عطائیه

عطائيه‏ از مذاهب بائده فقهى سنت و جماعت و منسوب شخصی به نام به عطاء بن ابى رياح (رباح) است.

شرح حال

وی فقیهی تابعی از فقها، مفسرین، محدثین طبقه سوم در مکه و شخصی معلم و پارسا بوده و در ایام خلافت عثمان به دنیا آمد و در جنگ حَجّاج با عبدالله بن زبیر، دستش قطع و در ادامه نابینا شد خود را از دست داد و در سال ۱۱۴ هجری قمری در سن ۸۸ سالگی درگذشت.

تاریخچه

در زمان وى مذاهب فقهى (به عنوان مذهب و فرقه) هنوز برقرار نشده بود و در مدينه هفت نفر به عنوان فقهاى سبعه مرجعيت داشتند كه مردم به آنان رجوع مى‏ كردند. علاوه، در مكه كه عطاء مى ‏زيسته است، جمعى و از جمله خود وی مرجعيت داشته‏ اند كه پس از درگذشت هر يك، دوران مرجعيت وى نيز خاتمه يافت.

جایگاه روایی

عطاء بن ابی ریاح (رباح) با حدود دویست نفر از صحابیان پیامبر حشر و نشر داشته است. از پیامبر(ص)، ابوبکر، عمر، عثمان و فضل بن عبّاس، به صورت مرسل و از اُمّ سَلَمه، اُمّ هانی، ابو سعید خُدْری، عایشه، ابن عبّاس، عبد اللّه بن زبیر، عبد الله بن عمر و دیگران، روایت کرده است. جمعی از راویان، چون ابو حنیفه، اوزاعی، زُهری، قتاده، اَعمَش، سَلَمة بن کهیل از وی حدیث شنیده اند. شیخ طوسی او را از اصحاب امام علی علیه السلام می داند و می نویسد که در نقل حدیث، خلط(مخلّط) می کرده است. البته عطا به نظر نمی تواند از اصحاب امام علی علیه السلام باشد، زیرا در زمان شهادت حضرت وی تنها سیزده سال عمر داشت. علاوه، بعضی می گویند که تهمت خلط از ناحیه اهل سنّت درباره عطاء بن سائب گفته شده است نه در باره عطاء بن ابی رباح. منابع اهل سنت از امام باقر علیه السلام نقل کرده است که فرمود: احکام حج را از عطاء بیاموزید. همچنین شیخ طوسی حدود 84 فتوا را به عطاء نسبت داده است.

آثار و روایات

باید گفت که شمار دقیقی از روایات و آثار عطاء بن ریاح گزارش نشده است، ولی احادیث فراوانی در منابع حدیثی اهل سنّت به او نسبت داده شده است.