خوارج: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ ژوئن ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:


آن چه در باره [[خوارج]] بیشتر مد نظر و عطف توجه است، تفکر آن ها است نه اشخاص ایشان که البته از آغاز پیدایش تا کنون در هر مقطعی از زمان، به نوعی حضور دارند.  به گواه تاریخ، خوارج زمانی شکل گرفت که گروهی از افراد خودسر که عضو  سپاه [[امام علی علیه السلام]] در [[جنگ صفین]] بودند،  در پی طرح مسئله [[حکمیت]] و پذیرش آن از سوی امام، با آن مخالفت کرده راه خود را از راه حضرت جدا کرده آماده مقابله با ایشان شدند.در نگاه خوارج، حکمیت خلاف بوده و همه کسانی که به آن راضی شدند خصوصا امام علی علیه‌السلام، می بایستی از این خطا توبه می کردند.  
آن چه در باره خوارج بیشتر مد نظر و عطف توجه است، تفکر آن ها است نه اشخاص ایشان که البته از آغاز پیدایش تا کنون در هر مقطعی از زمان، به نوعی حضور دارند.  به گواه تاریخ، خوارج زمانی شکل گرفت که گروهی از افراد خودسر که عضو  سپاه [[امام علی علیه السلام]] در [[جنگ صفین]] بودند،  در پی طرح مسئله [[حکمیت]] و پذیرش آن از سوی امام، با آن مخالفت کرده راه خود را از راه حضرت جدا کرده آماده مقابله با ایشان شدند.در نگاه خوارج، حکمیت خلاف بوده و همه کسانی که به آن راضی شدند خصوصا امام علی علیه‌السلام، می بایستی از این خطا توبه می کردند.  


==مفهوم شناسی خوارج==
==مفهوم شناسی خوارج==


خوارج جمع خارجی است و در اصطلاح عام به معنای سرکشی و شورش علیه امام برحق مسلمانان می باشد. <ref> [[شهرستانی ابوالفتح محمد]]، [[الملل و النحل]]، ج۱، ص۱۳۱، تحقیق احمد فهیمی محمد، [[بیروت]] - [[لبنان]] دارالکتب العلمیه.</ref>  
خوارج جمع خارجی است و در اصطلاح عام به معنای سرکشی و شورش علیه امام برحق مسلمانان می باشد. <ref> [[شهرستانی ابوالفتح محمد]]، [[الملل و النحل]]، ج۱، ص۱۳۱، تحقیق احمد فهیمی محمد، [[بیروت]] - [[لبنان]] دارالکتب العلمیه.</ref>  
خوارج در معنای خاص مربوط به دومین اختلاف بین مسلمانان است که در سال‌های ۳۶ و ۳۷ هجری و پس از جنگ صفین و پذیرش حکمیت رخ داد و به پیدایش فرقه‌ای مستقل به این نام منجر شد.آن ها علیه امام علی (علیه‌السلام)، [[معاویه]] و پذیرش حکمیت شورش کردند و با امام جنگیدند. <ref>[[منقری نصر بن مزاحم]]، وقعة صفین، ص۲۱۱ به بعد، تحقیق عبد السلام محمد هارون، القاهرة، المؤسسة العربیة الحدیثة، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۲، افست قم، منشورات مکتبة المرعشی النجفی.</ref>  <ref> شهرستانی، ابوالفتح محمد، الملل و النحل پیشین، ج۱، ص۱۰۶ </ref> <ref>[[ابن خلدون عبدالرحمن بن محمد]]، [[تاریخ ابن خلدون]]، ج۳، ص۱۷۸، تحقیق خلیل شحادة، [[بیروت]]، دارالفکر، ط الثانیة، ۱۴۰۸/۱۹۸۸.</ref>  
خوارج در معنای خاص مربوط به دومین اختلاف بین مسلمانان است که در سال‌های ۳۶ و ۳۷ هجری و پس از جنگ صفین و پذیرش حکمیت رخ داد و به پیدایش فرقه‌ای مستقل به این نام منجر شد.آن ها علیه امام علی (علیه‌السلام)، [[معاویه]] و پذیرش حکمیت شورش کردند و با امام جنگیدند. <ref>[[منقری نصر بن مزاحم]]، وقعة صفین، ص۲۱۱ به بعد، تحقیق عبد السلام محمد هارون، القاهرة، المؤسسة العربیة الحدیثة، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۲، افست قم، منشورات مکتبة المرعشی النجفی.</ref>  <ref> شهرستانی، ابوالفتح محمد، الملل و النحل پیشین، ج۱، ص۱۰۶ </ref> <ref>[[ابن خلدون عبدالرحمن بن محمد]]، [[تاریخ ابن خلدون]]، ج۳، ص۱۷۸، تحقیق خلیل شحادة، [[بیروت]]، دارالفکر، ط الثانیة، ۱۴۰۸/۱۹۸۸.</ref>  


خط ۱۶: خط ۱۶:
==تاثیر حضور خوارج در جامعه اسلامی==
==تاثیر حضور خوارج در جامعه اسلامی==


خوارج یکی از گروه های تاثیر گذار  پر حاشیه در فضای [[تاریخ اسلام]] است. مهم ترین تاثیر این فرقه، ایجاد انشعاب و دو دستگی در سپاه امام علی علیه السلام بود. <ref> [[بلاذری]]، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۱۳؛ طبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۵، ص۶۲.</ref> این حادثه موجب شد تا اولین گروه معارض دینی در اسلام شکل بگیرد.<ref> نجار، الخوارج عقیدة و فکرا و فلسفة، ۱۹۸۸م، ص۱۴۴؛ [[معیطه احمد]]، الاسلام الخوارجی، ۲۰۰۶م، ص۱۴، ۱۷؛ [[ناصر عبد الکریم العقل]] الخوارج اول الفرق فى تاریخ الاسلام، ۱۴۱۹ق، ص۲۴-۲۵</ref>
خوارج یکی از گروه های تاثیر گذار  پر حاشیه در فضای تاریخ اسلام است. مهم ترین تاثیر این فرقه، ایجاد انشعاب و دو دستگی در سپاه امام علی علیه السلام بود. <ref> [[بلاذری]]، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۱۳؛ طبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۵، ص۶۲.</ref> این حادثه موجب شد تا اولین گروه معارض دینی در اسلام شکل بگیرد.<ref> نجار، الخوارج عقیدة و فکرا و فلسفة، ۱۹۸۸م، ص۱۴۴؛ [[معیطه احمد]]، الاسلام الخوارجی، ۲۰۰۶م، ص۱۴، ۱۷؛ [[ناصر عبد الکریم العقل]] الخوارج اول الفرق فى تاریخ الاسلام، ۱۴۱۹ق، ص۲۴-۲۵</ref>
این فرقه در آغاز پیدایش صرفا حرکتی سیاسی داشت، اما در زمان خلافت عبد الملک مروان رویکرد خود را تغییر داده در تعالیم خود مباحث کلامی را  وارد کردند.<ref>ابوالنصر، الخوارج فی الاسلام، ۱۹۴۹م، ص۴۱، ۱۰۱-۱۰۲.</ref> مورخینی چون طبری و [[ابن اعثم کوفی]] معتقدند مقابله خوارج با امام علی علیه السلام که منجر به شهادت حضرت شد، راه را برای تصاحب حکومت از سوی معاویه باز کرد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۵، ص۷۸؛ ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۵۷-۵۸.</ref>
این فرقه در آغاز پیدایش صرفا حرکتی سیاسی داشت، اما در زمان خلافت عبد الملک مروان رویکرد خود را تغییر داده در تعالیم خود مباحث کلامی را  وارد کردند.<ref>ابوالنصر، الخوارج فی الاسلام، ۱۹۴۹م، ص۴۱، ۱۰۱-۱۰۲.</ref> مورخینی چون طبری و [[ابن اعثم کوفی]] معتقدند مقابله خوارج با امام علی علیه السلام که منجر به شهادت حضرت شد، راه را برای تصاحب حکومت از سوی معاویه باز کرد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۵، ص۷۸؛ ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۵۷-۵۸.</ref>
البته خوارج در زمان [[امام حسن علیه السلام]] جهت مقابله با معاویه، به سپاه امام پیوستند.<ref>[[شیخ مفید]]، [[الارشاد فى معرفة حجج اللّه على العباد]]، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۰؛ [[بهاءالدین اربلی]]، [[کشف الغمّة فی معرفة الائمة]]، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref> همچنین پس از صلح حضرت، مبارزه با معاویه و [[امویان]] را ادامه دادند.<ref> [[بلاذری احمد بن یحیی]]، [[جمل من أنساب الأشراف]]، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۶۹؛ طبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۵، ص۱۶۵-۱۶۶؛ [[عاملی جعفر مرتضی]]، علی (ع) و الخوارج، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۵۱؛ [[سهیر قلماوی]]، [[ادب الخوارج فی العصر الاموی]]، ۱۹۴۵م، ص۱۵۰-۱۵۱.</ref> خوارج، امویان و پیروان شان را کافر می دانستند و معتقد بودند که برای ریشه کن شدن ظلم می بایستی با هر کسی که کافر است، مبارزه کرد.<ref>سبحانی محمد تقی، بحوث فی الملل و النحل، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۱۵۸-۱۷۴.</ref>
البته خوارج در زمان [[امام حسن|امام حسن علیه السلام]] جهت مقابله با معاویه، به سپاه امام پیوستند.<ref>[[شیخ مفید]]، [[الارشاد فى معرفة حجج اللّه على العباد]]، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۰؛ [[بهاءالدین اربلی]]، [[کشف الغمّة فی معرفة الائمة]]، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref> همچنین پس از صلح حضرت، مبارزه با معاویه و [[بنی امیه|امویان]] را ادامه دادند.<ref> [[بلاذری احمد بن یحیی]]، [[جمل من أنساب الأشراف]]، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۶۹؛ طبری، تاریخ الطبری، بیروت، ج۵، ص۱۶۵-۱۶۶؛ [[عاملی جعفر مرتضی]]، علی (ع) و الخوارج، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۵۱؛ [[سهیر قلماوی]]، [[ادب الخوارج فی العصر الاموی]]، ۱۹۴۵م، ص۱۵۰-۱۵۱.</ref> خوارج، امویان و پیروان شان را کافر می دانستند و معتقد بودند که برای ریشه کن شدن ظلم می بایستی با هر کسی که کافر است، مبارزه کرد.<ref>سبحانی محمد تقی، بحوث فی الملل و النحل، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۱۵۸-۱۷۴.</ref>
فرقه مذکور در قیام های معروفی که در ضدیت با امویان شکل گرفت، شرکت کردند و به افرادی چون [[عبد الله بن زبیر]] و [[زیدبن علی]] و [[ابو مسلم خراسانی]] یاری رساندند.<ref> [[بخاری محمد بن اسماعیل]]، [[التاریخ الصغیر]]، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۹۲-۱۹۳؛ بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۶۰، ۳۷۳؛ [[اخبار الدولة العباسیة]]، ۱۹۷۱م، ص۲۹۷-۳۰۰؛ [[حمیرى سید اسماعیل]]، الحور العین، ۱۹۷۲م، ص۱۸۵-۱۸۷.</ref>
فرقه مذکور در قیام های معروفی که در ضدیت با امویان شکل گرفت، شرکت کردند و به افرادی چون [[عبد الله بن زبیر]] و [[زیدبن علی]] و [[ابو مسلم خراسانی]] یاری رساندند.<ref> [[بخاری محمد بن اسماعیل]]، [[التاریخ الصغیر]]، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۹۲-۱۹۳؛ بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۶۰، ۳۷۳؛ [[اخبار الدولة العباسیة]]، ۱۹۷۱م، ص۲۹۷-۳۰۰؛ [[حمیرى سید اسماعیل]]، الحور العین، ۱۹۷۲م، ص۱۸۵-۱۸۷.</ref>
با این حال، در برخی از موارد با والیان اموی همراه شدند و از طرف آن ها به مناصبی رسیدند.<ref>ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۴۷، ص۲۷۴؛ شیخ مفید، [[کتاب الاختصاص]]، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۲؛ عاملی جعفر مرتضی، علی (ع) و الخوارج، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۷۱-۷۶، ۹۴-۹۶.</ref>  
با این حال، در برخی از موارد با والیان اموی همراه شدند و از طرف آن ها به مناصبی رسیدند.<ref>ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۴۷، ص۲۷۴؛ شیخ مفید، [[کتاب الاختصاص]]، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۲؛ عاملی جعفر مرتضی، علی (ع) و الخوارج، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۷۱-۷۶، ۹۴-۹۶.</ref>  
و در برخی از موارد نیز خود عهده دار خلافت شده در مناطقی از شهرها با عناوینی چون چون خلیفه، امام و امیر المومنین حکومت کردند.<ref>[[مسعودی علی بن حسین]]، [[مروج الذهب]]، بیروت، ج۴، ص۲۶-۲۷؛ [[ابن حزم اندلسی]]، [[الفصل فی الملل والاهواء والنحل]]، ۱۳۱۷-۱۳۲۰ق، ص۳۸۶؛ [[یاقوت حموی]]، [[معجم الادباء]]، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۲۸، ج۶، ص۲۴۹۷؛ [[ابن کثیر]]، [[البدایة والنهایة]]، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۳۰.</ref>
و در برخی از موارد نیز خود عهده دار خلافت شده در مناطقی از شهرها با عناوینی چون چون خلیفه، امام و امیر المومنین حکومت کردند.<ref>[[مسعودی علی بن حسین]]، [[مروج الذهب]]، بیروت، ج۴، ص۲۶-۲۷؛ [[ابن حزم اندلسی]]، [[الفصل فی الملل والاهواء والنحل]]، ۱۳۱۷-۱۳۲۰ق، ص۳۸۶؛ [[یاقوت حموی]]، [[معجم الادباء]]، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۲۸، ج۶، ص۲۴۹۷؛ [[ابن کثیر]]، [[البدایة والنهایة]]، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۳۰.</ref>
[[بنی امیه]] در مناطقی چون [[عراق]] و [[ایران]] سعی در سرکوبی شدید خوارج داشتند.<ref> اابلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۰؛ [[دینوری ابن قتیبه]]، [[الأخبار الطوال]]، ۱۹۶۰م، ص۲۷۰-۲۷۷.</ref> البته این رویارویی ها به تدریج موجب ضعف دولت اموی شده در نهایت به سقوط دولت آنان انجامید.  
بنی امیه در مناطقی چون عراق و ایران سعی در سرکوبی شدید خوارج داشتند.<ref> اابلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۳۰؛ [[دینوری ابن قتیبه]]، [[الأخبار الطوال]]، ۱۹۶۰م، ص۲۷۰-۲۷۷.</ref> البته این رویارویی ها به تدریج موجب ضعف دولت اموی شده در نهایت به سقوط دولت آنان انجامید.  
<ref>عاملی جعفر مرتضی، [[دراسات و بحوث فی التاریخ و الاسلام]]، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۹-۴۰؛ اخبار الدولة العباسیة، ۱۹۷۱م، ص۲۵۱؛ مسعودی علی بن حسین، مروج الذهب، بیروت، ج۴، ص۷۹-۸۰.</ref>
<ref>عاملی جعفر مرتضی، [[دراسات و بحوث فی التاریخ و الاسلام]]، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۹-۴۰؛ اخبار الدولة العباسیة، ۱۹۷۱م، ص۲۵۱؛ مسعودی علی بن حسین، مروج الذهب، بیروت، ج۴، ص۷۹-۸۰.</ref>


خط ۴۹: خط ۴۹:
''' برابری میان عرب و موالی'''
''' برابری میان عرب و موالی'''


خوارج حقوق و تکالیف [[عرب]] و [[موالی]] را مساوی هم می دانند و معتقدند گناه کاران برای همیشه مستحق عذاب اند.<ref>شهرستانی، ابوالفتح محمد، الملل و النحل، ج۱، ص۱۳۲، تحقیق احمد فهیمی محمد، بیروت - لبنان دارالکتب العلمیه.</ref>  
خوارج حقوق و تکالیف عرب و [[موالی]] را مساوی هم می دانند و معتقدند گناه کاران برای همیشه مستحق عذاب اند.<ref>شهرستانی، ابوالفتح محمد، الملل و النحل، ج۱، ص۱۳۲، تحقیق احمد فهیمی محمد، بیروت - لبنان دارالکتب العلمیه.</ref>  
<ref>[[بغدادی ابومنصور عبدالقاهر بن طاهر تمیمی]]، [[الفرق بین الفرق]]، ص۲۵، تحقیق و تصحیح محمد محی‌الدین عبدالحمید، مصر (قاهره)، مکتبة محمد صبیح و اولاده، بی‌تا</ref>. <ref>همان،ص 73</ref>
<ref>[[بغدادی ابومنصور عبدالقاهر بن طاهر تمیمی]]، [[الفرق بین الفرق]]، ص۲۵، تحقیق و تصحیح محمد محی‌الدین عبدالحمید، مصر (قاهره)، مکتبة محمد صبیح و اولاده، بی‌تا</ref>. <ref>همان،ص 73</ref>


خط ۵۶: خط ۵۶:
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس|2}}
{{پانویس|2}}
[[رده:حکمیت]]
 
[[رده:جنگ نهروان]]
 
[[رده: حکمیت]]
[[رده: تاریخ اسلام]]
Writers، confirmed، مدیران
۸۵٬۸۳۹

ویرایش