جنگ موته: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|- | |- | ||
|زمان | |زمان | ||
| سال هشتم هجری قمری | |سال هشتم هجری قمری | ||
|- | |- | ||
|علت | |علت | ||
|کشته شدن پیک [[پیامبر اسلام (ص)]] توسط حاکم موته | |کشته شدن پیک [[پیامبر اسلام (ص)]] توسط حاکم موته | ||
|- | |- | ||
|مکان | |مکان | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
|- | |- | ||
|تعداد نیروهای [[مسلمانان]] | |تعداد نیروهای [[مسلمانان]] | ||
|۳۰۰۰(سه هزارنفر) | |۳۰۰۰(سه هزارنفر) | ||
|- | |- | ||
|تعداد نیروهای [[کفار]] | |تعداد نیروهای [[کفار]] | ||
|۱۰۰۰۰۰(صدهزارنفر) | |۱۰۰۰۰۰(صدهزارنفر) | ||
|- | |- | ||
|فرماندهان مسلمانان | |فرماندهان مسلمانان | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
|اعراب مسلمان | |اعراب مسلمان | ||
|- | |- | ||
|جنگندگان کفار | |جنگندگان کفار | ||
|امپراطوری بیزانس • غسانیان | |امپراطوری بیزانس • غسانیان | ||
|- | |- | ||
|نتیجه | |نتیجه | ||
|شکست سپاه [[اسلام]] • آشنایی مسلمانان با تجهیزات نظامی روم | |شکست سپاه [[اسلام]] • آشنایی مسلمانان با تجهیزات نظامی روم | ||
|- | |- | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
</div> | </div> | ||
'''جنگ موته''' در سال هشتم [[هجرت]] به وقوع پیوست. تعداد مسلمین در این جمگ سه هزار نفر و | '''جنگ موته''' در سال هشتم [[هجرت]] به وقوع پیوست. تعداد مسلمین در این جمگ سه هزار نفر و تعداد کفار صد هزار نفر بود. | ||
این جنگ از آنجا آغاز شد که | این جنگ از آنجا آغاز شد که حارث بن امیر ازدی که حامل نامه ای از [[پیامبر (ص)]] به [[قیصر روم]] بود در زمین های موته به دستور [[شرحبیل بن عمرو]] سردار لشکر [[روم]] دستگیر شد و دست های او را بستند و گردنش را زدند. پیامبر (ص) از شنیدن این خبر بسیار ناراحت شدند و لشکری به موته روانه فرمودند. | ||
در این جنگ [[پیامبر(ص)]] و [[امیر المؤمنین (ع)]] حضور نداشتند و آن حضرت سه امیر به ترتیب بر لشکر قرار دادند و فرمودند: «هر یک شهید شدند دیگری امیر لشکر باشد. | در این جنگ [[پیامبر(ص)]] و [[امیر المؤمنین (ع)]] حضور نداشتند و آن حضرت سه امیر به ترتیب بر لشکر قرار دادند و فرمودند: «هر یک شهید شدند دیگری امیر لشکر باشد. [[جعفر طیار|جعفر بن ابی طالب]] ، [[زید بن حارثه]]، [[عبداللَّه بن رواحه]]». | ||
=موته کجاس= | =موته کجاس= | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
موته سرزمینی است در مرزهای [[شام]] <ref>معجم البلدان، ج ۸، ص۱۹۰</ref> و بلقاء پایین [[دمشق]] قرار دارد. <ref>طبقات ابن سعد، ج ۲، ص۱۲۸</ref> | موته سرزمینی است در مرزهای [[شام]] <ref>معجم البلدان، ج ۸، ص۱۹۰</ref> و بلقاء پایین [[دمشق]] قرار دارد. <ref>طبقات ابن سعد، ج ۲، ص۱۲۸</ref> | ||
موته | موته روستایى در نزدیکى [[بلقاء]] است که حارث بن عمیر نماینده رسول خدا(ص) را در آنجا شهید کردند. | ||
[[مسلمانا]]ن در | [[مسلمانا]]ن در این جنگ به معان که اکنون یکى از استانهاى کشور [[اردن]] و نیز نام شهر مرکزى استان است رسیدند. در شمال معان شهرکى است به نام کوک که درجنوب شرقى [[بحرالميت|بحرالمیت]] واقع است، اکنون قبور شهدای موته در بیرون شهرک کوک واقع است . | ||
=علت جنگ موته= | =علت جنگ موته= | ||
[[واقد]]ی درمورد علت جنگ روایت می‌کند: [[رسول الله (ص)]] نامه‌ای را به وسیله | [[واقد]]ی درمورد علت جنگ روایت می‌کند: [[رسول الله (ص)]] نامه‌ای را به وسیله حارث بن عمیر أزدی لهبی برای پادشاه [[بُصری]] <ref>بصری بر وزن کبری مرکز حوران و از توابع دمشق در شام بوده است</ref> فرستاد. او در میانه راه وقتی به موته رسید، [[شرحبیل بن عمرو غسّانی]] <ref> غسّان نیز از أزد می‌باشد، مغازی، ج ۲، ص۷۶۰</ref> که حاکم آنجا بود جلوی حارث را گرفت؛ زیرا گمان می‌کرد که از فرستادگان رسول خدا (ص) است. | ||
برای همین از او پرسید: گویی که از فرستادگان [[محمد]] هستی؟ حارث گفت: | برای همین از او پرسید: گویی که از فرستادگان [[محمد]] هستی؟ حارث گفت: بله من فرستاده رسول خدا(ص) هستم. شرحبیل دستور داد که او را بکشند. و این در حالی بود که هیچ پیکی غیر ازاو به قتل نرسیده بود. <ref>المغازى، ج ۲، ص ۷۵۶- ۷۵۵، طبقات الکبرى، ج ۲، ۱۲۸؛ امتاع الاسماع، ج ۱، ص ۳۴۵</ref> | ||
همزمان با این | همزمان با این حادثه گروه ۱۵ نفره‌ای که از سوی پیامبر برای تبلیغ به سرزمین [[ذات الطلوع]] رفته بودند نیز مورد تهاجم قرار گرفتند و جز یک نفر که مجروح شد و به [[مدینه]] برگشت همگی آنها به [[شهادت]] رسیدند. <ref> الکامل فی التاریخ ج ۲ ص ۱۵۵ و عن تاریخ الأمم و الملوک ج ۲ ص ۳۱۳ عن الواقدی</ref> | ||
این خبربه اطلاع رسول خدا (ص) رسید و بسیار ناراحت شد و به مردم دستور داد که جمع شوند. آنها در لشکرگاه جمع شدند و در | این خبربه اطلاع رسول خدا (ص) رسید و بسیار ناراحت شد و به مردم دستور داد که جمع شوند. آنها در لشکرگاه جمع شدند و در جرف اردوزدند بدون اینکه فرماندهی برای آنها معین کرده باشد. | ||
=تعیین فرماندهان جنگ= | =تعیین فرماندهان جنگ= | ||
پس از آنکه پیامبر اکرم (ص) [[نماز ظهر]] را به جای | پس از آنکه پیامبر اکرم (ص) [[نماز ظهر]] را به جای آورد در جای خود نشست و اصحابش دور او نشستند. <ref>مغازی واقدی، ج ۲، ص۷۵۵- ۷۵۶</ref> در روایت [[ابان بن عثمان بجلی کوفی]] از [[امام صادق (ع)]] آمده است که آن [[حضرت (ص)]] [[جعفربن ابی طالب]] را به فرماندهی آنها انتخاب کرد و پس از او [[زید بن حارثه کلبی]] و پس از او [[عبدالله بن رواحه]] را تعیین نمود <ref> إعلام الوری، ص۲۱۲ و مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص۲۰۵</ref> و فرمود که اگر عبدالله بن رواحه هم آسیبی دید، [[مسلمانان]] خودشان فرماندهی برای خودتعیین کنند... آنگاه رسول خدا (ص) پرچم سفیدی برای آنها که سه هزار نفر بودند بست. | ||
[[یعقوبی]] می نویسد: «پیامبر(ص) در سال هشتم، جعفر بن ابى طالب و زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه را با لشکرى براى [[جنگ]] روم به [[شام]] فرستاد. <ref>تاریخ یعقوبى/ترجمه،ج۱،ص:۴۲۶ </ref> | [[یعقوبی]] می نویسد: «پیامبر(ص) در سال هشتم، جعفر بن ابى طالب و زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه را با لشکرى براى [[جنگ]] روم به [[شام]] فرستاد. <ref>تاریخ یعقوبى/ترجمه،ج۱،ص:۴۲۶ </ref> | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
پس ازآنکه آماده حرکت شدند، مردم به بدرقه آنها رفتند و با آنها خداحافظی کرده و برایشان [[دعا]] کردند و [[رسول خدا (ص)]] در خطابه‌ای فرمود: | پس ازآنکه آماده حرکت شدند، مردم به بدرقه آنها رفتند و با آنها خداحافظی کرده و برایشان [[دعا]] کردند و [[رسول خدا (ص)]] در خطابه‌ای فرمود: | ||
«شما را به [[تقوی]] و خیر و نیکی نسبت به مسلمانانی که با شما هستند توصیه می‌کنم... با نام [[خدا]] و در راه خدا حرکت کنید و با کسی که به خدا [[کفر]] می‌ورزد بجنگید و پیمان‌شکنی و خیانت نکنید و بچه‌ها را به قتل نرسانید و هنگامی که با دشمن مواجه می‌شوید، آنها را به یکی از این امور دعوت کنید که اگر به هر کدام پاسخ دادند بپذیرید و از آنها دست بکشید.آنها رابه [[اسلام]] دعوت کنید که اگر پذیرفتند از ایشان قبول کنید و آنها را رها کنید.اگر این را نپذیرفتند، آنها را به پرداخت [[جزیه]] دعوت کنید. و اگر قبول کردند، از آنها بپذیرید ودست از ایشان بردارید . اگراین را هم نپذیرفتند از خدا کمک بخواهید و با آنها بجنگید . <ref>ظاهرا این توصیه بعد از نماز ظهر در مسجد و خطاب به فرماندهان و به خصوص جعفر طیار بوده است.</ref> | «شما را به [[تقوی]] و خیر و نیکی نسبت به مسلمانانی که با شما هستند توصیه می‌کنم... با نام [[خدا]] و در راه خدا حرکت کنید و با کسی که به خدا [[کفر]] می‌ورزد بجنگید و پیمان‌شکنی و خیانت نکنید و بچه‌ها را به قتل نرسانید و هنگامی که با دشمن مواجه می‌شوید، آنها را به یکی از این امور دعوت کنید که اگر به هر کدام پاسخ دادند بپذیرید و از آنها دست بکشید.آنها رابه [[اسلام]] دعوت کنید که اگر پذیرفتند از ایشان قبول کنید و آنها را رها کنید. اگر این را نپذیرفتند، آنها را به پرداخت [[جزیه]] دعوت کنید. و اگر قبول کردند، از آنها بپذیرید ودست از ایشان بردارید . اگراین را هم نپذیرفتند از خدا کمک بخواهید و با آنها بجنگید . <ref>ظاهرا این توصیه بعد از نماز ظهر در مسجد و خطاب به فرماندهان و به خصوص جعفر طیار بوده است.</ref> | ||
آنگاه رسول خدا (ص) لشکر اسلام را تا [[ثنیة الوداع]] <ref>ثنیة الوداع در جهت شام قرار داشته است </ref> بدرقه کرد و در آنجا ایستاد و لشکریان هم اطراف آن حضرت (ص) ایستادند و او خطاب به آنها فرمود: «با نام خدا حرکت کنید و با دشمن خدا و دشمن خودتان در [[شام]] بجنگید. درآنجا افرادی را می‌بینید که در [[صومعه]]ها به عبادت مشغولند، متعرض آنها نشوید وافرادی را می‌بینید که سرشان آشیانه [[شیطان]] است، پس آن سرها را با شمشیر از تن جداکنید، | آنگاه رسول خدا (ص) لشکر اسلام را تا [[ثنیة الوداع]] <ref>ثنیة الوداع در جهت شام قرار داشته است </ref> بدرقه کرد و در آنجا ایستاد و لشکریان هم اطراف آن حضرت (ص) ایستادند و او خطاب به آنها فرمود: «با نام خدا حرکت کنید و با دشمن خدا و دشمن خودتان در [[شام]] بجنگید. درآنجا افرادی را می‌بینید که در [[صومعه]]ها به عبادت مشغولند، متعرض آنها نشوید وافرادی را می‌بینید که سرشان آشیانه [[شیطان]] است، پس آن سرها را با شمشیر از تن جداکنید، زنان، بچه‌ها، پیران را نکشید، نخل‌ها را به آتش نکشید، درخت‌ها را قطع نکنید و خانه‌ها را خراب نکنید» <ref>المغازى، ج ۲، صص ۷۵۸- ۷۵۷؛ امتاع الاسماع، ج ۱، صص ۳۴۶- ۳۴۵</ref> | ||
=تاریخ جنگ موته= | =تاریخ جنگ موته= | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
=شهدای جنگ موته= | =شهدای جنگ موته= | ||
غیراز سه | غیراز سه شهید جعفر،[31] زید و عبدالله بن رواحه خزرجی، افراد دیگری از [[قریش]] به [[شهادت]] رسیدند که عبارت بودند از: مسعود بن أسود عدوی و وهب بن سعد بن أبی سرح، برادر عبدالله بن سعد بن ابی سرح. | ||
و از [[بنی نجار]] از [[قبیله خزرج]] عبارت بودند از: | و از [[بنی نجار]] از [[قبیله خزرج]] عبارت بودند از: سراقة بن عمرو، جابر بن عمرو و برادرش ابو کلاب یا کلیب، عمرو بن سعد و برادرش عامر و حارث بن نعمان بن أساف <ref>سیره ابن هشام، ج ۴، ص۲۵</ref> یا یساف. <ref>مغازی واقدی، ج ۲، ص۷۶۹</ref> | ||
نسخهٔ ۱۱ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۰۶
| نام | جنگ موته |
|---|---|
| زمان | سال هشتم هجری قمری |
| علت | کشته شدن پیک پیامبر اسلام (ص) توسط حاکم موته |
| مکان | اردن • روستای موته |
| تعداد نیروهای مسلمانان | ۳۰۰۰(سه هزارنفر) |
| تعداد نیروهای کفار | ۱۰۰۰۰۰(صدهزارنفر) |
| فرماندهان مسلمانان | عفر بن ابی‌طالب(جعفر طیار) • زید بن حارث • عبدالله بن رواحه • خالد بن ولید |
| فرماندهان کفار | تئودور هراکلیوس • مالک بن زافله • شرحبیل بن عمرو |
| جنگندگان مسلمان | اعراب مسلمان |
| جنگندگان کفار | امپراطوری بیزانس • غسانیان |
| نتیجه | شکست سپاه اسلام • آشنایی مسلمانان با تجهیزات نظامی روم |
جنگ موته در سال هشتم هجرت به وقوع پیوست. تعداد مسلمین در این جمگ سه هزار نفر و تعداد کفار صد هزار نفر بود.
این جنگ از آنجا آغاز شد که حارث بن امیر ازدی که حامل نامه ای از پیامبر (ص) به قیصر روم بود در زمین های موته به دستور شرحبیل بن عمرو سردار لشکر روم دستگیر شد و دست های او را بستند و گردنش را زدند. پیامبر (ص) از شنیدن این خبر بسیار ناراحت شدند و لشکری به موته روانه فرمودند.
در این جنگ پیامبر(ص) و امیر المؤمنین (ع) حضور نداشتند و آن حضرت سه امیر به ترتیب بر لشکر قرار دادند و فرمودند: «هر یک شهید شدند دیگری امیر لشکر باشد. جعفر بن ابی طالب ، زید بن حارثه، عبداللَّه بن رواحه».
موته کجاس
موته سرزمینی است در مرزهای شام [۱] و بلقاء پایین دمشق قرار دارد. [۲]
موته روستایى در نزدیکى بلقاء است که حارث بن عمیر نماینده رسول خدا(ص) را در آنجا شهید کردند.
مسلمانان در این جنگ به معان که اکنون یکى از استانهاى کشور اردن و نیز نام شهر مرکزى استان است رسیدند. در شمال معان شهرکى است به نام کوک که درجنوب شرقى بحرالمیت واقع است، اکنون قبور شهدای موته در بیرون شهرک کوک واقع است .
علت جنگ موته
واقدی درمورد علت جنگ روایت می‌کند: رسول الله (ص) نامه‌ای را به وسیله حارث بن عمیر أزدی لهبی برای پادشاه بُصری [۳] فرستاد. او در میانه راه وقتی به موته رسید، شرحبیل بن عمرو غسّانی [۴] که حاکم آنجا بود جلوی حارث را گرفت؛ زیرا گمان می‌کرد که از فرستادگان رسول خدا (ص) است.
برای همین از او پرسید: گویی که از فرستادگان محمد هستی؟ حارث گفت: بله من فرستاده رسول خدا(ص) هستم. شرحبیل دستور داد که او را بکشند. و این در حالی بود که هیچ پیکی غیر ازاو به قتل نرسیده بود. [۵]
همزمان با این حادثه گروه ۱۵ نفره‌ای که از سوی پیامبر برای تبلیغ به سرزمین ذات الطلوع رفته بودند نیز مورد تهاجم قرار گرفتند و جز یک نفر که مجروح شد و به مدینه برگشت همگی آنها به شهادت رسیدند. [۶] این خبربه اطلاع رسول خدا (ص) رسید و بسیار ناراحت شد و به مردم دستور داد که جمع شوند. آنها در لشکرگاه جمع شدند و در جرف اردوزدند بدون اینکه فرماندهی برای آنها معین کرده باشد.
تعیین فرماندهان جنگ
پس از آنکه پیامبر اکرم (ص) نماز ظهر را به جای آورد در جای خود نشست و اصحابش دور او نشستند. [۷] در روایت ابان بن عثمان بجلی کوفی از امام صادق (ع) آمده است که آن حضرت (ص) جعفربن ابی طالب را به فرماندهی آنها انتخاب کرد و پس از او زید بن حارثه کلبی و پس از او عبدالله بن رواحه را تعیین نمود [۸] و فرمود که اگر عبدالله بن رواحه هم آسیبی دید، مسلمانان خودشان فرماندهی برای خودتعیین کنند... آنگاه رسول خدا (ص) پرچم سفیدی برای آنها که سه هزار نفر بودند بست.
یعقوبی می نویسد: «پیامبر(ص) در سال هشتم، جعفر بن ابى طالب و زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه را با لشکرى براى جنگ روم به شام فرستاد. [۹]
اما شیعه بر این باور بوده است که جعفر فرماندهى نخست سپاه مزبور بر عهده داشته است. [۱۰] ابن ابى الحدید با اشاره به عقیده شیعه مى گوید: او در اشعارى که ابن اسحاق آورده شواهدى بر عقیده شیعه یافته است. [۱۱]
همچنین علامه جعفر مرتضی قسمت آخر روایت که در صورت کشته شدن هر سه فرمانده مسلمانان از میان خودشان یکی را انتخاب کنند را مردود دانسته اند. [۱۲]
سخنرانی پیامبر اکرم (ص)
پس ازآنکه آماده حرکت شدند، مردم به بدرقه آنها رفتند و با آنها خداحافظی کرده و برایشان دعا کردند و رسول خدا (ص) در خطابه‌ای فرمود:
«شما را به تقوی و خیر و نیکی نسبت به مسلمانانی که با شما هستند توصیه می‌کنم... با نام خدا و در راه خدا حرکت کنید و با کسی که به خدا کفر می‌ورزد بجنگید و پیمان‌شکنی و خیانت نکنید و بچه‌ها را به قتل نرسانید و هنگامی که با دشمن مواجه می‌شوید، آنها را به یکی از این امور دعوت کنید که اگر به هر کدام پاسخ دادند بپذیرید و از آنها دست بکشید.آنها رابه اسلام دعوت کنید که اگر پذیرفتند از ایشان قبول کنید و آنها را رها کنید. اگر این را نپذیرفتند، آنها را به پرداخت جزیه دعوت کنید. و اگر قبول کردند، از آنها بپذیرید ودست از ایشان بردارید . اگراین را هم نپذیرفتند از خدا کمک بخواهید و با آنها بجنگید . [۱۳]
آنگاه رسول خدا (ص) لشکر اسلام را تا ثنیة الوداع [۱۴] بدرقه کرد و در آنجا ایستاد و لشکریان هم اطراف آن حضرت (ص) ایستادند و او خطاب به آنها فرمود: «با نام خدا حرکت کنید و با دشمن خدا و دشمن خودتان در شام بجنگید. درآنجا افرادی را می‌بینید که در صومعه‌ها به عبادت مشغولند، متعرض آنها نشوید وافرادی را می‌بینید که سرشان آشیانه شیطان است، پس آن سرها را با شمشیر از تن جداکنید، زنان، بچه‌ها، پیران را نکشید، نخل‌ها را به آتش نکشید، درخت‌ها را قطع نکنید و خانه‌ها را خراب نکنید» [۱۵]
تاریخ جنگ موته
تاریخ این جنگ جمادی الاول سال هشتم بوده است. [۱۶]
شهدای جنگ موته
غیراز سه شهید جعفر،[31] زید و عبدالله بن رواحه خزرجی، افراد دیگری از قریش به شهادت رسیدند که عبارت بودند از: مسعود بن أسود عدوی و وهب بن سعد بن أبی سرح، برادر عبدالله بن سعد بن ابی سرح. و از بنی نجار از قبیله خزرج عبارت بودند از: سراقة بن عمرو، جابر بن عمرو و برادرش ابو کلاب یا کلیب، عمرو بن سعد و برادرش عامر و حارث بن نعمان بن أساف [۱۷] یا یساف. [۱۸]
پانویس
- ↑ معجم البلدان، ج ۸، ص۱۹۰
- ↑ طبقات ابن سعد، ج ۲، ص۱۲۸
- ↑ بصری بر وزن کبری مرکز حوران و از توابع دمشق در شام بوده است
- ↑ غسّان نیز از أزد می‌باشد، مغازی، ج ۲، ص۷۶۰
- ↑ المغازى، ج ۲، ص ۷۵۶- ۷۵۵، طبقات الکبرى، ج ۲، ۱۲۸؛ امتاع الاسماع، ج ۱، ص ۳۴۵
- ↑ الکامل فی التاریخ ج ۲ ص ۱۵۵ و عن تاریخ الأمم و الملوک ج ۲ ص ۳۱۳ عن الواقدی
- ↑ مغازی واقدی، ج ۲، ص۷۵۵- ۷۵۶
- ↑ إعلام الوری، ص۲۱۲ و مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص۲۰۵
- ↑ تاریخ یعقوبى/ترجمه،ج۱،ص:۴۲۶
- ↑ المبعث و المغازى، ابان بن عثمان احمر، صص ۹۲- ۹۴
- ↑ شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج ۱۵، ص ۶۲
- ↑ الصحیح من السیرة النبی الأعظم، مرتضى العاملی ،ج۱۹،ص:۲۸۰
- ↑ ظاهرا این توصیه بعد از نماز ظهر در مسجد و خطاب به فرماندهان و به خصوص جعفر طیار بوده است.
- ↑ ثنیة الوداع در جهت شام قرار داشته است
- ↑ المغازى، ج ۲، صص ۷۵۸- ۷۵۷؛ امتاع الاسماع، ج ۱، صص ۳۴۶- ۳۴۵
- ↑ سیره ابن هشام، ج ۴، ص۱۵ و إعلام الوری، ج ۱، ص۲۱۲ و مناقب آل أبی طالب، ج ۱، ص۲۰۶- ۲۰۵
- ↑ سیره ابن هشام، ج ۴، ص۲۵
- ↑ مغازی واقدی، ج ۲، ص۷۶۹