غلاة

غلاة

نام	غُلاة یا غُلات یا غالیان

غلاةیکی از آفاتی که گریبانگیر ادیان و مذاهب آسمانی در طول تاریخ شده غلو و افراط گرایی برخی از پیروان آنها درباره ی بیان گذاران و پیشوایان خود می باشد.

پدیده ی غلو موجب ترسیم چهره ای آلوده و تحریف شده ازدین و مذهب شده اصل آن را زیر سؤال می برد و در نهایت راه تکامل و پیشرفت مورد نظر دین را مسدود می کند.

از این رو امامان شیعه به طور جدی با جریان غلو مبارزه کرده عقاید صحیح را بیان نموده اند. آنها با افشاگری درباره ی رؤسای غالیان و سرانجام صادر کردن فرمان قتل بعضی از آنانم تلاش عظیم و پرثمری را در راه نابودی و اضمحلال این پدیده انجام داده اند؛ به گونه ای که نظیر این تلاش را از سوی آنان در برخورد با هیچ یک از مذاهب دیگر اسلامی و حتی ادیان غیر اسلامی سراغ نداریم.

غلاة (غالیان)

در اصطلاح به افراد و گروه هایی می گویند که اعتقاد به اولوهیت امام علی(ع) و سایر ائمه (ع) از جمله امام صادق(ع) پیدا کردند و یا قائل به نبوت آن ها شدند. یا ادعا می کردند که فرستاد و رسول خدای مورد ادعای خود هستند.

این افراد قائل به تناسخ و حلول بودند یعنی معتقد به انتقال ارواح از بدنی به بدن دیگر در این دنیا و حلول و تجلی روح خدا در بدن ائمه (ع) گشتند. همچنین اینان مسکل اباحی گری را در پیش گرفتند و به ارتکاب محرمات مثل ترک نماز و شرب خمر پرداخته و تنها شناخت امام را برای رستگاری کافی می دانستند.

این گروه از غالیان افراطی در دوران خود گاهی به عنوان طیاره (پرواز کننده) خوانده می شدند. به این معنی که اینان خیلی از راه حق منحرف شده و به مسیر گمراهی و ضلالت پریده اند. در کتب رجالی نیز این افراد با عباراتی نظیر غالی المذهب و فاسد الروایه[11] یا فاسد الروایه و الدین[12] معرفی و مدح شده اند.

فعالیت ها و اقدامات غلاة (غالیان)

جعل روایات با سند صحیح و نسبت دادن آن ها به ائمه(ع)

یکی از خطرناک ترین و مصیبت بارترین اقدامات آنان جعل روایات با مضامین کفرآمیز و الحادی بود که این روایات را با سند درست و معتبر به یکی از معصومین (ع) نسبت می دادند تا با مقاصد شوم خود دست یابند. در گستردگی این اقدام آن ها همین بس که زراره بن اعین یکی از بزرگترین دانشمندان شیعه و از اصحاب امام باقر (ع) و امام صادق (ع) آرزو می کرد که بتواند آتشی فراهم آورد و تمام احادیث شیعه را بسوزاند که نشان از نفوذ فراوان این روایات جعلی در کتب حدیث داشت.

هشام بن حکم از امام صادق (ع) نقل می کند که فرمودند: مغیره بن سعید (یکی از غالیان ملحد) تعمداً به پدرم مطالب دروغ نسبت می داد. یاران او در بین اصحاب پدرم نفوذ می کردند و کتاب های حدیث آن ها را به عنوان امانت قرض می گرفتند و به مغیره بن سعید می دادند او هم مطالب کفرآمیزی به پدرم نسبت می داد و در آن کتاب ها ثبت می کرد.

سپس آن ها را به یاران خود می داد و به آنان امر می کرد که آن مطالب را در میان شیعیان تبلیغ کنند. پس هرچه از مطالب غلو آمیز در کتب اصحاب پدرم دیده می شود همه از جعلیات مغیره بن سعید است.

نمونه دیگر:

یونس بن عبدالرحمن قمی از اصحاب نزدیک امام کاظم (ع) و از مدافعان سرسخت امامت امام رضا(ع) در امر حدیث بسیار سخت گیری می کرد و صحت بسیاری از احادیث را منکر می شد. ایشان می گوید: هنگامی که در عراق بودم با جمعی از اصحاب امام صادق(ع) برخورد نمودم از آنان حدیث شنیدم و برخی از کتب آن ها را گرفتم.

کتاب ها را به نزد امام رضا(ع) بردم امام پس از مشاهده کتاب ها بسیاری از احادیث را که منسوب به امام صادق(ع) بود را انکار کرده و فرمودند: خدا ابوالخطاب (از غالیان ملحد زمان امام صادق(ع) که بارها از سوی ایشان مورد لعن قرار گرفت) را لعنت کند و همچنین یاران او را، که تا امروز هم در کتب یاران امام صادق(ع) دست می برند و حدیث جعل می کنند.

آن طور که ملاحظه شد از زمان امام باقر(ع) که مغیره بن سعید جعل احادیث و وارد کردن آن ها در کتب حدیث را به کثرت آغاز کرد تا زمان امام رضا(ع) غالیان به ساختن و نشر احادیث غیرصحیح اقدام می کردند و می توان تصور کرد که اینان تا آن زمان چه مقدار از کتب حدیثی شیعه را به جعلیات خود آلوده کرده بودند.

جعل روایات در قدح یاران صدیق ائمه (ع)

از دیگر اقدامات آنان ساختن روایاتی در مذمت اصحاب وفادار ائمه (ع) و نفی افکار آنان بود مثلاً روایاتی در قدح زراره بن اعین ساختند کسی که از اصحاب اجماع و به قول امام صادق(ع) از مصادیق «السابقون السابقون اولئک المقربون» می باشد. اختیار معرفه الرجال، ص۲۲۴ زراره از جمله کسانی بود که یاران امام صادق (ع) اصحاب ابوالخطاب را به وسیله دشمنی با او می شناختند.

در موردی دیگر غالیان جمعیت فراوانی از شیعیان را که در تشییع جنازه عبدالله بن ابی یعفور شرکت داشتند از زبان امام صادق (ع) مرجئه شیعه قلمداد کردند. عبدالله بن ابی یعفور شخصی نزدیک به امام صادق (ع) بود که تاییدات بی نظیری را از سوی ایشان دارد و به شدت با افکار و اندیشه های غالیانه مخالفت می کرد.

مرجئه فرقه ای بودند و یا بهتر بگوییم اندیشه ای بود که توسط بنی امیه ایجاد شد و باعث تقویت نظامشان می شد. این اندیشه در میان اهل سنت رواج یافت. اینان معتقد بودند که معصیت به ایمان ضربه نمی زند و عصمت از لوازم ضروری امامت نیست. غالیان با نسبت دادن اندیشه های مرجئه به تشییع کنندگان جنازه ابن ابی یعفور در حقیقت در صدد ضربه زدن به شخص او و اندیشه های معتدلش بودند که در آن زمان طرفداران فراوانی داشت.

به طور کلی غالیان مخالفین خود، شیعیان و کسانی که صفات فوق بشری برای ائمه (ع) قائل نمی شدند را مقصره می خواندند یعنی این که اینان در شناخت حقیقت امام(ع) و فضایل او دچار تقصیر شده اند و از درک کنه آن عاجز مانده اند که توهینی به خیل عظیم شیعیان محسوب می شد. و این گونه خود و پیروان نظرات شان را در راه صحیح و واقعی معرفی می کردند.

غالیان عصر ما

از غلات معاصر، می توان از اهل حق نام برد که در ایران، ترکیه، هندوستان، پاکستان و افغانستان به سر می برند و تعدادشان تا بیش از سه میلیون نفر تخمین زده شده است.

اهل حق خود به دو فرقه ی چهل تنان و هفت تنان تقسیم می شوند. به عقیده ی آنان چهل تنان و هفت تنان از جمله موجودان پاک و نورانی و از یاران خدا می باشند که قبل از خلقت حضرت آدم (ع) و سایر موجودات آفریده شده اند و پس از آن که با خدا عهد و پیمان بسته اند که بشر در دنیا از راه حق منحرف نشود بنا به خواهش آنان خداوند آدم (ع) را آفرید.