احیاء علوم الدین (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
# فصل دوم (ربع عادات): در رابطه با آداب و رسوم اجتماعی از قبیل آداب خوردن، کسب و کار، حلال و حرام، [[نکاح]]، آداب برادری و اخوت، عزلت، سفر، امر به معروف و نهی از منکر، آداب السماع و الوجد، معیشت و اخلاق النبوه. | # فصل دوم (ربع عادات): در رابطه با آداب و رسوم اجتماعی از قبیل آداب خوردن، کسب و کار، حلال و حرام، [[نکاح]]، آداب برادری و اخوت، عزلت، سفر، امر به معروف و نهی از منکر، آداب السماع و الوجد، معیشت و اخلاق النبوه. | ||
#فصل سوم (ربع مُهلکات): کتاب شرح عجائب قلب، ریاضت نفس، شهوت‌ها، آفات زبان، در مذمت غضب و حِقد و حسد، مذمت دنیا، مذمت بخل و حب مال، مذمت جاه و ریاء، مذمت کبر و عُجب و غرور. | #فصل سوم (ربع مُهلکات): کتاب شرح عجائب قلب، ریاضت نفس، شهوت‌ها، آفات زبان، در مذمت غضب و حِقد و حسد، مذمت دنیا، مذمت بخل و حب مال، مذمت جاه و ریاء، مذمت کبر و عُجب و غرور. | ||
# فصل چهارم (ربع مُنجیات؛ آنچه مایه رستگاری است): کتاب | # فصل چهارم (ربع مُنجیات؛ آنچه مایه رستگاری است): کتاب [[توبه]]، [[صبر]] و [[شکر]]، [[خوف]] و [[رجاء]]، [[فقر]] و [[زهد]]، [[توحید]] و [[توکل]]، [[محبت]] و [[شوق]] و [[انس]] و [[رضا]]، نیت و [[اخلاص]] و [[صدق]]، [[مراقبه]] و [[محاسبه]]، کتاب الفکر، کتاب ذکر الموت و... . | ||
نسخهٔ ۳ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۵
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۲:۴۵، ۳ ژانویه ۲۰۲۲؛
| نام نويسنده | ابوحامد محمد غزالی |
|---|---|
| موضوع | اسلام ـ عرفانی |
| زبان کتاب | عربى |
| ناشر | مكتبة العبيكان |
| سال نشر | 1413ق / 1993م |
| تعداد جلد | 4 جلدی |
| تعداد صفحات | 220 صفحه |
| مکان چاپ | عربستان ـ ریاض |
کتاب احیاء علوم‌الدین مشهور به احیاء العلوم از آثار شناخته‌شدهٔ ابوحامد محمد غزالی است که به زبان عربی نوشته شده. این کتاب که محتوای دینی، اخلاقی و عرفانی دارد همواره مورد توجه عالمان شیعه و سنی بوده‌است. غزالی احیاء علوم الدین را پس از کناره‌گیری از تدریس در مدرسهٔ نظامیه و در دوره‌ای که در شام و قدس و حجاز اقامت داشت نوشته‌است (حدود سال ۴۹۲ هجری قمری).
بخش‌های کتاب
اين کتاب، شامل چهار بخش(ربع) است:
- فصل اول (ربع عبادات): این فصل در رابطه با پرستش و نماز، اسرار زکات، روزه، حج، آداب تلاوت قرآن، اذکار و دعوات و کتاب ترتیب الاوراد است.
- فصل دوم (ربع عادات): در رابطه با آداب و رسوم اجتماعی از قبیل آداب خوردن، کسب و کار، حلال و حرام، نکاح، آداب برادری و اخوت، عزلت، سفر، امر به معروف و نهی از منکر، آداب السماع و الوجد، معیشت و اخلاق النبوه.
- فصل سوم (ربع مُهلکات): کتاب شرح عجائب قلب، ریاضت نفس، شهوت‌ها، آفات زبان، در مذمت غضب و حِقد و حسد، مذمت دنیا، مذمت بخل و حب مال، مذمت جاه و ریاء، مذمت کبر و عُجب و غرور.
- فصل چهارم (ربع مُنجیات؛ آنچه مایه رستگاری است): کتاب توبه، صبر و شکر، خوف و رجاء، فقر و زهد، توحید و توکل، محبت و شوق و انس و رضا، نیت و اخلاص و صدق، مراقبه و محاسبه، کتاب الفکر، کتاب ذکر الموت و... .
انگیزهٔ نوشتن کتاب
"به تحقیق می‌دانم و سوگند بر زبان می‌رانم که اصرار تو بر انکار حقیقت دین موجبی نیست، مگر آن بیماری که بسیاری از مردمان این روزگار را دامن گیر شده و جمهور خلق بدان مفتون گشته‌اند. سپردن راه آخرت با نشیب و فرازش در غایت دشواری است، زیرا راهبران جهان آخرت عالمانی توانند بود که وارثان پیامبران باشند، عالمانی که اکنون روزگار از وجودشان خالی گشته و جایشان عالمانی جای گرفته اند که معروف را منکر و منکر را معروف می شمارند. بدین سبب علم دین مندرس شده و آثار یقین ناپیدا گشته است."[۱]
موافقان و مخالفان
- در طول تاریخ اسلام کمتر کتابی به اندازه احیاء امام محمد غزالی مورد قبول و در عین حال انکار مسلمانان قرار گرفته‌است؛ زیرا این کتاب در زمان حیات مولفش در شرق و غرب جهان اسلام از خراسان تا اندلس منتشر شده و از سوی موافقان و مخالفان مورد ستایش و نکوهش بسیار قرار گرفته‌است. اهمیت کتاب احیاء به حدی است که حتی گفته می‌شود الهام بخش مولانا جلال الدین در سرودن مثنوی معنوی بوده‌است.
- به روزگار فرمان روایی علی بن یوسف بن تاشفین (حدود ۵۰۲ هجری قمری) این کتاب به مغرب و اندلس رسید و با مخالفت و در عین حال جانبداری گروهی از فقهای آن سرزمین مواجه گردید. مخالفان تمام نسخه‌های کتاب را گِرد آوردند و در صحن مسجد قرطبه انباشتند و آتش زدند[۲].
شرح و خلاصه نویسی
بزرگ‌ترین شرحی که بر احیاء نوشته شده اثر زبیدی است که بیش از سه بار در کشورهای عربی زبان چاپ شده‌است. همچنین کتاب هشت جلدی معروف احیاء الاحیاء یا تهذیب الاحیاء (با نام کامل المحجه البیضاء فی احیاء الاحیاء) به همت فقیه شیعه اثناعشری، ملامحسن فیض کاشانی در قرن یازدهم هجری قمری نوشته شده‌است. ملا محسن فیض کاشانی که محدث، عارف و فیلسوف شیعی است در نیمه دوم سده یازدهم هجری احیاء علوم‌الدین را بازنویسی کرده و در تفسیر خود احادیث شیعه را برای مطالب مرتبط با بحث می‌آورد. کتاب وی بارها در ایران و عراق و لبنان به طبع رسیده‌است.[۳] کتاب کیمیای سعادت خلاصه‌ای از احیاء است که غزالی آن را در اواخر قرن پنجم هجری قمری نوشته است.
اثر پذیری از دو کتاب
غزالى، در نگارش این اثر، از دو کتاب «الرسالة القشيرية» و «قوت القلوب» تأثير پذيرفته است. «إحياء علوم الدين» از گران‌قدرترين کتاب‌هاى اسلامى در شناخت حلال و حرام است كه ظاهر و باطن احكام را به هم آمیخته و مشتمل است بر شريعت و طريقت و حقيقت. در طرح مطالب هر کتاب، غزالى، ابتدا، به آيات و احاديث و اخبار و آثار استشهاد مى‌كند، سپس با پروردن معانى آنها به بيان و زبانى ساده و روشن، به شرح و بسط و ارائه آراى خود مى‌پردازد.
نقد کتاب
برخى، این کتاب را نقد كرده‌اند و مناقشه‌هاى بسيارى درباره آن صورت گرفته است؛ از جمله كسانى كه سخت بر غزالى و کتابش خرده گرفته‌اند، مى‌توان ابن جوزى و ابن صلاح و مارزى را نام برد. گذشته از نقد برخى مباحث عقلى و كلامى کتاب در باب اعتقادات، بيشترين اشكالى كه بر این کتاب وارد شده، وجود احاديث ضعيف در آن است. در حقيقت، غزالى، چندان درايتى در علم حديث نداشته و از شيخى حديث نشينده است. ديگر اينكه غزالى، به دليل گرايش شديد به تصوف و حسن ظن فراوان به مشايخ صوفيه، گاه گفتار آنان را، بدون تحقيق و بررسى و اغلب، با عين عبارات نقل كرده است.
ترجمه فارسی
ترجمه فارسی کتاب احیاء که کهن‌ترین ترجمه این کتاب است، به نام کتاب احیای علوم دین، و توسط موید الدین محمد خوارزمی در حدود ۱۵۰ سال پس از تاَلیف یعنی در سال ۶۲۰ هجری قمری در دهلی انجام شده‌است. بنا به گفته خودش او سال‌ها کتاب احیاء را به شاگردانش در لاهور و دهلی درس می داده است.