دهریه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'می کنند' به 'می‌کنند') |
جز (جایگزینی متن - 'می گویند' به 'می‌گویند') |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
==معنای لغوی دهر== | ==معنای لغوی دهر== | ||
[[دهر]] از نظر لغوی؛ در معانی متعددی به کار رفته است؛ مدت طولانی، مدت ابدی، عمر، روزگار، همیشگی و به معنی اسماء الحسنی نیز آمده است. و به معنی هزار سال هم آمده است و بعضی گفته‌اند دهر زمان نامتناهی است ازلا و ابدا و بر زمان به طور مطلق هم اطلاق شده است.<ref>سجادی، سید جعفر، فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۵ش، اول، ص۳۳۰.</ref> <ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۲۹۲-۲۹۳.</ref> و باز نوشته ند: «دهر» در لغت به معنای زمان بى پایان است و | [[دهر]] از نظر لغوی؛ در معانی متعددی به کار رفته است؛ مدت طولانی، مدت ابدی، عمر، روزگار، همیشگی و به معنی اسماء الحسنی نیز آمده است. و به معنی هزار سال هم آمده است و بعضی گفته‌اند دهر زمان نامتناهی است ازلا و ابدا و بر زمان به طور مطلق هم اطلاق شده است.<ref>سجادی، سید جعفر، فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۵ش، اول، ص۳۳۰.</ref> <ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۲۹۲-۲۹۳.</ref> و باز نوشته ند: «دهر» در لغت به معنای زمان بى پایان است و می‌گویند که زمان چیزى است که مى گذرد و منقضى و سپرى مى شود امّا «دهر» سرمدى و دائم است.جرجانى در «تعریفات» مى نویسد: «دهر» زمان دائمى است که امتداد حضور الهى مى باشد و آن باطن زمان است و به توسط آن «ازل» به «ابد» مى پیوندد و «سرمدى» مى شود<ref>.محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ دوم،ص 196</ref> | ||
==معنای اصطلاحی دهریه== | ==معنای اصطلاحی دهریه== | ||
دهرى، منسوب به دهر (روزگار) به کسى گفته مى‌شود که مى‌پندارد عالم، قدیم و پیوسته بر یک حالت بوده و پدید آورنده و مدبّرى ندارد و حیات، محدود به حیات دنیایی است و پس از [[مرگ]]، برانگیختگى و حیاتى وجود ندارد؛<ref>خویی ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۹۰.</ref> <ref>علامه مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۹۳، ص۳۷.</ref> چنان که در [[قرآن کریم]] بدان اشاره شده است. <ref>جاثیه/سوره۴۵، آیه۲۴.</ref> اما در اصطلاح؛ دهریه به گروهی از فیلسوف مسلکان مادی گفته می‌شود که معتقد به سرمدی بودن دهر یا روزگارند و آنان منسوب به دهرند.<ref>مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۵ش، سوم، ص۱۹۵.</ref>غزالی نیز ضمن تقسیم فلاسفه به دهریون، طبیعیون و الاهیون، در تعریف دهریون می‌نویسد: «آنها گروهی از متقدمین هستند که آفریدگار مدبر عالم قادر را انکار و گمان کرده‌اند که عالم به خودی خود و بدون آفریننده همیشه موجود بوده و همواره حیوان از نطفه و نطفه از حیوان پدید آمده است و چنین بوده و تا ابد نیز چنین خواهد بود». <ref>غزالی، ابو‌حامد محمد، المنقذ من الضلال، تصحیح محمد محمد جابر، بیروت، المکتبة الثقافیة، بی‌تا، ص۱۲۸.</ref> در تعریفی عام‌تر و صحیح‌تر؛ «دهری» به کسی | دهرى، منسوب به دهر (روزگار) به کسى گفته مى‌شود که مى‌پندارد عالم، قدیم و پیوسته بر یک حالت بوده و پدید آورنده و مدبّرى ندارد و حیات، محدود به حیات دنیایی است و پس از [[مرگ]]، برانگیختگى و حیاتى وجود ندارد؛<ref>خویی ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۹۰.</ref> <ref>علامه مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۹۳، ص۳۷.</ref> چنان که در [[قرآن کریم]] بدان اشاره شده است. <ref>جاثیه/سوره۴۵، آیه۲۴.</ref> اما در اصطلاح؛ دهریه به گروهی از فیلسوف مسلکان مادی گفته می‌شود که معتقد به سرمدی بودن دهر یا روزگارند و آنان منسوب به دهرند.<ref>مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۵ش، سوم، ص۱۹۵.</ref>غزالی نیز ضمن تقسیم فلاسفه به دهریون، طبیعیون و الاهیون، در تعریف دهریون می‌نویسد: «آنها گروهی از متقدمین هستند که آفریدگار مدبر عالم قادر را انکار و گمان کرده‌اند که عالم به خودی خود و بدون آفریننده همیشه موجود بوده و همواره حیوان از نطفه و نطفه از حیوان پدید آمده است و چنین بوده و تا ابد نیز چنین خواهد بود». <ref>غزالی، ابو‌حامد محمد، المنقذ من الضلال، تصحیح محمد محمد جابر، بیروت، المکتبة الثقافیة، بی‌تا، ص۱۲۸.</ref> در تعریفی عام‌تر و صحیح‌تر؛ «دهری» به کسی می‌گویند که منکر مبدا و معاد است و تمامی حوادث را به دهر نسبت می‌دهد. <ref>علامه طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ۱۳۸۴ش، بیستم، ج۱۸، ص۲۶۵.</ref>یعنی آنچه که امروزه مادی گرا و یا [[ماتریالیسم]] خوانده می‌شود. حال چه فیلسوف باشد یا غیر آن. در موارد بسیاری، به دهریه همانند اصناف دیگر کفار و مشرکین زندیق نیز گفته می‌شود.<ref>منتظری، سعید رضا، زندیق و زنادیق، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۸۹ش، اول، ص۵۰.</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
[[دهریه|دهریه]] نام خود را از آیه 23 سوره جاثیه گرفته اند: «وَ قالُوا ما هِیَ إِلَّا حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَ نَحْیا وَ ما یُهْلِکُنا إِلَّا الدَّهْرُ ...». بنابراین آیه؛ اصطلاح دهر بر کسانى اطلاق مى شود که اعتقاد به خدا ندارند و منکر آفرینش عالم و عنایت الهى اند.آنچه را که در ادیان حقه و شرایع آسمانى از [[رستاخیز|رستاخیز]] و [[وعد]] و [[وعید|وعید]] آمده دهریه قبول ندارند. | [[دهریه|دهریه]] نام خود را از آیه 23 سوره جاثیه گرفته اند: «وَ قالُوا ما هِیَ إِلَّا حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَ نَحْیا وَ ما یُهْلِکُنا إِلَّا الدَّهْرُ ...». بنابراین آیه؛ اصطلاح دهر بر کسانى اطلاق مى شود که اعتقاد به خدا ندارند و منکر آفرینش عالم و عنایت الهى اند.آنچه را که در ادیان حقه و شرایع آسمانى از [[رستاخیز|رستاخیز]] و [[وعد]] و [[وعید|وعید]] آمده دهریه قبول ندارند.می‌گویند مادّه فانى نمی‌شود و آن چه را که در عالم «حادث» مى شود، بر اساس قوانین طبیعى است آن ها قایل به «قدم» و دیرینگى زمان هستند. عبدالکریم شهرستانى می گوید دهریه منکر «معقولات» هستند و جز به «محسوسات» اعتراف نمی‌کنند به قول جاحظ: آنان منکر شیاطین و جن و ملائکه هستند. غزّالى در «المنقذ من الضلال» بین دهریه و طبیعیون فرق گذاشته و می گوید:اینان منکر جوهریت نفس اند. [[سید جمال الدین افغانى|سید جمال الدین افغانى]] رساله اى در ردّ دهریه به نام «نیچریه» نگاشته است. عبداللّه علاءالدین بغدادى دهلوى رساله اى به نام «الدرة السنیة فى الرد على المادیة و اثبات النوامیس الشرعیة بالادلة العقلیة» در ردّ آن گروه نوشته است.مذهب دهریه به جهت انکار خداوند و اصالت ماده مورد ردّ علماى اهل کتاب قرار گرفته چنان که [[سعید فیومى|سعید فیومى]] از علماى یهود در ردّ ایشان کتابى به تحریر در آورده است. بعضى از دانشمندان مانند [[زکریاى رازى|زکریاى رازى]] از پیروان این مذهب بوده اند و از این جهت [[ابو حاتم رازى]] کتاب «اعلام النبوه» را در ردّ او نوشته است.<ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ دوم،ص 196</ref> | ||
==اعتقادات== | ==اعتقادات== | ||
نسخهٔ ۱۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۳۸
دهریه گروهى از فیلسوف مسلکان مادى بودند که معتقد به «سرمدى بودن» دهر یا روزگارند و آنان منسوب به دهرند.
معنای لغوی دهر
دهر از نظر لغوی؛ در معانی متعددی به کار رفته است؛ مدت طولانی، مدت ابدی، عمر، روزگار، همیشگی و به معنی اسماء الحسنی نیز آمده است. و به معنی هزار سال هم آمده است و بعضی گفته‌اند دهر زمان نامتناهی است ازلا و ابدا و بر زمان به طور مطلق هم اطلاق شده است.[۱] [۲] و باز نوشته ند: «دهر» در لغت به معنای زمان بى پایان است و می‌گویند که زمان چیزى است که مى گذرد و منقضى و سپرى مى شود امّا «دهر» سرمدى و دائم است.جرجانى در «تعریفات» مى نویسد: «دهر» زمان دائمى است که امتداد حضور الهى مى باشد و آن باطن زمان است و به توسط آن «ازل» به «ابد» مى پیوندد و «سرمدى» مى شود[۳]
معنای اصطلاحی دهریه
دهرى، منسوب به دهر (روزگار) به کسى گفته مى‌شود که مى‌پندارد عالم، قدیم و پیوسته بر یک حالت بوده و پدید آورنده و مدبّرى ندارد و حیات، محدود به حیات دنیایی است و پس از مرگ، برانگیختگى و حیاتى وجود ندارد؛[۴] [۵] چنان که در قرآن کریم بدان اشاره شده است. [۶] اما در اصطلاح؛ دهریه به گروهی از فیلسوف مسلکان مادی گفته می‌شود که معتقد به سرمدی بودن دهر یا روزگارند و آنان منسوب به دهرند.[۷]غزالی نیز ضمن تقسیم فلاسفه به دهریون، طبیعیون و الاهیون، در تعریف دهریون می‌نویسد: «آنها گروهی از متقدمین هستند که آفریدگار مدبر عالم قادر را انکار و گمان کرده‌اند که عالم به خودی خود و بدون آفریننده همیشه موجود بوده و همواره حیوان از نطفه و نطفه از حیوان پدید آمده است و چنین بوده و تا ابد نیز چنین خواهد بود». [۸] در تعریفی عام‌تر و صحیح‌تر؛ «دهری» به کسی می‌گویند که منکر مبدا و معاد است و تمامی حوادث را به دهر نسبت می‌دهد. [۹]یعنی آنچه که امروزه مادی گرا و یا ماتریالیسم خوانده می‌شود. حال چه فیلسوف باشد یا غیر آن. در موارد بسیاری، به دهریه همانند اصناف دیگر کفار و مشرکین زندیق نیز گفته می‌شود.[۱۰]
تاریخچه
دهریه نام خود را از آیه 23 سوره جاثیه گرفته اند: «وَ قالُوا ما هِیَ إِلَّا حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَ نَحْیا وَ ما یُهْلِکُنا إِلَّا الدَّهْرُ ...». بنابراین آیه؛ اصطلاح دهر بر کسانى اطلاق مى شود که اعتقاد به خدا ندارند و منکر آفرینش عالم و عنایت الهى اند.آنچه را که در ادیان حقه و شرایع آسمانى از رستاخیز و وعد و وعید آمده دهریه قبول ندارند.می‌گویند مادّه فانى نمی‌شود و آن چه را که در عالم «حادث» مى شود، بر اساس قوانین طبیعى است آن ها قایل به «قدم» و دیرینگى زمان هستند. عبدالکریم شهرستانى می گوید دهریه منکر «معقولات» هستند و جز به «محسوسات» اعتراف نمی‌کنند به قول جاحظ: آنان منکر شیاطین و جن و ملائکه هستند. غزّالى در «المنقذ من الضلال» بین دهریه و طبیعیون فرق گذاشته و می گوید:اینان منکر جوهریت نفس اند. سید جمال الدین افغانى رساله اى در ردّ دهریه به نام «نیچریه» نگاشته است. عبداللّه علاءالدین بغدادى دهلوى رساله اى به نام «الدرة السنیة فى الرد على المادیة و اثبات النوامیس الشرعیة بالادلة العقلیة» در ردّ آن گروه نوشته است.مذهب دهریه به جهت انکار خداوند و اصالت ماده مورد ردّ علماى اهل کتاب قرار گرفته چنان که سعید فیومى از علماى یهود در ردّ ایشان کتابى به تحریر در آورده است. بعضى از دانشمندان مانند زکریاى رازى از پیروان این مذهب بوده اند و از این جهت ابو حاتم رازى کتاب «اعلام النبوه» را در ردّ او نوشته است.[۱۱]
اعتقادات
۱- محدود شمردن زندگی به مجال دنیا، از جمله اعتقادات دهری «وقالوا ما هی الا حیاتنا الدنیا...». ۲- انتساب مرگ به دهر و اعتقاد به بی تاثیری اراده الهی، در زندگی و مرگ «نموت ونحیا وما یهلکنا الاالدهر...». ۳- انکار ربوبیت خداوند «وقالوا ما هی الا حیاتنا الدنیا نموت ونحیا وما یهلکنا الاالدهر...». ۴- اعتقاد به دهر، پنداری غیر متکی به علم «... وما یهلکنا الاالدهر وما لهم بذلک من علم ان هم الا یظنون». ۵- حقانیت معاد در نظر دهری، منوط به زنده شدن پدران آنان در برابر دیدگانشان: «و اذا تتلی علیهم ءایـتنا بینـت ما کان حجتهم الا ان قالوا ائتوا بـابائنا ان کنتم صـادقین».[۱۲]
پانویس
- ↑ سجادی، سید جعفر، فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۵ش، اول، ص۳۳۰.
- ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۲۹۲-۲۹۳.
- ↑ .محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ دوم،ص 196
- ↑ خویی ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۹۰.
- ↑ علامه مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۹۳، ص۳۷.
- ↑ جاثیه/سوره۴۵، آیه۲۴.
- ↑ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۵ش، سوم، ص۱۹۵.
- ↑ غزالی، ابو‌حامد محمد، المنقذ من الضلال، تصحیح محمد محمد جابر، بیروت، المکتبة الثقافیة، بی‌تا، ص۱۲۸.
- ↑ علامه طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ۱۳۸۴ش، بیستم، ج۱۸، ص۲۶۵.
- ↑ منتظری، سعید رضا، زندیق و زنادیق، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۸۹ش، اول، ص۵۰.
- ↑ محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ دوم،ص 196
- ↑ https://wikifeqh.ir/%D8%AF%D9%87%D8%B1%DB%8C