کیمیاء السعادة (کتاب)

کتاب کیمیاء السعادة

نام نویسنده	ابو حامد غزالى‌
موضوع	اخلاق و معاشرت
زبان کتاب	فارسى‌
ناشر	انتشارات علمی و فرهنگی
سال نشر	۱۳۶۱هجری شمسی
تعداد جلد	تک جلدی
مکان چاپ	تهران

کتاب کیمیاء السعادة یا کیمیای سعادت نوشتهٔ محمد غزالی است. این اثر دربارهٔ اصول دین و معاشرت در اسلام که در آخرین سال‌های قرن پنجم هجری به زبان فارسی به رشته تحریر درآمده‌است و از مشهورترین کتب عرفانی و دینی به‌شمار می‌رود که از لحاظ فصاحت کلام، درست‌نویسی و خالی بودن از تکلف و تصنع کم‌نظیر است..

معرفی اجمالی

کیمیای سعادت چکیده‌ای است از کتاب بزرگ احیاء علوم الدین، که غزالی آن را با همان نظم و ترتیب به زبان مادری خود نوشته‌است. مقدمه کتاب در چهار عنوان است: خودشناسی، خداشناسی، شناخت دنیا و شناخت آخرت‌. متن کتاب مانند احیاء به چهار رکن تقسیم شده: عبادات، معاملات، مُهلکات و مُنجیات.

عبادات

غزالی برخلاف کتاب‌های فقهی در رکن عبادات به ظاهر عبادات نپرداخته و در همه جا فلسفه و معانی آن را نیز مورد بحث قرار داده‌است. این رکن کتاب مانند ارکان دیگر شامل ۱۰ اصل است:

• اصل اول: اعتقاد اهل‌سنت؛
• اصل دوم: طلب علم؛
• اصل سوم: طهارت؛
• اصل چهارم: نماز؛
• اصل پنجم: زکات؛
• اصل ششم: روزه و شرایط آن؛
• اصل هفتم: حج؛
• اصل هشتم: قرآن خواندن؛
• اصل نهم: ذکر حق‌تعالی؛
• اصل دهم: ترتیب و اذکار.
  

معاملات

در این رکن آداب و شرایط زندگی دنیوی مورد بحث قرار گرفته‌است و اصول و شرایطی که از نظر وی و با توجه به احادیث و سنن اسلامی برای زندگی سالم ضروری است، بیان شده‌است. این رکن کتاب نیز مشتمل بر ۱۰ اصل است:

• اصل اول: آداب طعام خوردن؛
• اصل دوم: آداب نکاح؛
• اصل سوم: در آداب کسب و تجارت؛
• اصل چهارم: شناختن حلال و حرام و شبهات؛
• اصل پنجم:آداب صحبت؛
• اصل ششم: آداب عزلت گرفتن از خلق؛
• اصل هفتم: آداب سفر؛
• اصل هشتم: آداب سماع و وجد؛
• اصل نهم: امر به معروف و نهی از منکر؛
• اصل دهم: فرمانروایی و رعیت داشتن.
  

مُهلکات

در این رکن غزالی به بررسی خطرات و دام‌هایی می‌پردازد که انسان را از راه راست بازمی‌دارد و از سعادت دنیوی و اخروی دور می‌سازد. این بخش کتاب مانند ارکان دیگر به ۱۰ اصل تقسیم شده و نویسنده به یکی از این آفات پرداخته و راه شناخت صحیح آن و همچنین روش علاج و از بین بردن آن از خوی انسان را برشمرده‌است. این اصول عبارت‌اند از:

• اصل اول: ریاضت نفس؛
• اصل دوم: علاج شهوت شکم و فرج؛
• اصل سوم: علاج شرسخن و آفت‌های زبان؛
• اصل چهارم: علاج بیماری خشم و کینه و حسد؛
• اصل پنجم: علاج دوستی دنیا؛
• اصل ششم: علاج دوستی مال و آفت بخل؛
• اصل هفتم: علاج دوستی جاه و حشمت؛
• اصل هشتم: علاج ریا و نفاق اندر عبادت؛
• اصل نهم: علاج کبر و عُجب؛
• اصل دهم: علاج غرور و فریفتگی.
  

مُنجیات

در این بخش کتاب خصوصیات و کیفیت‌های روحی که سبب نجات انسان از بلایا و حسن عاقبت وی می‌شود مورد بحث قرار گرفته‌است. این رکن نیز ۱۰ اصل دارد:

• اصل اول: در توبه؛
• اصل دوم: در صبر و شکر؛
• اصل سوم: در خوف و رجا؛
• اصل چهارم: در فقر و زهد؛
• اصل پنجم: در صدق و اخلاص؛
• اصل ششم: در محاسبه و مراقبه؛
• اصل هفتم: در تفکر و ندامت؛
• اصل هشتم: در توکل و توحید؛
• اصل نهم: در محبت و شوق؛
• اصل دهم: در مرگ و احوال آخرت.
  

چاپ

کیمیای سعادت چندین بار توسط احمد آرام و حسین خدِیوجَم با زحمات و کار جداگانه در تهران به چاپ رسیده‌است. حسین خدیوجم، که ترجمه پارسی احیاء علوم الدین را نیز تألیف و به چاپ رسانده، متن کامل کیمیای سعادت را در سال ۱۳۶۱ در دو جلد به چاپ رساند و تا حال بیش از ده بار به نشر رسیده‌است. در سال ۱۳۹۰ این کتاب مجدد، زیرنظر بهاءالدین خرمشاهی تصحیح و ویرایش شد و توسط نشر نگاه در یک مجلد به چاپ رسید.

ترجمه

کیمیای سعادت چندین بار به زبان‌های انگلیسی، عربی، ترکی، ایتالیایی، هندی و اردو، بنگالی و مالی (زبان کشورهای مالزیایی و سنگاپور) ترجمه گردیده‌است.