شبک

شبک
نام	شبک
عقیده	عقیده اساسی شبک‌ها که در شماری از اشعار و ادعیه اظهار می‌شود، آن است که: الله، محمد (صلی‌الله علیه وآله) و علی (علیه‌السّلام) تثلیثی را شکل می‌دهند که در آن، علی (علیه‌السّلام) همانند تجلّی غالب خداوند ظاهر می‌شود.

شبک‏ فرقه‏‌ای کرد از «غَُلاة» با گرایش صوفیانه هستند که بعضی از رسوم مسیحیت از جمله اعتراف به گناه و نوشیدن شراب وارد مذهب‌شان شده است.

موقعیت جغرافیایی و جمعیت

شبکیان جمعیتی مذهبی هستند که در ناحیه شمال عراق و در روستای‌های شرق موصل در مثلث محدود به دجله و زاب بزرگ زندگی می‌کنند. در سال ۱۹۲۵ میلادی، تعداد آنها به حدود ۱۰۰۰۰ نفر می‌رسید. در سرشماری سال ۱۹۶۰ میلادی مربوط به عراق، جمعیت آنها ۱۵۰۰۰ نفر بود که در ۳۵ روستا ساکن بودند. امروزه محل اصلی زندگی شبک‌ها در استان موصل است و نزدیک به ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار شبک در این استان زندگی می‌کنند.

پیشینه

شبک‌ها به طور عام خود را کُرد می‌دانند، اما از دهه 1970 میلادی تلاش فراوانی شد تا آنها در جغرافیای عربی قرار گیرند. ثمره این برخورد به تخریب حدود 20 روستای متعلق به این فرقه در سال 1988 میلادی انجامید.

زبان

اکثر شبک‌ها به چند زبان سخن می‌گویند و همین موجب شده تا بعضی بگویند که آنها در واقع ترکمان یا کردزبان و حتی عرب‌زبان‌اند. ولی زبان مادری بیشترشان، گویشی از شاخه گورانی زبان‌های ایرانی است، هر چند زبانی که با آن آیین‌های مذهبی و نمازهای خود را انجام می‌دهند ترکی است.

نام کتاب دینی شبک

نام کتاب این فرقه، «المناقب» است و بسیاری از عقاید شبک از فرقه «ملامتیه» گرفته شده است.

آیین

مذهب فرقه شبک با مذهب علویان آناتولی (قزلباش‌ها) پیوند نزدیکی دارد. از جمله دعاهای ایشان که صراف آن را نقل کرده است، به صراحت به حاجی بکتاش رهبر طریقت بکتاشیه و استادان اردبیلی (یعنی صفویان) به‌عنوان بنیان‌گذاران طریقت معنوی آنها اشاره‎ می‌کند. علاوه، برخی از اشعار مذهبی که در اجتماعات عبادی آنها خوانده می‌شود منسوب به شاه اسماعیل و پیر سلطان ابدال علوی است. و اما عقیده اساسی شبک‌ها که در شماری از اشعار و ادعیه اظهار می‌شود، آن است که: الله، محمد (صلّی‌الله علیه وآله) و علی (علیه‌السّلام) تثلیثی را شکل می‌دهند که در آن، علی (علیه‌السّلام) همانند تجلّی غالب خداوند ظاهر می‌شود.

آداب و رسوم

شبکیان نیز همچون دیگر فرقه‌ها، دارای آداب و رسوم خاصی‌اند. از جمله می‌توان به مراسم «شب غفران» یعنی شب آمرزش و پوزش از گناه را نام برد. در این شب زنان و مردان همه در مکانی جمع شده گریه و زاری می‌کنند و از خدا آمرزش می‏ طلبند. رسم دیگر آنها جشن شب اول آغاز سال و شب دهم محرم است. در این شب نیز همه به دلیل مصیبت فراوانی که بر اهل‌بیت رسول خدا (صلّی‌الله علیه وآله) وارد شده نوحه‏‌خوانی و زاری‎ می‌‏کنند. آنان به جهت احترام به عاشورای حسینی، در آن شب کفش‌های‌شان رادر‌آورده و تا شب روز بعد با پای برهنه راه‎ می‌‏روند. این شب در نزد آنان «لیلة‌الکفشة» یعنی از پا درآوردن کفش در شب نام دارد.

هجوم داعش

با هجوم گروه تکفیری داعش به عراق، بسیاری از اقلیت‌های این کشور هدف حملات این گروه تروریستی قرار گرفتند. شیعیان شبک یکی از اقلیت‌های عراقی بودند که قربانی حمله داعش به موصل شدند، اما این شیعیان مورد توجه رسانه‌ها قرار نگرفتند و در سکوت رسانه‌ای صد‌ها نفر از شیعیان شبک در استان موصل کشته شدند. پس از اعلام فرمان جهاد از سوی مرجعیت عراق، هزاران نفر از جوانان شیعه شبک به صفوف نیروهای مردمی عراق پیوستند. آنها در ماه‌های اخیر دوره‌های آموزش نظامی را طی کردند و برای بازپس‌گیری مناطق شبک‌نشین در استان موصل آماده شدند.

فعالیت در فضای مجازی

شبک‌های عراق، پایگاهی اینترنتی به نام صدای شبک دارند که تقریبا فعال است و اخبار و مطالبی را درباره این گروه بیان می‌کنند.