۸۷٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:سنوسیه.jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:سنوسیه.jpg|بندانگشتی]] | ||
== مقدمه == | ==مقدمه== | ||
مسلمانان در شمال آفریقا همواره از سوی حکام مستبد و ستمگر ترک، محلی و استعمارگران غربی مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند. اینگونه برخورد با مسلمانان، علت اصلی خیزش جنبش‌های آزادی‌بخش در شمال آفریقا است که یکی از آنها «[[جنبش سنوسی]]» نام دارد. | مسلمانان در شمال آفریقا همواره از سوی حکام مستبد و ستمگر ترک، محلی و استعمارگران غربی مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند. اینگونه برخورد با مسلمانان، علت اصلی خیزش جنبش‌های آزادی‌بخش در شمال آفریقا است که یکی از آنها «[[جنبش سنوسی]]» نام دارد. | ||
== موسس جنبش سنوسیه == | ==موسس جنبش سنوسیه== | ||
درباره موسس این نهضت دو نقل وجود دارد.که هر دو نقل قول به اشتراک گذاشته میشود. | درباره موسس این نهضت دو نقل وجود دارد.که هر دو نقل قول به اشتراک گذاشته میشود. | ||
=== قول اول === | ===قول اول=== | ||
مؤسس این سلسله فردی به نام [[محمد بن علی سنوسی]]، چهل و دومین فرزند از سلاله پیامبر بود که در تاریخ ۲۲ دسامبر ۱۷۸۷م. مطابق با ۱۱۶۶ ه. ش. در «[[تورش]]» نزدیک به «[[مستغانم]]» در الجزایر به دنیا آمد. [[سنوسی]] از سال ۱۲۰۹ ه. ش. مدتی را در [[مکه]] شاگرد [[احمد بن ادریس فاسی]]، مؤسس طریقه‌های [[قادریه]] – [[ادریسیه]] بود و در پی فوت وی در سال ۱۲۱۶ ه. ش. در منطقه کوه [[ابوقبیس]] واقع در نزدیکی مکه، اولین [[زاویه]] («[[زاویه]]» به مراکزی که محل تدریس علوم و تبلیغ فرقه‌های مذهبی است می‌گویند.) خود را تاسیس کرد. سنوسی، پس از چندی به برقه بازگشت و در سال ۱۲۳۴ ه. ش. زاویه‌ای درالبیضاء و زاویه‌ای در [[جغبوب]] تاسیس کرد و در سال ۱۲۳۸ه. ش. در همان محل فوت نمود. (وی که به [[سنوسی الخطابی الحسنی الادریسی]] شهرت داشت و مؤسس و پیشوای [[سنوسیه]] اول بود، آثاری نیز داشت.) (از جمله: [[الکواکب الدریه فی الوائل الکتب الاثریه]]. (۱۲۰۲ ۱۲۷۶ ه. ق)). | مؤسس این سلسله فردی به نام [[محمد بن علی سنوسی]]، چهل و دومین فرزند از سلاله پیامبر بود که در تاریخ ۲۲ دسامبر ۱۷۸۷م. مطابق با ۱۱۶۶ ه. ش. در «[[تورش]]» نزدیک به «[[مستغانم]]» در الجزایر به دنیا آمد. [[سنوسی]] از سال ۱۲۰۹ ه. ش. مدتی را در [[مکه]] شاگرد [[احمد بن ادریس فاسی]]، مؤسس طریقه‌های [[قادریه]] – [[ادریسیه]] بود و در پی فوت وی در سال ۱۲۱۶ ه. ش. در منطقه کوه [[ابوقبیس]] واقع در نزدیکی مکه، اولین [[زاویه]] («[[زاویه]]» به مراکزی که محل تدریس علوم و تبلیغ فرقه‌های مذهبی است می‌گویند.) خود را تاسیس کرد. سنوسی، پس از چندی به برقه بازگشت و در سال ۱۲۳۴ ه. ش. زاویه‌ای درالبیضاء و زاویه‌ای در [[جغبوب]] تاسیس کرد و در سال ۱۲۳۸ه. ش. در همان محل فوت نمود. (وی که به [[سنوسی الخطابی الحسنی الادریسی]] شهرت داشت و مؤسس و پیشوای [[سنوسیه]] اول بود، آثاری نیز داشت.) (از جمله: [[الکواکب الدریه فی الوائل الکتب الاثریه]]. (۱۲۰۲ ۱۲۷۶ ه. ق)). | ||
=== قول دوم === | ===قول دوم=== | ||
[[محمد الأشهب]] در کتاب «[[السنوسی الکبیر]]» می‌گوید این جنبش منسوب به «[[محمد بن علی سنوسی]]» است که در سال | [[محمد الأشهب]] در کتاب «[[السنوسی الکبیر]]» می‌گوید این جنبش منسوب به «[[محمد بن علی سنوسی]]» است که در سال 1798 میلادی در [[تلمسان]] متولد شد و نسبش به خلفای سلسله ادریسیان که در سال‌های 688-974 میلادی در [[مراکش]] حکومت می‌کردند، می‌رسد. او در دانشگاه‌های [[الجزائر]] و [[فاس]] کسب علم کرد و دارای یک ایده تبلیغی با رویکرد سیاسی در جهان اسلام بود. | ||
[[احمد الدجانی]] در کتاب «[[الحرکه السنوسیه نشأتها و تطورها فی القرن التاسع عشر]]»این‌طور بیان می‌کند که [[سنوسی]] متأثر از روح [[تصوف]] حاکم بر مغرب عربی بود و به دست چند شیخ صوفی تعلیم یافته بود و [[فقه مالکی]] را نیز آموخته بود. در کنار آن به امور سیاسی نیز اهتمام داشت. ظلم، بی تدبیری و ضعف حاکمان [[عثمانی]] در [[الجزایر]] و طمع اروپاییان به کشور، ذهن او را مشغول کرده بود. از این رو درخلال حضورش در شهر | [[احمد الدجانی]] در کتاب «[[الحرکه السنوسیه نشأتها و تطورها فی القرن التاسع عشر]]»این‌طور بیان می‌کند که [[سنوسی]] متأثر از روح [[تصوف]] حاکم بر مغرب عربی بود و به دست چند شیخ صوفی تعلیم یافته بود و [[فقه مالکی]] را نیز آموخته بود. در کنار آن به امور سیاسی نیز اهتمام داشت. ظلم، بی تدبیری و ضعف حاکمان [[عثمانی]] در [[الجزایر]] و طمع اروپاییان به کشور، ذهن او را مشغول کرده بود. از این رو درخلال حضورش در شهر فاس فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. | ||
[[سنوسی]] در «[[جامع کبیر فاس]]» شروع به تدریس کرد و به شهرت زیادی رسید. پادشاه [[مراکش]] [[مولا سلیمان]] از او خواست تا به دربار برود اما او نپذیرفت و به تبلیغ دینی و سیاسی اتحاد اسلامی ادامه داد تا جایی که پادشاه مراکش نسبت به او احساس خطر کرد که مبادا علیه حکومت او اقدام کند. [[سنوسی]] ناچار شد [[مراکش]] را به مقصد [[مکه]] ترک کند و در مسیر از [[الجزائر]] و [[تونس]] و [[لیبی]] و [[مصر]] عبور کند. ([[دجانی]])<br> | [[سنوسی]] در «[[جامع کبیر فاس]]» شروع به تدریس کرد و به شهرت زیادی رسید. پادشاه [[مراکش]] [[مولا سلیمان]] از او خواست تا به دربار برود اما او نپذیرفت و به تبلیغ دینی و سیاسی اتحاد اسلامی ادامه داد تا جایی که پادشاه مراکش نسبت به او احساس خطر کرد که مبادا علیه حکومت او اقدام کند. [[سنوسی]] ناچار شد [[مراکش]] را به مقصد [[مکه]] ترک کند و در مسیر از [[الجزائر]] و [[تونس]] و [[لیبی]] و [[مصر]] عبور کند. ([[دجانی]])<br> | ||
<big>در این مقاله به نقل قول دوم پرداخته می شود.</big><br> | <big>در این مقاله به نقل قول دوم پرداخته می شود.</big><br> | ||
== تفکرات جنبش سنوسیه == | ==تفکرات جنبش سنوسیه== | ||
جنبش [[سنوسیه]] یک جنبش تجدیدنظر طلب نسبت به تراث [[صوفیه]] پیش از خود به شمار می‌رود. و به این طریقه و طریقه‌هایی چون «[[مهدیه]]» در [[سودان]] که حامل یک پروژه سیاسی بوده‌اند و برخلاف [[صوفیه]] گذشته، [[تبشیری]] بوده‌اند و برای تحقق اهداف خود به سلاح متوسل شده اند، «[[صوفیه جدید]]» اطلاق میشود. چرا که فکر جدیدی را از [[عالم]]، [[شریعت]]، [[اعتقاد]] و [[تصوف]] ارائه داده‌اند. | جنبش [[سنوسیه]] یک جنبش تجدیدنظر طلب نسبت به تراث [[صوفیه]] پیش از خود به شمار می‌رود. و به این طریقه و طریقه‌هایی چون «[[مهدیه]]» در [[سودان]] که حامل یک پروژه سیاسی بوده‌اند و برخلاف [[صوفیه]] گذشته، [[تبشیری]] بوده‌اند و برای تحقق اهداف خود به سلاح متوسل شده اند، «[[صوفیه جدید]]» اطلاق میشود. چرا که فکر جدیدی را از [[عالم]]، [[شریعت]]، [[اعتقاد]] و [[تصوف]] ارائه داده‌اند. | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
امام [[سنوسی]] با علمای معاصر خود در موضوع اجتهاد به مواجهه پرداخت و تفکر بسته بودن راه اجتهاد به دلیل اجماع علمای گذشته را رد کرد و حتی برخی از مشایخ [[مصر]] و [[حجاز]] را [[تکفیر]] کرد. ([[دجانی]]) | امام [[سنوسی]] با علمای معاصر خود در موضوع اجتهاد به مواجهه پرداخت و تفکر بسته بودن راه اجتهاد به دلیل اجماع علمای گذشته را رد کرد و حتی برخی از مشایخ [[مصر]] و [[حجاز]] را [[تکفیر]] کرد. ([[دجانی]]) | ||
== زاویه سنوسی == | ==زاویه سنوسی== | ||
[[زاویه سنوسی]] پیش از [[سنوسیان]] نیز در عالم اسلامی معروف بود و نوعی پایگاه محسوب می‌شد. [[زاویه‌های سنوسی]] در مسیر تجاری صحرای سینا ایجاد شدند و در حکم مهمان‌سرا و پایگاهی برای فرستادن هیئات تبلیغ اسلام به حساب می‌آمدند. در تقویت روابط قبایل [[لیبیایی]] نقش داشتند و در رونق تجاری نیز دخیل بودند چرا که امنیت را در مسیرهای تجاری افزایش می‌دادند. | [[زاویه سنوسی]] پیش از [[سنوسیان]] نیز در عالم اسلامی معروف بود و نوعی پایگاه محسوب می‌شد. [[زاویه‌های سنوسی]] در مسیر تجاری صحرای سینا ایجاد شدند و در حکم مهمان‌سرا و پایگاهی برای فرستادن هیئات تبلیغ اسلام به حساب می‌آمدند. در تقویت روابط قبایل [[لیبیایی]] نقش داشتند و در رونق تجاری نیز دخیل بودند چرا که امنیت را در مسیرهای تجاری افزایش می‌دادند. | ||
== نقش جنبش در نشر اسلام و مقاومت در برابر استعمار == | ==نقش جنبش در نشر اسلام و مقاومت در برابر استعمار== | ||
[[سنوسی]] برای نشر اسلام در آفریقا تلاش کرد و با [[مسیحیت تبشیری]] مبارزه کرد و مبلغانی را از آفریقاییان تربیت کرد. وی کاروانی از بنده‌ها را خریداری و آزاد کرد و تبلیغ را به آنها آموخت سپس آنها را به سوی قبیله‌هایشان فرستاد تا اسلام را نشر دهند. (شکری) | [[سنوسی]] برای نشر اسلام در آفریقا تلاش کرد و با [[مسیحیت تبشیری]] مبارزه کرد و مبلغانی را از آفریقاییان تربیت کرد. وی کاروانی از بنده‌ها را خریداری و آزاد کرد و تبلیغ را به آنها آموخت سپس آنها را به سوی قبیله‌هایشان فرستاد تا اسلام را نشر دهند. (شکری) | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
سنوسی‌ها در مناطق دیگری چون «تبسی»، «برقو»، «اندی» و «انیری» نیز در مقابل فرانسوی‌ها ایستادند. اما مقاومت سنوسی در صحرای آفریقا به‌دلیل کمبود اسلحه و پیمان‌های بین المللی که منطقه را تقدیم [[فرانسه]] کرد، دیگر از هم پاشیده بود. علاوه بر این‌که جنبش توان خود را به سمت لیبی برد و در 1911 در مقابل [[ایتالیا]] ایستاد. | سنوسی‌ها در مناطق دیگری چون «تبسی»، «برقو»، «اندی» و «انیری» نیز در مقابل فرانسوی‌ها ایستادند. اما مقاومت سنوسی در صحرای آفریقا به‌دلیل کمبود اسلحه و پیمان‌های بین المللی که منطقه را تقدیم [[فرانسه]] کرد، دیگر از هم پاشیده بود. علاوه بر این‌که جنبش توان خود را به سمت لیبی برد و در 1911 در مقابل [[ایتالیا]] ایستاد. | ||
== «عمر مختار» رهبر مقاومت سنوسیه == | ==«عمر مختار» رهبر مقاومت سنوسیه== | ||
[[محمد شکری]] در کتاب خود [[ماجرای جهاد سنوسیان علیه ایتالیا]] را نقل می‌کند و می‌گوید این قضیه با اعلام نفرت [[سید احمد شریف]] از اشغال‌گران ایتالیایی آغاز شد و شمار زیادی از قبایل صحرای آفریقا به وی لبیک گفتند و شمار کمی از ترک‌ها هم به این لشگر پیوستند تا جلوی توسعه طلبی [[ایتالیا]] در طرابلس را بگیرند. | [[محمد شکری]] در کتاب خود [[ماجرای جهاد سنوسیان علیه ایتالیا]] را نقل می‌کند و می‌گوید این قضیه با اعلام نفرت [[سید احمد شریف]] از اشغال‌گران ایتالیایی آغاز شد و شمار زیادی از قبایل صحرای آفریقا به وی لبیک گفتند و شمار کمی از ترک‌ها هم به این لشگر پیوستند تا جلوی توسعه طلبی [[ایتالیا]] در طرابلس را بگیرند. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
سنوسیان «[[اجدابیا]]» را بعنوان پایتخت خود برگزیدند سپس از تمام [[لیبی]] برای [[سید محمد ادریس]] بیعت گرفتند و این [[ایتالیا]] را خشمگین کرد. سید ادریس ناچار شد به مصر برود و رهبری قیام را به [[عمر مختار]] بسپارد. (شکری) | سنوسیان «[[اجدابیا]]» را بعنوان پایتخت خود برگزیدند سپس از تمام [[لیبی]] برای [[سید محمد ادریس]] بیعت گرفتند و این [[ایتالیا]] را خشمگین کرد. سید ادریس ناچار شد به مصر برود و رهبری قیام را به [[عمر مختار]] بسپارد. (شکری) | ||
== لیبی مستقل به رهبری ملک محمد ادریس سنوسی == | ==لیبی مستقل به رهبری ملک محمد ادریس سنوسی== | ||
[[پرونده:محمد ادریس سنوسی.jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:محمد ادریس سنوسی.jpg|بندانگشتی]] | ||
زمانی که [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 در گرفت [[امیر ادریس]] با [[متفقین]] هم پیمان شد. چون پیوستن به آنها را تنها راه بیرون کردن [[ایتالیایی‌ها]] از [[لیبی]] می‌دانست. او با رهبران لیبی در مصر دیدار کرد و بنا شد که یک ارتش ملی از مقیمین لیبی در مصر تحت فرمان انگلیس ایجاد شود و اینگونه بود که «جیش التحریر» با بیش از 11 هزار سرباز ایجاد شد. (السنکی) | زمانی که [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 در گرفت [[امیر ادریس]] با [[متفقین]] هم پیمان شد. چون پیوستن به آنها را تنها راه بیرون کردن [[ایتالیایی‌ها]] از [[لیبی]] می‌دانست. او با رهبران لیبی در مصر دیدار کرد و بنا شد که یک ارتش ملی از مقیمین لیبی در مصر تحت فرمان انگلیس ایجاد شود و اینگونه بود که «جیش التحریر» با بیش از 11 هزار سرباز ایجاد شد. (السنکی) | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
ادریس به لیبی بازگشت و یک اقدام سیاسی فرسایشی را، برای پذیرش استقلال لیبی در سازمان ملل آغاز کرد. بالاخره در 1949 نمایندگان وی در [[سازمان ملل]] توانستند قطعنامه 289 سازمان ملل را به تصویب برسانند. طبق این قطعنامه، سازمان ملل می‌بایست استقلال لیبی را تا حداکثر ژانویه 1952 به رسمیت می‌شناخت. | ادریس به لیبی بازگشت و یک اقدام سیاسی فرسایشی را، برای پذیرش استقلال لیبی در سازمان ملل آغاز کرد. بالاخره در 1949 نمایندگان وی در [[سازمان ملل]] توانستند قطعنامه 289 سازمان ملل را به تصویب برسانند. طبق این قطعنامه، سازمان ملل می‌بایست استقلال لیبی را تا حداکثر ژانویه 1952 به رسمیت می‌شناخت. | ||
روز | روز 24 دسامبر 1951 استقلال [[لیبی]] اعلام شد و [[امیر ادریس]] خود را پادشاه حکومت پادشاهی متحد [[لیبی]] اعلام کرد. (سنکی) | ||
[[جنبش سنوسیه]] اساس برپایی این حکومت جدید در [[لیبی]] است و پیش از آن لیبی شهرهایی پراکنده مانند برقه و طرابلس و فزان بود. (شربینی) | [[جنبش سنوسیه]] اساس برپایی این حکومت جدید در [[لیبی]] است و پیش از آن لیبی شهرهایی پراکنده مانند برقه و طرابلس و فزان بود. (شربینی) | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
[[رده: جریان های اسلامی در آفریقا]] | [[رده: جریان های اسلامی در آفریقا]] | ||
[[رده: جریان های اسلامی]] | [[رده: جریان های اسلامی]] | ||