۸۷٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| عقیده = اعتقاد به امامت اسماعیل فرزند بزرگ امام صادق | | عقیده = اعتقاد به امامت اسماعیل فرزند بزرگ امام صادق | ||
}} | }} | ||
'''«اسماعیلیّه»''' فرقه‌ای از [[شیعه]] هستند که معتقدند [[امامت|مقام امامت]] پس از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق ( | '''«اسماعیلیّه»''' فرقه‌ای از [[شیعه]] هستند که معتقدند [[امامت|مقام امامت]] پس از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السّلام)]] به فرزند بزرگش اسماعیل که در زمان آن حضرت از دنیا رفته است منتقل شده است. از این گروه به [[قرامطه]] و شش امامی نیز تعبیر شده است<ref>سبحانی، جعفر؛ بحوث فی الملل و النحل؛ ج ۷، ص ۵۴.</ref>. | ||
== اسماعیلیّه == | == اسماعیلیّه == | ||
اسماعیلیه از موعود باوران غیر معتقد به [[حجت بن الحسن (مهدی)|حضرت مهدی (عجل‌الله تعالی | اسماعیلیه از موعود باوران غیر معتقد به [[حجت بن الحسن (مهدی)|حضرت مهدی (عجل‌الله تعالی فرجه‌الشّریف)]] بودند که به [[امامت]] شش امام اول شیعیان [[اثنی عشریه|اثنی‌عشری]] اعتقاد داشتند، اما پس از [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السّلام)]] بزرگ‌ترین فرزند او اسماعیل، یا فرزند او محمد را به امامت پذیرفتند<ref>شهرستانی، محمد‌بن‌عبدالکریم؛ الملل و النحل؛ ج 1، ص ۲۲۶.</ref> و از پذیرش امامت [[موسی بن جعفر (کاظم)|امام موسی کاظم (علیه‌السّلام)]] خودداری کردند، در حالی‌که اسماعیل در زمان پدرش از دنیا رفته بود. | ||
البته اسماعیلیه دربارۀ سرنوشت امامت پس از اسماعیل اتفاق نظر ندارند و بعضی که اسماعیلیۀ خالص نامیده می‌شوند، قائل شدند اسماعیل نمرده، بلکه غیبت کرده است. او همان قائم موعود است و نمی‌میرد تا فرمانروای زمین شود. گروه دیگری که مرگ اسماعیل را باور داشتند، گفتند امامت حق اسماعیل بود و با مرگ او به پسرش محمد انتقال یافت. آنان پیروان ''مبارک'' غلام اسماعیل‌بن‌جعفر بودند و به [[مبارکیه]] نامیده شدند. | البته اسماعیلیه دربارۀ سرنوشت امامت پس از اسماعیل اتفاق نظر ندارند و بعضی که اسماعیلیۀ خالص نامیده می‌شوند، قائل شدند اسماعیل نمرده، بلکه غیبت کرده است. او همان قائم موعود است و نمی‌میرد تا فرمانروای زمین شود. گروه دیگری که مرگ اسماعیل را باور داشتند، گفتند امامت حق اسماعیل بود و با مرگ او به پسرش محمد انتقال یافت. آنان پیروان ''مبارک'' غلام اسماعیل‌بن‌جعفر بودند و به [[مبارکیه]] نامیده شدند. | ||
[[مبارکیه]] خود به دو گروه تقسیم شدند، گروهی که [[قرامطه]] نامیده شدند و معتقد بودند که محمد‌بن‌اسماعیل نمرده و او همان قائم و مهدی است که روزی ظهور خواهد کرد و با ظهور او دور هفتم جهان آغاز خواهد شد. آنان به وجود امامان مستور بعد از محمد بن اسماعیل اعتقاد نداشتند<ref>نوبختی، حسن بن موسی؛ فرق الشیعه؛ انتشارات مکتبه الفقیه قم؛ ص ۸۳-۸۴.</ref> و گروه دیگری بودند که می‌گفتند که دور هفتم جهان با محمد بن اسماعیل آغاز شده و بعد از وی امامان مستوری هستند که در بلاد و شهرها می‌گردند و داعیان و مبلغانی دارند که مردم را به پیروی از امام مستور فرای می‌خوانند و بعد از امامان مستور، مهدی ظهور خواهد کرد<ref>شهرستانی، محمد بن عبدالکریم؛ الملل و النحل؛ تحقیق محمد سید گیلانی؛ دارالمعرفه بیروت؛ ج ۱، ص ۱۹۲.</ref>. | [[مبارکیه]] خود به دو گروه تقسیم شدند، گروهی که [[قرامطه]] نامیده شدند و معتقد بودند که محمد‌بن‌اسماعیل نمرده و او همان قائم و مهدی است که روزی ظهور خواهد کرد و با ظهور او دور هفتم جهان آغاز خواهد شد. آنان به وجود امامان مستور بعد از محمد بن اسماعیل اعتقاد نداشتند<ref>نوبختی، حسن بن موسی؛ فرق الشیعه؛ انتشارات مکتبه الفقیه قم؛ ص ۸۳-۸۴.</ref> و گروه دیگری بودند که می‌گفتند که دور هفتم جهان با محمد بن اسماعیل آغاز شده و بعد از وی امامان مستوری هستند که در بلاد و شهرها می‌گردند و داعیان و مبلغانی دارند که مردم را به پیروی از امام مستور فرای می‌خوانند و بعد از امامان مستور، مهدی ظهور خواهد کرد<ref>شهرستانی، محمد بن عبدالکریم؛ الملل و النحل؛ تحقیق محمد سید گیلانی؛ دارالمعرفه بیروت؛ ج ۱، ص ۱۹۲.</ref>. | ||
== دیدگاه شیخ مفید == | == دیدگاه شیخ مفید == | ||
[[شیخ مفید]] دربارۀ اسماعیل می‌گوید: اسماعیل بزرگ‌ترین پسر امام صادق ( | [[شیخ مفید]] دربارۀ اسماعیل می‌گوید: اسماعیل بزرگ‌ترین پسر امام صادق (علیه‌السّلام) بود. امام، او را بسیار دوست می‌داشت و به او بیش از دیگران نیکی و محبت می‌کرد؛ ولی اسماعیل در زمان حیات پدر در «عریض» (دره‌ای نزدیک مدینه) از دنیا رفت. مردم، جنازه‌اش را به مدینه نزد امام صادق (علیه‌السّلام) آوردند و در [[قبرستان بقیع]] دفن کردند. روایت شده است حضرت در مرگ او بسیار بی‌تابی می‌کرد، به‌گونه‌ای که با پای برهنه و بی ردا، دنبال تابوت او می‌رفت. همچنین دستور می‌فرمود تابوت او را پیش از دفن، چندین بار به زمین نهادند و هربار حضرت می‌آمد و پارچه از روی صورتش برمی‌داشت و در روی او نگاه می‌کرد. مقصود امام از این کار، این بود که مرگ او را پیش چشم آنان که گمان بر امامت و جانشینی او داشتند، ثابت و شبهۀ آنان را دربارۀ زنده بودنش بر طرف کند و به آنها بفهماند که اسماعیل واقعا از دنیا رفته است. | ||
پس از آن، افرادی از اصحاب که او را پس از امام صادق ( | پس از آن، افرادی از اصحاب که او را پس از امام صادق (علیه‌السّلام)، امام می‌پنداشتند، از این عقیده بازگشتند، اما گروهی اندک از مردمان بی‌خبر که نه در زمرۀ نزدیکان امام بودند و نه از راویان حدیث آن بزرگوار، بر عقیده خود باقی ماندند و گفتند که اسماعیل زنده و پس از پدرش امام خواهد شد<ref>مفید، محمد بن محمد؛ الارشاد؛ ج ۲، ص ۲۰۹-۲۱۰.</ref>. | ||
== انشعابات اسماعیلیه == | == انشعابات اسماعیلیه == | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
=== اسماعیلیه مبارکیه === | === اسماعیلیه مبارکیه === | ||
'''«اسماعیلیه [[مبارکیه]]»'''، بر این باور بودند که امام صادق ( | '''«اسماعیلیه [[مبارکیه]]»'''، بر این باور بودند که امام صادق (علیه‌السّلام) پس از اسماعیل، محمد بن اسماعیل، نوه خود را به امامت منصوب کرد، زیرا که امامت از برادر (اسماعیل) به برادر (امام کاظم) منتقل نمی‌شود و این موضوع تنها درباره امام حسن (علیه‌السّلام) و امام حسین (علیه‌السّلام) صادق بوده است. این فرقه به مناسبت نام موسس آن _مبارک_ به [[مبارکیه]] شهرت یافته است. | ||
=== قرامطه بحرین === | === قرامطه بحرین === | ||