۸۸٬۱۶۴
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'زندگینامه' به 'زندگینامه') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
</div> | </div> | ||
'''محمدباقر سبزواری'''، مشهور به محقق سبزواری (۱۰۱۷-۱۰۹۰ هـ.ق) از حکما و مجتهدین بزرگ [[شیعه]] در قرن یازدهم هجری | '''محمدباقر سبزواری'''، مشهور به محقق سبزواری (۱۰۱۷-۱۰۹۰ هـ.ق) از حکما و مجتهدین بزرگ [[شیعه]] در قرن یازدهم هجری است. نام او در کتب فقهیه زیاد برده میشود و کتاب معروف او در [[فقه]]، یکی به نامه «ذخیره» و دیگری به نام «کفایه »است و چون فیلسوف هم بوده است، بر الهیات شفای [[ابوعلی سینا]] حاشیه نوشته و درسال 1090 هجری درگذشته است. محقق سبزواری نزد [[شیخ بهائی]] و [[مجلسی اول]] تحصیل کرده است. او در دوران [[صفویه]] در کمال احترام و اکرام میزیست و بر اقران و امثال مقدم بود. | ||
=ولادت و خاندان= | =ولادت و خاندان= | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
الف. استادانی که وی از آنها اجازه [[اجتهاد]] و نقل حدیث دریافت نموده است عبارتند از: | الف. استادانی که وی از آنها اجازه [[اجتهاد]] و نقل حدیث دریافت نموده است عبارتند از: | ||
# علامه [[محمدتقی مجلسی]] (۱۰۰۳ـ۱۰۷۰ هـ.ق) | #علامه [[محمدتقی مجلسی]] (۱۰۰۳ـ۱۰۷۰ هـ.ق) | ||
# | # | ||
# ملا حیدرعلی اصفهانی: وی در [[حدیث]] و فقه استاد محقق سبزواری بوده است. | #ملا حیدرعلی اصفهانی: وی در [[حدیث]] و فقه استاد محقق سبزواری بوده است. | ||
# | # | ||
# قاضی معزالدین حسین | #قاضی معزالدین حسین | ||
# | # | ||
# [[شیخ بهایی]] (۹۵۳ـ۱۰۳۰ هـ.ق) | #[[شیخ بهایی]] (۹۵۳ـ۱۰۳۰ هـ.ق) | ||
# | # | ||
# [[میرابوالقاسم فندرسکی]] (۹۷۰ـ۱۰۵۰ هـ.ق) | #[[میرابوالقاسم فندرسکی]] (۹۷۰ـ۱۰۵۰ هـ.ق) | ||
# | # | ||
# سید حسین بن حیدر عاملی | #سید حسین بن حیدر عاملی | ||
# | # | ||
# نورالدین علی بن حسین بن ابی الحسن عاملی | #نورالدین علی بن حسین بن ابی الحسن عاملی | ||
# | # | ||
# سید شرف الدین علی بن حجت شولستانی | #سید شرف الدین علی بن حجت شولستانی | ||
# | # | ||
# حسین بن حیدر قمر کرکی (متوفی ۱۰۴۱ هـ.ق) | #حسین بن حیدر قمر کرکی (متوفی ۱۰۴۱ هـ.ق) | ||
# | # | ||
# ملا حسن علی شوشتری (متوفی ۱۰۷۵ هـ.ق) صاحب التبیان | #ملا حسن علی شوشتری (متوفی ۱۰۷۵ هـ.ق) صاحب التبیان | ||
ب. این [[فقیه]] بزرگ و سیاستمدار شایسته، شاگردان بزرگی را به عالم اسلام تقدیم نمود که برخی از آنها عبارتند از: | ب. این [[فقیه]] بزرگ و سیاستمدار شایسته، شاگردان بزرگی را به عالم اسلام تقدیم نمود که برخی از آنها عبارتند از: | ||
# [[محقق خوانساری]] <ref> روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹؛ فوائدالرضویه، ص ۴۲۶؛ ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۲</ref> (۱۰۹۹ـ۱۰۱۹ هـ.ق)؛ وی حسین بن جمال الدین محمد خوانساری، شوهرخواهر محقق سبزواری است که تألیفات بسیار دارد و از شاگردان برجسته محقق سبزواری است. | #[[محقق خوانساری]] <ref> روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹؛ فوائدالرضویه، ص ۴۲۶؛ ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۲</ref> (۱۰۹۹ـ۱۰۱۹ هـ.ق)؛ وی حسین بن جمال الدین محمد خوانساری، شوهرخواهر محقق سبزواری است که تألیفات بسیار دارد و از شاگردان برجسته محقق سبزواری است. | ||
# | # | ||
# سید عبدالحسین حسینی خاتونآبادی. <ref> وقایع السنین والاعوام، ص ۵۰۲ و ۵۳۴؛ صفویه از ظهور تا زوال، رسول جعفریان، ص ۳۸۹</ref> (۱۱۰۵ـ۱۰۳۹ هـ.ق) | #سید عبدالحسین حسینی خاتونآبادی. <ref> وقایع السنین والاعوام، ص ۵۰۲ و ۵۳۴؛ صفویه از ظهور تا زوال، رسول جعفریان، ص ۳۸۹</ref> (۱۱۰۵ـ۱۰۳۹ هـ.ق) | ||
# | # | ||
# ملا محمد بن عبدالفتاح تنکابنی مشهور به سراب. <ref> طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۷۱؛ روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹</ref> (متوفی ۱۱۲۴ هـ.ق)؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۸۱ هـ.ق) به وی اجازه نقل روایت داده است. | #ملا محمد بن عبدالفتاح تنکابنی مشهور به سراب. <ref> طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۷۱؛ روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹</ref> (متوفی ۱۱۲۴ هـ.ق)؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۸۱ هـ.ق) به وی اجازه نقل روایت داده است. | ||
# | # | ||
# میر محمدصالح خاتونآبادی <ref> مفاخر اسلام، ج ۸، ص ۳۹۵</ref> ؛ وی فرزند عبدالواسع خاتونآبادی اصفهانی و داماد [[علامه مجلسی]] است. | #میر محمدصالح خاتونآبادی <ref> مفاخر اسلام، ج ۸، ص ۳۹۵</ref> ؛ وی فرزند عبدالواسع خاتونآبادی اصفهانی و داماد [[علامه مجلسی]] است. | ||
# | # | ||
# محمد شفیع بن فرج گیلانی <ref>طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۷۲</ref> ؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۸۵ هـ.ق) به وی اجازه نقل حدیث داده است. کتاب البداء از آثار او است. | #محمد شفیع بن فرج گیلانی <ref>طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۷۲</ref> ؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۸۵ هـ.ق) به وی اجازه نقل حدیث داده است. کتاب البداء از آثار او است. | ||
# | # | ||
# [[میرزا عبدالله افندی اصفهانی]] <ref>مفاخر اسلام، ج ۸، ص ۳۹۵</ref> ؛ وی صاحب کتاب ریاض العلماء و حیاض الفضلاء است. | #[[میرزا عبدالله افندی اصفهانی]] <ref>مفاخر اسلام، ج ۸، ص ۳۹۵</ref> ؛ وی صاحب کتاب ریاض العلماء و حیاض الفضلاء است. | ||
# | # | ||
# محمد صالح بیابانکی <ref>طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۲۸</ref> ؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۷۴ هـ.ق) به وی اجازه نقل حدیث داده است. | #محمد صالح بیابانکی <ref>طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۲۸</ref> ؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۷۴ هـ.ق) به وی اجازه نقل حدیث داده است. | ||
# | # | ||
# عبدالله اردبیلی. <ref>طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۲۸</ref> | #عبدالله اردبیلی. <ref>طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۲۸</ref> | ||
=آثار و تألیفات= | =آثار و تألیفات= | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
از محقق سبزواری آثار بسیاری به دو زبان عربی و فارسی به جا مانده است که در این میان چند اثر از وی در بین عالمان و فقیهان از جایگاه ویژهای برخوردار است. در این جا به آثار وی اشاره میکنیم: | از محقق سبزواری آثار بسیاری به دو زبان عربی و فارسی به جا مانده است که در این میان چند اثر از وی در بین عالمان و فقیهان از جایگاه ویژهای برخوردار است. در این جا به آثار وی اشاره میکنیم: | ||
# کفایه الاحکام: <ref> مقدمهای بر فقه شیعه، ص ۲۴۲</ref> کتابی است فقهی که همه ابواب فقه را شامل میشود. | #کفایه الاحکام: <ref> مقدمهای بر فقه شیعه، ص ۲۴۲</ref> کتابی است فقهی که همه ابواب فقه را شامل میشود. | ||
# | # | ||
# ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد: <ref> مقدمهای بر فقه شیعه، ص ۲۴۱</ref> کتابی است فقهی که از باب طهارت تا پایان بحث حج را شامل میشود. این کتاب شرح کتاب «ارشاد الاذهان» علامه حلی است. | #ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد: <ref> مقدمهای بر فقه شیعه، ص ۲۴۱</ref> کتابی است فقهی که از باب طهارت تا پایان بحث حج را شامل میشود. این کتاب شرح کتاب «ارشاد الاذهان» علامه حلی است. | ||
# | # | ||
# حاشیه علی مسالک الافهام از [[شهید ثانی]]. <ref> مقدمهای بر فقه شیعه،ص ۲۴۳</ref> | #حاشیه علی مسالک الافهام از [[شهید ثانی]]. <ref> مقدمهای بر فقه شیعه،ص ۲۴۳</ref> | ||
# | # | ||
# خلافیه: <ref>روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹</ref> این کتاب به فارسی در عبادات نوشته شده است و نویسنده انگیزه تألیف این کتاب را رغبت مردم به امور دینی ذکر میکند. | #خلافیه: <ref>روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹</ref> این کتاب به فارسی در عبادات نوشته شده است و نویسنده انگیزه تألیف این کتاب را رغبت مردم به امور دینی ذکر میکند. | ||
# | # | ||
# رساله فی تحریم الغناء: <ref> مقدمهای بر فقه شیعه، ص ۲۴۴ و ۲۴۳</ref> این رساله دربارهی غنا و موسیقی است و محقق سبزواری در این کتاب همه آیات و [[روایات]] را که از اصحاب [[ائمه اطهار(ع)]]، در تحریم و منع غنا وارد شده، آورده است. | #رساله فی تحریم الغناء: <ref> مقدمهای بر فقه شیعه، ص ۲۴۴ و ۲۴۳</ref> این رساله دربارهی غنا و موسیقی است و محقق سبزواری در این کتاب همه آیات و [[روایات]] را که از اصحاب [[ائمه اطهار(ع)]]، در تحریم و منع غنا وارد شده، آورده است. | ||
# | # | ||
# رسالهای در فقه: <ref> الذریعه، ج ۱۶، ص ۲۸۰</ref> محقق این رساله را برای شاه عباس دوم نوشته است و همه ابواب فقه را دربرمیگیرد. | #رسالهای در فقه: <ref> الذریعه، ج ۱۶، ص ۲۸۰</ref> محقق این رساله را برای شاه عباس دوم نوشته است و همه ابواب فقه را دربرمیگیرد. | ||
# | # | ||
# رساله عملیه: <ref> الذریعه، ج ۱۱، ص ۲۱۳</ref> این رساله در شناخت [[احکام شرعی]] ضروری تألیف شده است. | #رساله عملیه: <ref> الذریعه، ج ۱۱، ص ۲۱۳</ref> این رساله در شناخت [[احکام شرعی]] ضروری تألیف شده است. | ||
# | # | ||
# رسالهای در [[نماز جمعه]]: <ref>روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹؛ ریاض العلما، ج ۵، ص ۴۵؛ صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، ج ۱، رسول جعفریان، ص ۳۰۸</ref> این کتاب به فارسی نوشته شده است. محقق سبزواری رسالهای نیز به عربی به نام «رساله فی صلاه الجمعه» دارد. | #رسالهای در [[نماز جمعه]]: <ref>روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹؛ ریاض العلما، ج ۵، ص ۴۵؛ صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، ج ۱، رسول جعفریان، ص ۳۰۸</ref> این کتاب به فارسی نوشته شده است. محقق سبزواری رسالهای نیز به عربی به نام «رساله فی صلاه الجمعه» دارد. | ||
# | # | ||
# [[مناسک حج]]. <ref> الذریعه، ج ۲۲، ص ۲۵۶</ref> | #[[مناسک حج]]. <ref> الذریعه، ج ۲۲، ص ۲۵۶</ref> | ||
# | # | ||
# رسالهای در [[نماز]] و [[روزه]]. <ref> ریاض العلما، ج ۵، ص ۴۵</ref> | #رسالهای در [[نماز]] و [[روزه]]. <ref> ریاض العلما، ج ۵، ص ۴۵</ref> | ||
# | # | ||
# رساله فی الغسل. <ref> الذریعه، ج ۱۶، ص ۵۴</ref> | #رساله فی الغسل. <ref> الذریعه، ج ۱۶، ص ۵۴</ref> | ||
# | # | ||
# رساله فی مقدمه الواجب. <ref> الذریعه،ج ۲۲، ص ۱۰۵</ref> | #رساله فی مقدمه الواجب. <ref> الذریعه،ج ۲۲، ص ۱۰۵</ref> | ||
# | # | ||
# رساله فی تحدید النهار الشرعی. <ref>روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹</ref> | #رساله فی تحدید النهار الشرعی. <ref>روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹</ref> | ||
# | # | ||
# رساله فی فضیله المتعه. <ref> أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۵۰؛ ریاض العلما، ج ۵، ص ۴۵</ref> | #رساله فی فضیله المتعه. <ref> أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۵۰؛ ریاض العلما، ج ۵، ص ۴۵</ref> | ||
# | # | ||
# کفایة الفقه: <ref>مفاخر اسلام، ج ۸، ص ۲۸۱</ref> این کتاب شامل حدود سی هزار بیت است که آن را به عنوان بقیه «ذخیره» نوشته است. | #کفایة الفقه: <ref>مفاخر اسلام، ج ۸، ص ۲۸۱</ref> این کتاب شامل حدود سی هزار بیت است که آن را به عنوان بقیه «ذخیره» نوشته است. | ||
# | # | ||
# حاشیه علی شرح الاشارات: <ref> الذریعه، ج ۱۶، ص ۱۱۰؛ ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴</ref> این کتاب حاشیه بر شرح اشارات است که تألیف آن در دوازده ذی القعده (۱۰۷۵ هـ.ق) به پایان رسیده است. | #حاشیه علی شرح الاشارات: <ref> الذریعه، ج ۱۶، ص ۱۱۰؛ ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴</ref> این کتاب حاشیه بر شرح اشارات است که تألیف آن در دوازده ذی القعده (۱۰۷۵ هـ.ق) به پایان رسیده است. | ||
# | # | ||
# حاشیه علی الشفاء. <ref> ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴</ref> | #حاشیه علی الشفاء. <ref> ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴</ref> | ||
# | # | ||
# مفاتیح النجات عباسی. <ref> الذریعه، ج ۲۱، ص ۳۰۸؛ اندیشه سیاسی محقق سبزواری، نجف لکزایی، ص ۶۱</ref> | #مفاتیح النجات عباسی. <ref> الذریعه، ج ۲۱، ص ۳۰۸؛ اندیشه سیاسی محقق سبزواری، نجف لکزایی، ص ۶۱</ref> | ||
# | # | ||
# جامع الزیارات عباسی: <ref>ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴؛ اندیشه سیاسی محقق سبزواری، ص ۶۲</ref> این کتاب به تقاضای شاه عباس دوم نوشته شده و دارای نه فصل است. | #جامع الزیارات عباسی: <ref>ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴؛ اندیشه سیاسی محقق سبزواری، ص ۶۲</ref> این کتاب به تقاضای شاه عباس دوم نوشته شده و دارای نه فصل است. | ||
# | # | ||
# روضة الانوار عباسی: <ref>ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴؛ اندیشه سیاسی محقق سبزواری، ص ۶۲</ref> این اثر را محقق سبزواری به درخواست شاه عباس دوم در سال (۱۰۷۳ هـ.ق) در یک مقدمه و دو بخش نگاشته است. در مقدمه به علل احتیاج افراد به پادشاهان و عوامل دوام و زوال حکومت پادشاهان اشاره میکند. | #روضة الانوار عباسی: <ref>ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴؛ اندیشه سیاسی محقق سبزواری، ص ۶۲</ref> این اثر را محقق سبزواری به درخواست شاه عباس دوم در سال (۱۰۷۳ هـ.ق) در یک مقدمه و دو بخش نگاشته است. در مقدمه به علل احتیاج افراد به پادشاهان و عوامل دوام و زوال حکومت پادشاهان اشاره میکند. | ||
# | # | ||
# شرح حدیث برّ الوالدین. <ref> طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۷۲</ref> | #شرح حدیث برّ الوالدین. <ref> طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۷۲</ref> | ||
# | # | ||
# اختیارات ایام: <ref> الذریعه، ج ۱۳، ص ۱۹۰</ref> این اثر تحقیقی است در مورد ایام مبارک و مسعود و روزهای نحس از ماههای اسلامی و رومی و فارسی قدیم که در یک مقدمه و سه باب و یک خاتمه تألیف شده و هر کدام مشتمل بر چند فصل و مبحث است. | #اختیارات ایام: <ref> الذریعه، ج ۱۳، ص ۱۹۰</ref> این اثر تحقیقی است در مورد ایام مبارک و مسعود و روزهای نحس از ماههای اسلامی و رومی و فارسی قدیم که در یک مقدمه و سه باب و یک خاتمه تألیف شده و هر کدام مشتمل بر چند فصل و مبحث است. | ||
# | # | ||
# شرح زبدة الاصول: <ref> اندیشه سیاسی محقق سبزواری، ص ۶۳</ref> این کتاب شرح بر «زبدة الاصول» شیخ بهایی است. | #شرح زبدة الاصول: <ref> اندیشه سیاسی محقق سبزواری، ص ۶۳</ref> این کتاب شرح بر «زبدة الاصول» شیخ بهایی است. | ||
# | # | ||
# الرد علی رساله شبهة الاستلزام: <ref> ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴؛ روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹</ref> این اثر در پاسخ به انتقادات محقق خوانساری بر رساله محقق سبزواری در مورد شبهه استلزام است. | #الرد علی رساله شبهة الاستلزام: <ref> ریحانه الادب، ج ۵، ص ۲۴۴؛ روضات الجنات، ج ۲، ص ۶۹</ref> این اثر در پاسخ به انتقادات محقق خوانساری بر رساله محقق سبزواری در مورد شبهه استلزام است. | ||
# | # | ||
# شرح توحید صدوق. <ref> الذریعه، ج ۱۰، ص ۱۹۸</ref> | #شرح توحید صدوق. <ref> الذریعه، ج ۱۰، ص ۱۹۸</ref> | ||
# | # | ||
=مناصب و مشاغل= | =مناصب و مشاغل= | ||