شیبانیه

شیبانیه از فرقه های منشعب شده از خوارج هستند که پیروان شیبان بن سلمه می باشند.[۱][۲] ر.ک. دانش نامه جهان اسلام ج 1، ص 5460 نشر .... و فرهنگ فرق اسلامی

شیبان، ابومسلم خراسانی را در قیامش یاری نمود اما چندی بعد با وی به مخالفت پرداخت.[۳] دانش نامه جهان اسلام

نام دیگر فرقه را سیانیه دانسته اند.[۴]  فرهنگ فرق اسلامی 

موسس

موسس فرقه شخصی به نام شیبان بن سلمه از رهبران فرقه خوارج بود که در اواخر دوران امویان در خراسان، این فرقه را بنا نهاد. وی از قبیله سدوس بوده و به قبیله بکر بن وائل تعلق داشته است. به وی نسب حروری نیز داده شده است. از تاریخ زندگانی وی اطلاعات دقیقی در دست نیست اما آورده اند که او پس از شکست از مروان بن محمد، به فارس و سپس به کرمان گریخت و از آنجا به سیستان و در نهایت به خراسان آمد. او در ابتدا از پیروان فرقه ثعالبه بود. او در اواخر دهه ۱۲۰ ه.ق، در خراسان ادعای خلافت و امامت کرد. ر. ک. دانش نامه جهان اسلام و دانش نامه بزرگ اسلامی

اعتقادات فرقه این فرقه از فرق منشعب شده از ثعالبه یاد شده اند. ثعالبه نیز خود از انشعابات عجارده بودند. بیشتر طرفداران این فرقه را از قبیله وائل تشکیل می دادند. اهم اعتقادات آنان، جبر و عدم اختیار در افعال انسان بوده است. آنان در صفات خدا به تشیبه پرداختند. همین عقیده سبب شد تا سایر فرق اهل سنت و خوارج این گروه را تکفیر نمایند.[۱][۳] دانش نامه جهان اسلام ج 1 ص 5460 نشر بنیاد دایره المعارف اسلامی از دیگر اعتقادات آنان، جواز امامت زنان و خروج بر پادشاه ستمگر است.[۲] فرهنگ فرق اسلامی

پانویس

شيبانيه‏ از فرق «ثعالبه» از خوارجند و پيرو شيبان بن سلمه خارجى هستند.

شرح حال

شیبان از سران خوارج بود و در روزگار ابو مسلم خروج كرد و وى را در برابر دشمنانش يارى نمود، سپس عهد خود را با وى شکست. ابو مسلم شخصی را فرستاد و او را به بيعت با خويش دعوت کرد. شيبان گفت من تو را به بيعت خود مى‏خوانم و فرستادگان او را به زندان انداخت. ابو مسلم بسّام بن ابراهيم را فرستاد و وى را كشت.

عقاید

شيبان خداوند را به آفريدگانش «تشبيه» مى‏كرد به همین جهت ديگر «ثعالبه» و اهل سنت بلکه همه خوارج حکم کفر او را صادر کردند و وى را براى يارى با ابو مسلم كافر شمردند. كسانى كه از ثعالبه او را كافر شمردند، «زياديه» ياران زياد بن عبد الرحمن بودند. شيبانيه معتقد بودند كه شيبان از گناهان خود توبه كرد، ولى «زياديه» گفتند كه گناهان او ستم هاى وى به مردم است كه با توبه از ميان نمی رود، زيرا همان سان كه ابو مسلم را در جنگ با امويان يارى كرد، وى را در نبرد با «ثعالبه» مساعدت نمود. شيبانيه خلافت زنان و امامت ايشان را جايز و خروج بر پادشاه ستمگر را روا می شمرند. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامى، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص266

شیبانیه، نخستین گروهی هستند که قائل به تشبیه خداوند به مخلوقات شدند و این قول توسط ایشان احداث شده است. شهفور اسفراینی، التبصیر فی الدین، ص57 و سید علی جرجانی، تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم، ص106، نشوان حمیری، الحور العین ص172 عبدالقاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص118 ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، ج2، ص220 اشعری ابو الحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ج1، ص180 شهرستانی عبد الکریم، الملل و النحل، ج1، ص119 احمد بن علی مقریزی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص355 / شمس الدین محمد آملی، نفائس الفنون فی عرایس العیون، ج2، ص274

تاریخچه

وی در زمان ابومسلم خراسانی خروج کرده و به یاری او شتافت، در نتیجه خوارج از او تبری جستند، اما پس از آن که شیبان کشته شد، عده ای از خوارج ادعا کردند که او پیش از مرگ توبه کرده است. ثعالبه که شیبان پیش از مرگ از جمله ایشان بود، این ادعا را قبول نکردند. در مقابل، کسانی قائل به توبه و پذیرش آن شدند. این گروه شیبانیه نامیده می شوند. شهفور اسفراینی، التبصیر فی الدین، ص57 و سید علی جرجانی، تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم، ص106، نشوان حمیری، الحور العین ص172 عبدالقاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص118 ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، ج2، ص220 اشعری ابو الحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ج1، ص180 شهرستانی عبد الکریم، الملل و النحل، ج1، ص119 احمد بن علی مقریزی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص355 / شمس الدین محمد آملی، نفائس الفنون فی عرایس العیون، ج2، ص274

عقاید

شیبانیه، نخستین گروهی هستند که قائل به تشبیه خداوند به مخلوقات شدند و این قول توسط ایشان احداث شده است. 

شيبان قائل به تجسيم بود سنيان وى را كافر خوانده اند. فرقه شيبانيه خلافت و امامت زنان را جايز مى دانستند. و خروج بر پادشاه جائر را واجب مى شمردند.