فاطمه بنت محمد (زهرا): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۷۴: | خط ۱۷۴: | ||
در زندگی فاطمه انواع عظمت ها را می‌بینیم که این عظمت ها را همچون بلقیس و... از راه داشتن قصر و ثروت و زیبائی ظاهری به دست نیاورده است. و همچون عایشه، شهرت خویش را از راه رهبری جنگجویان در [[جنگ جمل]] ورویارویی با مردان به چنگ نیاورده، بلکه از راه حکمت و بزرگی شخصی خود، عالم را از حکمت و عظمت پر نموده است، حکمتی که مرجعش کتب فلاسفه و علماء نیست. بزرگی که ریشه‌اش پادشاهی و ثروت نیست بلکه از درون جانش و کمالات نفسش ریشه می‌گیرد. | در زندگی فاطمه انواع عظمت ها را می‌بینیم که این عظمت ها را همچون بلقیس و... از راه داشتن قصر و ثروت و زیبائی ظاهری به دست نیاورده است. و همچون عایشه، شهرت خویش را از راه رهبری جنگجویان در [[جنگ جمل]] ورویارویی با مردان به چنگ نیاورده، بلکه از راه حکمت و بزرگی شخصی خود، عالم را از حکمت و عظمت پر نموده است، حکمتی که مرجعش کتب فلاسفه و علماء نیست. بزرگی که ریشه‌اش پادشاهی و ثروت نیست بلکه از درون جانش و کمالات نفسش ریشه می‌گیرد. | ||
آری او شخصیتی است که هر قدر فهم بشر در شناخت حقیقتش بیشتر فرو رود، با مسائل حل نشده و رازهای ناگشوده بیشتری روبرو می‌شود، و سرانجام عاجزانه باید بگویند که اندیشه‌ها از درک فضائل زهرا عاجزند. | آری او شخصیتی است که هر قدر فهم بشر در شناخت حقیقتش بیشتر فرو رود، با مسائل حل نشده و رازهای ناگشوده بیشتری روبرو می‌شود، و سرانجام عاجزانه باید بگویند که اندیشه‌ها از درک فضائل زهرا عاجزند. <ref>حضرت فاطمه (س) در کلام اهل سنت - بیتوته | ||
https://www.beytoote.com › religious | |||
</ref> | |||
=احادیث از منابع اهل سنت درباره حضرت فاطمه زهرا (س)= | |||
روایات مختلفی درباره فضایل دخت پیامبر اكرم(ص) حضرت فاطمه زهرا(س) در كتاب‌های گوناگون از جمله كتب برادران اهل سنت نقل شده است... | |||
1- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إذا كانَ یَوْمُ القیامَةِ نادى مُنادٍ: یا أَهْلَ الجَمْعِ غُضُّوا أَبْصارَكُمْ حَتى تَمُرَّ فاطِمَة». | |||
روز قیامت یك صدائی بلند می‌شود كه إی مردم غضّ بصر كنید كه فاطمه (س) می‌خواهد عبور كند. <ref>كنز العمّال ج 13 ص 91 و 93/ منتخب كنز العمّال بهامش المسند ج 5 ص 96/ الصواعق المحرقة ص 190/ أسد الغابة ج 5 ص 523/ تذكرة الخواص ص 279/ ذخائر العقبى ص 48/ مناقب الإمام علی لابن المغازلی ص 356/ نور الأبصار ص 51 و 52/ ینابیع المودّة ج 2 باب 56 ص 136</ref> | |||
2- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كُنْتُ إذا اشْتَقْتُ إِلى رائِحَةِ الجنَّةِ شَمَمْتُ رَقَبَةَ فاطِمَة». | |||
اگر به بوی بهشت اشتیاق می‌كردم فاطمه را بو می‌كردم. <ref>منتخب كنز العمّال ج 5 ص 97/ نور الأبصار ص 51/ مناقب الإمام علی لابن المغازلی ص 360</ref> | |||
3- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «یا عَلِیّ إِنَّ اللّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَكَ فاطِمَة». | |||
یا علی! خدا به من دستور داد تا تو را به ازدواج فاطمه در آورم. <ref>الصواعق المحرقة باب 11 ص 142/ ذخائر العقبى ص 30 و 31/ تذكرة الخواص ص 276/ مناقب الإمام علی من الریاض النضرة ص141/ نور الأبصار ص53</ref> | |||
4- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إِنّ اللّهَ زَوَّجَ عَلیّاً مِنْ فاطِمَة». | |||
خدا علی و فاطمه را به ازدواج در آورد. <ref> الصواعق المحرقة ص 173</ref> | |||
5- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «سیّدَةُ نِساءِ أَهْلِ الجَنَّةِ فاطِمَة». | |||
سرور زنان بهشت فاطمه است. <ref> كنز العمّال ج13 ص94/ صحیح البخاری، كتاب الفضائل، باب مناقب فاطمة/ البدایة والنهایة ج 2 ص61</ref> | |||
6- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ الجَنَّةَ: عَلیٌّ وَفاطِمَة». | |||
اولین كسانی كه وارد بهشت می‌شوند : علی و فاطمه هستند. <ref>نور الأبصار ص 52/ شبیه به آن در كنز العمّال ج 13 ص 95</ref> | |||
7- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَضْعَةٌ مِنّی مَنْ آْذاهَا فَقَدْ آذانِی». | |||
فاطمه پاره وجود من است، هر كه او را بیازارد مرا آزرده است. <ref>السنن الكبرى ج 10 باب من قال: لا تجوز شهادة الوالد لولده ص 201/ كنز العمّال ج 13 ص 96/نور الأبصار ص52/ ینابیع المودّة ج 2 ص 322</ref> | |||
8- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَهْجَةُ قَلْبِی وَابْناها ثَمْرَةُ فُؤادِی». | |||
فاطمه بهجت و سرور قلب من است و دو پسرش میوه دل من هستند. <ref>ینابیع الموّدة ج 1 باب 15 ص 243</ref> | |||
9- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة إِنّ اللّهَ غَیْرُ مُعَذِّبِكِ وَلا أَحَدٍ مِنْ وُلْدِكِ». | |||
ای فاطمه خدا نه تو را عذاب می‌دهد نه كسی از پسرانت را. <ref>كنز العمّال ج13 ص96/ منتخب كنز العمّال بهامش مسند أحمد ج5 ص97/ إسعاف الراغبین بهامش نور الأبصار ص118</ref> | |||
10- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كَمُلَ مِنَ الرِّجال كَثِیرُ وَ لَمْ یَكْمُلْ مِنَ النساءِ إِلاّ أَرْبَع: مَرْیـــم وَ آسِیَة وَ خَدیجـــَة وَ فاطِمـــَة» | |||
از مردان خیلی به كمال رسیدند، ولی از زنان فقط 4 نفر: مریم و آسیه و خدیجه و فاطمه. <ref>نور الأبصار ص 51</ref> | |||
=پانویس= | =پانویس= | ||
نسخهٔ ۷ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۲۳
| نام | حضرت فاطمه زهرا(س) |
|---|---|
| کنیه | ام ابیها• ام الائمه• ام الحسن• ام الحسین• ام المحسن |
| القابب | زهرا • بتول • صدیقه • طاهره • راضیه • مرضیه • مبارکه • بتول • سیده نساء العالمین • کوثر |
| ولادت | بیستم جمادی الاخر • پنج سال پس از بعثت |
| پدر | حضرت محمد صلی الله علیه و آله |
| مادر | ام المؤمنین خدیجه کبری (سلام الله علیها) |
| مقام | ام الائمه |
| طول عمر | اختلافی: نظر رایج شیعه: ۱۸ - ۱۹ سال |
| زادگاه | مکه |
| تاریخ شهادت | ۳ جمادی الثانی سال ۱۱ هجری |
| علت شهادت | وارد شدن ضربه به پهلوی حضرت در حمله به خانه ایشان |
| قاتل | توسط مهاجمان به خانه ایشان |
| مدفن | مدینه• قبرستان بقیع • ناشناخته |
حضرت فاطمه زهرا (ع) (۵ بعثت - ۱۱ قمری)، دختر گرامی پیامبر اسلام (ص) و حضرت خدیجه، همسر امام علی[۱] (ع) و مادر امام حسن (ع) و امام حسین[۲] (ع) است.
حضرت فاطمه (س) در دین اسلام جایگاه بسیاری رفیعی دارد و به ویژگی های متعددی ممتاز است. آن حضرت معصومه است و یازده نفر از ائمه شیعه از نسل آن حضرت هستند. سوره و آیاتی از قرآن کریم همچون سوره کوثر، سوره انسان، آیه تطهیر و آیه مودت در حق آن حضرت و همسر و فرزندانش نازل گردیده و ایشان به عنوان اهل بیت رسول خدا (ص) خوانده شده اند. مطابق با روایتی از پیامبر اکرم (ص)، دوستی و دشمنی با حضرت فاطمه به منزله دوستی و دشمنی با پیامبر است و در روایتی دیگر آن حضرت را سیدة نساء العالمین (بزرگ بانوی زنان جهانیان) نامیده است.
حضرت فاطمه (س) پس از رحلت پیامبر اسلام از حق خلافت همسرش که به تعیین الهی بود به شدت دفاع نمود و در جریان هجوم عمر بن خطاب[۳] به خانه‌اش (به هواداری از خلافت ابوبکر[۴])، به شهادت رسید.
القاب حضرت فاطمه زهرا (س)
از القاب او زهرا، صدیقه، طاهره، راضیه، مرضیه، مبارکه، بتول است که در بین آنها، زهرا از شهرت بیشتری برخوردار است که گاه با نام او همراه می‌آید (فاطمه زهرا) و یا به صورت ترکیب عربی فاطمةُ الزهراء می‌آید. زهرا که بیشتر از فاطمه متداول است، در لغت به معنای درخشنده، روشن است.[۵] بنا بر روایتی نام وی در آسمانها منصوره است. [۶]
فاطمه(س) دارای چند کنیه است که معروفترین آنها ام ابیها، ام الائمه، ام الحسن، ام الحسین و ام المحسن می‌باشد. [۷]
معنی فاطمه
پیامبر اکرم (ص) نام ایشان را فاطمه گذشتند. کلمه فاطمه اسم فاعل است که از مصدر "ف ط م" گرفته شده ؛ فَطمَ در زبان عربی به معنی بریدن، قطع کردن و جدا شدن آمده‌است. در مورد علت این نامگذاری در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است: إنّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَطمَ ابْنَتِی فاطِمَة وَ وُلدَها وَمَنْ أَحَبًّهُمْ مِنَ النّارِ فَلِذلِک سُمّیتْ فاطِمَة خداوند دخترم فاطمه و فرزندانش و هر کس که آنها را دوست داشته باشد را از آتش دوزخ جدا کرده است به این دلیل او فاطمه نامیده شده است. [۸]
در جایی دیگر دلیل گذاشتن نام فاطمه را این گونه بیان کردند که از هر گونه بدی جدا و بریده شده است. [۹]
ولادت حضرت فاطمه زهرا (س)
در منابع شیعه و اهل سنت در مورد چگونگی انعقاد نطفه فاطمه روایاتی وجود دارد، که قائل هستند رسول خدا به دستور خدا چهل شب از خدیجه کناره گرفت و پس از ۴۰ روز عبادت و روزه‌داری و سپس با رفتن به معراج و خوردن از طعام یا میوه بهشتی، نزد خدیجه آمد و نور فاطمه در وجود خدیجه قرار گرفت. [۱۰]
مکان تولد فاطمه، مکه و در خانه پیامبر (ص) بوده است. اما درباره تاریخ ولادتش در منابع شیعه و سنی، اختلاف نظر وجود دارد. اهل سنت ولادت وی را پنج سال پیش از بعثت رسول خدا (ص) و در سال تجدید بنای کعبه نوشته‌اند. [۱۱] اما کلینی در کافی می‌گوید: ولادت فاطمه پنج سال پس از بعثت روی داد. [۱۲]
یعقوبی می‌نویسد: سن فاطمه در هنگام وفات (شهادت) ۲۳ سال بود. [۱۳] بنابراین، ولادت او باید در سال بعثت رسول خدا(ص) بوده باشد. این قول مطابق نظر شیخ طوسی[۱۴] است که سن فاطمه را هنگام ازدواج با علی (پنج ماه پس از هجرت) ۱۳ سال می‌داند. [۱۵]
در تقویم شیعه روز ۲۰ جمادی‌الثانی روز ولادت زهرا(س) است. این روز را امام خمینی روز زن نامید. [۱۶] و در تقویم ایرانیان به نام روز زن (همچنین روز مادر) ثبت شده است. [۱۷]
دوران کودکی و هجرت به مدینه
فاطمه (س)، در خانه پدرش رسول خدا (ص) و تحت تعلیم و تربیت دینی وی پرورش یافت. [۱۸] دوره کودکی او -که دوره نضج گرفتن اسلام و محدودیت‌های ایجاد شده مشرکان بر مسلمانان است- دوره سراسر آزمایش و شکنجه برای مسلمانان است. [۱۹] در این دوره، محاصره اقتصادی و اجتماعی در درّه خشک و سوزان شعب ابی طالب اتفاق افتاد که با گرسنگی و تشنگی و رنج همراه بود. مرگ عزیزان فاطمه (س) نیز در این دوره بود: مادرش خدیجه (س) و همچنین عموی پیامبر (ص) ابوطالب به عنوان اصلی‌ترین حامی پیامبر (ص) در سال دهم عام الحزن رخ داد. در همین دوره بود که به دلیل حمایت‌های فاطمه (س) از پدرش و دلجویی‌هایش از وی، پیامبر (ص) به وی لقب ام ابیها داد که نشان از مقام و منزلت وی نزد پیامبر (ص) دارد. [۲۰]
در همین دوره هجرت مسلمانان از مکه به مدینه صورت گرفت که این هجرت بعدها مبدأ تاریخ مسلمانان گردید. [۲۱] پس از اینکه پیامبر (ص) به مدینه رفت، خانواده‌اش نیز عازم آنجا شدند. بلاذری می‌نویسد: زید بن حارثه و ابو رافع مأمور همراهی فاطمه (س) و ام‌کلثوم دختر پیامبر (ص) بودند. [۲۲] اما ابن هشام نوشته است عباس بن عبدالمطلب مأمور بردن او بود. [۲۳]
در مقابل این سندها یعقوبی که او نیز از تاریخ نویسان طبقه اول است، می‌نویسد: علی بن ابی طالب (ع) او را به مدینه آورد. [۲۴] روایتهای شیعی نوشته یعقوبی را تایید می‌کنند. [۲۵] از جمله اینها شیخ طوسی است که در امالی آورده است پیامبر (ص) در قباء مانده بود و داخل مدینه نمی‌شد و می‌گفت داخل شهر نمی‌شوم تا اینکه پسر عمویم (یعنی علی بن ابی طالب (ع)) و دخترم بیایند. طبق نوشته وی علاوه بر فاطمه (س)، مادر امام علی یعنی فاطمه بنت اسد و فاطمه دختر زبیر بن عبدالمطلب (و به قولی ضباعة دختر زبیر[۲۶]) نیز با همراهی امام علی (ع) هجرت کرده‌اند. [۲۷]
در هر حال، هنگامی که زهرا و ام کلثوم با سرپرست خود سوار شدند و کاروان آماده حرکت بود، حویرث بن نقیذ، از دشمنان محمد (ص) که پیوسته بدگوی او بود نزد آنان می‌آید و شتر آنان را آسیبی می‌زند. شتر میرمد و فاطمه و ام کلثوم بر زمین می‌افتند. ابن هشام و دیگر مورخان از آسیبی که فاطمه (س) از این صدمه دیده است نامی نبرده اند، لکن پیداست که دختر پیغمبر از این حادثه بیرنج نمانده است. [۲۸]
خواستگاری و ازدواج حضرت فاطمه زهرا (س)
فاطمه (س) خواستگاران زیادی داشته است و بسیاری از بزرگان و یاران پیامبر (ص) از جمله عمر، ابوبکر، عبدالرحمن بن عوف و... از فاطمه (س) خواستگاری کردند که پیامبر (ص) نپذیرفت. [۲۹] و در پاسخ آنان گفت: فاطمه خردسال است و چون علی (ع) او را از پیامبر (ص) خواستگاری کرد، پذیرفت. [۳۰] و به فاطمه فرمود: زوّجتکِ أقدم الاُمة اسلاماً، تو را به همسری اولین مسلمان درآوردم. [۳۱] همچنین گروهی از مهاجران، فاطمه (س) را از پیامبر (ص) خواستگاری کردند. [۳۲] و پیامبر (ص) فرمود: کار ازدواج دخترم فاطمه با خداست نه دیگری، اگر او بخواهد و صلاح بداند، چنان خواهد کرد و من در انتظار قضای الهی هستم (انی انتظربها القضاء). [۳۳]
ازدواج فاطمه (س) با علی (ع) در سال دوم هجری [در مدینه][۳۴] صورت گرفت. کابین دختر پیغمبر ۴۰۰ درهم یا اندکی بیشتر و یا کمتر بود که امام علی (ع)، یکی از وسایلش را فروخت و این پول را به دست آورد. بهای آنرا نزد پیغمبر آوردند. رسول خدا بی‌آنکه آن را بشمارد، اندکی از پول را به بلال داد و گفت: با این پول برای دخترم بوی خوش بخر! سپس مانده را به ابوبکر داد و گفت: با این پول آنچه را دخترم بدان نیازمند است آماده ساز. عمار یاسر و چند تن از یاران خود را با ابوبکر همراه کرد تا با صلاحدید او جهاز زهرا را آماده سازند. شیخ طوسی فهرست این وسایل را در کتاب امالی خود ذکر کرده است. [۳۵]
آیات نازل شده در شأن حضرت فاطمه زهرا (س)
آیه مباهله
واقعه مباهله واقعه ای مربوط به سال نهم یا دهم هجری است. وقتى مسیحیان نجران از روى لجاجت و عناد سخن پیامبر را درباره یگانگى آفریدگار و شخصیت حضرت عیسی علیه‌السلام نپذیرفتند، آیه نازل شد که: «فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبِینَ». [۳۶] پس هر کس با تو درباره عیسی در مقام مجادله برآید بعد از آنکه به احوال او آگاهی یافتی، بگو: بیایید ما و شما فرزندان و زنان و کسانی را که به منزله خودمان هستند بخوانیم، سپس به مباهله برخیزیم (در حق یکدیگر نفرین کنیم) تا دروغگویان (و کافران) را به لعن و عذاب خدا گرفتار سازیم.
پیامبر (ص) در موعد مقرر به همراه خویش امام حسن و امام حسین (ع)، حضرت فاطمه (س) و دامادش حضرت علی (ع) را آورد. [۳۷]
علامه طباطبائی در مورد آیه مباهله می گوید: رسول خدا در مقام امتثال این فرمان از «انفسنا» به غیر از علی و از «نسائنا» بجز فاطمه (س) و از «ابنائنا» بجز حسنین (ع) را نیاورد. معلوم می‌شود برای کلمه اول به جز علی (ع) و برای کلمه دوم به جز فاطمه (ع) و از سوم بجز حسنین (ع) مصداق نیافت و کانه منظور از «ابناء» و «نساء» و «انفس» همان اهل بیت رسول خدا بوده، همچنان که در بعضی روایات به این معنا تصریح شده، بعد از آن که رسول خدا نام‌بردگان را با خود آورد عرضه داشت: «بارالها اینان‌اند اهل بیت من»، چون این عبارت می‌فهماند پروردگارا من به‌جز اینان کسی را نیافتم تا برای مباهله دعوت کنم.[۳۸]
این مطلب را نقلی از روایت مباهله که زمخشری از علمای اهل سنت در تفسیر کشاف از عایشه[۳۹] نقل می کند تایید می نماید: حضرت رسول(ص) در روز مباهله بیرون آمد و عبایی از موی سیاه پوشیده بود چون امام حسن (ع) رسید، او را در ذیل عبای خود جای داد، سپس امام حسین (ع) رسید، او را نیز در ذیل عبای خود جای داد، و پس از آن، فاطمه و سپس علی؛ آنگاه گفت: «...إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا...» [۴۰] (ترجمه: جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند.)[۴۱]
آیه تطهیر
منظور از آیه تطهیر بخش دوم آیه ۳۳ سوره احزاب/۳۳ است که می فرماید: «...انَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا»
این آیه بیان می کند که اراده خداوند بر این امر تعلق گرفته است که اهل بیت پیامبر (ص) از هر رجس و پلیدی پاک باشند. تعبیر «یُطهِّرکم» در پى «لِیُذهِبَ عَنکم الرِّجسَ» تأکیدى بر طهارت و پاکیزگى به دنبال دور شدن پلیدى‌ها است و «تَطهِیرًا» که مفعول مطلق است نیز تأکیدى دیگر براى طهارت به شمار مى‌رود. «الرِجسَ» که با الف و لام جنس است، هر گونه پلیدى فکرى و عملى اعم از شرک، کفر، نفاق و جهل و گناه را دربر مى‌گیرد. [۴۲] مطابق با روایاتی که در منابع شیعه [۴۳] و برخی از منابع اهل سنت [۴۴] آمده است، منظوراز اهل البیت (ع)؛ خمسه طیبه یعنی پیامبر ، على، فاطمه، حسن و حسین (ع) هستند.
آیه مودت
آیه مودت بخشی از آیه ۲۳ سوره شوری است که می فرماید: «قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی...».
سعید بن جبیر از ابن عباس نقل کند وقتى که این آیه نازل شد. گفتند: یا رسول اللّه اقربا و خویشاوندان شما چه کسانى هستند که مودت و دوستى آنها بر ما واجب گردیده است؟ فرمود: على و فاطمه و حسن و حسین. [۴۵]
سوره کوثر
مطابق با نقل ابن عباس، شأن نزول سوره کوثر آنست که عاص بن وائل پیامبر را نزد درب مسجد الحرام ملاقات نمود و با او گفتگو نمود. گروهى از بزرگان قریش در مسجد الحرام نشسته بودند هنگام که عاص بن وائل وارد بر افراد قریش شد در مسجد[۴۶] از او سؤال نمودند که با چه شخصى گفتگو و صحبت مى نمودى عاص پاسخ داد: با ابتر سخن می گفتم. و این سخن را بدین علت گفت که در همان ایام فرزند پیامبر از خدیجه بنام عبداللّه وفات نموده بود و کسی که پسر نداشت را ابتر و مبتور مى نامیدند (یعنی کسی که از او نسلی باقی نمی ماند). [۴۷]
این سوره کوتاهترین سوره قرآن است و متن آن چنین است: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ (۱) إِنَّا أَعْطَینَاک الْکوْثَرَ (۲) فَصَلِّ لِرَبِّک وَانْحَرْ (۳) إِنَّ شانِئَک هُوَ الْأَبْتَرُ(۴)» اى پیامبر، ما به تو خیر و برکت فراوان (فاطمه) عطا کردیم، کنون در برابر این نعمت بزرگ، براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى کن، مسلّما دشمن تو که مى گوید صاحب فرزندى نخواهى شد و بلا عقب خواهى ماند، خود او ابتر و بلا عقب است.
مفسران گویند ظاهر آنست که بمناسبت شأن نزول سوره، مراد از کوثر، کثرت نسل باشد و منظور از آن فاطمه زهرا (س) است که چهار فرزند مانند حسن و حسین (ع) و دو دختر داشت و از آنان نیز فرزندانى بسیار بوجود آمدند. [۴۸]
سوره انسان
در شأن نزول مشهور سوره انسان از ابن‌عباس آمده است: حسن و حسین (ع) بیمار شدند. پیامبر (ع) به همراه جمعى اصحاب به عیادت آنان آمدند و به على (ع) پیشنهاد کردند تا براى شفاى فرزندان خود نذر کند. على (ع) و فاطمه (ع) و کنیزشان (فضه) نذر کردند که اگر آنها شفا یابند سه روز روزه بگیرند. حسنین (ع) از بیمارى شفا یافتند (و آنان روزه گرفتند در حالى که) چیزى در خانه آنان نبود. على (ع) از شمعون خیبرى سه صاع جو به قرض گرفت.
فاطمه(س) یک صاع آن را آرد کرد و ۵ قرص نان پخت. هنگام افطار سائلى بر در خانه آمد و گفت: سلام بر شما اى خاندان محمد (ص) بى‌توانى مسلمان هستم، غذایى به من دهید، خداوند به شما از غذاهاى بهشتى عطا کند. آنان مسکین را بر خود مقدم داشتند و در آن شب جز آب ننوشیدند. روز دوم را همچنان روزه گرفتند و به هنگام افطار یتیمى بر در خانه آمد و غذاى خود را به وى دادند. در سومین روز نیز به هنگام افطار اسیرى بر در خانه آمد و آنان سهم غذاى خود را به او بخشیدند.
صبح هنگام امام على (ع) دست حسنین (ع) را گرفته به نزد پیامبر آورد. پیامبر (ص) آنها را مشاهده کرد که از شدت گرسنگى مى‌لرزیدند. فرمود: مشاهده چنین حالى در شما براى من بسیار دشوار است، سپس برخاست و به همراهى آنان وارد خانه فاطمه (ع) شد و دخترش را دید که در محراب ایستاده در حالى که از شدت گرسنگى شکم او به پشت چسبیده و چشم‌هایش به گودى نشسته است. پیامبر (ص) ناراحت شد. در همین هنگام جبرئیل فرود آمد و گفت: اى محمد این سوره را بگیر. خداوند با چنین خاندانى به تو تهنیت مى‌گوید، آنگاه سوره هل اتى (انسان) را بر او خواند. [۴۹]
فضایل حضرت فاطمه زهرا (س)
برخی از فضایل و مناقب حضرت فاطمه (س) طبق روایات چنین است:
- اشتراک حضرت فاطمه علیهاالسلام با پیامبر اکرم و امیرالمؤمنین و حسنین (ع) در مقام عصمت و طهارت (بلکه طبق روایات آن حضرت عصمت[۵۰] کبرای الهی است).
- اشتراک حضرت صدیقه (س) با پدر و همسر و فرزندانش در مجاز بودن به ورود و توقف در مسجد پیامبر اکرم (ص) در جمیع حالاتشان.
- مادر ائمه اطهار (ع) است.
- هنگام ولادت فاطمه (س) نور او تمام خانه هاى مکه را فراگرفت.
- نام گذارى زهرا (س) از طرف خداوند متعال مى باشد.
- نام فاطمه بر ساق عرش و درهای بهشت درج شده است.
- جنگ و یا صلح با آن حضرت مانند جنگ و صلح با پیامبر و على و حسنین است.
- سیده ى زنان عالم است.
- دوستى و دشمنى با او مانند دوستى و دشمنى با پیامبر است.
- آن حضرت محدثه است یعنی فرشتگان با او سخن می‌گفتند.
- شیعیان آن حضرت به بهشت بشارت داده شده‌اند.
- مخالفان حضرتش به هلاکت می‌افتند.
- در روز قیامت همانند پدر و همسر و فرزندانش سواره محشور می‌شود.
- شفیعه کبرای روز قیامت است.
- حب فاطمه (س) همانند حب همسر و فرزندان معصومش (که اجر رسالت خاتم الانبیاء است)، بر همگان واجب است.
- با پدر و همسر و فرزندانش در قبة الوسیله یا درجةالوسیله ى بهشت جای دارند.
- با پدر و همسر و فرزندانش (ع) در قبه اى از نور که زیر عرش برپا مى شود و جز پنج تن (ع) کسى را به آن رتبه ى والا راه نیست جای دارد.
- در صفات و ارزش‌هاى معنوى هم کفو امام على (ع) است.
- بشر از آدم تا خاتم مامور به توسل به حضرت صدیقه زهرا (س) بوده است.
- هنگام ورود فاطمه (س) به صحنه ى محشر، از جانب حضرت حق تبارک و تعالى ندا مى شود: «اى اهل محشر نگاهتان را فروافکنید تا فاطمه عبور نماید». [۵۱]
حضرت زهرا (س) در کلام محققین اهل سنت
ابن صباغ مالکی
در افتخار فاطمه همین بس که دختر پیامبر صلی الله علیه و آله خیرالبشر است، فاطمه‌ای که ولادتش پاک، و سیده است به اتفاق همه مسلمین.
محمد بن طلحه شافعی
دقت کن در آیه مباهله و ترتیب و عبارات آن، و اشاراتی که به علو مقام فاطمه دارد، و چگونه او وسط قرار گرفته است، (چنانکه در حال رفتن بین پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام بود) تا مقام و منزلت او بیشتر روشن گردد.
عباس محمود، العقاد المصری
در هر دینی یک چهره از زن کامله وجود دارد که همه او راتقدیس می‌کنند. و گویا او نشانه خداوند بین مردان و زنان است، در مسیحیت[۵۲] چهره مریم پاکدامن، و در اسلام لاجرم آن چهره کامله فاطمه بتول می‌باشد.
دکتر علی ابراهیم حسن
در زندگی فاطمه انواع عظمت ها را می‌بینیم که این عظمت ها را همچون بلقیس و... از راه داشتن قصر و ثروت و زیبائی ظاهری به دست نیاورده است. و همچون عایشه، شهرت خویش را از راه رهبری جنگجویان در جنگ جمل ورویارویی با مردان به چنگ نیاورده، بلکه از راه حکمت و بزرگی شخصی خود، عالم را از حکمت و عظمت پر نموده است، حکمتی که مرجعش کتب فلاسفه و علماء نیست. بزرگی که ریشه‌اش پادشاهی و ثروت نیست بلکه از درون جانش و کمالات نفسش ریشه می‌گیرد.
آری او شخصیتی است که هر قدر فهم بشر در شناخت حقیقتش بیشتر فرو رود، با مسائل حل نشده و رازهای ناگشوده بیشتری روبرو می‌شود، و سرانجام عاجزانه باید بگویند که اندیشه‌ها از درک فضائل زهرا عاجزند. [۵۳]
احادیث از منابع اهل سنت درباره حضرت فاطمه زهرا (س)
روایات مختلفی درباره فضایل دخت پیامبر اكرم(ص) حضرت فاطمه زهرا(س) در كتاب‌های گوناگون از جمله كتب برادران اهل سنت نقل شده است...
1- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إذا كانَ یَوْمُ القیامَةِ نادى مُنادٍ: یا أَهْلَ الجَمْعِ غُضُّوا أَبْصارَكُمْ حَتى تَمُرَّ فاطِمَة». روز قیامت یك صدائی بلند می‌شود كه إی مردم غضّ بصر كنید كه فاطمه (س) می‌خواهد عبور كند. [۵۴]
2- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كُنْتُ إذا اشْتَقْتُ إِلى رائِحَةِ الجنَّةِ شَمَمْتُ رَقَبَةَ فاطِمَة».
اگر به بوی بهشت اشتیاق می‌كردم فاطمه را بو می‌كردم. [۵۵]
3- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «یا عَلِیّ إِنَّ اللّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَكَ فاطِمَة».
یا علی! خدا به من دستور داد تا تو را به ازدواج فاطمه در آورم. [۵۶]
4- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إِنّ اللّهَ زَوَّجَ عَلیّاً مِنْ فاطِمَة». خدا علی و فاطمه را به ازدواج در آورد. [۵۷]
5- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «سیّدَةُ نِساءِ أَهْلِ الجَنَّةِ فاطِمَة».
سرور زنان بهشت فاطمه است. [۵۸]
6- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ الجَنَّةَ: عَلیٌّ وَفاطِمَة». اولین كسانی كه وارد بهشت می‌شوند : علی و فاطمه هستند. [۵۹]
7- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَضْعَةٌ مِنّی مَنْ آْذاهَا فَقَدْ آذانِی». فاطمه پاره وجود من است، هر كه او را بیازارد مرا آزرده است. [۶۰]
8- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَهْجَةُ قَلْبِی وَابْناها ثَمْرَةُ فُؤادِی». فاطمه بهجت و سرور قلب من است و دو پسرش میوه دل من هستند. [۶۱]
9- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة إِنّ اللّهَ غَیْرُ مُعَذِّبِكِ وَلا أَحَدٍ مِنْ وُلْدِكِ». ای فاطمه خدا نه تو را عذاب می‌دهد نه كسی از پسرانت را. [۶۲]
10- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كَمُلَ مِنَ الرِّجال كَثِیرُ وَ لَمْ یَكْمُلْ مِنَ النساءِ إِلاّ أَرْبَع: مَرْیـــم وَ آسِیَة وَ خَدیجـــَة وَ فاطِمـــَة» از مردان خیلی به كمال رسیدند، ولی از زنان فقط 4 نفر: مریم و آسیه و خدیجه و فاطمه. [۶۳]
پانویس
- ↑ ر.ک:مقاله امام علی
- ↑ ر.ک:مقاله امام حسین
- ↑ ر.ک:مقاله عمر
- ↑ ر.ک:مقاله ابوبکر
- ↑ شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص ۳۳
- ↑ معانی الأخبار، النص، ص: ۳۹۶
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۶؛ ابن شهرآشوب، مناقب، ج۳، ص۱۳۲؛ قمی، بیت الاحزان، ص۱۲
- ↑ کنز العمال ج۶ ص۲۱۹ ؛ الصواعق المحرقة ۹۶
- ↑ ترجمه مسند فاطمه زهرا سلام الله علیها،ص ۲۵
- ↑ محلاتی، زندگانی حضرت فاطمه ودختران آن حضرت، صص ۸-۷
- ↑ آیتی، چکیده تاریخ پیامبر اسلام، ص۳۵
- ↑ کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۵۳۰
- ↑ احمد بن ابی یعقوب(ابن واضح یعقوبی)، تاریخ یعقوبی، ترجمه: محمدابراهیم آیتی، ج۱، ص۵۱۲
- ↑ ر.ک:مقاله شیخ طوسی
- ↑ آیتی، چکیده تاریخ پیامبر اسلام، صص۳۶-۳۵. (به نقل از مصباح المتهجد، ص۵۶۱)
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ج۱۴، ص۳۱۶
- ↑ مصوبه دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی
- ↑ شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۳۵
- ↑ شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، صص۳۹-۳۶
- ↑ شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، صص ۴۵-۳۹
- ↑ شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۴۲
- ↑ انساب الاشراف، ص۴۱۴و۲۶۹؛ به نقل شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۴۲
- ↑ ابن هشام، ج۴، ص۲۹؛ به نقل شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۴۲
- ↑ یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۱؛ به نقل شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۴۳
- ↑ شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۴۳
- ↑ ر.ک:مقاله زبیر
- ↑ الطوسی، الامالی، تحقیق و تصحیح: بهراد الجعفری، علی اکبر الغفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۸۰ش، صص ۶۹۴-۶۹۵
- ↑ ابن هشام، ج۴، ص۳۰؛ به نقل شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۴۳-۴۲
- ↑ ابن سعد، طبقات، ح۸، ص۱۱
- ↑ نسایی، سنن نسایی، ح۶، ص۶۲
- ↑ شفیعی شاهرودی، سلسله موضوعات الغدیر علامه امینی، ج۸(صدّیقه طاهره، فاطمه زهرا)، ص۶۰
- ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۱۰
- ↑ قزوینی، فاطمة الزهراء از ولادت تا شهادت، ص۱۹۱
- ↑ آیتی، چکیده تاریخ پیامبر اسلام، ص۳۵
- ↑ امالی، ج ۱، ص ۳۹؛ به نقل شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، صص ۵۸-۵۹
- ↑ سوره آل عمران، آیه ۶۱
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد، ج۱، ص۱۶۶ تا ۱۶۹. برای مشاهده اسناد روایت در منابع شیعه و سنی رک: تفسیر آیه «مباهله» از دیدگاه اهل بیت(ع) و اهل سنت، ایلقار اسماعیل زاده، طلوع، شماره ۱۰ و ۱۱ در دسترس در سایت حوزه
- ↑ المیزان فى تفسیر القرآن، ج۳، ص۲۳۷
- ↑ ر.ک:مقاله عایشه
- ↑ سوره احزاب/آیه۳۳
- ↑ زمخشری، تفسیر الکشاف، ج۱، صص ۳۶۹-۳۷۰
- ↑ المیزان، ج ۱۶، ص ۳۱۲
- ↑ کلینی، مـحمد بـن یعقوب، الاصول من الکافی، ج ۱، ص ۲۸۶ ـ ۲۸۷؛ شیخ صدوق، الخصال، ص ۴۰۳، حدیث ۱۱۳، و ص ۵۸۰، حدیث ۱؛ شیخ طوسی، الامالی، ص ۳۶۸ و ۷۸۳؛ طبرسی, فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۷ ص۵۵۹ و ج۸ ص ۳۵۷
- ↑ جامع البـیان عـن تـأویل آی القرآن، ج ۱۲، جزء ۲۲، ص ۶؛ رازی، ابن ابی حاتم، تفسیر القـرآن العـظیم، ج ۹، ص ۳۱۳۱، حـدیث ۱۷۶۷۳؛ ابـن کثـیر، تـفسیر القرآن العظیم، ج ۳، ص ۴۹۴؛ نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، ص ۲۹۵؛ سیوطی، جلال الدین، الدرالمنثور فی التفسیر المأثور،ج ۶، ص ۶۰۴؛ نیشابوری، ابو عبدالله حاکم، المستدرک علی الصحیحین، ج ۲، ص ۴۱۶
- ↑ ابن حنبل، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۳۳ق، ص۲۹۵
- ↑ ر.ک:مقاله مسجد
- ↑ انوار درخشان در تفسیر قرآن، محمد حسینى همدانى، ج۱۸، ص۳۰۸
- ↑ انوار درخشان در تفسیر قرآن، محمد حسینى همدانى، ج۱۸، ص۳۰۹- اطیب البیان فى تفسیر القرآن، ج۱۴، ص ۲۴۴ - المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص ۳۷۰ - مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص: ۸۳۶
- ↑ الکشاف، ج ۴، ص ۶۷۰؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۶۱۱ ـ ۶۱۴؛ روح المعانى، مج ۱۶، ج ۲۹، ص ۲۶۹ ـ ۲۷۰
- ↑ ر.ک:مقاله عصمت
- ↑ کتاب فاطمه زهرا سلام الله علیها نوشته علامه عبدالحسین امینی می‌باشد.
- ↑ ر.ک:مقاله مسیحیت
- ↑ حضرت فاطمه (س) در کلام اهل سنت - بیتوته https://www.beytoote.com › religious
- ↑ كنز العمّال ج 13 ص 91 و 93/ منتخب كنز العمّال بهامش المسند ج 5 ص 96/ الصواعق المحرقة ص 190/ أسد الغابة ج 5 ص 523/ تذكرة الخواص ص 279/ ذخائر العقبى ص 48/ مناقب الإمام علی لابن المغازلی ص 356/ نور الأبصار ص 51 و 52/ ینابیع المودّة ج 2 باب 56 ص 136
- ↑ منتخب كنز العمّال ج 5 ص 97/ نور الأبصار ص 51/ مناقب الإمام علی لابن المغازلی ص 360
- ↑ الصواعق المحرقة باب 11 ص 142/ ذخائر العقبى ص 30 و 31/ تذكرة الخواص ص 276/ مناقب الإمام علی من الریاض النضرة ص141/ نور الأبصار ص53
- ↑ الصواعق المحرقة ص 173
- ↑ كنز العمّال ج13 ص94/ صحیح البخاری، كتاب الفضائل، باب مناقب فاطمة/ البدایة والنهایة ج 2 ص61
- ↑ نور الأبصار ص 52/ شبیه به آن در كنز العمّال ج 13 ص 95
- ↑ السنن الكبرى ج 10 باب من قال: لا تجوز شهادة الوالد لولده ص 201/ كنز العمّال ج 13 ص 96/نور الأبصار ص52/ ینابیع المودّة ج 2 ص 322
- ↑ ینابیع الموّدة ج 1 باب 15 ص 243
- ↑ كنز العمّال ج13 ص96/ منتخب كنز العمّال بهامش مسند أحمد ج5 ص97/ إسعاف الراغبین بهامش نور الأبصار ص118
- ↑ نور الأبصار ص 51