احمد زروق: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ك' به 'ک') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
!نام | !نام | ||
!أحمد بن أحمد بن محمد بن | !أحمد بن أحمد بن محمد بن عیسى البرنسی الفاسی | ||
|- | |- | ||
|نامهای دیگر | |نامهای دیگر | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
</div> | </div> | ||
'''أحمد بن أحمد بن محمد بن | '''أحمد بن أحمد بن محمد بن عیسى البرنسی الفاسی''' معروف به زرّوق (846 هـ - 899 هـ) [[فقیه]] مشهور [[مالکی]] [[مذهب]] که تالیفات مورد تأیید [[مالکیه|مالکیان]] و از مهم ترین کسانی که در نوشته های اسلامی به جنبه تربیتی و رفتاری توجه داشته است. در بسیاری از منابع اشاره شده است که الزروق حرکتی اصلاحی برای [[تصوف]] آغاز کرد. حاصل سالها آموختن و سفر به شهرهای علمی [[جهان اسلام]] بود که بسیاری از مورخان آن را نمایش عرفان از نظر قرآن و سنت به عنوان یک سبک زندگی تلفیقی می دانستند. | ||
=زندگی= | =زندگی= | ||
در شهر تازه ی کشور مغرب به سال 846 هجری قمری به دنیا آمد، پدرش در خردسالی وی از دنیا رفت، یتیم تربیت شد و پدربزرگ مادری اش او را تربیت کرد و مادرش به زهد و تقوا و نیکی شهرت داشت.زروق نام مستعار پدربزرگش بود که چشمانی آبی داشت و به این نام شهرت یافت و پس از او بر فرزندانش تسری یافت. | در شهر تازه ی کشور مغرب به سال 846 هجری قمری به دنیا آمد، پدرش در خردسالی وی از دنیا رفت، یتیم تربیت شد و پدربزرگ مادری اش او را تربیت کرد و مادرش به زهد و تقوا و نیکی شهرت داشت. زروق نام مستعار پدربزرگش بود که چشمانی آبی داشت و به این نام شهرت یافت و پس از او بر فرزندانش تسری یافت. | ||
او مالکی مذهب بود و رساله [[ایروانی|ابن | او مالکی مذهب بود و رساله [[ایروانی|ابن أبی زید ایروانی]] در فقه مالكی را خواند. او دوستدار تصوف بود، پس طریقت تصوف را به دست شیخ عبد اللّه مکی، محمد بن القاسم القوری و دیگرانی از این دست فرا گرفت. وی در سال 899 هجری قمری در شهر مصراته (غرب [[لیبی]]) درگذشت. | ||
=اساتید= | =اساتید= | ||
یحیی العیدلی، أبی عبد الله الفخار، القوری،الزرهونی، المجاصی، عبد الرحمن المجدولی، السنهوری، الدمیری السخاوی، الرصاع،الأخضر، إبراهیم المازنی، المشدالی، ابن المهدی المواسی، أحمد بن عقبى الحضرمی، الشهاب الأفشیطی و عده ی زیادی از علمای [[مغرب]]، [[تونس]] و [[مصر]]. | |||
=سفر به مصر= | =سفر به مصر= | ||
از بجایه در ساحل کشور [[الجزایر]] عازم مصر شد و در اواخر سال 1479 میلادی مطابق با سال 884 هجری قمری خانقاه سید احمد زروق برنسی را تأسیس کرد. | از بجایه در ساحل کشور [[الجزایر]] عازم مصر شد و در اواخر سال 1479 میلادی مطابق با سال 884 هجری قمری خانقاه سید احمد زروق برنسی را تأسیس کرد. | ||
در [[قاهره]] با شیخ ابی العباس الحضرمی ملاقات کرد و طریقت را از او گرفت و مراداو در رفتار در سلوک و رفتار شد. او در مصر به علوم [[زبان عربی]] و [[اصول فقه]] اشتغال داشت از این رو در درس | در [[قاهره]] با شیخ ابی العباس الحضرمی ملاقات کرد و طریقت را از او گرفت و مراداو در رفتار در سلوک و رفتار شد. او در مصر به علوم [[زبان عربی]] و [[اصول فقه]] اشتغال داشت از این رو در درس الجوجری و علمای دیگر شرکت می کرد، بلوغ المرام را خواند و علم اصطلاحات را از السخاوی آموخت و بسیارتحت تاثیر آن قرار گرفته بود. | ||
او در سرزمین مصر شهرت زیادی داشت و در [[مسجد الازهر]] درس می گفت و بیش از شش هزار شاگرد در درس او شرکت می کردند. او رهبری و [[مرجعیت]] مذهب مالکیان را بر عهده گرفت و افراد زیادی از محضر او بهره برده اند. | او در سرزمین مصر شهرت زیادی داشت و در [[مسجد الازهر]] درس می گفت و بیش از شش هزار شاگرد در درس او شرکت می کردند. او رهبری و [[مرجعیت]] مذهب مالکیان را بر عهده گرفت و افراد زیادی از محضر او بهره برده اند. | ||
=جایگاه= | =جایگاه= | ||
شیخ زروق یکی از مهم ترین مراجع علمای مالکی به شمار می رود و تقریباً تمامی آثار در فقه مالکی بدون ذکر | شیخ زروق یکی از مهم ترین مراجع علمای مالکی به شمار می رود و تقریباً تمامی آثار در فقه مالکی بدون ذکر فتاوا، نظرات و شروح وی نیست. همچنین شیخ زروق یکی از مهمترین نظریه پردازان و متولیان تصوف است. | ||
او تلاش کرد تا بر این نکته تأکید کند که تصوف یکی از آموزه های مهم [[اسلام]] بوده است.چرا که معانی ای چون خدمت به خلق و تزکیه را ترویج وآموزش می دهد. | او تلاش کرد تا بر این نکته تأکید کند که تصوف یکی از آموزه های مهم [[اسلام]] بوده است. چرا که معانی ای چون خدمت به خلق و تزکیه را ترویج وآموزش می دهد. | ||
او به متعصبان [[صوفیه]] توجهی نداشت و بدعت ها و انحرافات آنان را تأیید نمی کرد و به تبیین تصوف واقعی که مورد تأیید علمای سلف بود، مانند بزرگان مالکی،شیخ زروک یکی از مهم ترین مراجع علمای مالکی به شمار می رود و تقریباً تمامی آثار در فقه مالکی بدون ذکر فتاوای و فقه و توضیحات وی نیست. | او به متعصبان [[صوفیه]] توجهی نداشت و بدعت ها و انحرافات آنان را تأیید نمی کرد و به تبیین تصوف واقعی که مورد تأیید علمای سلف بود، مانند بزرگان مالکی،شیخ زروک یکی از مهم ترین مراجع علمای مالکی به شمار می رود و تقریباً تمامی آثار در فقه مالکی بدون ذکر فتاوای و فقه و توضیحات وی نیست. | ||
همچنین شیخ زروک از مهمترین نظریه پردازان و متولیان تصوف است.او تلاش کرد تا بر این نکته تأکید کند که تصوف یکی از آموزه های مهم اسلام است.زیرا بر احسان | همچنین شیخ زروک از مهمترین نظریه پردازان و متولیان تصوف است. او تلاش کرد تا بر این نکته تأکید کند که تصوف یکی از آموزه های مهم اسلام است.زیرا بر احسان و تزکیه نفس تاکید دارد و به متعصبان صوفیه توجهی نداشت و بدعت ها و تجاوزات آنان را تأیید نمی کرد و به تبیین تصوف واقعی که مورد تأیید علمای سلف بود مانند ائمه مالکی، [[شافعی]] و [[احمد بن حنبل]] بود روی آورد. | ||
و به متعصبان صوفیه توجهی نداشت و بدعت ها و تجاوزات آنان را تأیید نمی کرد و به تبیین تصوف واقعی که مورد تأیید علمای سلف بود مانند ائمه | |||
وی در سال 886 هجری قمری مطابق با 1448 میلادی مرکز اسلامی را در مصراته تأسیس کرد و ریاست آن را بر عهده گرفت که این مرکز به زاویه سیدی احمد زروق البرونسی معروف بود و این امر تأثیر بسزایی در حیات علمی، اجتماعی و تربیتی در سطح جهان اسلام داشت. | وی در سال 886 هجری قمری مطابق با 1448 میلادی مرکز اسلامی را در مصراته تأسیس کرد و ریاست آن را بر عهده گرفت که این مرکز به زاویه سیدی احمد زروق البرونسی معروف بود و این امر تأثیر بسزایی در حیات علمی، اجتماعی و تربیتی در سطح جهان اسلام داشت. | ||
از احمد زروق نسخ خطی بسیاری در کتابخانه های مختلف جهان وجود دارد که محققان در زمینه های مختلف دینی و تصوف به آنها مراجعه می کنند. | |||
=نظرات علما= | =نظرات علما= | ||
عبد الرؤوف | عبد الرؤوف المناوی در مورد او می گوید: او عابد بحر غیب و در قناعت، عفت، علم فقه، [[عرفان]] و اصول و ... سرآمد است. او حافظه بسیار خوبی داشت و اهل ادب بود. | ||
شیخ الخروبی در مورد او به این جمله تاکید داشته که او چهل سال [[نماز جماعت]] را ترک نکرد. | |||
=معاصران= | =معاصران= | ||
با عبدالواحد الدکالی محبت و همراهی زیادی داشت <ref>برای مطالعه بیشتر به کتاب"شرح عقيدة الإمام الغزالي للعارف بالله أبو العباس أحمد بن زروق الفاسي"، تحقيق: د.محمد عبد القادر نصار، دارة الكرزة للنشر والتوزيع، مصر الجديدة، الطبعة الأولى 2007،مراجعه شود</ref> زیرا آنها در مصر دوستان یکدیگر بودند و در لیبی دائماً در تماس بوده و همانطور که شیخ زروق در کودکی با شیخ عبدالسلام الاسمر ملاقات کرد و احساس کرد که اسمر آینده درخشانی خواهد داشت<ref>برای مطالعه بیشتر به کتاب رسائل الأسمر إلى مريديه، د. مصطفى رابعة، دار المدار الإسلامي، بيروت.مراجعه شود</ref>. | |||
=شاگردان= | =شاگردان= | ||
شمس | شمس الدین اللقانی | ||
ناصر | ناصر الدین اللقانی | ||
الحطاب | الحطاب الكبیر | ||
الخروبی الصغیر | |||
إبراهیم الزرهونی | |||
عبد | عبد العزیز القسنطینی | ||
=کتابخانه= | =کتابخانه= | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۴: | ||
==کتب== | ==کتب== | ||
شرح | شرح الوغلیسیة. | ||
صور المراتب | صور المراتب وتكمیل المراغب. | ||
فتح المواهب | فتح المواهب وكنز المطالب. | ||
جواهر | جواهر الإكلیل فی نظم مختصر خلیل. | ||
عدة | عدة المرید الصادق. | ||
الوظیفة الزرّوقیة. | |||
شرح | شرح حكم ابن عطاء الله السكندری. | ||
ولله الأسماء الحسنى فادعوه بها. | ولله الأسماء الحسنى فادعوه بها. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۲: | ||
==بعضی نسخ خطی گرانبها== | ==بعضی نسخ خطی گرانبها== | ||
مناسك الحج فی الفقه. | |||
شرح | شرح القطابیة فی الفقه. | ||
شرح الدقائق والحقائق | شرح الدقائق والحقائق للتلمسانی | ||
تعلیق على البخاری. | |||
تعلیق على مسلم. | |||
شرح مختصر | شرح مختصر خلیل. | ||
البدع والحوادث. | البدع والحوادث. | ||
علم مصطلح | علم مصطلح الحدیث. | ||
=تالیفات= | =تالیفات= | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۲: | ||
تعدادی از تالیفات زروق عبارتند از: | تعدادی از تالیفات زروق عبارتند از: | ||
الجنة للمعتصم من البدع بالسنّة<ref>أحمد | الجنة للمعتصم من البدع بالسنّة<ref>أحمد بك النائب الأنصاري، ص 183، المنهل العذب في تاريخ طرابلس الغرب، منشورات مكتبة الفرجاني - طرابلس الغرب - ليبيا</ref>. | ||
تفسیر القرآن العظیم. | |||
شرح رسالة | شرح رسالة أبی زید القیروانی. | ||
ثلاثة شروح على متن | ثلاثة شروح على متن القرطبیة. | ||
ستة وثلاثون شرحاً على | ستة وثلاثون شرحاً على الحكم العطائیة (نوشته ابن عطاء الله السكندری). | ||
شرح | شرح لكتاب دلائل الخیرات. | ||
النصیحة الكافیة لمن خصّه الله بالعافیة. | |||
قواعد التصوف على وجه | قواعد التصوف على وجه یجمع بین الشریعة والحقیقة ویصل الأصول والفقه بالطریقة. | ||
العقائد الخمس. | العقائد الخمس. | ||
شرح حزب البحر للإمام | شرح حزب البحر للإمام الشاذلی. | ||
شرح | شرح كتاب صدور الترتیب. | ||
شرح أسماء الله الحسنى، المسمى المقصد الاسما<ref>[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B2%D8%B1%D9%88%D9%82_(%D9%81%D9%82%D9%8A%D9%87)#cite_note-8 أحمد زروق (فقيه)]</ref>. | شرح أسماء الله الحسنى، المسمى المقصد الاسما<ref>[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B2%D8%B1%D9%88%D9%82_(%D9%81%D9%82%D9%8A%D9%87)#cite_note-8 أحمد زروق (فقيه)]</ref>. | ||
نسخهٔ ۱۰ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۰۹
| نام | أحمد بن أحمد بن محمد بن عیسى البرنسی الفاسی |
|---|---|
| نامهای دیگر | زرّوق |
| درگذشت | 899ق |
أحمد بن أحمد بن محمد بن عیسى البرنسی الفاسی معروف به زرّوق (846 هـ - 899 هـ) فقیه مشهور مالکی مذهب که تالیفات مورد تأیید مالکیان و از مهم ترین کسانی که در نوشته های اسلامی به جنبه تربیتی و رفتاری توجه داشته است. در بسیاری از منابع اشاره شده است که الزروق حرکتی اصلاحی برای تصوف آغاز کرد. حاصل سالها آموختن و سفر به شهرهای علمی جهان اسلام بود که بسیاری از مورخان آن را نمایش عرفان از نظر قرآن و سنت به عنوان یک سبک زندگی تلفیقی می دانستند.
زندگی
در شهر تازه ی کشور مغرب به سال 846 هجری قمری به دنیا آمد، پدرش در خردسالی وی از دنیا رفت، یتیم تربیت شد و پدربزرگ مادری اش او را تربیت کرد و مادرش به زهد و تقوا و نیکی شهرت داشت. زروق نام مستعار پدربزرگش بود که چشمانی آبی داشت و به این نام شهرت یافت و پس از او بر فرزندانش تسری یافت. او مالکی مذهب بود و رساله ابن أبی زید ایروانی در فقه مالكی را خواند. او دوستدار تصوف بود، پس طریقت تصوف را به دست شیخ عبد اللّه مکی، محمد بن القاسم القوری و دیگرانی از این دست فرا گرفت. وی در سال 899 هجری قمری در شهر مصراته (غرب لیبی) درگذشت.
اساتید
یحیی العیدلی، أبی عبد الله الفخار، القوری،الزرهونی، المجاصی، عبد الرحمن المجدولی، السنهوری، الدمیری السخاوی، الرصاع،الأخضر، إبراهیم المازنی، المشدالی، ابن المهدی المواسی، أحمد بن عقبى الحضرمی، الشهاب الأفشیطی و عده ی زیادی از علمای مغرب، تونس و مصر.
سفر به مصر
از بجایه در ساحل کشور الجزایر عازم مصر شد و در اواخر سال 1479 میلادی مطابق با سال 884 هجری قمری خانقاه سید احمد زروق برنسی را تأسیس کرد. در قاهره با شیخ ابی العباس الحضرمی ملاقات کرد و طریقت را از او گرفت و مراداو در رفتار در سلوک و رفتار شد. او در مصر به علوم زبان عربی و اصول فقه اشتغال داشت از این رو در درس الجوجری و علمای دیگر شرکت می کرد، بلوغ المرام را خواند و علم اصطلاحات را از السخاوی آموخت و بسیارتحت تاثیر آن قرار گرفته بود. او در سرزمین مصر شهرت زیادی داشت و در مسجد الازهر درس می گفت و بیش از شش هزار شاگرد در درس او شرکت می کردند. او رهبری و مرجعیت مذهب مالکیان را بر عهده گرفت و افراد زیادی از محضر او بهره برده اند.
جایگاه
شیخ زروق یکی از مهم ترین مراجع علمای مالکی به شمار می رود و تقریباً تمامی آثار در فقه مالکی بدون ذکر فتاوا، نظرات و شروح وی نیست. همچنین شیخ زروق یکی از مهمترین نظریه پردازان و متولیان تصوف است. او تلاش کرد تا بر این نکته تأکید کند که تصوف یکی از آموزه های مهم اسلام بوده است. چرا که معانی ای چون خدمت به خلق و تزکیه را ترویج وآموزش می دهد. او به متعصبان صوفیه توجهی نداشت و بدعت ها و انحرافات آنان را تأیید نمی کرد و به تبیین تصوف واقعی که مورد تأیید علمای سلف بود، مانند بزرگان مالکی،شیخ زروک یکی از مهم ترین مراجع علمای مالکی به شمار می رود و تقریباً تمامی آثار در فقه مالکی بدون ذکر فتاوای و فقه و توضیحات وی نیست. همچنین شیخ زروک از مهمترین نظریه پردازان و متولیان تصوف است. او تلاش کرد تا بر این نکته تأکید کند که تصوف یکی از آموزه های مهم اسلام است.زیرا بر احسان و تزکیه نفس تاکید دارد و به متعصبان صوفیه توجهی نداشت و بدعت ها و تجاوزات آنان را تأیید نمی کرد و به تبیین تصوف واقعی که مورد تأیید علمای سلف بود مانند ائمه مالکی، شافعی و احمد بن حنبل بود روی آورد.
وی در سال 886 هجری قمری مطابق با 1448 میلادی مرکز اسلامی را در مصراته تأسیس کرد و ریاست آن را بر عهده گرفت که این مرکز به زاویه سیدی احمد زروق البرونسی معروف بود و این امر تأثیر بسزایی در حیات علمی، اجتماعی و تربیتی در سطح جهان اسلام داشت.
از احمد زروق نسخ خطی بسیاری در کتابخانه های مختلف جهان وجود دارد که محققان در زمینه های مختلف دینی و تصوف به آنها مراجعه می کنند.
نظرات علما
عبد الرؤوف المناوی در مورد او می گوید: او عابد بحر غیب و در قناعت، عفت، علم فقه، عرفان و اصول و ... سرآمد است. او حافظه بسیار خوبی داشت و اهل ادب بود.
شیخ الخروبی در مورد او به این جمله تاکید داشته که او چهل سال نماز جماعت را ترک نکرد.
معاصران
با عبدالواحد الدکالی محبت و همراهی زیادی داشت [۱] زیرا آنها در مصر دوستان یکدیگر بودند و در لیبی دائماً در تماس بوده و همانطور که شیخ زروق در کودکی با شیخ عبدالسلام الاسمر ملاقات کرد و احساس کرد که اسمر آینده درخشانی خواهد داشت[۲].
شاگردان
شمس الدین اللقانی ناصر الدین اللقانی الحطاب الكبیر الخروبی الصغیر إبراهیم الزرهونی عبد العزیز القسنطینی
کتابخانه
کتابخانه شیخ احمد زروق در همان خانقاهی است که وی در شهر مصراته لیبی تأسیس کرده است و همچنین با مراکز علمی خارج از لیبی در ارتباط است و در ادامه فهرستی از بعضی مطالب این کتابخانه از جمله کتاب و نسخ خطی گرانبها آورده شده است:
کتب
شرح الوغلیسیة.
صور المراتب وتكمیل المراغب.
فتح المواهب وكنز المطالب.
جواهر الإكلیل فی نظم مختصر خلیل.
عدة المرید الصادق.
الوظیفة الزرّوقیة.
شرح حكم ابن عطاء الله السكندری.
ولله الأسماء الحسنى فادعوه بها.
بعضی نسخ خطی گرانبها
مناسك الحج فی الفقه.
شرح القطابیة فی الفقه.
شرح الدقائق والحقائق للتلمسانی
تعلیق على البخاری.
تعلیق على مسلم.
شرح مختصر خلیل.
البدع والحوادث.
علم مصطلح الحدیث.
تالیفات
تعدادی از تالیفات زروق عبارتند از:
الجنة للمعتصم من البدع بالسنّة[۳].
تفسیر القرآن العظیم.
شرح رسالة أبی زید القیروانی.
ثلاثة شروح على متن القرطبیة.
ستة وثلاثون شرحاً على الحكم العطائیة (نوشته ابن عطاء الله السكندری).
شرح لكتاب دلائل الخیرات.
النصیحة الكافیة لمن خصّه الله بالعافیة.
قواعد التصوف على وجه یجمع بین الشریعة والحقیقة ویصل الأصول والفقه بالطریقة.
العقائد الخمس.
شرح حزب البحر للإمام الشاذلی.
شرح كتاب صدور الترتیب.
شرح أسماء الله الحسنى، المسمى المقصد الاسما[۴].
پانویس
- ↑ برای مطالعه بیشتر به کتاب"شرح عقيدة الإمام الغزالي للعارف بالله أبو العباس أحمد بن زروق الفاسي"، تحقيق: د.محمد عبد القادر نصار، دارة الكرزة للنشر والتوزيع، مصر الجديدة، الطبعة الأولى 2007،مراجعه شود
- ↑ برای مطالعه بیشتر به کتاب رسائل الأسمر إلى مريديه، د. مصطفى رابعة، دار المدار الإسلامي، بيروت.مراجعه شود
- ↑ أحمد بك النائب الأنصاري، ص 183، المنهل العذب في تاريخ طرابلس الغرب، منشورات مكتبة الفرجاني - طرابلس الغرب - ليبيا
- ↑ أحمد زروق (فقيه)