عدلیه
| عدلیه | |
|---|---|
 | |
| عقیده | اعتقاد همراه با تعصب فراوان به توحید، به همان میزان باورمندی شدیدی دربارۀ عدل الهی |
عدلیه، اصطلاحی کلامی مربوط به مکاتب معتزله و امامیه میباشد.
دلیل نامگذاری
امامیه و معتزله علاوه بر اعتقاد همراه با تعصب فراوان به توحید، به همان میزان باورمندی شدیدی دربارۀ عدل الهی نیز دارند که رابطۀ مستقیمی با موضوعات کلامی مهمی چون قضا و قدر، جبر و اختیار و جزای اعمال دارد و از این جهت به عدلیه معروف شدند. آوردهاند: امامیه و معتزله برخلاف اهلسنت و «مجبره» قائل به عدل خداوند بودند و به همین دلیل آنها را عدلیه نامیدند[۱]. باز گفتهاند که به واسطه نفی و اثبات مسئله عدل، متکلمان به دو دسته عدلیه و غیرعدلیه تقسیم شدند[۲]. اما متکلمان شیعه عموما از عدلیه هستند، به همین جهت شیعه برای دین اسلام پنج اصل: توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد را نام برده است[۳].
مبانی فکری
مبانی فکری عدلیه بر پایه فهم از قرآن، سنت و اجماع است که آن را ادله شرعیه مینامند[۴]. در حالیکه غیر عدلیه مخالف این دیدگاهاند و عقل را از ادله شرعیه نمیدانند تا یکی از پایههای اجتهاد و فهم احکام شرعی قرار گیرد، بلکه مبنای فهم آنها بر تعبدی بودن احکام شرعی است[۵]. استاد مطهری نوشته است که هیچ فرقهای از فرقههای اسلامی منکر عدل به عنوان یک صفت از صفات الهی نیست، بلکه اختلاف در تفسیر و توجیه دربارۀ عدل است. اشاعره عدل را به گونهای تفسیر میکنند که در نگاه معتزله مساوی با انکار عدل است. در نگاه ایشان، اشاعره مخالف و حتی منکر عدل نیستند، بلکه تفاوت دو نگاه اشاعره و عدلیه است که به ظاهر منشأ اختلاف شده است[۶].
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- محمدجواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش، چ دوم، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 29 مهرماه 1404 ش.
- مرتضی مطهری، 'مجموعه آثار'، تهران، انتشارات صدرا، سال 1377 ق، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 29 مهرماه 1404 ش.
