مبانی قرآنی اندیشه امام خمینی در نامگذاری روز جهانی قدس: تفاوت میان نسخه‌ها

اصول سه¬گانه: عدل، احسان و نیکی به نزدیکان ـ اصولی که جنبه مثبت دارند و اصول سه¬گانه: نهی از فحشاء، منکر و بغی ـ که جنبه منفی دارند.

برخی از نکاتی که در این آیه شریفه، بیانگر اصل ـ دفاع از مظلوم و مستضعف، می باشد عبارتند از:

۲. بی تفاوتی در برابر ظلم و ستم مستکبران، مستلزم خروج از حریم عدالت بوده و عصیان الهی را به دنبال خواهد داشت .

۳. عدالت در آیه شریفه مطلق بوده و تمامی انواع عدالت را ـ فردی، جمعی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی ـ را شامل می¬شود.

تطبیق

اشغال فلسطین توسط صهیونیسم جهانی و کشتار بی رحمانه مردم ان سامان بعد از جنگ جهانی دوم و اواره شدن ملیونها نفر از ساکنان اصلی ان از مصائب دردناکی است که در جهان به اصطلاح متمدن کنونی روی داده است .به رغم استمرار این ظلم عظیم انسانی  که با حمایت همه جانبه نظام سلطه از رژیم اشغالگر صهیونیستی همراه گردید متاسفانه جهان اسلام تا کنون نتوانسته است اقدام جدی و باز دارنده ای در این راستا انجام دهد . امام ره با الهام از قرآن کریم  و با اعلام جهانی روز قدس توانست مسلمانان جهان را نسبت به ظرفیت عظیم انسانی ،اقتصادی، جغرافیائی و نظامی شان در مقابله با صهیونیسم جهانی اگاه نموده و انان را در دفاع از مردم مظلوم فلسطین فرا خواند.

‏‏ما به پیروی از اسلام بزرگ، از جمیع مستضعفین حمایت می کنیم؛ و از‏‎ ‎‏شما- جنبشهای ازادیبخش - و هر سازمانی در جهان که برای نجات کشور خویش به پاخاسته‏‎ ‎‏است پشتیبانی می کنیم. ما از مبارزات برادران فلسطینی و مردم جنوب‏‎ ‎‏لبنان در مقابل اسرائیل غاصب کاملاً پشتیبانی می نماییم. و به خواست‏‎ ‎‏خدای تعالی بر دشمنان بشریت و اسلام پیروز خواهیم شد. و امید است‏‎ ‎‏که نصر خدایی و فتح مسلمانان نزدیک باشد[۷].

موضع امام در دفاع از مظلوم با قطع نظر از ملیت و مذهب را می توان در گفتار دیگر ایشان نیز مشاهده نمود انگاه که از ایشان سئوال می شود :

:آیا این درست است که شما طرفدار اهداف سازمان‏‎ ‎‏آزادیبخش فلسطین هستید؟‏‏

نتیجه انکه دفاع مسلمانان جهان از ملت مظلوم فلسطین - با قطع نظر از عقائد و مذاهب شان -از منظر قرآن کریم امری لازم خواهد بود.

   

باید گفت متاسفانه برغم تاکید قرآن کریم -مفاد آیه شریفه و نظائران  – که متضمن لزوم نفی سبیل کفار بر جوامع اسلامی می¬باشد، اوضاع کنونی جهان اسلام بیانگر سلطه همه جانبه نظام کفر و استکبار بر بلاد اسلامی است . بوضوح می بینیم که سران خودفروخته برخی از کشورهای عربی تن به انواع روابط ذلت بارو تحقیرامیز اقتصادی ، سیاسی، فرهنگی و نظامی با صهیونیست ها و حامیان انان داده و در راستای اهداف استعماری انان قدم بر می دارند . یکی از عوامل اصلی این امر را باید مهجوریت اموزه های قرآن کریم در نزد مسلمانان از قرآن کریم ونیز سطحی نگری شان در شناخت دشمن دانست .

سران کشورهای اسلامی باید توجه داشته باشند که این جرثومۀ‏‎ ‎‏فساد را که در قلب کشورهای اسلامی گماشته اند تنها برای‏‎ ‎‏سرکوبی ملت عرب نمی باشد بلکه خطر و ضرر آن متوجه همۀ‏‎ ‎‏خاورمیانه است. نقشه، استیلا و سیطرۀ صهیونیسم بر دنیای اسلام‏‎ ‎‏و استعمار بیشتر سرزمینهای زرخیز و منابع سرشار کشورهای‏‎ ‎‏اسلامی می باشد؛ [۲۰]

ایه الله خامنه ای

هر حرکتی که دشمنان خونی ملت و نظام اسلامی یعنی استکبار و صهیونیسم را خشمگین کند حرکتی صحیح و در مسیر حق است و هر اقدام و مسیری که آنها را خوشحال و ذوق زده کند و در تبلیغات و سیاستهایشان بر آن تأکید کنند، مسیری کج، غلط و زاویه دار است.

باید گفت : یکی از فوائد بکار گیری اصل مذکور – خشم افرینی – نسبت به دشمن  ان است که سینه های انان نیز مملو از خشم و عصبانیت  نسبت به مسلمین بوده  و در صدد نابودی کامل یا سیطره بر مسلمانان می‌باشند . این امر از برخی ایات قرآن نیز بدست می‌آید نظیر ایه شریفه :

واژه ارهاب بمعنای ترساندن همراه با ایجاد اضطراب و نگرانی بوده [۲۵]و در ایه شریفه بمعنای ان است که امادگی دفاعی مسلمانان در برابر دشمن باید بحدی باشد که دشمن جرات حمله به بلاد اسلامی را نداشته و همیشه بیمناک از انان باشد ..

بر اساس خطاب "و اعدوا" لازم است علاوه بر حاکمیت – نظام اسلامی -، افراد جوامع اسلامی نیز در حدتوان ، به تقویت بنیه دفاعی خویش در برابر دشمن کوشا باشند :

... دشمن منافع یک جامعه اسلامى دشمن منافع تمامى افراد است ، و بر همه افراد لازم است قیام نموده و دشمن را از خود و از منافع خویش  دفع کنند ، ونیزلازم است براى چنین روزى نیرو و اسلحه فراهم نموده  ، تا بتوانند منافع خود را از خطر دستبرد دشمن محفوظ دارند ، هرچند  تهیه برخی از ذخیره هاى دفاعى جز از عهده حکومتها بر نمىآید ، لیکن پاره اى از انها دردسترس دیگران بوده و امکان تهیه ان بدون حکومت نیز مقدور می باشد ، چون حکومت هر قدر هم نیرومند و داراى امکانات زیادى باشد به افراد مردم محتاج است ، پس مردم هم باید فنون جنگى را آموخته و خود را براى روز مبادا آماده کنند . پس تکلیف « و اعدوا . . . » ، تکلیف به همه است .

مفهوم این فراز از ایه  ان است که مسلمانان مکلفند امکانات دفاعى خویش را به مرحله ای برسانند که دشمنان خدا و دشمنان خویش را ترسانده و از آنان زهر چشم بگیرند.

علت این امر بیان حقیقت دشمنی کفار نسبت به مسلمین و نیز تحریک مسلمانان به لزوم هر چه بیشتر امادگی دفاعی می باشد .[۲۶]  

طبری نیز در جامع البیان از ابن عباس نقل می کند که در معنای ترهبون به عدو الله و عدوکم اظهار داشت : ترهبون به عدو الله وعدوکم قال : تخزون به[۲۷] و ابن ابی حاتم در تفسیر خویش درمعنای فقره مذکور می‌نویسد: " ترهبون به " یعنی تخوفون بالسلاح- با سلاحهای خود سبب خوف انان گردید- . [۲۸]

تطبیق

وقتی یک‏‎ ‎‏میلیارد جمعیت فریاد کرد، اسرائیل نمی‌تواند، از همان فریادش‏‎ ‎‏می ترسد. اگر همۀ مسلمینی که در دنیا الآن هستند، که قریب یک‏‎ ‎‏میلیارد هستند، اگر در روز قدس، همه بیرون بیایند از خانه، فریاد‏‎ ‎‏بکنند «مرگ بر امریکا» و «مرگ بر اسرائیل» و «مرگ بر شوروی»،‏‎ ‎‏همین قول «مرگ بر شوروی» برای آنها مرگ می آورد.[۲۹]۰

تبیین

عظمت الهى وحدتى که این آیه مطرح نموده است از چند موضوع روشن مىشود :

موضوع سوم ، جملهء  ( فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِه إِخْواناً ) است . در این جمله ، عامل آن هماهنگى و اخوّت میان مردم دوران پیامبر اکرم صلَّى اللَّه علیه و آله و سلَّم ، نعمت خداوندى معرّفى شده و قطعى است که نعمت خداوندى نمىتواند وسیلهء خودخواهى و مال پرستى و جاه و مقام خواهى بوده باشد ، بلکه این نعمت همان عامل الهى است که خصومتها را به برادرى تبدیل نموده است .[۳۰]

مراد از حبل الله که مسلمانان بر اساس ایه مذکور به  تمسک بدان دعوت شده‌اند اسلام است بدینگونه که مسلمانان در پرتو دین ، کتاب و پیامبر واحد به وحدت حقیقی  نائل خواهند شد :

"والمراد بالحبل هنا الإسلام ، ومعنى الآیة بمجموعها ان المسلمین ما داموا أتباع دین واحد ، ورسول واحد ، وکتاب واحد ، فعلیهم جمیعا أن یراعوا هذه الرابطة الدینیة التی هی أقوى من الرابطة النسبیة ، وان یحرصوا علیها ، ویعملوا بموجبها ، ولا یتفرقوا شیعا وأحزابا"

ما مفتخریم و ملت عزیز سرتاپا متعهد به اسلام و قرآن مفتخر است که پیرومذهبی است که می‌خواهد حقایق قرآنی ، که سراسر آن از وحدت بین مسلمین بلکه بشریت دم می زند، از مقبره ها و گورستانها نجات داده و به عنوان بزرگترین نسخه نجات دهنده بشر از جمیع قیودی که بر پای و دست و قلب و عقل اوپیچیده است و او را به سوی فنا و نیستی و بردگی و بندگی طاغوتیان می کشاندنجات دهد[۳۴].

"انما المؤمنون اخوه" یک حکم سیاسی است که اگر ملت های مسلم که تقریبا یک میلیارد جمعیت هستند، اینها برادر با هم باشند و به برادری با هم رفتار کنند هیچ آسیبی بر این ها واقع نمی‌شود و هیچ یک از ابرقدرتها ، قدرت اینکه تجاوز به آنها بکنند ندارند. برادرها! باید متوجه این معنا باشید [۳۵]–

" قرآن کریم دعوت به وحدت می کند، و شما دعوت به تفرقه و مقابله با هم. باید عقل را پیشوای خودتان قرار بدهید و اسلام را مقتدای خودتان قرار بدهید و در مقابل اسلام همه خاضع باشید و به حکم عقل عمل کنید، عقل و اسلام می گوید شما باید با هم متحد باشید....اسلام از شما وحدت می‌خواهد،..، اعتصام به حبل الله می‌خواهد.چرا با هم اعتصام به حبل الله نمی کنید؟[۳۶]

امام ره روز قدس را نیز نماد وحدت جهان اسلام دانسته و انرا مقدمه تشکیل حزب مستضعفین در سراسر جهان می داند :

روز قدس یک روز اسلامی است و یک بسیج عمومی اسلامی است. من امیدوارم که این امر مقدمه باشد از برای یک حزب مستضعفین در تمام دنیا [۳۸]

تبیین

عزت به معناى                                                               

موجودی که قاهر و شکست ناپذیر است ، مختص خداوند متعال می باشد ، چون غیر از خداى عز و جل ، همه موجودات  در ذات شان  فقیر ، و در نفس شان ذلیل هستند ، مگر آنکه خدا به او عنایت نموده و و سهمى از عزت به او بدهد ، چنان که همین کار را با مؤمنین به خود کرده ، و فرموده : « وَلِلَّه الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِه وَلِلْمُؤْمِنِینَ - عزت خاص خدا و رسول خدا و مؤمنین است[۴۱]

روز‏‎ ‎‏قدس،... اعلام به این است که‏‎ ‎‏مسلمین به پیش! برای پیشرفت در همۀ اقطار عالَم. روز قدس فقط‏‎ ‎‏روز فلسطین نیست، روز اسلام است؛ روز حکومت اسلامی‏‎ ‎‏است. روزی است که باید جمهوری اسلامی در سراسر کشورها‏‎ ‎‏بیرق آن برافراشته شود. روزی است که باید به ابرقدرتها فهماند‏‎ ‎‏که دیگر آنها نمی‌توانند در ممالک اسلامی پیشروی کنند[۴۳].‏

‏

تا وحدت کلمه نباشد، تا رؤساى اسلام، وحدت کلمه در خودشان ایجاد نکنند، تا فکر نکنند بر بدبختیهاى ملت‌هاى اسلام، بدبختیهاى اسلام، بدبختیهاى احکام اسلام، غربت اسلام و قرآن کریم، سیادت نمى‏توانند بکنند. باید فکر کنند، عمل کنند، تا سیادت کنند. و اگر این مطلب را انجام بدهند، سید دنیا خواهند شد. اگر اسلام را آن طورى که هست به دنیا معرفى کنند و آن طورى که هست عمل بکنند، سیادت با شماست؛ بزرگى با شماست: لِلَّهِ‏ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ. [۴۵]

شهید مطهری نیزمعتقد است قوام جامعه اسلامی به اجرای این اصل بوده  و در صورت غفلت از ان ، جامعه اسلامی نابود خواهد شد  :

امربمعروف ونهی ازمنکر  یکى از ارکانى است که به نصّ صریح متون اسلامى و گفته پیغمبر اکرم اگر از بین برود تمام تعلیمات اسلامى از بین رفته است. اگر این اصل منسوخ شود، جامعه اسلامى به صورتى که باید وجود داشته باشد هرگز وجود نخواهد داشت.  جامعه از بین می‌رود . [۵۰]

امر به معروف و نهى از منکر یگانه اصلى است که ضامن بقاى اسلام است؛ به اصطلاح، علت مُبقیه است. اصلًا اگر این اصل نباشد، اسلامى نیست.[۵۱]

متأسفانه کارنامه ما مسلمین در این زمینه درخشان نیست. از آن نظر کارنامه درخشانى نیست که اولًا ما آن حساسیتى را که اسلام در این زمینه دارد نداریم، یعنى آن اهمیتى را که اسلام به این موضوع داده است درک نکرده‏ایم و ثانیاً در حدودى هم که به حساب و خیال خودمان به اهمیت این موضوع پى برده‏ایم، واجد شرایط آن نبوده‏ایم. [۵۲]

نکته مهم در مساله امر بمعروف و نهی از منکر گستره ان بوده بگونه‌ای که تمام اهداف اسلام را می توان در پرتو ان اجرا می‌گردد .

معروف و منکر از نظر اسلام محدود به حدّ معین نمى‏شود. تمام هدفهاى مثبت اسلامى داخل در معروف و تمام هدفهاى منفى اسلامى داخل در منکر است، [۵۴]

باید در میان شما یک امت، یک جمعیت کارش امر به معروف و نهى از منکر باشد. [این معنى درصورتى است که‏] «مِن» را «مِن» تبعیضى بگیریم. اگرطور دیگر تفسیر کنیم معنایش این است: از شما امت ، چنین امتى باید ساخته شود، یعنى همه شما باید چنین امتى باشید (امر به معروف و نهى از منکر کنید).

هر دو تفسیر درست است و با هم منافات ندارند، چون امر به معروف و نهى از منکر یک وظیفه عمومى است براى همه مردم و وظیفه خاصى است براى یک طبقه معین که از حد عامّه مردم بیرون است. باید از میان شما چنین جمعیتى باشد یا باید شما امت چنین امتى باشید که کارتان دعوت به خیر، امر به معروف و نهى از منکر باشد. «وَ اولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحونَ» تنها چنین امتى که در میان آنها دعوت به خیر، امر به معروف و نهى از منکر وجود دارد مى‏تواند رستگار، سرفراز، سعادتمند و مستقل باشد، صلاح و رستگارى داشته باشد[۵۵]

در همین راستا ایشان ضمن همراهی  با ملت مظلوم و مبارز فلسطین در برابر صهیونیستها  از مسلمانان جهان می‌خواهد که به یاری انان بر خیزند :

- قرآن - در احکام سیاسی، دستور قتال می دهد با کسانی که با‏‎ ‎‏مسلمین مقاتله می‌کنند و امروز اسرائیل در مقابل مسلمین ایستاده‏‎ ‎‏و مقاتله می کند، امریکا در مقابل مسلمین ایستاده و مقاتله می کند،‏‎... خدا دستور داده است به اینکه با این اشخاصی که بر ضد‏‎ ‎‏مسلمین، بر ضد طایفه ای از مسلمین قیام کرده اند، با آنها مقاتله‏‎ ‎‏کنید .[۵۶]

- این ایه - خطاب به مصلحت اندیشان و سازشکاران و متأسفان برای شهادت جوانان و از دست رفتن مالها و جانها و خسارتهای دیگر وارد شده و جالب آنکه بعد از حبّ خدای تعالی و رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ در بین تمام احکام الهی، جهاد فی سبیل الله را ذکر فرموده و تنبه داده که جهاد فی سبیل الله در رأس تمام احکام است که آن حافظ اصول است و تذکر داده که در صورت قعود از جهاد، منتظر عواقب آن باشید.[۵۷]