خشبیه

خشبيه يا سرخابيه پيروان سرخاب طبرى از فرق زيديه بودند كه پس از مختار بن ابى عبيد ثقفى، ظهور كردند.

تاریخچه

اين فرقه در زمان هشام بن عبد الملك پس از شهادت زيد بن على بن حسين برخاستند و به وجه ديگر گفته‏اند كه: ما با امام معصوم به شمشير جنگ كنيم و چون امام معصوم در اين عصر نمى ‏باشد از اين جهت تا آمدن وى اسلحه ما چوب است و با آن نبرد خواهیم کرد. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق

وجه تسمیه

نقل از چرایی نام این فرقه به خشبیه متفاوت است. در برخی از نقل ها آمده است که خشبیه چون چون سلاحى جز خشب (چوب) نداشتند، از اين جهت آنان را خشبيه گفتند. اما ابن تيميه در «منهاج السنة» نوشته است چون زيد را به دار آویختند، گروهى از پيروان او شب ها به دیدار چوبه دار مى‏ رفتند و از اين جهت ايشان را «خشبيه» خوانده ‏اند. در برخی دیگر از نقل ها آمده است که نام خشبیه برگرفته از کرسی چوبی‌ای است که منتسب به حضرت علی(ع) بوده و یاران مختار به‌دلیل تقدس، آن را با خود حمل می‌کردند. عده‌ای نیز گفته‌اند چون بیشتر اسلحه یاران مختار یا ابراهیم‌ بن مالک از چوب (خَشَب) بوده، خشبیه نامیده شده‌اند. و باز گفته شده است که بعضی از علاقمندان زید بن علی چوب‌ِ دار او را حفظ کردند. و یا آن که چون زیدیان هنگام جنگ با چوب می‌جنگیدند، به خشبیه معروف شدند.

عقاید

خشبیه معتقد به بَداء بودند. این فرقه به خون خواهی امام حسین علیه السلام، در جنگ ها شعار یالثارات‌ الحسین سر می دادند. به‌طوری‌ که ابن‌عبد ربّه به دلیل سردادن این شعار، یاران ابراهیم ‌بن مالک‌اشتر را حسینیه (نام دیگر خشبیه) نامیده است.

سر نوشت

خشبیه در سال ۶۷ هجری قمری در زمان حمله مصعب بن زبیر به کوفه، ۶۰۰۰ یا ۷۰۰۰ نفر از خشبیان با مختار محاصره شدند. ابتدا مصعب به آنان امان داد تا تسلیم شوند و هنگامی که تسلیم شدند همه آن ها را به قتل رساند. پس از قتل مختار، ۲۰۰۰ نفر از یاران وی (بازماندگان خشبیان) در نَصیبَین به عبدالملک بن مروان پیوستند. حسن‌ بن محمد بن حنفیه بعد از کشته شدن مختار، به میان گروهی از خشبیان نصیبین رفت و ریاست آنان را به‌عهده گرفت. مسلم‌ بن اسیر (از یاران عبدالله‌ بن زبیر) از موصل به جنگ آنان رفت و پس از شکست دادن آنان، حسن را دستگیر کرد و نزد عبدالله بن زبیر فرستاد. پس از این واقعه، مُهَلَّب‌ بن ابی‌ صُفْرَه که مدتی از یاران عبدالله ‌بن زبیر بود و سپس از سرداران اموی گردید، با خشبیان نصیبین -که تحت فرماندهی أبو قارب یزید بن أبی‌ صَخْر بودند- جنگید و آنان را شکست داد. بعدها یاران مختار و قائلان به امامت محمد بن حنفیه، کیسانیه نامیده شدند.