راهنما:پانویس: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
پانويس ارجاعي را از لحاظ محل قرار گرفتن آن به دو گروه عمده ارجاع برونمتني و ارجاع درونمتني تقسيم ميكنند. | پانويس ارجاعي را از لحاظ محل قرار گرفتن آن به دو گروه عمده ارجاع برونمتني و ارجاع درونمتني تقسيم ميكنند. | ||
=ارجاع برونمتني== | |||
در اين نوع ارجاع، منابع مورد استفاده در پايين هر صفحه، پايان هر فصل، يا انتهاي متن درج ميشود. در اين شيوه، هرگاه متني براي نخستين بار مورد اشاره قرار گيرد اطلاعات كامل كتابشناختي آن منعكس ميشود (69:4). در ارجاعات بعدي از يك منبع، ذكر تمام اطلاعات كتابشناختي ضروري نيست و بهصورت كوتاهشده درج ميشود؛ اما كوتاه كردن اطلاعات كتابشناختي خود تابع قواعد خاصي است (78:4) كه عمدهترين آنها به قرار زير است: | |||
# هرگاه از منبعي براي بار دوم يا بارهاي بعد استفاده شود و هيچ ارجاع ديگري ميان آنها قرار نگيرد از اصطلاح «همان» و سپس ذكر شماره صفحه استفاده ميشود و اگر مجددآ از همان متن و همان صفحه استفاده شود ذكر كلمه «همانجا» كفايت ميكند. در اين حالت به ذكر شماره صفحه نيازي نيست. | |||
# | |||
# هرگاه ميان دو يا چند ارجاع به منبعي واحد ارجاع به منبع يا منابع ديگري قرار گيرد ذكر نام پديدآورنده و شماره صفحه كفايت ميكند و اگر از چند اثر متعلق به نويسندهاي واحد يا آثار چند نويسنده همنام استفاده شده باشد، براي پرهيز از ايجاد ابهام، يكي دو كلمه از آغاز عنوان اثر نيز بهدنبال نام پديدآورنده ذكر ميگردد. | |||
=پانویس= | =پانویس= |
نسخهٔ ۷ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۱۷
÷
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در
پانویس (پینوشت، پانوشت) شرح یا ارجاعی است که در حاشیهٔ متن جای میگیرد و ممکن است با عدد یا نشانههایی نظیر ستاره مشخص گردد و در متن نیز به آن رجوع داده شود. پانویس، در واقع، بخشی از نوشته تحقیقی است که برای دادنِ اطلاع بیشتر یا اعتبار بخشیدن به نوشته فراهم میشود؛ اگرچه جزء ضروری نوشته تحقیقی است ولی ماهیتاً بهگونهای است که نمیتوان آن را در متن نوشته جای داد.
پانویس
پانویس[۱]. پینوشت، پانوشت، یا پانویس شرح یا ارجاعی است كه در حاشیه متن جای میگیرد و ممكن است با عدد یا نشانههایی نظیر ستاره مشخص گردد و در متن نیز به آن رجوع داده شود (8: ذیل "زیرنویس"). پانویس، در واقع، بخشی از نوشته تحقیقی است كه برای دادن اطلاع بیشتر یا اعتبار بخشیدن به نوشته فراهم میشود؛ اگرچه جزء ضروری نوشته تحقیقی است ولی ماهیتآ بهگونهای است كه نمیتوان آن را در متن نوشته جای داد (98:3).
پانویسها ممكن است در پایین صفحات، انتهای فصلها، یا در پایان نوشته تحقیقی ظاهر شوند. هرگاه پانویس در پایین صفحه بیاید میتوان شماره پانویسها را در هر صفحه مستقلا آغاز كرد (3: 98) و معمولا آنها را با كشیدن نیمخط یا خط ممتد از متن جدا میكنند (5: 119؛ 7: 543). اگر پانویسها در پایان هر فصل باشد شماره پانویسهای هر فصل مستقلا آغاز میگردد و هرگاه در پایان نوشته ظاهر شود شمارهگذاری میتواند از آغاز تا انتهای نوشته بهطور مسلسل ادامه یابد (98:3؛ 67:4؛ 103:9).
تاریخچه
در حال حاضر بهندرت كتابی وجود دارد كه صرفآ از متن تشكیل شده باشد. بسیاری از كتابها بسته به موضوع آنها از پانویس جهت كمك به خوانندگان استفاده میكنند و این استفاده تقریبآ عمر دوهزارساله دارد. پانویسی از 71 م. آغاز شد و در نتیجه جنبش مذهبی رشد یافت و بروز كامل آن در سال 1066 و كمی بعد از فتح نرماندی بوده است. استعمال این واژه نیز در سال 1841 م. باب گردید (10: 47).
پانویس قسمتی از هر كار مهم علمی است، ولی گاه نویسندگان طراز اول كه عمری را در كار تحقیق سپری كرده و دارای نظریات و دیدگاههای علمی بنیانی بودهاند نیازی به استناد به منابع دیگران احساس نمیكردهاند. به طور مثال، نمیتوان ایراد گرفت كه چرا عطاملك جوینی در تاریخ جهانگشای خود ارجاع نداده است و سعدی در گلستان ذكری از مآخذ به میان نیاورده است (6: 165-166).
اهداف
آوردن پانویس در نوشته تحقیقی ممكن است به دلایل زیر باشد:
- دادن مآخذ تحقیق بهمنظور بالا بردن میزان اعتبار كار محقق؛
- رعایت امانت علمی در استفاده از اندیشههای دیگران؛
- توضیح پارهای از مطالب فشرده متن و رفع ابهام؛
- ارجاع خوانندگان به دیگر منابع و هدایت آنان به مطالبی افزون بر آنچه در متن آمده است (88:2؛ 5: 118؛ 103:9). افراط در ذكر پانویس سبب گسستگی متن میشود ودرك مطلب را دشوار میسازد (10: 47-69).
پانویسها را از لحاظ نوع اطلاعات میتوان به سه گروه عمده توضیحی، ارجاعی، و تلفیقی تقسیم كرد.
پانویس توضیحی
اینگونه پانویسها ممكن است صرفآ معادل واژههای زبانهای دیگر، شرح اصطلاحات دشوار، توضیح نسبتآ مفصلی درباره یك شخص یا پدیده، و یا نقد و نظر درباره مطلبی باشد كه نویسنده حضور آن را ضروری میشمارد ولی وارد كردن آن در پیكره اصلی دستنوشته را مناسب نمیداند (98:3؛ 68:4). پانویس توضیحی میتواند از آن مؤلف باشد یا بهوسیله مترجم یا ویراستار به متن اضافه شود. در هر صورت، در پانویسها اصل بر فشردهنویسی است (68:1). در معادلگذاریها نباید افراط شود، آوردن شرح و توصیف پدیدههایی كه برای خواننده معمولی بدیهی است در پانویس ضرورتی ندارد، و از افراط در نقد فرد یا اندیشهای خاص نیز پرهیز میشود (99:3؛ 68:4). در واقع، هدف پانویس توضیحی روشن ساختن بیشتر ذهن خوانندگان است و دشواری و پیچیدگی پانویسها نقض غرض خواهد بود (1: 527).
پانويس ارجاعي
در اينگونه پانويس، نويسنده مشخصات كامل اثري را كه در بيان مطالب بهطور مستقيم يا غير مستقيم مورد استناد يا استفاده قرار داده به خواننده ميشناساند (528:1). اين نوع پانويس عنصر ضروري هر نوشته تحقيقي است و بهمنظور اعتبار بخشيدن بهكار تحقيقي بهكار ميرود و جلوهاي از امانتداري پژوهشگر نيز تلقي ميشود. گاه متون درسي، راهنماها، برخي دايرهالمعارفها، و نيز بعضي از مجلات غير تخصصي از اين نوع پانويس استفاده نميكنند (99:3؛ 69:4).
پانويس ارجاعي را از لحاظ محل قرار گرفتن آن به دو گروه عمده ارجاع برونمتني و ارجاع درونمتني تقسيم ميكنند.
ارجاع برونمتني=
در اين نوع ارجاع، منابع مورد استفاده در پايين هر صفحه، پايان هر فصل، يا انتهاي متن درج ميشود. در اين شيوه، هرگاه متني براي نخستين بار مورد اشاره قرار گيرد اطلاعات كامل كتابشناختي آن منعكس ميشود (69:4). در ارجاعات بعدي از يك منبع، ذكر تمام اطلاعات كتابشناختي ضروري نيست و بهصورت كوتاهشده درج ميشود؛ اما كوتاه كردن اطلاعات كتابشناختي خود تابع قواعد خاصي است (78:4) كه عمدهترين آنها به قرار زير است:
- هرگاه از منبعي براي بار دوم يا بارهاي بعد استفاده شود و هيچ ارجاع ديگري ميان آنها قرار نگيرد از اصطلاح «همان» و سپس ذكر شماره صفحه استفاده ميشود و اگر مجددآ از همان متن و همان صفحه استفاده شود ذكر كلمه «همانجا» كفايت ميكند. در اين حالت به ذكر شماره صفحه نيازي نيست.
- هرگاه ميان دو يا چند ارجاع به منبعي واحد ارجاع به منبع يا منابع ديگري قرار گيرد ذكر نام پديدآورنده و شماره صفحه كفايت ميكند و اگر از چند اثر متعلق به نويسندهاي واحد يا آثار چند نويسنده همنام استفاده شده باشد، براي پرهيز از ايجاد ابهام، يكي دو كلمه از آغاز عنوان اثر نيز بهدنبال نام پديدآورنده ذكر ميگردد.
پانویس
- ↑ ادیب سلطانی، میر شمسالدین. راهنمای آماده ساختن كتاب.ویرایش 2. تهران: شركت انتشارات علمی و فرهنگی، 1374.