فضیل بن یسار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات | {{جعبه اطلاعات اصحاب اجماع | ||
| عنوان = فضیل بن یسار | | عنوان = فضیل بن یسار | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| نام = فضیل بن یسار | | نام = فضیل بن یسار | ||
| | | نام کامل = فُضَیل بن یَسار کوفی ثم بصری | ||
| تاریخ تولد = اواخر نیمه دوم سده اوّل هجرى | |||
| تاریخ تولد = اواخر | |||
| محل تولد = کوفه | | محل تولد = کوفه | ||
| | | تاریخ درگذشت = در زمان امام صادق علیه السلام | ||
| | | هم عصر امام = [[امام باقر (علیه‌السلام)|امام باقر]] و [[امام صادق(ع)|امام صادق]] علیهما السلام | ||
| | | شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |ابان بن عثمان |ابان بن تغلب حریزی |جمیل بن دراج |حسن بن محبوب |حماد بن عثمان |یونس بن عبدالرحمن |علی بن رئاب |حریز بن عبداللّه سجستانی |علاء بن رزین|عبداللّه بن سنان | }} | ||
| | | آثار = | ||
| شاگردان = | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
}} | }} | ||
''' | '''فضیل بن یسار '''از محدثان و فقهای بزرگ شیعه در اوایل قرن دوم هجری است. وی از اصحاب [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر (علیه‌السلام)]] و [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] است. علمای رجال، فضیل را فقیه و محدّثی موثق معرفی کرده‌اند. وی در عصر امام صادق (علیه‌السلام) وفات یافته و مفتخر به مقام «منا اهل‌البیت» است. کشی او را در زمره [[اصحاب اجماع]] نام برده است. | ||
از محدثان و فقهای بزرگ شیعه در اوایل قرن دوم هجری است. | |||
== زندگی‌نامه و خاندان == | == زندگی‌نامه و خاندان == | ||
فضیل بن یسار در اواخر نیمه دوم سده اوّل هجرى، در شهر کوفه دیده به جهان گشود. او دوران خردسالى و نوجوانی‌اش را در این شهر سپرى کرد. وى سپس به شهر بصره رفت و تا آخر عمر در این شهر زندگى کرد و به همین دلیل به «بصرى» معروف شد. <ref>رجال شیخ طوسى، ص ۱۳۲، ش ۱، ص ۲۷۱؛ رجال نجاشى، ص ۳۰۹، جامعه مدرّسین؛ رجال ابن داود، ص ۱۵۲؛ نقد الرجال، تفرشى، ص ۲۶۹٫</ref>. | فضیل بن یسار در اواخر نیمه دوم سده اوّل هجرى، در شهر [[کوفه]] دیده به جهان گشود. او دوران خردسالى و نوجوانی‌اش را در این شهر سپرى کرد. وى سپس به شهر بصره رفت و تا آخر عمر در این شهر زندگى کرد و به همین دلیل به «بصرى» معروف شد. <ref>رجال شیخ طوسى، ص ۱۳۲، ش ۱، ص ۲۷۱؛ رجال نجاشى، ص ۳۰۹، جامعه مدرّسین؛ رجال ابن داود، ص ۱۵۲؛ نقد الرجال، تفرشى، ص ۲۶۹٫</ref>. | ||
نجّاشى در معرّفى قاسم می‌گوید: او نهدى و اهل بصره و | [[نجاشی|نجّاشى]] در معرّفى قاسم می‌گوید: او نهدى و اهل بصره و کنیهاش ابومحمد است. وى از راویان موجّه بود و از محضر امام ششم (علیه‌السلام) کسب فیض نموده است. او صاحب کتابى در حدیث است و ابن ابی عمیر از او روایت می‌کند. <ref>رجال نجّاشى، ص ۲۲۲</ref>. | ||
فضیل بن یسار نهدی بصری نسبش به قبیله بنی‌نهد از قبایل یمن می‌رسد که از فرزندان نهد بن لیث یمنی هستند<ref>مدرس، ریحانة الادب، ج ۶، ص۲۷۰.</ref>. | فضیل بن یسار نهدی بصری نسبش به قبیله بنی‌نهد از قبایل یمن می‌رسد که از فرزندان نهد بن لیث یمنی هستند<ref>مدرس، ریحانة الادب، ج ۶، ص۲۷۰.</ref>. | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۱: | ||
از مشخصات زندگی یسار پدر فضیل در منابع تاریخی اطلاعات دقیقی وجود ندارد. | از مشخصات زندگی یسار پدر فضیل در منابع تاریخی اطلاعات دقیقی وجود ندارد. | ||
وی دوران اولیه زندگی را در کوفه گذراند و سپس به بصره مهاجرت کرد و از همین رو به بصری معروف شد | وی دوران اولیه زندگی را در کوفه گذراند و سپس به بصره مهاجرت کرد و از همین رو به بصری معروف شد<ref>طوسی، رجال، ص۲۶۹.</ref>. | ||
فضیل بن یسار داراى دو فرزند به | فضیل بن یسار داراى دو فرزند به نامهاى قاسم و علاء بوده که آنان نیز مانند پدرشان از محدّثان برجسته هستند و چون فرزند بزرگ فضیل قاسم نام داشت، کنیه معروف وی، ابوالقاسم است؛ البته در برخی از منابع، کنیه ابومِسْوَر نیز برایش ذکر شده است. لقب مشهور وی نیز «نَهْدی» است<ref>نجاشی، رجال، ص۳۰۹.</ref>. | ||
قاسم بن فضیل نیز فرزندى به نام محمد داشت که بنا به گفته نجّاشى و دیگران: خود، پدر، عمو و جدّش، همگى از دانشوران موجّه شیعه هستند. محمد بن قاسم هم یکى از یاران حضرت امام رضا (علیه‌السلام) است | قاسم بن فضیل نیز فرزندى به نام محمد داشت که بنا به گفته نجّاشى و دیگران: خود، پدر، عمو و جدّش، همگى از دانشوران موجّه شیعه هستند. محمد بن قاسم هم یکى از یاران حضرت امام رضا (علیه‌السلام) است<ref> همان، ص ۲۵۶؛من لایحضره الفقیه، ج ۴، بخش مشیخه، ص ۹۱٫.</ref>. | ||
علاء فرزند دیگر فضیل نیز بسان برادرش، از گروه راویان با وجاهت و مؤلّف کتابى در حدیث اهل‌بیت علیهم‌السلام است<ref>رجال نجاشى، ص ۲۱۱؛ رجال شیخ، ص ۲۴۵٫.</ref>. | علاء فرزند دیگر فضیل نیز بسان برادرش، از گروه راویان با وجاهت و مؤلّف کتابى در حدیث اهل‌بیت علیهم‌السلام است<ref>رجال نجاشى، ص ۲۱۱؛ رجال شیخ، ص ۲۴۵٫.</ref>. | ||
علاء بن فضیل نیز فرزندى به نام قاسم دارد که شیخ طوسى و علامه مامقانى به نامش اشاره کرده‌اند. او مانند پدرش، از راویان شیعه و خوشنام است<ref>تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۵٫</ref>. | علاء بن فضیل نیز فرزندى به نام قاسم دارد که شیخ طوسى و علامه مامقانى به نامش اشاره کرده‌اند. او مانند پدرش، از راویان شیعه و خوشنام است<ref>تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۵٫</ref>. | ||
== گرایش در روایت == | == گرایش در روایت == | ||
گرایش روایی فضیل بیشتر متمایل به فقه است؛ گرچه در میان اخبار او، روایاتی در حوزه توحید، ولایت و عصمت اهل‌بیت (علیه‌السلام)و اخلاق نیز وجود دارد. اما بیشتر نگرش او، متمرکز در احکام فقهی است. از همین رو یکی از القاب فضیل بن یسار، «فقیه شیعه» است<ref>طوسی، رجال، ص۲۶۹ و ۱۴۳.</ref>. | گرایش روایی فضیل بیشتر متمایل به فقه است؛ گرچه در میان اخبار او، روایاتی در حوزه توحید، ولایت و عصمت اهل‌بیت (علیه‌السلام) و اخلاق نیز وجود دارد. اما بیشتر نگرش او، متمرکز در احکام فقهی است. از همین رو یکی از القاب فضیل بن یسار، «فقیه شیعه» است<ref>طوسی، رجال، ص۲۶۹ و ۱۴۳.</ref>. | ||
== ویژگی‌های فضیل بن یسار == | == ویژگی‌های فضیل بن یسار == | ||
=== در محضر حجّت خدا === | === در محضر حجّت خدا === | ||
این محدّث بزرگوار یکى از اصحاب پرآوازه امام باقر (علیه‌السلام) بود و پس از شهادت ایشان به محضر امام صادق (علیه‌السلام) شتافت و در زمره شاگردان آن حضرت قرار گرفت. حضرت صادق (علیه‌السلام) به سبب ولایت‌پذیری فضیل، در منزلت او سخنانى فرموده است<ref>رجال طوسى، ص ۱۳۲ و ۲۷۱؛ مجمع الرجال، ج ۵، ص ۵۸؛ رجال نجاشى، ص ۳۰۹٫</ref>. | این محدّث بزرگوار یکى از اصحاب پرآوازه امام باقر (علیه‌السلام) بود و پس از شهادت ایشان به محضر امام صادق (علیه‌السلام) شتافت و در زمره شاگردان آن حضرت قرار گرفت. حضرت صادق (علیه‌السلام) به سبب ولایت‌پذیری فضیل، در منزلت او سخنانى فرموده است<ref>رجال طوسى، ص ۱۳۲ و ۲۷۱؛ مجمع الرجال، ج ۵، ص ۵۸؛ رجال نجاشى، ص ۳۰۹٫</ref>. | ||
=== فضیل از اهل بیت است (منا اهل‌البیت) === | === فضیل از اهل بیت است (منا اهل‌البیت) === | ||
بعد از اینکه فضیل از دنیا رفت، ربعى بن عبداللّه، داستانى را از کسى که بدن فضیل را پس از مرگ غسل می‌داد، نقل می‌کند که این داستان گویاى طهارت روح اوست. | بعد از اینکه فضیل از دنیا رفت، ربعى بن عبداللّه، داستانى را از کسى که بدن فضیل را پس از مرگ غسل می‌داد، نقل می‌کند که این داستان گویاى طهارت روح اوست. | ||
ربعى می‌گوید: من آن داستان را به حضرت امام صادق (علیه‌السلام) بازگو کردم، آنگاه حجّت پروردگار امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: رَحِمَ اللّه ُ الفُضَيلَ بنَ يَسارٍ ، هُوَ مِنّا أهلَ البَيتِ خدا فضيل بن يسار را رحمت كند، او از ما اهل بيت بود<ref>رجال کشى، ج ۲، ص ۴۷۳٫و ج ۱، ص ۵۴٫. الفقيه : 4 / 441كلاهما عن ربعيّ بن عبداللّه عن غاسل الفضيل بن يسار.</ref>. | ربعى می‌گوید: من آن داستان را به حضرت امام صادق (علیه‌السلام) بازگو کردم، آنگاه حجّت پروردگار امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: رَحِمَ اللّه ُ الفُضَيلَ بنَ يَسارٍ ، هُوَ مِنّا أهلَ البَيتِ خدا فضيل بن يسار را رحمت كند، او از ما اهل بيت بود<ref>رجال کشى، ج ۲، ص ۴۷۳٫و ج ۱، ص ۵۴٫. الفقيه : 4 / 441كلاهما عن ربعيّ بن عبداللّه عن غاسل الفضيل بن يسار.</ref>. | ||
=== مرجعیّت حدیث === | === مرجعیّت حدیث === | ||
شیخ طوسى از على بن سعید بصرى نقل می‌کند که به حضرت امام صادق (علیه‌السلام) عرض کردم: من در میان تیره «بنی‌عدی» زندگى می‌کنم. مؤذّن، امام‌جماعت و تمام مردمى که در آن مسجد نماز می‌خوانند، با شما اهل‌بیت دشمن و از مخالفان سرسخت شما و پیروان شما هستند. چه می‌فرمایید در نمازخواندن با چنین امام جماعتى با این ویژگى؟ حضرت در پاسخ فرمود: صَلِّ خَلْفَه؛ با او نماز بخوان و به همان نماز بسنده کن. سپس فرمود: اگر به بصره رفتى و فضیل بن یسار در | شیخ طوسى از على بن سعید بصرى نقل می‌کند که به حضرت امام صادق (علیه‌السلام) عرض کردم: من در میان تیره «بنی‌عدی» زندگى می‌کنم. مؤذّن، امام‌جماعت و تمام مردمى که در آن مسجد نماز می‌خوانند، با شما اهل‌بیت دشمن و از مخالفان سرسخت شما و پیروان شما هستند. چه می‌فرمایید در نمازخواندن با چنین امام جماعتى با این ویژگى؟ حضرت در پاسخ فرمود: صَلِّ خَلْفَه؛ با او نماز بخوان و به همان نماز بسنده کن. سپس فرمود: اگر به بصره رفتى و فضیل بن یسار در این‌باره، از تو پرسش کرد و او را خبر دادى به آنچه من براى تو گفتم، آنگاه فتواى فضیل را بگیر و فتواى مرا رها کن. | ||
على بن سعید می‌گوید: به بصره رفتم و آنچه را از امام شنیده بودم، براى فضیل گفتم. او گفت: مولاى من به آنچه فرموده، آگاهتر است؛ ولى من از حضرت صادق (علیه‌السلام) و از پدرش حضرت باقر (علیه‌السلام) شنیدم که بارها می‌فرمودند: به آن نمازى که پشت سر ناصبى و دشمن اهل‌بیت علیهم‌السلام خواندى، اعتنا نکن. سعى کن به‌گونه‌ای آهسته، قرائت را بخوانى. وسائل‌الشیعه، ج ۵، ص ۳۸۹، چاپ اسلامیه. | على بن سعید می‌گوید: به بصره رفتم و آنچه را از امام شنیده بودم، براى فضیل گفتم. او گفت: مولاى من به آنچه فرموده، آگاهتر است؛ ولى من از حضرت صادق (علیه‌السلام) و از پدرش حضرت باقر (علیه‌السلام) شنیدم که بارها می‌فرمودند: به آن نمازى که پشت سر ناصبى و دشمن اهل‌بیت علیهم‌السلام خواندى، اعتنا نکن. سعى کن به‌گونه‌ای آهسته، قرائت را بخوانى. وسائل‌الشیعه، ج ۵، ص ۳۸۹، چاپ اسلامیه. | ||
=== باور ژرف به سخن معصوم === | === باور ژرف به سخن معصوم === | ||
ابوغیلان می‌گوید: نزد فضیل بن یسار رفتم و به او گفتم که: محمد و ابراهیم، فرزندان عبداللّه بن حسن بر ضدّ حکومت ستمگر منصور، قیام کرده‌اند. فضیل به من گفت: قیام آنان به جایى نمی‌رسد و به هدفشان نمی‌رسند. ابوغیلان گفت: دوسه بار، این سخن را به فضیل گفتم و او هم همان جواب اوّل را می‌داد. ابوغیلان که گویا از این پرسش‌وپاسخ خسته و ناراحت شده بود، گفت: خدا تو را رحمت کند! من بارها نزد تو آمدم و جریان قیام آنان را به تو گفتم. تو می‌گویی: قیام آنان نتیجه‌بخش نخواهد بود. آیا این پیش‌بینی از خود تو است؟ فضیل گفت: نه، به خدا قسم! من این را از پیشوایم حضرت امام صادق (علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرمود: اگر آن دو، قیام کنند به شهادت خواهند رسید. <ref>رجال کشّى، ج ۲، ص ۴۷۴٫</ref> | ابوغیلان می‌گوید: نزد فضیل بن یسار رفتم و به او گفتم که: محمد و ابراهیم، فرزندان عبداللّه بن حسن بر ضدّ حکومت ستمگر منصور، قیام کرده‌اند. فضیل به من گفت: قیام آنان به جایى نمی‌رسد و به هدفشان نمی‌رسند. ابوغیلان گفت: دوسه بار، این سخن را به فضیل گفتم و او هم همان جواب اوّل را می‌داد. ابوغیلان که گویا از این پرسش‌وپاسخ خسته و ناراحت شده بود، گفت: خدا تو را رحمت کند! من بارها نزد تو آمدم و جریان قیام آنان را به تو گفتم. تو می‌گویی: قیام آنان نتیجه‌بخش نخواهد بود. آیا این پیش‌بینی از خود تو است؟ فضیل گفت: نه، به خدا قسم! من این را از پیشوایم حضرت امام صادق (علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرمود: اگر آن دو، قیام کنند به شهادت خواهند رسید. <ref>رجال کشّى، ج ۲، ص ۴۷۴٫</ref> | ||
== مشایخ و راویان == | == مشایخ و راویان == | ||
نام فضیل بن یسار در سند بیش از ۲۵۴ روایت آمده است، وی در نقل احادیث به طور مستقیم از امام باقر و امام صادق (علیه‌السلام)روایت می‌کند و علاوه بر این وی از زکریا بن عبداللّه نقّاض و عبدالواحد مختار انصاری نیز روایت نقل کرده است. افراد بسیاری نیز از فضیل روایت نقل کرده‌اند که برخی از آنان عبارت‌اند از: | نام فضیل بن یسار در سند بیش از ۲۵۴ روایت آمده است، وی در نقل احادیث به طور مستقیم از امام باقر (علیه‌السلام) و امام صادق (علیه‌السلام) روایت می‌کند و علاوه بر این وی از زکریا بن عبداللّه نقّاض و عبدالواحد مختار انصاری نیز روایت نقل کرده است. | ||
افراد بسیاری نیز از فضیل روایت نقل کرده‌اند که برخی از آنان عبارت‌اند از: | |||
* [[ابان بن عثمان]]؛ | * [[ابان بن عثمان]]؛ | ||
* [[جمیل بن دراج]]؛ | * [[جمیل بن دراج]]؛ | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۲: | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
فضیل در عصر امام صادق (علیه‌السلام) | فضیل در عصر امام صادق (علیه‌السلام) از دنیا رفته است <ref>خویی، معجم الرجال الحدیث، ج ۱۳، ص ۳۳۶.</ref>. | ||
تاریخ دقیق آن معلوم نیست و به احتمال فراوان در بصره وفات یافته است <ref>نجاشی، رجال، ص۳۰۹.</ref>. | |||
پانویس{{پانویس}} | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
* اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، منشورات مکتبة آیة‌الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۳ق. | |||
* اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، منشورات | |||
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، دار احياء التراث العربي، بیروت. | * حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، دار احياء التراث العربي، بیروت. | ||
* خویی، ابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، دارالزهرا، بیروت. | * خویی، ابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، دارالزهرا، بیروت. | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۷: | ||
* نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۴ق. | * نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۴ق. | ||
{{اصحاب اجماع}} | |||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:اصحاب اجماع]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۲۷
| فضیل بن یسار | |
|---|---|
 | |
| نام | فضیل بن یسار |
| نام کامل | فُضَیل بن یَسار کوفی ثم بصری |
| محل تولد | کوفه |
| هم عصر امام | امام باقر و امام صادق علیهما السلام |
| شاگردان |
|
فضیل بن یسار از محدثان و فقهای بزرگ شیعه در اوایل قرن دوم هجری است. وی از اصحاب امام باقر (علیه‌السلام) و امام صادق (علیه‌السلام) است. علمای رجال، فضیل را فقیه و محدّثی موثق معرفی کرده‌اند. وی در عصر امام صادق (علیه‌السلام) وفات یافته و مفتخر به مقام «منا اهل‌البیت» است. کشی او را در زمره اصحاب اجماع نام برده است.
زندگی‌نامه و خاندان
فضیل بن یسار در اواخر نیمه دوم سده اوّل هجرى، در شهر کوفه دیده به جهان گشود. او دوران خردسالى و نوجوانی‌اش را در این شهر سپرى کرد. وى سپس به شهر بصره رفت و تا آخر عمر در این شهر زندگى کرد و به همین دلیل به «بصرى» معروف شد. [۱]. نجّاشى در معرّفى قاسم می‌گوید: او نهدى و اهل بصره و کنیهاش ابومحمد است. وى از راویان موجّه بود و از محضر امام ششم (علیه‌السلام) کسب فیض نموده است. او صاحب کتابى در حدیث است و ابن ابی عمیر از او روایت می‌کند. [۲]. فضیل بن یسار نهدی بصری نسبش به قبیله بنی‌نهد از قبایل یمن می‌رسد که از فرزندان نهد بن لیث یمنی هستند[۳].
تاریخ ولادت فضیل دقیقاً معلوم نیست؛ ولی بنا بر گزارش‌های تاریخی در اواخر قرن اول ه.ق در کوفه متولد شده است.
از مشخصات زندگی یسار پدر فضیل در منابع تاریخی اطلاعات دقیقی وجود ندارد. وی دوران اولیه زندگی را در کوفه گذراند و سپس به بصره مهاجرت کرد و از همین رو به بصری معروف شد[۴]. فضیل بن یسار داراى دو فرزند به نامهاى قاسم و علاء بوده که آنان نیز مانند پدرشان از محدّثان برجسته هستند و چون فرزند بزرگ فضیل قاسم نام داشت، کنیه معروف وی، ابوالقاسم است؛ البته در برخی از منابع، کنیه ابومِسْوَر نیز برایش ذکر شده است. لقب مشهور وی نیز «نَهْدی» است[۵].
قاسم بن فضیل نیز فرزندى به نام محمد داشت که بنا به گفته نجّاشى و دیگران: خود، پدر، عمو و جدّش، همگى از دانشوران موجّه شیعه هستند. محمد بن قاسم هم یکى از یاران حضرت امام رضا (علیه‌السلام) است[۶]. علاء فرزند دیگر فضیل نیز بسان برادرش، از گروه راویان با وجاهت و مؤلّف کتابى در حدیث اهل‌بیت علیهم‌السلام است[۷]. علاء بن فضیل نیز فرزندى به نام قاسم دارد که شیخ طوسى و علامه مامقانى به نامش اشاره کرده‌اند. او مانند پدرش، از راویان شیعه و خوشنام است[۸].
گرایش در روایت
گرایش روایی فضیل بیشتر متمایل به فقه است؛ گرچه در میان اخبار او، روایاتی در حوزه توحید، ولایت و عصمت اهل‌بیت (علیه‌السلام) و اخلاق نیز وجود دارد. اما بیشتر نگرش او، متمرکز در احکام فقهی است. از همین رو یکی از القاب فضیل بن یسار، «فقیه شیعه» است[۹].
ویژگی‌های فضیل بن یسار
در محضر حجّت خدا
این محدّث بزرگوار یکى از اصحاب پرآوازه امام باقر (علیه‌السلام) بود و پس از شهادت ایشان به محضر امام صادق (علیه‌السلام) شتافت و در زمره شاگردان آن حضرت قرار گرفت. حضرت صادق (علیه‌السلام) به سبب ولایت‌پذیری فضیل، در منزلت او سخنانى فرموده است[۱۰].
فضیل از اهل بیت است (منا اهل‌البیت)
بعد از اینکه فضیل از دنیا رفت، ربعى بن عبداللّه، داستانى را از کسى که بدن فضیل را پس از مرگ غسل می‌داد، نقل می‌کند که این داستان گویاى طهارت روح اوست. ربعى می‌گوید: من آن داستان را به حضرت امام صادق (علیه‌السلام) بازگو کردم، آنگاه حجّت پروردگار امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: رَحِمَ اللّه ُ الفُضَيلَ بنَ يَسارٍ ، هُوَ مِنّا أهلَ البَيتِ خدا فضيل بن يسار را رحمت كند، او از ما اهل بيت بود[۱۱].
مرجعیّت حدیث
شیخ طوسى از على بن سعید بصرى نقل می‌کند که به حضرت امام صادق (علیه‌السلام) عرض کردم: من در میان تیره «بنی‌عدی» زندگى می‌کنم. مؤذّن، امام‌جماعت و تمام مردمى که در آن مسجد نماز می‌خوانند، با شما اهل‌بیت دشمن و از مخالفان سرسخت شما و پیروان شما هستند. چه می‌فرمایید در نمازخواندن با چنین امام جماعتى با این ویژگى؟ حضرت در پاسخ فرمود: صَلِّ خَلْفَه؛ با او نماز بخوان و به همان نماز بسنده کن. سپس فرمود: اگر به بصره رفتى و فضیل بن یسار در این‌باره، از تو پرسش کرد و او را خبر دادى به آنچه من براى تو گفتم، آنگاه فتواى فضیل را بگیر و فتواى مرا رها کن. على بن سعید می‌گوید: به بصره رفتم و آنچه را از امام شنیده بودم، براى فضیل گفتم. او گفت: مولاى من به آنچه فرموده، آگاهتر است؛ ولى من از حضرت صادق (علیه‌السلام) و از پدرش حضرت باقر (علیه‌السلام) شنیدم که بارها می‌فرمودند: به آن نمازى که پشت سر ناصبى و دشمن اهل‌بیت علیهم‌السلام خواندى، اعتنا نکن. سعى کن به‌گونه‌ای آهسته، قرائت را بخوانى. وسائل‌الشیعه، ج ۵، ص ۳۸۹، چاپ اسلامیه.
باور ژرف به سخن معصوم
ابوغیلان می‌گوید: نزد فضیل بن یسار رفتم و به او گفتم که: محمد و ابراهیم، فرزندان عبداللّه بن حسن بر ضدّ حکومت ستمگر منصور، قیام کرده‌اند. فضیل به من گفت: قیام آنان به جایى نمی‌رسد و به هدفشان نمی‌رسند. ابوغیلان گفت: دوسه بار، این سخن را به فضیل گفتم و او هم همان جواب اوّل را می‌داد. ابوغیلان که گویا از این پرسش‌وپاسخ خسته و ناراحت شده بود، گفت: خدا تو را رحمت کند! من بارها نزد تو آمدم و جریان قیام آنان را به تو گفتم. تو می‌گویی: قیام آنان نتیجه‌بخش نخواهد بود. آیا این پیش‌بینی از خود تو است؟ فضیل گفت: نه، به خدا قسم! من این را از پیشوایم حضرت امام صادق (علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرمود: اگر آن دو، قیام کنند به شهادت خواهند رسید. [۱۲]
مشایخ و راویان
نام فضیل بن یسار در سند بیش از ۲۵۴ روایت آمده است، وی در نقل احادیث به طور مستقیم از امام باقر (علیه‌السلام) و امام صادق (علیه‌السلام) روایت می‌کند و علاوه بر این وی از زکریا بن عبداللّه نقّاض و عبدالواحد مختار انصاری نیز روایت نقل کرده است.
افراد بسیاری نیز از فضیل روایت نقل کرده‌اند که برخی از آنان عبارت‌اند از:
- ابان بن عثمان؛
- جمیل بن دراج؛
- حسن بن محبوب؛
- حماد بن عثمان؛
- یونس بن عبدالرحمن؛
- علی بن رئاب؛
- حریز بن عبداللّه سجستانی؛
- علاء بن رزین؛
- عبداللّه بن سنان؛
- جمیل بن صالح [۱۳] .
درگذشت
فضیل در عصر امام صادق (علیه‌السلام) از دنیا رفته است [۱۴]. تاریخ دقیق آن معلوم نیست و به احتمال فراوان در بصره وفات یافته است [۱۵].
پانویس
- ↑ رجال شیخ طوسى، ص ۱۳۲، ش ۱، ص ۲۷۱؛ رجال نجاشى، ص ۳۰۹، جامعه مدرّسین؛ رجال ابن داود، ص ۱۵۲؛ نقد الرجال، تفرشى، ص ۲۶۹٫
- ↑ رجال نجّاشى، ص ۲۲۲
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ج ۶، ص۲۷۰.
- ↑ طوسی، رجال، ص۲۶۹.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۳۰۹.
- ↑ همان، ص ۲۵۶؛من لایحضره الفقیه، ج ۴، بخش مشیخه، ص ۹۱٫.
- ↑ رجال نجاشى، ص ۲۱۱؛ رجال شیخ، ص ۲۴۵٫.
- ↑ تنقیح المقال، ج ۲، ص ۲۵٫
- ↑ طوسی، رجال، ص۲۶۹ و ۱۴۳.
- ↑ رجال طوسى، ص ۱۳۲ و ۲۷۱؛ مجمع الرجال، ج ۵، ص ۵۸؛ رجال نجاشى، ص ۳۰۹٫
- ↑ رجال کشى، ج ۲، ص ۴۷۳٫و ج ۱، ص ۵۴٫. الفقيه : 4 / 441كلاهما عن ربعيّ بن عبداللّه عن غاسل الفضيل بن يسار.
- ↑ رجال کشّى، ج ۲، ص ۴۷۴٫
- ↑ طوسی، اختیار معرفه الرجال، ج ۲، ص ۵۰۷.
- ↑ خویی، معجم الرجال الحدیث، ج ۱۳، ص ۳۳۶.
- ↑ نجاشی، رجال، ص۳۰۹.
منابع
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، منشورات مکتبة آیة‌الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۳ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، دار احياء التراث العربي، بیروت.
- خویی، ابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، دارالزهرا، بیروت.
- طوسی، ابی جعفر، اختیار معرفه الرجال (رجال کشی)، موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
- طوسی، ابی جعفر، الرجال الطوسی، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۵ق.
- مدرس، محمدعلی، ریحانه الادب، خیام، ۱۳۶۹ش.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۴ق.
| گروه اول |  | |
|---|---|---|
| گروه دوم | ||
| گروه سوم | ||
 | ||