ضراریه: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی « ضراريه پيروان ضرار بن عمرو كوفى هستند ==شرح حال== ضرار بن عمرو غطفاني ضبّي ک...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
ضراريه پيروان ضرار بن عمرو كوفى هستند. | |||
ضراريه پيروان ضرار بن عمرو كوفى هستند | |||
==شرح حال== | ==شرح حال== | ||
ضرار بن عمرو غطفاني ضبّي کوفي قاضي (م حدود 230 هـ), از فقها و از سران معتزله بوده که بعدا به جبریه گرویده و فرقه ضراریه به او منسوب است. | ضرار بن عمرو غطفاني ضبّي کوفي قاضي (م حدود 230 هـ), از فقها و از سران معتزله بوده که بعدا به جبریه گرویده و فرقه ضراریه به او منسوب است. <ref>ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهره انساب العرب, ص249</ref> <ref>ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلا، ج10, ص544</ref> ضرار از شاگردان و اصل بن عطا بود و در ادامه با وی مخالفت کرد.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 323 با ویرایش و اصلاح در عبارات.</ref> و به جبریه گروید<ref>.سید مرتضی، رسائل المرتضی, ج2, ص182.</ref>ابن تیمیه ضراریه را از جَهمیه به حساب آورده است. <ref>ابن تیمیه، الرسالة البعلبکیة، ص391</ref>احمد بن یحیی بن مرتضی و ابوالقاسم بلخی نیز ایشان را از زمره مجبّره محسوب کرده اند.<ref>بلخی ابو القاسم، بیان الادیان، ص85</ref> <ref>مقریزی احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص349</ref> ا<ref>حمد بن یحیی بن مرتضی،المنیة و الامل فی شرح الملل و النحل، ص34</ref> | ||
ضرار از شاگردان و اصل بن عطا بود و در ادامه با وی مخالفت کرد. مشکور ص 323 | |||
و به جبریه گروید. | |||
ابن تیمیه ضراریه را از جَهمیه به حساب آورده است. | |||
الرسالة البعلبکیة، | |||
==عقاید== | ==عقاید== | ||
ضرار بن عمرو همه كارها را آفريده خدا | ضرار بن عمرو همه كارها را آفريده خدا مى دانست و اختيار و استطاعت را پيش از «فعل» و پس از فعل و با فعل جایز مى شمرد و مى گفت: انسان غير از حواس پنج گانه، حس ششمى هم دارد كه در روز قيامت خداوند را با آن حس مى بيند و ماهيت او را در مى يابد. | ||
معتقدند که پس از رسول خدا صلوات الله | این فرقه معتقدند که پس از رسول خدا صلوات الله علیه، «حجت» منحصر به «اجماع» است و آن چه در احكام دين از اخبار آحاد منقول شده است را جایز نمی شمرند. به عقيده ضرار، امامت غير قرشى جايز است و اگر قرشى و نبطى هر دو باشند، نبطى را بر قرشى برترى می دهد و می گوید که چون پيروان نبطى كمترند، پس اگر امام با شرع مخالفت کند،او را می توان آسان تر خلع کرد. حفص الفرد از بزرگان «مجبره» كه ابو عمر كنيه داشت و اهل مصر بود، این عقیده را که در قیامت می توان با حس ششم خدا را مشاهده کرد، از ضرار بن عمرو گرفته است. مقريزى در «الخطط» اين فرقه را تحت عنوان مجبره كه همان «جبريه» و مخالفان «قدريه» باشند آورده است و می گوید آنان كسانى بودند كه در نفى استطاعت و توانايى از بندگان خدا در افعال شان زیاده روی کردند. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 324 با ویرایش و اصلاح در عبارات.</ref> ضرار بن عمرو همچنین در ایمان عموم مسلمانان شک داشته و معتقد بود که ما نمی دانیم شاید در باطن آنان، شرک و کفر باشد. <ref>مقدسی مطهر، البدء و التاریخ، ج5، ص146</ref> <ref>اسفرایینی شهفور، التبصیر فی الدین، ص105</ref> <ref>بغدادی عبد القاهر، الفرق بین الفرق، ص</ref> 223 <ref>اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ج1، ص339</ref> <ref>شهرستانی محمد،الملل و النحل، ج1، ص82</ref> <ref>مقریزی احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص343</ref> | ||
به عقيده ضرار، امامت غير قرشى جايز است و اگر قرشى و نبطى هر دو باشند، نبطى را بر قرشى برترى می دهد و می گوید که چون پيروان نبطى كمترند، پس اگر امام با شرع مخالفت | ضرار بن عمرو همچنین معتقد است که ذاتا در آتش گرما و در برف سرما و در زیتون چربی و در عسل شیرینی و در صبر تلخی و در عروق خون نیست ولی خداوند آن ها را در هنگام لمس کردن چشيدن و بريدن خلق مى كند. | ||
حفص الفرد از بزرگان «مجبره» كه ابو عمر كنيه داشت و اهل مصر بود، عقیده | <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 324 با ویرایش و اصلاح در عبارات.</ref>، <ref>ذهبی محمد بن احمد، تاریخ اسلام، ج16, ص475.</ref> | ||
مقريزى در «الخطط» اين فرقه را تحت عنوان مجبره كه همان «جبريه» و مخالفان «قدريه» باشند آورده است و می گوید آنان كسانى بودند كه در نفى استطاعت و توانايى از بندگان خدا در افعال شان زیاده روی کردند. مشکور ص 324 با ویرایش و | |||
ضرار بن عمرو همچنین در ایمان عموم مسلمانان شک داشته و | |||
بغدادی عبد القاهر، الفرق بین الفرق، ص 223 | |||
ضرار بن عمرو همچنین معتقد است که ذاتا در آتش گرما و در برف سرما و در زیتون چربی و در عسل شیرینی و در صبر تلخی و در عروق خون نیست ولی خداوند آن ها را در هنگام لمس کردن چشيدن و بريدن خلق | |||
مشکور ص 324 | |||
==سر انجام== | ==سر انجام== | ||
نقل شده است که احمد بن حنبل نزد سعید بن عبدالرحمان قاضی به انحراف ضرار شهادت داد، از این‌رو سعید فرمان قتل وی را صادر کرد، اما ضرار به یحیی بن خالد برمکی پناه برد. <ref>عسقلانی، احمد بن علی, لسان المیزان, ج3, ص203.</ref> <ref>ذهبی محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج2, ص328.</ref> <ref>زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج3، ص215.</ref> ضرار در حدود 230 هجری قمری ص<ref>فدی خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج16, ص210.</ref> و در نود سالگی درگذشت.<ref>ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهره انساب العرب، ص249.</ref> | |||
نقل شده است که احمد بن حنبل نزد سعید بن عبدالرحمان قاضی به انحراف ضرار شهادت داد، از این‌رو سعید فرمان قتل وی را صادر کرد، اما ضرار به یحیی بن خالد برمکی پناه برد. | |||
ذهبی | |||
ضرار در حدود 230 هجری قمری | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
ضرار آثار بسیاری از خود بر جای گذاشت که نام برخی از آن عبارت است از :الرّد علی المشبهه، | ضرار آثار بسیاری از خود بر جای گذاشت که نام برخی از آن عبارت است از: الرّد علی المشبهه، الرّد علی الملحدین، الرّد علی اهل الملل، کتاب فی انّ الاسماء لا تقاس، الرّد علی الواقفة و الجهمیة و الغیلانیه، رساله الصوفیین و..... | ||
<ref>ر. ک، ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۵.</ref> | |||
نسخهٔ ۱۹ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۱۴
ضراريه پيروان ضرار بن عمرو كوفى هستند.
شرح حال
ضرار بن عمرو غطفاني ضبّي کوفي قاضي (م حدود 230 هـ), از فقها و از سران معتزله بوده که بعدا به جبریه گرویده و فرقه ضراریه به او منسوب است. [۱] [۲] ضرار از شاگردان و اصل بن عطا بود و در ادامه با وی مخالفت کرد.[۳] و به جبریه گروید[۴]ابن تیمیه ضراریه را از جَهمیه به حساب آورده است. [۵]احمد بن یحیی بن مرتضی و ابوالقاسم بلخی نیز ایشان را از زمره مجبّره محسوب کرده اند.[۶] [۷] ا[۸]
عقاید
ضرار بن عمرو همه كارها را آفريده خدا مى دانست و اختيار و استطاعت را پيش از «فعل» و پس از فعل و با فعل جایز مى شمرد و مى گفت: انسان غير از حواس پنج گانه، حس ششمى هم دارد كه در روز قيامت خداوند را با آن حس مى بيند و ماهيت او را در مى يابد. این فرقه معتقدند که پس از رسول خدا صلوات الله علیه، «حجت» منحصر به «اجماع» است و آن چه در احكام دين از اخبار آحاد منقول شده است را جایز نمی شمرند. به عقيده ضرار، امامت غير قرشى جايز است و اگر قرشى و نبطى هر دو باشند، نبطى را بر قرشى برترى می دهد و می گوید که چون پيروان نبطى كمترند، پس اگر امام با شرع مخالفت کند،او را می توان آسان تر خلع کرد. حفص الفرد از بزرگان «مجبره» كه ابو عمر كنيه داشت و اهل مصر بود، این عقیده را که در قیامت می توان با حس ششم خدا را مشاهده کرد، از ضرار بن عمرو گرفته است. مقريزى در «الخطط» اين فرقه را تحت عنوان مجبره كه همان «جبريه» و مخالفان «قدريه» باشند آورده است و می گوید آنان كسانى بودند كه در نفى استطاعت و توانايى از بندگان خدا در افعال شان زیاده روی کردند. [۹] ضرار بن عمرو همچنین در ایمان عموم مسلمانان شک داشته و معتقد بود که ما نمی دانیم شاید در باطن آنان، شرک و کفر باشد. [۱۰] [۱۱] [۱۲] 223 [۱۳] [۱۴] [۱۵] ضرار بن عمرو همچنین معتقد است که ذاتا در آتش گرما و در برف سرما و در زیتون چربی و در عسل شیرینی و در صبر تلخی و در عروق خون نیست ولی خداوند آن ها را در هنگام لمس کردن چشيدن و بريدن خلق مى كند. [۱۶]، [۱۷]
سر انجام
نقل شده است که احمد بن حنبل نزد سعید بن عبدالرحمان قاضی به انحراف ضرار شهادت داد، از این‌رو سعید فرمان قتل وی را صادر کرد، اما ضرار به یحیی بن خالد برمکی پناه برد. [۱۸] [۱۹] [۲۰] ضرار در حدود 230 هجری قمری ص[۲۱] و در نود سالگی درگذشت.[۲۲]
آثار
ضرار آثار بسیاری از خود بر جای گذاشت که نام برخی از آن عبارت است از: الرّد علی المشبهه، الرّد علی الملحدین، الرّد علی اهل الملل، کتاب فی انّ الاسماء لا تقاس، الرّد علی الواقفة و الجهمیة و الغیلانیه، رساله الصوفیین و..... [۲۳]
- ↑ ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهره انساب العرب, ص249
- ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلا، ج10, ص544
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 323 با ویرایش و اصلاح در عبارات.
- ↑ .سید مرتضی، رسائل المرتضی, ج2, ص182.
- ↑ ابن تیمیه، الرسالة البعلبکیة، ص391
- ↑ بلخی ابو القاسم، بیان الادیان، ص85
- ↑ مقریزی احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص349
- ↑ حمد بن یحیی بن مرتضی،المنیة و الامل فی شرح الملل و النحل، ص34
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 324 با ویرایش و اصلاح در عبارات.
- ↑ مقدسی مطهر، البدء و التاریخ، ج5، ص146
- ↑ اسفرایینی شهفور، التبصیر فی الدین، ص105
- ↑ بغدادی عبد القاهر، الفرق بین الفرق، ص
- ↑ اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ج1، ص339
- ↑ شهرستانی محمد،الملل و النحل، ج1، ص82
- ↑ مقریزی احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص343
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 324 با ویرایش و اصلاح در عبارات.
- ↑ ذهبی محمد بن احمد، تاریخ اسلام، ج16, ص475.
- ↑ عسقلانی، احمد بن علی, لسان المیزان, ج3, ص203.
- ↑ ذهبی محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج2, ص328.
- ↑ زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج3، ص215.
- ↑ فدی خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج16, ص210.
- ↑ ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهره انساب العرب، ص249.
- ↑ ر. ک، ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۵.