شیخیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''شیخیه‏''' گروهى از شیعه «امامیه» و از پیروان شیخ [[احمد احسايى|احمد احسایى]] از علماى بزرگ [[شيعه|شیعه]] در قرن سیزدهم هستند. پیروان این فرقه مجموعا از مردم بصره، حله، کربلا، قطیف، بحرین و بعضی از شهرهای ایران بودند.

شیخیه اصول دین را منحصر در چهار اصل: [[توحيد|توحید]]، [[نبوت]]، [[امامت]] و رکن رابع مى ‏دانند. به عقیده ایشان، رکن چهارم دین شناختن شیعه کامل است که همان مبلّغ و ناطق اوّل باشد و او واسطه در بین شیعیان و امام غایب است و احکام را بلاواسطه از امام مى‏ گیرد و به دیگران مى‏ رساند.ولى مشایخ شیخیه با غیر این ها مى ‏گویند: مقصود از رکن رابع تولّى و تبرّى است یعنى دوست داشتن [[ائمه معصومين|ائمه معصومین]] (ع) و دورى جستن از دشمنان‏ ایشان است. درباره [[معاد]] و [[عدل]] می گویند که اعتقاد به این دو اصل لغو و غیر محتاج الیه است، چون اعتقاد به خدا و رسول، ضرورتا مستلزم اعتقاد به [[قرآن]] و ما فى الکتاب و از جمله [[عدل]] و [[معاد]] است. عدل یکى از صفات ثبوتى خداوند است، اگر ما آن را بپذیریم، چرا سایر صفات «ثبوتیه» از قبیل علم، قدرت، حکمت و غیره را به عنوان اصول دین نپذیریم.اصل رکن رابع را [[حاج محمد کريم خان کرمانى|حاج محمد کریم خان کرمانى]] بنا نهاده است و [[شيخيه آذربايجان|شیخیه آذربایجان]] به این اصل اعتقاد ندارند بدان جهت [[شيخيه کرمان|شیخیه کرمان]] را که پیرو حاج محمد کریم خان هستند «رکنیه» نیز خوانند.شیخیه معتقدند که [[معاد جسمانى]] وجود ندارد و بعد از انحلال جسم، عنصرى که باقى مى ‏ماند، جسم لطیفى است که به اصطلاح ایشان، جسم هورقلیایى است.هورقلیا که ظاهرا کلمه سریانى است، همان قالب مثالى مى ‏باشد که اصطلاحات فلسفى شیخ احمد احسایى است.

پس از شیخ احمد احسائى، شاگرد او [[سيد کاظم رشتى|سید کاظم رشتى]] (در گذشته در 1259 ه) و پس از وى حاج محمد کریم خان قاجار کرمانى جانشین او شد. اجداد سید کاظم از اشراف سادات حسینى [[مدينه|مدینه]] بودند و دو نسل بود که ایرانى شده بودند. جدّش سید احمد به علّت شیوع طاعون از مدینه گریخت و به رشت رفت.وى در اصطلاح شیخیه ملقب به «[[سيد نبيل|سید نبیل]]» است. سید در جوانى به یزد رفت، و به شیخ احمد احسائى پیوست و سپس به [[کربلا]] رهسپار شد و تا پایان عمر در آن شهر به تدریس و ترویج مکتب شیخیه مشغول بود و بالغ بر یکصد و پنجاه جلد کتاب و رساله نوشت که غالبا رمز گونه و غیر مفهوم است.او در کربلا مورد توجه علماى عصر خود گردید. [[محمود آلوسى]] مفتى بغداد صاحب «مقامات آلوسیه» درباره سید کاظم می گوید که اگر سید در زمانى مى ‏زیست که ممکن بود نبى مرسل و پیغمبرى باشد، من اولین کسی بودم که به او ایمان می آوردم، زیرا شرایط لازم به اخلاق و علم کثیر و عمل به سجایاى معنوى در شخص او موجود بود. بعضى نوشته‏ اند نحیب پاشا حاکم عثمانى که در زمان سید مسئول قتل و غارت کربلا بود، سید را دعوت کرد تا از وى دیدن نماید و ظاهرا مراتب احترام را به جاى آورد، ولى به او قهوه‏ اى مسموم خوراند و سید در ذی حجه سال 1259 ه درگذشت و در جوار قبر [[امام حسين|امام حسین]] (ع) مدفون شد.مهم ترین کتاب سید کاظم «شرح القصیده» است که در شرح قصیده لامیه پاشا عبد الباقى افندى عمرى موصلى والى عراق در دوره عثمانى نوشته است.

بعد از سید کاظم رشتى شاگرد او [[حاج محمد کريم خان قاجار|حاج محمد کریم خان قاجار]] (1225- 1288 ه) جانشین سید شد.

حاج محمد کریمخان از علمای بزرگ زمان خود و نیز مؤسس فرقه [[شيخيه کرمان|شیخیه کرمان]] بود که بالغ بر دویست و شصت کتاب و رساله تألیف کرد.

میرزا محمد باقر داراى تألیفات بسیارى است. وى از کرمان با میرزا ابو تراب از مجتهدان شیخیه از طایفه نفیسیه کرمان و عده ‏اى دیگر مهاجرت کردند و در نائین، [[اصفهان]]، جندق، بیابانک و همدان طرفدارانى داشتند و سرانجام فرقه [[شيخيه «باقريه|شیخیه «باقریه]]» را در همدان تشکیل دادند.

شیخیه آذربایجان پیروان حاج میرزا شفیع [[ثقة الاسلام تبريزى|ثقة الاسلام تبریزى]] (در گذشته در 1301 ه) هستند. این شیخیه را «ثقة الاسلامیه» نیز گویند.

طایفه دیگر [[شيخيه «حجت الاسلامى|شیخیه «حجت الاسلامى]]» هستند که از [[ميرزا محمد مامقانى|میرزا محمد مامقانى]]‏ تکفیر کننده [[سيد على محمد باب|سید على محمد باب]] و محکوم کننده او به مرگ در شهر [[تبريز|تبریز]] پیروى مى ‏کنند. وى حجة الاسلام لقب داشت و از شاگردان سید کاظم رشتى به شمار مى‏ رفت.

دیگر [[شيخيه «عميد الاسلامى|شیخیه «عمید الاسلامى]]» هستند که جمله ایشان با اختلاف مشرب از شیخیه تبریز به شمار مى‏ روند.

طایفه دیگر از شیخیه، «احقاقیه» هستند که پیرو آخوند [[ملا باقر اسکوئى]] مى ‏باشند. وى از فضلاى شیخیه در کربلا بود و پسران سید کاظم رشتى نزد او درس مى ‏خواندند و پس از درگذشت سید، دعوى جانشینى او را کرد و چون کتابى به نام «احقاق الحق و ابطال الباطل» در ردّ حاج محمد کریم خان کرمانى نوشت، از این جهت فرزندان او نام خانوادگى خود را احقاقى کردند. این طایفه غالبا در [[آذربايجان|آذربایجان]] و کربلا و [[کويت|کویت]] زندگى مى‏ کنند و پیشواى ایشان اکنون آقا [[شيخ رسول احقاقى|شیخ رسول احقاقى]] است.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 269  با ویرایش و اصلاح عبارات</ref>