند. یک از مشکل اساسی این مکتب این است که فرهنگ افغانیت و اسلامیت را با هم می‌دانند و در جامعه افغانستان آن را لازم و ملزوم فکر می‌کنند، در ماهیت خیلی از اصول عرفی افغانیت با اسلامیت در تضاد با هم باشند. ضرب المثل معروف در‌این‌باره خوب صدق می‌کند: دو هندوانه در یک دست گرفته نمی‌شود! ایدئولوژی نادریسم را می‌توان به این اصول عمده استوار دانست: محافظه‌کاری، افغانیت و اسلامیت، سیاست بازی با دین و مخالفت با مدرنیسم و سکولاریسم می‌باشد. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
[[رده:جریان‌ها و جنبش‌ها]] | [[رده:جریان‌ها و جنبش‌ها]] | ||
[[رده:افغانستان]] | [[رده:افغانستان]] | ||
[[رده: | [[رده:مقاله‌ها]] | ||