عطائیه
| عطائیه | |
|---|---|
 | |
| موسس | عطاء بن ابىریاح (رباح) |
عطائیه، از مذاهب فقهی بائده (فراموش شده و از بین رفته) مرتبط با اهلسنت و جماعت و منسوب به عطاء بن ابىریاح (رباح) است.
شرح حال
عطاء بن ابىریاح، فقیهی تابعی از فقها، مفسرین و محدثین طبقه سوم در مکه و شخصی معلم و پارسا بود. وی در زمان خلافت عثمان به دنیا آمد و در جنگ حَجّاج با عبدالله بن زبیر، دستش قطع و در ادامه نابینا شد و سرانجام در سال ۱۱۴ هجری قمری در سن ۸۸ سالگی درگذشت[۱][۲][۳][۴][۵][۶].
تاریخچه
در زمان وى مذاهب فقهى (بهعنوان مذهب و فرقه) هنوز شکل نگرفته بود و در مدینه هفت نفر به عنوان فقهاى سبعه مرجعیت داشتند که مردم به آنان رجوع میکردند. علاوه در مکه که عطاء میزیست، جمعى از جمله خود وی مرجعیت داشتند که پس از درگذشت هر کدام از ایشان، دوران مرجعیتشان نیز خاتمه مییافت[۷][۸].
جایگاه روایی
عطاء بن ابیریاح (رباح) با حدود دویست نفر از صحابه پیامبر حشر و نشر داشته است. او از پیامبر (صلّیالله علیه وآله)، ابوبکر، عمر، عثمان و فضل بن عبّاس، به صورت مرسل و از اُمّسَلَمه، اُمّهانی، ابوسعید خُدْری، عایشه، ابنعبّاس، عبداللّه بن زبیر، عبدالله بن عمر و دیگران، روایت نقل کرده است. جمعی از راویان چون ابوحنیفه، اوزاعی، زُهری، قتاده، اَعمَش، سَلَمة بن کهیل از وی حدیث شنیده اند. شیخ طوسی او را از اصحاب امام علی (علیهالسّلام) میداند و مینویسد که در نقل حدیث، خلط (مخلّط) میکرده است[۹]. البته عطاء به نظر نمیتواند از اصحاب امام علی (علیهالسّلام) باشد، زیرا وی در زمان شهادت حضرت تنها سیزده سال عمر داشت. علاوه بر آن، بعضی میگویند که تهمت خلط از ناحیه اهلسنت دربارۀ عطاء بن سائب گفته شده است نه دربارۀ عطاء بن ابیرباح[۱۰]. در منابع اهلسنت از امام باقر (علیهالسّلام) نقل شده است که فرمود: احکام حج را از عطاء بیاموزید[۱۱]. همچنین شیخ طوسی حدود 84 فتوا را به عطاء نسبت داده است[۱۲].
آثار و روایات
باید گفت که شمار دقیقی از روایات و آثار عطاء بن ریاح گزارش نشده است، با این حال، احادیث فراوانی در منابع حدیثی اهلسنت به او نسبت داده شده است[۱۳].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ محمدجواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش، چ دوم، ص 334.
- ↑ یوسف بن عبدالرحمن بن یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج ۲۰، ص ۷۶.
- ↑ شمسالدین محمد ذهبی، تذکرة الحفّاظ، ج ۱ ص ۹۸.
- ↑ محمد بن اسماعیل بخاری، التاریخ الکبیر، ج ۶ ص ۴۶۴.
- ↑ یوسف بن عبدالرحمن بن یوسف، همان، ج ۲۰، ص ۸۵.
- ↑ محمد بن سعد بن منیع بغدادی، طبقات الکبری، ج ۵ ص ۴۷۰.
- ↑ محمدجواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش،چ دوم، ص 335.
- ↑ شمسالدین ابو عبیدالله محمد بن احمد مقدسی، احسن التقاسیم فى معرفة الاقالیم، لیدن سال 1876 - 1906 م، ص 37.
- ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص ۷۵.
- ↑ محمد تقی شوشتری، قاموس الرجال، ج ۷، ص ۲۰۳.
- ↑ ابن کثیر دمشقی، البدایة و النهایة، ج ۹، ص ۳۰۶.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، قم، انتشارات موسسه امام صادق، ج ۱، ص ۴۶۰.
- ↑ محمد محمدی ری شهری، شناختنامه حدیث، ج ۳، ص ۱۶۸-۱۶۹.
منابع
- محمدجواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش، چ دوم، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 29 مهرماه 1404 ش.
- یوسف بن عبدالرحمن بن یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 29 مهرماه 1404 ش.
- شمسالدین محمد ذهبی، تذکرة الحفّاظ، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 29 مهرماه 1404 ش.
- محمد بن سعد بن منیع بغدادی، طبقات الکبری، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 29 مهرماه 1404 ش.
- شیخ طوسی، رجال الطوسی، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 29 مهرماه 1404 ش.
