نسخهٔ کنونی تا ‏۲ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۵۵

تَیَمُّم عملی است عبادی که در مواردی به جای وضو یا غسل واجب می‌شود. کلمه تیمم در قرآن كریم به صورت فعل و در روایات در هیئت‌های مختلف فعلی و اسمی بكار رفته است. دو آیه در قرآن و بیش از ۲۲۰ روایت در جوامع حدیثی به موارد وجوب و شرایط آن پرداخته‌اند. طهارت به دوگونه اختیاری و اضطراری تقسیم می‌شود.

اولی طهارت با آب است كه به صورت وضو یا غسل انجام می‌گیرد.
دومی، طهارت با خاك است كه تیمم نامیده می‌شود.

بنابراین حقیقت تیمم، طهارت اضطراری است یعنی طهارت بدل از وضو یا غسل در مواردی كه عقلا یا شرعا امكان تحصیل طهارت با آب وجود ندارد، برای بجا آوردن نماز و دیگر عبادات مشروط به طهارت از اسباب، شرایط و احكام تیمم در باب طهارت سخن رفته است.

تیمم چیست

تَیَمُّم عملی عبادی است که در مواردی به جای وضو یا غسل واجب می‌شود.

فلسفه تیمم

بسیاری می‌پرسند دست زدن به روی خاك و به پیشانی و پشت دست‌‌ها كشیدن چه فایده‌ای می‌تواند داشته باشد؟ به خصوص اینكه می‌دانیم بسیاری از خاك‌ها آلوده‌اند و ناقل میكروب‌ها. در پاسخ این گونه‌ایرادها باید به دو نكته توجه داشت:

فایده اخلاقی:

تیمّم یكی از عبادات است، و روح عبادت به معنی واقعی كلمه در آن منعكس می‌باشد زیرا انسان پیشانی خود را كه شریف‌ترین عضو بدن است با دستی كه بر خاك زده لمس می‌كند تا فروتنی و تواضع خود را در پیش‌گاه او آشكار سازد یعنی پیشانی من و هم‌چنین دست‌‌های من در برابر تو تا آخرین حد خاضع و متواضعند، و به دنبال این كار متوجه نماز و یا سایر عباداتی كه مشروط به وضو و غسل است می‌شود و به این ترتیب «در پرورش روح تواضع و عبودیت و شكرگزاری بندگان اثر می‌گذارد.

فایده بهداشتی:

امروز ثابت شده كه خاك به خاطر داشتن باكتری‌های فراوان می‌تواند آلودگی‌ها را از بین ببرد این باكتری‌ها كه كار آنها تجزیه كردن مواد آلی و از بین بردن انواع عفونت‌ها است معمولاً در سطح زمین و اعماق كم كه از هوا و نور آفتاب بهتر می‌توانند استفاده كنند فراوانند به همین دلیل هنگامی كه لاشه‌های حیوانات و یا بدن انسان پس از مردن زیر خاك دفن می‌شود و همچنین مواد آلوده گوناگونی كه روی زمین‌ها می‌باشد در مدت نسبتاً كوتاهی تجزیه شده و بر اثر حمله باكتری‌ها كانون عفونت از هم متلاشی می‌گردد مسلم است اگر این خاصیت در خاك نبود كره زمین در مدت كوتاهی مبدل به یك كانون عفونت می‌شد اصولاً خاك خاصیتی شبیه مواد «آنتی بیوتیك» دارد و تأثیر آن در كشتن میكروب‌ها فوق‌العاده زیاد است.

بنابراین خاك پاك نه تنها آلوده نیست بلكه از بین برنده آلودگی‌ها است و می‌تواند از این نظر تا حدودی جانشین آب شود، با این تفاوت كه آب حلال است، یعنی میكروب‌ها را حل كرده و با خود می‌برد ولی خاك میكرب‌كش است. اما باید توجه داشت كه خاك تیمم كاملاّ پاك باشد همان طور كه قرآن در تعبیر جالب خود می‌‌گوید:(طیباً). قابل توجه این كه تعبیر به (صعید) كه از ماده (صعود) گرفته شده اشاره به این است كه بهتر است خاك‌های سطح زمین برای این كار انتخاب شود همان خاك‌هایی كه در معرض تابش آفتاب و مملوّ از هوا و باكتری‌های میكروب‌كش است اگر چنین خاكی طیب و پاكیزه نیز بود تیمم با آن اثرات فوق را دارد بدون اینكه كمترین زیانی داشته باشد.

درمواردی که باید تیمم کرد

در هفت مورد به جای وضو و غسل باید تیمم كرد:

آنكه تهیه آب به قدر وضو یا غسل ممكن نباشد.
آنكه به واسطه پیری، یا ترس از دزد و جانور و مانند اینها یا نداشتن وسیله‌ای كه آب از چاه بكشد، دسترسی به آب نداشته باشد.
آنكه از استعمال آب بر جان خود بترسد، یا بترسد كه به واسطه استعمال آب مرض یا عیبی در او پیدا شود.
آنكه بترسد كه اگر آب را به مصرف وضو یا غسل برساند خود او یا اطرافیانش از تشنگی بمیرند یا مریض شوند یا به مشقت افتند.
كسی كه بدن یا لباسش نجس است و كمی آب دارد كه اگر با آن وضو بگیرد یا غسل كند، برای آب كشیدن بدن یا لباس او نمی‌ماند.
اگر غیر از آب یا ظرفی كه استعمال آن حرام است آبا یا ظرف دیگری ندارد.
هرگاه وقت به قدری تنگ باشد كه اگر وضو بگیرد، یا غسل كند تمام نماز یا مقداری از آن بعد از وقت خوانده می‌شود^[۱].

مراحل تیمم

ابتدا به قصد انجام امر خدا، کف دو دست را بر چیزی که تیمم بر آن صحیح است می‌زنیم(بعضی مراجع تقلید کمی ضربه داشتن دست‌ها را ضروری می‌دانند، نه این که به آرامی دست‌ها را بر خاک قرار دهیم).
کف دو دست را بر پیشانی از ابتدای محل رشد مو تا ابروها(و روی ابرو طبق برخی فتاوا) می‌کشیم(موهای سر نباید مانع ایجاد کنند).
تمام کف دست چپ را بر تمام پشت دست راست از مُچ تا نوک انگشتان می‌کشیم.
همین کار را برای دست چپ تکرار می‌کنیم.
بعضی مراجع معتقد هستند پیش از مسح دست‌ها(مرحله۳) لازم است کف دست‌ها یک بار دیگر بر زمین زده شوند و بعضی دیگر علاوه بر چهار مرحله فوق، معتقد هستند کف دست‌ها یک‌بار دیگر بر زمین زده شده و بر پشت دو دست کشیده شوند. (یعنی مراحل ۱، ۳ و ۴ مجددا انجام شوند).

تیمم بر چه چیزهایی صحیح

تیمم بر هر آنچه از زمین محسوب شود، مثل خاک، شن، ریگ، کلوخ (خاک‌های به هم چسبیده)، سنگ(سنگ گچ، سنگ آهک، سنگ سیاه و مانند آن) صحیح است و همچنین بر گچ و آهک پخته و آجر و امثال آنها^[۲].

نکته:

تیمم بر اشیای معدنی که جزء زمین شمرده نمی‌شود، مثل طلا و نقره و امثال آن صحیح نیست، ولی تیمم بر سنگ‌های مرغوبی که عرفاً به آن سنگ معدنی گفته می‌شود، مثل مرمر و غیره صحیح است.
تیمم بر سیمان و موزاییک اشکال ندارد، اگر‌چه احوط(استحبابی) ترک تیمم بر سیمان و موزاییک است.
تیمم بر یخ، زمین نجس، زمین غصبی، خاکستر گیاه، زمینی که نمک روی آن را گرفته باشد، خاکی که با چیز دیگری آمیخته شده باشد، باطل است.

واجبات در تیمم

نیت‌؛
زدن كف دو دست با هم بر چیزی كه تیمم بر آن صحیح است؛
كشیدن كف دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی كه موی سر می‌روید، تا ابروها و بالای بینی؛
كشیدن كف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن كشیدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ^[۳].

جستارهای وابسته

پانویس

↑ ر. ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص386 الی398.
↑ ر. ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م684.
↑ ر. ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م700.

منابع

[1] ر. ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص386 الی398.

[2] ر. ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م684.

[3] ر. ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م700.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA500; line-height:1.4em; padding-bottom: 7px;"><noinclude>
+[[پرونده:تیمم-1.jpg|بی‌قاب|چپ]]
-[[پرونده:Ambox clock.svg|60px|بندانگشتی|راست]]
+'''تَیَمُّم''' عملی است عبادی که در مواردی به جای [[وضو]] یا [[غسل]] [[واجب]] می‌شود. کلمه تیمم در [[قرآن|قرآن كریم]] به صورت فعل و در [[حدیث|روایات]] در هیئت‌های مختلف فعلی و اسمی بكار رفته است. دو [[آیه]] در [[قرآن]] و بیش از ۲۲۰ [[حدیث|روایت]] در جوامع حدیثی به موارد وجوب و شرایط آن پرداخته‌اند.
-<br>
+طهارت به دوگونه اختیاری و اضطراری تقسیم می‌شود.
-'''''نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است. '''''<br>
+* اولی طهارت با آب است كه به صورت وضو یا غسل انجام می‌گیرد.
+* دومی، طهارت با خاك است كه تیمم نامیده می‌شود.
+بنابراین حقیقت تیمم، [[طهارت]] اضطراری است یعنی طهارت بدل از وضو یا غسل در مواردی كه [[عقل|عقلا]] یا [[شرع|شرعا]] امكان تحصیل طهارت با آب وجود ندارد، برای بجا آوردن [[نماز]] و دیگر عبادات مشروط به طهارت از اسباب، شرایط و احكام تیمم در باب طهارت سخن رفته است.
-'''یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید. '''
+== تیمم چیست ==
-<br>
+[[تیمم|تَیَمُّم]] عملی [[عبادت|عبادی]] است که در مواردی به جای [[وضو]] یا [[غسل]] [[واجب]] می‌شود.
-''آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ''{{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}؛
-<noinclude>
+== فلسفه تیمم ==
-</div>
+بسیاری می‌پرسند دست زدن به روی خاك و به پیشانی و پشت دست‌‌ها كشیدن چه فایده‌ای می‌تواند داشته باشد؟ به خصوص اینكه می‌دانیم بسیاری از خاك‌ها آلوده‌اند و ناقل میكروب‌ها.
-<div class="wikiInfo">[[پرونده:تیمم.jpg|جایگزین=تیمم|بندانگشتی|تیمم]]
+در پاسخ این گونه‌ایرادها باید به دو نكته توجه داشت:
-{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |نام
-!نام
-!تَیَمُّم
-|-
-|}
-</div>
-'''تیمم'''عملی عبادی است که در مواردی به جای [[وضو]] یا [[غسل]] [[واجب]] می‌شود. کلمه تیمم در [[قرآن كریم]] به صورت فعل و در [[روایات]] در هیئت‌هاى مختلف فعلى و اسمى بكار رفته است. دو [[آیه]] در [[قرآن]] و بیش از ۲۲۰ [[روایت]] در جوامع حدیثی به موارد وجوب و شرایط آن پرداخته‌اند. طهارت به دوگونه اختیارى و اضطرارى تقسیم مى‌شود. اولى طهارت با آب است كه به صورت وضو یا غسل انجام مى‌گیرد و دومى، طهارت با خاك است كه تیمم نامیده مى‌شود.
+# '''فایده اخلاقی''':
+تیمّم یكی از عبادات است، و روح [[عبادت]] به معنی واقعی كلمه در آن منعكس می‌باشد زیرا [[انسان]] پیشانی خود را كه شریف‌ترین عضو بدن است با دستی كه بر خاك زده لمس می‌كند تا فروتنی و تواضع خود را در پیش‌گاه او آشكار سازد یعنی پیشانی من و هم‌چنین دست‌‌های من در برابر تو تا آخرین حد خاضع و متواضعند، و به دنبال این كار متوجه [[نماز]] و یا سایر عباداتی كه مشروط به [[وضو]] و [[غسل]] است می‌شود و به این ترتیب «در پرورش روح تواضع و عبودیت و شكرگزاری بندگان اثر می‌گذارد.
+# '''فایده بهداشتی''':
+امروز ثابت شده كه خاك به خاطر داشتن باكتری‌های فراوان می‌تواند آلودگی‌ها را از بین ببرد این باكتری‌ها كه كار آنها تجزیه كردن مواد آلی و از بین بردن انواع عفونت‌ها است معمولاً در سطح زمین و اعماق كم كه از هوا و نور آفتاب بهتر می‌توانند استفاده كنند فراوانند به همین دلیل هنگامی كه لاشه‌های حیوانات و یا بدن انسان پس از مردن زیر خاك دفن می‌شود و همچنین مواد آلوده گوناگونی كه روی زمین‌ها می‌باشد در مدت نسبتاً كوتاهی تجزیه شده و بر اثر حمله باكتری‌ها كانون عفونت از هم متلاشی می‌گردد مسلم است اگر این خاصیت در خاك نبود كره زمین در مدت كوتاهی مبدل به یك كانون عفونت می‌شد اصولاً خاك خاصیتی شبیه مواد «آنتی بیوتیك» دارد و تأثیر آن در كشتن میكروب‌ها فوق‌العاده زیاد است.
-بنابراین حقیقت تیمم، [[طهارت]] اضطرارى است یعنى طهارت بدل از وضو یا غسل در مواردى كه عقلا یا شرعا امكان تحصیل طهارت با آب وجود ندارد، براى بجا آوردن [[نماز]] و دیگر عبادات مشروط به طهارت از اسباب، شرایط و احكام تیمم در باب طهارت سخن رفته است.
+بنابراین خاك پاك نه تنها آلوده نیست بلكه از بین برنده آلودگی‌ها است و می‌تواند از این نظر تا حدودی جانشین آب شود، با این تفاوت كه آب حلال است، یعنی میكروب‌ها را حل كرده و با خود می‌برد ولی خاك میكرب‌كش است.
+اما باید توجه داشت كه خاك تیمم كاملاّ پاك باشد همان طور كه [[قرآن]] در تعبیر جالب خود می‌‌گوید:(طیباً).
+قابل توجه این كه تعبیر به (صعید) كه از ماده (صعود) گرفته شده اشاره به این است كه بهتر است خاك‌های سطح زمین برای این كار انتخاب شود همان خاك‌هایی كه در معرض تابش آفتاب و مملوّ از هوا و باكتری‌های میكروب‌كش است اگر چنین خاكی طیب و پاكیزه نیز بود تیمم با آن اثرات فوق را دارد بدون اینكه كمترین زیانی داشته باشد.
-=تیمم چیست=
+== درمواردی که باید تیمم کرد ==
+در هفت مورد به جای وضو و غسل باید تیمم كرد:
-تَیَمُّم عملی عبادی است که در مواردی به جای وضو یا غسل واجب می شود.
+# آنكه تهیه آب به قدر وضو یا غسل ممكن نباشد.
+# آنكه به واسطه پیری، یا ترس از دزد و جانور و مانند اینها یا نداشتن وسیله‌ای كه آب از چاه بكشد، دسترسی به آب نداشته باشد.
+# آنكه از استعمال آب بر جان خود بترسد، یا بترسد كه به واسطه استعمال آب مرض یا عیبی در او پیدا شود.
+# آنكه بترسد كه اگر آب را به مصرف وضو یا غسل برساند خود او یا اطرافیانش از تشنگی بمیرند یا مریض شوند یا به مشقت افتند.
+# كسی كه بدن یا لباسش [[نجس]] است و كمی آب دارد كه اگر با آن وضو بگیرد یا غسل كند، برای آب كشیدن بدن یا لباس او نمی‌ماند.
+# اگر غیر از آب یا ظرفی كه استعمال آن [[حرام]] است آبا یا ظرف دیگری ندارد.
+# هرگاه وقت به قدری تنگ باشد كه اگر وضو بگیرد، یا [[غسل]] كند تمام [[نماز]] یا مقداری از آن بعد از وقت خوانده می‌شود<ref>ر. ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص386 الی398.</ref>.
-=فلسفه تيمم=
+== مراحل تیمم ==
-بسياري مي‌پرسند دست زدن به روي خاك و به پيشاني و پشت دست‌‌ها كشيدن چه فايده‌اي مي‌تواند داشته باشد؟ به خصوص اينكه مي‌دانيم بسياري از خاك‌ها آلوده‌اند و ناقل ميكروب‌ها.
+# ابتدا به قصد انجام امر [[خدا]]، کف دو دست را بر چیزی که تیمم بر آن صحیح است می‌زنیم(بعضی [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] کمی ضربه داشتن دست‌ها را ضروری می‌دانند، نه این که به آرامی دست‌ها را بر خاک قرار دهیم).
-در پاسخ اين گونه ايرادها بايد به دو نكته توجه داشت:
+# کف دو دست را بر پیشانی از ابتدای محل رشد مو تا ابروها(و روی ابرو طبق برخی [[فتوا|فتاوا]]) می‌کشیم(موهای سر نباید مانع ایجاد کنند).
-#
+# تمام کف دست چپ را بر تمام پشت دست راست از مُچ تا نوک انگشتان می‌کشیم.
-# '''فايده اخلاقي''': تيمّم يكي از عبادات است، و روح [[عبادت]] به معني واقعي كلمه در آن منعكس مي‌باشد زيرا انسان پيشاني خود را كه شريفترين عضو بدن است با دستي كه بر خاك زده لمس مي‌كند تا فروتني و تواضع خود را در پيشگاه او آشكار سازد يعني پيشاني من و همچنين دست‌‌هاي من در برابر تو تا آخرين حد خاضع و متواضعند، و به دنبال اين كار متوجه [[نماز]] و يا ساير عباداتي كه مشروط به [[وضو]] و [[غسل]] است مي‌شود و به اين ترتيب «در پرورش روح تواضع و عبوديت و شكرگزاري بندگان اثر مي‌گذارد.
+# همین کار را برای دست چپ تکرار می‌کنیم.
-#
+# بعضی مراجع معتقد هستند پیش از مسح دست‌ها(مرحله۳) لازم است کف دست‌ها یک بار دیگر بر زمین زده شوند و بعضی دیگر علاوه بر چهار مرحله فوق، معتقد هستند کف دست‌ها یک‌بار دیگر بر زمین زده شده و بر پشت دو دست کشیده شوند. (یعنی مراحل ۱، ۳ و ۴ مجددا انجام شوند).
-# '''فايده بهداشتي''': امروز ثابت شده كه خاك به خاطر داشتن باكتري‌هاي فراوان مي‌تواند آلودگي‌ها را از بين ببرد اين باكتري‌ها كه كار آنها تجزيه كردن مواد آلي و از بين بردن انواع عفونت‌ها است معمولاً در سطح زمين و اعماق كم كه از هوا و نور آفتاب بهتر مي‌توانند استفاده كنند فراوانند به همين دليل هنگامي كه لاشه‌هاي حيوانات و يا بدن انسان پس از مردن زير خاك دفن مي‌شود و همچنين مواد آلوده گوناگوني كه روي زمين‌ها مي‌باشد در مدت نسبتاً كوتاهي تجزيه شده و بر اثر حمله باكتري‌ها كانون عفونت از هم متلاشي مي‌گردد مسلم است اگر اين خاصيت در خاك نبود كره زمين در مدت كوتاهي مبدل به يك كانون عفونت مي‌شد اصولاً خاك خاصيتي شبيه مواد «آنتي بيوتيك» دارد و تأثير آن در كشتن ميكروب‌ها فوق العاده زياد است.
-بنابراين خاك پاك نه تنها آلوده نيست بلكه از بين برنده آلودگي‌ها است و مي‌تواند از اين نظر تا حدودي جانشين آب شود، با اين تفاوت كه آب حلاّل است، يعني ميكروب‌ها را حل كرده و با خود مي‌برد ولي خاك ميكرب‌كش است.
+=تیمم بر چه چیزهایی صحیح=
-اما بايد توجه داشت كه خاك تيمم كاملاّ پاك باشد همان طور كه [[قرآن]] در تعبير جالب خود مي‌‌گويد:(طيباً).
-قابل توجه اين كه تعبير به (صعيد) كه از ماده (صعود) گرفته شده اشاره به اين است كه بهتر است خاك‌هاي سطح زمين براي اين كار انتخاب شود همان خاك‌هايي كه در معرض تابش آفتاب و مملوّ از هوا و باكتري‌هاي ميكروب‌كش است اگر چنين خاكي طيب و پاكيزه نيز بود تيمم با آن اثرات فوق را دارد بدون اينكه كمترين زياني داشته باشد.
-=پانویس=
+تیمم بر هر آنچه از زمین محسوب شود، مثل خاک، شن، ریگ، کلوخ (خاک‌های به هم چسبیده)، سنگ(سنگ گچ، سنگ آهک، سنگ سیاه و مانند آن) صحیح است و همچنین بر گچ و آهک پخته و آجر و امثال آنها<ref>ر. ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م684.</ref>.
-{{پانویس|2}}
-[[رده:احکام فقهی]]
+'''نکته''':
-[[رده:اصطلاحات نماز]]
+* تیمم بر اشیای معدنی که جزء زمین شمرده نمی‌شود، مثل طلا و نقره و امثال آن صحیح نیست، ولی تیمم بر سنگ‌های مرغوبی که عرفاً به آن سنگ معدنی گفته می‌شود، مثل مرمر و غیره صحیح است.
+* تیمم بر سیمان و موزاییک اشکال ندارد، اگر‌چه [[احوط]]([[مستحب|استحبابی]]) ترک تیمم بر سیمان و موزاییک است.
+* تیمم بر یخ، زمین نجس، زمین غصبی، خاکستر گیاه، زمینی که نمک روی آن را گرفته باشد، خاکی که با چیز دیگری آمیخته شده باشد، باطل است.
+== واجبات در تیمم ==
+# نیت‌؛
+# زدن كف دو دست با هم بر چیزی كه تیمم بر آن صحیح است؛
+# كشیدن كف دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی كه موی سر می‌روید، تا ابروها و بالای بینی؛
+# كشیدن كف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن كشیدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ<ref>ر. ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م700.</ref>.
+== جستارهای وابسته ==
+* [[وضو]]
+* [[غسل]]
+* [[طهارت]]
+* [[نماز]]
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
+== منابع ==
+* [https://www.beytoote.com/religious/din-ahkam/religion-land.html برگرفته از سایت چگونه تیمم کنیم؟ - بیتوتهhttps://www.beytoote.com]
+* # [https://www.pasokh.org/fa/Article/View/3533/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D9%88%D8%B6%D9%88-%D8%AA%D9%8A%D9%85%D9%85-%D9%88-%D8%BA%D8%B3%D9%84?CID=21335 برگرفته از سایت فلسفه وضو، تیمم و غسل - مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهاتhttps://www.pasokh.org]
+* [https://pasokh.org/fa/Article/View/1650/%D8%AA%D9%8A%D9%85%D9%85?CID=21461 برگرفته از سایت تیمم - مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهاتhttps://pasokh.org]
+[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]]
+[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]]