خشبیه
| خشبیه | |
|---|---|
 | |
| نام | خشبیه |
| موسس | سرخاب طبری |
| عقیده | 1. معتقد به بداء. 2. خون خواه امام حسین |
خشبیه یا سرخابیه از پیروان شخصی بهنام سرخاب طبری از فرقه زیدیه بودند که پس از مختاربنابیعبید ثقفی ظهور کردند.
تاریخچه
این فرقه در زمان هشام بنعبدالملک و پس از شهادت زیدبنعلیبنالحسین به پا خواستند و به وجه دیگر گفتهاند که: ما همراه با امام معصوم هستیم و با شمشیر میجنگیم و چون امام معصوم در این عصر حضور ندارد، پس تا آمدن وی اسلحه ما چوب است و با آن نبرد خواهیم کرد[۱][۲][۳][۴][۵].
وجه تسمیه
نقلها در چرایی نام این فرقه به خشبیه متفاوت است. در برخی از نقلها آمده است که خشبیه چون سلاحی جز خشب (چوب) نداشتند، از این جهت به آنان خشبیه گفتهاند، اما ابنتیمیه در «منهاجالسنة» نوشته است: چون زید را به دار آویختند، گروهی از پیروان او شبها به دیدار چوبه دار میرفتند و از این جهت ایشان را «خشبیه» خواندهاند[۶]. در برخی دیگر از نقلها آمده است که نام خشبیه برگرفته از کرسی چوبیای است که منتسب به حضرت علی (علیهالسّلام) بوده و یاران مختار بهدلیل تقدس، آن را با خود حمل میکردند[۷].
عدهای نیز گفتهاند چون سلاح اصلی یاران مختار یا ابراهیمبنمالک از چوب (خَشَب) بوده، خشبیه نامیده شدهاند[۸][۹][۱۰][۱۱] و باز گفته شده است که بعضی از علاقهمندان زیدبنعلی چوبه دار او را حفظ کردند[۱۲]و یا اینکه چون زیدیان هنگام جنگ با چوب میجنگیدند، به خشبیه معروف شدند[۱۳].
عقاید
خشبیه به بَداء معتقد بودند[۱۴][۱۵]. این فرقه به خونخواهی امام حسین (علیهالسّلام)، در جنگها شعار یالثاراتالحسین سر میدادند[۱۶] ابنعبدربّه، به همین دلیل یاران ابراهیمبنمالک اشتر را حسینیه (نام دیگر خشبیه) نامیده است[۱۷].
سرنوشت
خشبیه در سال ۶۷ هجری قمری در زمان حمله مصعببنزبیر به کوفه، در حالی که حدود ۶۰۰۰ یا ۷۰۰۰ نفر بودند در محاصره نیروهای او قرار گرفتند و مصعب ابتدا به آنان امان داد تا تسلیم شوند و هنگامی که تسلیم شدند، همه آنها را به قتل رساند[۱۸].
پس از قتل مختار، ۲۰۰۰ نفر از یاران وی (بازماندگان خشبیان) در نَصیبَین به عبدالملک بنمروان پیوستند[۱۹]. حسن بنمحمد بنحنفیه بعد از کشته شدن مختار، میان گروهی از خشبیان نصیبین رفت و ریاست آنان را بر عهده گرفت. مسلم بناسیر (از یاران عبداللهبنزبیر) از موصل به جنگ آنان رفت و پس از شکست دادن آنها، حسن را دستگیر کرد و نزد عبداللهبنزبیر فرستاد[۲۰]. پس از این واقعه، مُهَلَّب بنابیصُفْرَه که مدتی از یاران عبداللهبنزبیر بود و سپس از سرداران اموی گردید، با خشبیان نصیبین -که تحت فرماندهی ابوقارب یزید بنبیصَخْر بودند- جنگید و آنان را شکست داد[۲۱]. در ادامه، یاران مختار و قائلان به امامت محمدبنحنفیه، کیسانیه نامیده شدند[۲۲].
پانویس
- ↑ محمدجواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش، چ دوم، ص 181، با ویرایش اندک.
- ↑ ابوعبدالله خوارزمی، مفاتیح العلوم، ص 21.
- ↑ ابوالمعالی حسینی علوی، بیان الادیان، با تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران، سال 1312 ش، ص 157.
- ↑ ابنتیمیة، منهاج السنة، ج 1، ص 8.
- ↑ شاه عبدالعزیز دهلوی، تحفه اثنیعشریة، چاپ سنگی سال 1896 م، ص 15.
- ↑ محمدجواد مشکور، همان.
- ↑ محمدبنجریر طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج ۶، ص ۸۱.
- ↑ احمدبنیحیی بلاذری، انساب الاشراف، دمشق، انتشارات محمود فردوس عظم، سال 2000 م، ج ۶، ص ۵۷.
- ↑ ابنقتیبه دینوری، المعارف، انتشارات ثروت عکاشه، سال 1960 م، ص 622 .
- ↑ ابوعلی احمدبنعمر ابنرسته، الاعلاق النفیسة، لیدن، انتشارات دخویه، سال ۱۸۹۱ م، ص 218.
- ↑ مطهر بنطاهر مقدسی، البدء و التاریخ، پاریس، انتشارات کلمان هوار، سال ۱۸۹۹ م، ج ۵ ، ص۱۳۳.
- ↑ ابراهیمبناسحاق حربی، غریب الحدیث، انتشارات سلیمانبنابراهیم بنمحمد العایب، بیجا، سال 1405 ق، ج ۲، ص ۵۴۵.
- ↑ همان.
- ↑ عبدالقاهر بنطاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، قاهره، انتشارات کوثری، سال 1367 ق، ج ۱، ص ۳۴.
- ↑ نشوان بنسعید الحمیری، الحورالعین، تهران، انتشارات کمال مصطفی، سال 1972 م، ج ۱، ص ۲۷۴.
- ↑ محمدبنجریر طبری، همان، ج ۶، ص ۷۶.
- ↑ همان، ج ۲، ص ۲۴۹.
- ↑ همان، ج ۶، ص ۹۳، ۱۱۶
- ↑ علی بنحسین مسعودی، مروج الذهب، بیروت، ج ۳، ص ۳۰۷.
- ↑ محمد بناحمد ذهبی، حوادث و وفیات، سال 1418 ق، ص 334.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج ۶، ص۵۰، ج ۷، ص ۷۷.
- ↑ علی بنحسین مسعودی، همان، ص ۲۷۶.
