طریقت بدویه

طریقت بدویه
موسس	احمد بن علی البدوی
عقیده	1. عقاید غالیانه درباره شیخ احمد بدوی داشتند. 2.از رنگ قرمز در عمامه و عَلَم استفاده می‌کردند.

طریقت بدویه، احمدیه یا سطوحیه که منسوب به شیخ احمد بن علی البدوی است، یکی از گسترده‌ترین طریقت‌های صوفیه مصر می‌باشد که در قرن هفتم هجری قمری، مطابق با قرن سیزدهم میلادی تاسیس شد.

رشد طریقه بدویه در مصر

هر چند از مراحل نخست شکل‌گیری طریقه بدویه در زمان حیات احمد بدوی (۵۹۶ - ۶۷۵ق /۱۲۰۰-۱۲۷۶م) اطلاع چندانی در دست نیست، اما روشن است که این طریقه در زمان خلفای او رشد و گسترش فزاینده‌ای یافت و آیین‌های مولودی که بر مزار او در طنطای مصر برگزار می‌شد، نظم و ترتیب خاصی به خود گرفت.

همین امر و نیز اینکه خلفای بدوی بیش از همه در مصر فعالیت داشتند، موجب شد که مرکزیت این طریقه در مصر باقی بماند.

شیخ طریقت بدویه

شیخ احمد بدوی در سال 596 هجری قمری، (1199 میلادی) در شهر فاس در کشور مغرب به دنیا آمد و سپس با خانواده‌اش به مکه مهاجرت کرد و علوم اسلامی را در آنجا فرا گرفت و در سال 634 هجری قمری، (1234 میلادی) به مصر هجرت نمود و در این کشور ماندگار شد و سرانجام در سال 675 هجری قمری، (1276 میلادی) در شهر طنطا از دنیا رفت. او نزد صوفیه مصر به عنوان یکی از اقطاب اربعه (احمد البدوی، عبدالقادر گیلانی، احمد الرفاعی و ابراهیم الدسوقی) معروف است.

نسب او به حضرت امام هادی (علیه‌السّلام) منتهی می‌شود که چنین است: أحمد بن علی بن إبراهیم بن محمد بن أبی‌بکر بن إسماعیل بن عمر بن علی بن عثمان بن حسین بن محمد بن موسی بن یحیی بن عیسی بن علی بن محمد بن حسن بن جعفر بن علی الهادی بن محمد الجواد بن علی الرضا بن موسی الکاظم بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین بن علی بن أبی‌طالب.

عبدالعال نخستین جانشین بدوی

نخستین جانشین احمد بدوی، سید احمد عبدالعال بود که ظاهراً از کودکی نزد وی پرورش یافته بود. عبدالعال بر آرامگاه پیر و مرشد خود زاویه‌ای بنا کرد که در آن به زندگی درویشان و ارشاد مریدان و کمک به زائران رسیدگی می‌شد.

وی پس از آن، پیروان این طریقه را در ۴ خانقاه که هر یک دارای سرپرستی بود، جای داد.

طریقه بدوی در خانقاه‌ها

۱. کنّاسیه، که شیخ این خانقاه، محمد سطوحی کناسی بود و پیروان وی همه‌ ساله در روز ولادت احمد بدوی مزار وی را جارو می‌زدند.

۲.منایفه، به سرپرستی شیخ رمضان اشعث سطوحی که صاحب کراماتی نیز بود.

۳. سلامیه و مرازقه، که سرپرستی این دو خانقاه را عمر شناوی اشعث به عهده داشت و به همین سبب، برخی این دو خانقاه را یکی شمرده‌اند.

۴. انبابیه، که احتمالاً شیخ یوسف انبابی سطوحی، از یاران نزدیک احمد بدوی شیخ آن بوده است.

باورهای طریقتی

تمسک به کتاب الله و سنت رسول‌الله (صلّی‌الله علیه و آله)، دائم‌ الطّهاره بودن، راضی بودن از خداوند، متحمل بودن در مقابل اذیت مردم، محبت دنیا نداشتن، مهربانی به ایتام و صلۀ ارحام و دوستان و آشنایان.

صوفیان بدوی‌T سالروز ولادت شیخ احمد بدوی را هر ساله در سه زمان که مشهورترین آن ماه آگوست است جشن می‌گیرند و دراین ایام مریدان از همه جا جمع شده و حلقه‌های ذکر تشکیل می‌دهند و شیخ طریقت با مریدان خود در شهر راهپیمایی می‌کند. جشن ولادت شیخ احمد بدوی یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های ولادت در کشور مصر است. پیروان طریقه بدویه برای رسیدن به درجات کمال، باید متصف به صفات علم، حلم، بخشش، شفقت، صبر و تقوا می‌بودند. آنان پس از عبدالعال - که لباس سرخ می‌پوشید - رنگ سرخ را شعار و نماد خود قرار دادند. چنانکه شعرانی در طبقات خود آورده است.

اعتراض علما به انجام محرمات در آیین بدوی

او تا وقتی زنده بود، آیین مولودی احمد بدوی یک بار در سال و به صورت گسترده برگزار می‌شد و گروه بی‌شماری از نقاط مختلف مصر و کشورهای اطراف بر مزار او جمع می‌شدند. این جلسه و برخی اعمال مربوط به آن، به سبب عدم رعایت موازین شریعت و وقوع برخی محرمات مورد اعتراض علما قرار می‌گرفت.

ریشه مولودی خاص بدویان

در حال حاضر هر سال ۳ مولودی بزرگ، میانه و کوچک را که همواره با جشن‌ها و آیین‌های خاصی همراه است، در شهر طنطا برای احمد بدوی بر پا می‌کنند. تاریخ برپایی این مولودی‌ها به زمان احمد بدوی که در روز ولادت [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا) |پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌ وآله‌)]] مراسم خاصی را برپا می‌داشت و نیز سید عبدالعال باز می‌گردد. پس از درگذشت احمد بدوی، جماعت کثیری برای تسلیت گویی نزد عبدالعال رفتند و برای انجام دادن این مراسم- به علت کوچکی شهر طنطا - در اطراف شهر گرد آمدند. در همان هنگام به عبدالعال تأکید کردند که این آیین رسم همیشگی آنها باشد. از آن پس هر ساله مراسمی را در همان تاریخ به عنوان مولودی بزرگ برگزار می‌کنند.

منشا مولودی کوچک

منشأ مولودی کوچک نیز به شیخ شرنبلابی - که از مشایخ فرقه احمدیه بود - بازمی‌گردد. گویا یک بار وی با مریدانش چندی پس از مراسم مولودی بزرگ به زیارت آرامگاه شیخ آمد و مراسم ذکر و عبادت را به مدت چند شب در آنجا برپا داشت. این خود تبدیل به رسم و آیینی شد که هر ساله بر مزار احمد بدوی برگزار می‌شود.

مراسم عمامه پیچی

سومین مولودی که به رجبی و عمامه پیچی نیز شهرت دارد، منسوب به شیخ رجبی است که او نیز از مشایخ این طریقه بوده است. وی برای تجدید پیچیدن عمامه شیخ - که به رسم یادگار بر مزار وی گذاشته شده بود - مراسمی را برپا داشت و این آیین، تبدیل به مولودی هر ساله شد.هر ساله در این مراسم، عمامه توسط یکی از مشایخ این طریقه بر سر بسته می‌شد.

جنبه‌های دیگر مولودی‌ها

مولودی‌ها علاوه بر جنبه مذهبی، جنبه اقتصادی، اجتماعی و تفریحی نیز داشت و امروزه هم از اینگونه تفریحات در این رسم به چشم می‌خورد.

انشعابات و گسترۀ طریقت

طریقت بدویه یکی از بزرگ‌ترین طریقت‌های صوفیه مصر است، چنانکه بعضی تعداد مریدان این طریقت را دو میلیون نفر گفته‌اند. این طریقت انشعابات متعددی دارد در حال حاضر طریقه بدویه به ۱۶ شاخه یا بیت تقسیم می‌شود که عبارتند از: شناویه، سلامیه، حلبیه، مرازقه، کناسیه، حمودیه، زاهدیه، عشیبیه، تسفیانیه، عربیه، سطوحیه، بنداریه، مسلمیه، منایفه، انبابیه و بیومیه که به تفکیکِ شیخ هر یک از انشعابات، در ذیل اشاره شده است:
1. الطریقة التسقیانیة الأحمدیة شیخ این طریقت احمد ابراهیم التسقیانی است.
2. الطریقة المنایفیة الأحمدیة شیخ این طریقت علی‌الدین عبدالله المنوفی است.
3. الطریقة الأمبابیة الأحمدیة شیخ این طریقت هانی محمد علی سلمان است.
4. الطریقة السطوحیة الأحمدیة شیخ این طریقت علی زین‌العابدین السطوحی است.
5. الطریقة الکناسیة الأحمدیة شیخ این طریقت محمد سلامة نویتو است.
6. الطریقة المرازقة الأحمدیة شیخ این طریقت عصام الدین احمد شمس الدین است.
7. الطریقة الحمودیة الأحمدیة شیخ این طریقت ابراهیم محمد المغربی است.
8. الطریقة الجوهریة الأحمدیة شیخ این طریقت حسین ابوالحسن الجوهری است.
9. الطریقة الفرغلیة الأحمدیة شیخ این طریقت احمد صبری الفرغلی است.
10. الطریقة الشناویة الأحمدیة شیخ این طریقت حسن محمد الشناوی است.
11. الطریقة الزاهدیة الأحمدیة شیخ این طریقت حسن السید حسن یوسف است.
12. الطریقة الشعیبیة الأحمدیة شیخ این طریقت محمد محمد الشعیبی است.
13. الطریقة البیومیة الأحمدیة شیخ این طریقت احمد حامد فضل است.
14. الطریقة الجعفریة الأحمدیة شیخ این طریقت عبدالغنی صالح الجعفری است.
15. الطریقة الجریری الأحمدیة شیخ این طریقت عبدالله خویطر جریر است.
و سه طریقت الحلبیة و السلامیة و الکتانیة بدون شیخ هستند.

شخصیت‌های برجسته

سید عبدالعال از اولین مریدان شیخ احمد بدوی بود که باعث گسترش طریقت بدویه در مصر شد و نیز می‌توان به شیخ عصام‌الدین احمد شمس‌الدین و شیخ حسن محمد الشناوی شیخ مشایخ طرق صوفیه سابق مصر نیز اشاره کرد.

جستارهای وابسته

• شریعت
• تصوف
• عبادت
• جمهوری عربی مصر