۸۸٬۱۶۴
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'زندگینامه' به 'زندگینامه') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
|تاریخ بغداد • الفصل للوصل المدرج فی النقل شرح النظّام • در شرح ابراهیم بن سیار معتزلی • شرف أصحاب الحدیث … | |تاریخ بغداد • الفصل للوصل المدرج فی النقل شرح النظّام • در شرح ابراهیم بن سیار معتزلی • شرف أصحاب الحدیث … | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|ابوحامد | |ابوحامد اسفراینی • ابن صیدلانی • ابن رزقویه | ||
|- | |- | ||
|درگذشت | |درگذشت | ||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
</div> | </div> | ||
'''ابوبکر احمد بن | '''ابوبکر احمد بن علی بن ثابت''' معروف به «خطیب بغدادی» (۳۹۲- ۴۶۳ ق)، از مورخان و [[محدثان]] مشهور [[اهل سنت]] در قرن ۵ قمری است. کتاب «تاریخ بغداد» از مهمترین آثار اوست. | ||
=بغدادی کیست= | =بغدادی کیست= | ||
احمدبن | احمدبن علی بن ثابت، محدّث و مورخ مشهور قرن پنجم و مؤلف تاریخ بغداد*. او در جمادی الآخره ۳۹۲ <ref>خطیب بغدادى، ج ۱۳، ص ۱۳۵</ref> در قریه هَنیقِیا در اطراف نَهُرالمَلِک <ref>صفدى، ج ۷، ص ۱۹۱</ref> به دنیا آمد. ظاهراً هنیقیا قریهای در نزدیکی درزیجان بوده <ref>رجوع کنید به خطیب بغدادى، ج ۱، مقدمه بشار عواد معروف، ص ۱۸ـ۱۹</ref> که پدر خطیب، ابوالحسن علی بن ثابت بیست سال امامت جماعت و قرائت خطبه را در آن برعهده داشته است <ref>رجوع کنید به همان، ج ۱۳، ص ۲۷۹ـ ۲۸۰</ref> | ||
پدرِ خطیب از زمره حافظان [[قرآن]] بود که آن را بر ابوحفص | پدرِ خطیب از زمره حافظان [[قرآن]] بود که آن را بر ابوحفص کتّانی قرائت کرده بود <ref>همانجا</ref>. او در ۴۱۲ وفات کرد و در مقبره باب حرب به خاک سپرده شد <ref>همان، ج ۱۳، ص۲۸۰</ref>. خطیب بغدادی <ref>همانجا</ref> بنابر خبری که از پدر خود نقل کرده، تباری عربی داشته و از عشیرهای بوده است که در حصّاصه از نواحی فُرات سکونت داشتهاند. | ||
درباره اطلاق لقب خطیب بر | درباره اطلاق لقب خطیب بر وی، از این حیث که نسبت پدرش به او رسیده یا خود او این شغل را داشته است، باید خاطر نشان کرد که به نوشته [[یاقوت حموى|یاقوت حموی]] <ref>ج ۱، ص ۳۹۰</ref> از قول عبدالعزیزبن محمد نخشبی (متوفی ۴۵۶) خطیب بغدادی در برخی روستاهای بغداد به ایراد خطبه میپرداخت. <ref>نیز رجوع کنید به خطیب بغدادى، ج ۱، همان مقدمه، ص ۲۲</ref> | ||
=اساتید و مشایخ= | =اساتید و مشایخ= | ||
وی خواندن و نوشتن را در نزد هلال بن عبداللّه بن محمد فراگرفت <ref>رجوع کنید به خطیب بغدادى، ج ۱۶، ص ۱۱۷</ref>، اما معلوم نیست که خواندن و نوشتن را در درزیجان فراگرفت یا در [[بغداد]]. چون پدرش در این ایام در بغداد به سر میبرد و در همانجا وفات کرد و خطیب هم در ۴۰۳ برای اولین بار در بغداد سماع [[حدیث]] کرده <ref>رجوع کنید به ادامه مقاله</ref>، به نظر میرسد خواندن و نوشتن را در بغداد فراگرفته باشد <ref>همان، ج ۱، مقدمه بشار عواد معروف، ص ۱۹ـ۲۰</ref> | |||
خطیب | خطیب بغدادی سپس به تشویق پدرش به سماع حدیث و تعلم [[فقه]] پرداخت <ref>ذهبى، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج ۱۸، ص ۲۷۱</ref> نخستین سماع وی چنانکه گفته شد در یازده سالگی و در نزد ابن رِزقویه بود. سپس به فراگیری فقه مشغول و در [[مسجد]] عبداللّه بن مبارک به درس ابوحامد اسفراینی (متوفی ۴۰۶) حاضر شد <ref>خطیب بغدادى، ج ۶، ص۲۰</ref>، اما به سبب صِغَرِ سن از محضر درس او استفاده چندانی نبرد. | ||
اولین | اولین کسی که به گفته خطیب <ref>ج ۶، ص ۲۵</ref> از درس فقه او بهره برد و از آن یادداشت برداشت، ابوالحسن احمد بن محمد معروف به ابن المَحامِلی، شاگرد اسفراینی بود. در عین حال نخستین استاد حقیقی خطیب بغدادی در فقه، قاضی ابوالطیب طاهربن عبداللّه طبری بود که شیخ شافعیان بغداد محسوب میشد. <ref>رجوع کنید به همان، ج۱۰، ص ۴۹۲</ref> | ||
خطیب نزد بیشتر مشایخ بغداد سماع حدیث کرد، از جمله از سال ۴۰۶ تا ۴۱۲ به مدت شش سال نزد ابن رزقویه حدیث آموخت <ref>رجوع کنید به همان، ج ۲، ص ۲۱۲ـ۲۱۳</ref> و به صورت اجازه یا سماع، تألیفات پرشمار و مشهور ۲۴ تن از مؤلفان را ــکه بیشتر در زمینه حدیث و رجال بودــ از | خطیب نزد بیشتر مشایخ بغداد سماع حدیث کرد، از جمله از سال ۴۰۶ تا ۴۱۲ به مدت شش سال نزد ابن رزقویه حدیث آموخت <ref>رجوع کنید به همان، ج ۲، ص ۲۱۲ـ۲۱۳</ref> و به صورت اجازه یا سماع، تألیفات پرشمار و مشهور ۲۴ تن از مؤلفان را ــکه بیشتر در زمینه حدیث و رجال بودــ از وی شنید. <ref>عمرى، ص۳۰</ref> | ||
خطیب سپس به ابوبکر احمدبن محمدبن غالب | خطیب سپس به ابوبکر احمدبن محمدبن غالب خوارزمی، معروف به بَرْقانی، محدّث و مؤلف مشهور، پیوست و سالها در مصاحبت او احادیث بسیار سماع کرد <ref>رجوع کنید به خطیب بغدادى، ج ۶، ص ۲۷</ref>، برقانی هم متقابلا احادیث فراوانی از خطیب شنید <ref>رجوع کنید به همان، ج ۶، ص ۲۸</ref> او درباره روش علمی آینده خود از برقانی مشورت و راهنمایی میگرفت <ref>همان، ج ۱، مقدمه بشار عواد معروف، ص ۲۲</ref> | ||
خطیب در ۴۱۲ در بصره بود <ref>رجوع کنید به ج ۲، ص ۳۱۷</ref> و در این سفر از | خطیب در ۴۱۲ در بصره بود <ref>رجوع کنید به ج ۲، ص ۳۱۷</ref> و در این سفر از شماری از مشایخ آنجا اخذ حدیث کرد، از جمله ابوالحسن علی بن قاسم بن حسن شاهد و ابومحمد حسن بن علی سابوری. <ref>رجوع کنید به ذهبى، ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹، ج ۱۸، ص ۲۷۲</ref> در ۴۱۵، به منظور اخذ احادیث بیشتر به فکر سفر به مراکز علمی افتاد. ولی در اینکه به کدام شهر برود دچار تردید گشت و پس از مشورت با برقانی راهی نیشابور شد <ref>رجوع کنید به همان، ج ۱۸، ص ۲۷۵</ref> و در رمضان ۴۱۵ به آنجا رسید. <ref>رجوع کنید به خطیب بغدادى، ج ۱، همان مقدمه، ص ۲۴</ref> | ||
خطیب در مسیر خود تا نیشابور، در | خطیب در مسیر خود تا نیشابور، در برخی شهرها همچون نهروان <ref>رجوع کنید به همان، ج ۱۳، ص ۵۸۱</ref> و دینور <ref>رجوع کنید به همان، ج ۹، ص ۴۳۲</ref> سماع حدیث کرد و به ری نیز وارد شد. <ref>رجوع کنید به همان، ج ۱۲، ص ۴۱۶</ref> در این سفر ابن القُنّی همراه وی بود. <ref>سمعانى، ج ۴، ص ۵۵۵</ref> | ||
=آثار= | =آثار= | ||
عمری مجموعه آثار خطیب را در ده بخش موضوعی معرفی کرده است: | |||
==حدیث== | ==حدیث== | ||
* | *الامالی، | ||
* کتاب فیه حدیث «الامامُ ضامِنٌ و المؤذن مؤتمَنٌ»، | *کتاب فیه حدیث «الامامُ ضامِنٌ و المؤذن مؤتمَنٌ»، | ||
* کتاب فیه حدیث «نضّراللّه امْرءاً سَمِع منّا حدیثاً»، | *کتاب فیه حدیث «نضّراللّه امْرءاً سَمِع منّا حدیثاً»، | ||
* طریق حدیث قبض العلم، «طلب العلم فریضه | *طریق حدیث قبض العلم، «طلب العلم فریضه علی کل مسلم»، | ||
* مسند | *مسند ابی بکر الصدیق، | ||
* مسند صفوان بن عسّال. | *مسند صفوان بن عسّال. | ||
'''تخریج احادیث''': | '''تخریج احادیث''': | ||
* کتاب اطراف الموطأ، جزء فیه احادیث مالک بن انس | *کتاب اطراف الموطأ، جزء فیه احادیث مالک بن انس عوالی، | ||
* | *امالی الجوهری، | ||
* فوائد | *فوائد ابی القاسم النرسی، | ||
* الفوائدالمنتخبه الصحاح و | *الفوائدالمنتخبه الصحاح و | ||
* الغرائب از ابوالقاسم | *الغرائب از ابوالقاسم مهروانی. | ||
==مصطلح الحدیث== | ==مصطلح الحدیث== | ||
الکفایه | الکفایه فی علم الروایه <ref>بیروت ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶</ref> | ||
==آداب محدّثان== | ==آداب محدّثان== | ||
* اقتضاءُ العلمِ العملَ <ref>بیروت ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴</ref> در باب ضرورت قرین بودن علم و عمل، | *اقتضاءُ العلمِ العملَ <ref>بیروت ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴</ref> در باب ضرورت قرین بودن علم و عمل، | ||
* شرف اصحاب الحدیث <ref>آنکارا ۱۹۷۱</ref> | *شرف اصحاب الحدیث <ref>آنکارا ۱۹۷۱</ref> | ||
* نصیحه اهل الحدیث <ref>در ضمن مجموعه رسائل فى علومالحدیث، مدینه ۱۳۸۹/۱۹۶۹</ref> | *نصیحه اهل الحدیث <ref>در ضمن مجموعه رسائل فى علومالحدیث، مدینه ۱۳۸۹/۱۹۶۹</ref> | ||
* الرحله | *الرحله فی طلب الحدیث <ref>بیروت ۱۳۹۵/۱۹۷۵</ref> | ||
* تقیید العلم <ref>دمشق ۱۹۴۹</ref> | *تقیید العلم <ref>دمشق ۱۹۴۹</ref> | ||
* الجامع لاخلاق | *الجامع لاخلاق الراوی و | ||
* آداب السامع. <ref>بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۱</ref> | *آداب السامع. <ref>بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۱</ref> | ||
==علم رجال حدیث== | ==علم رجال حدیث== | ||
الاسماءالمبهمه | الاسماءالمبهمه فی الأنباء المحکمه <ref>قاهره ۱۴۱۷/۱۹۹۷</ref> | ||
تلخیص المتشابه | تلخیص المتشابه فی الرسم و حمایه ما اشکل منه عن بوادرالتصحیف و الوهم <ref>دمشق ۱۹۸۵</ref> | ||
تالی التلخیص (ریاض ۱۴۱۷/۱۹۹۷) به عنوان مستدرک کتاب پیشین، | |||
غُنیه الملتمس | غُنیه الملتمس فی ایضاح الملتبس <ref>ریاض ۲۰۰۱</ref> | ||
السابق واللاحق | السابق واللاحق فی تباعد مابین وفاه الراویین عن شیخ واحد <ref>ریاض ۱۴۰۲/۱۹۸۲</ref> در باب کسانی که دو راوی از آنها روایت کردهاند و زمان وفات آنها تفاوت زیادی باهم دارد. این کتاب براساس حروف الفبا تنظیم شده و شاید تنها نمونه در نوع خود باشد، کتاب موضّح اوهامالجمع و التفریق <ref>بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷</ref> | ||
==تاریخ== | ==تاریخ== | ||
* تاریخ مدینه السلام یا تاریخ بغداد، | *تاریخ مدینه السلام یا تاریخ بغداد، | ||
* مناقب | *مناقب الشافعی، مناقب احمدبن حنبل. | ||
* | * | ||
==عقاید== | ==عقاید== | ||
مسأله الکلام | مسأله الکلام فی الصفات، القول فی علم النجوم. | ||
==اصول فقه== | ==اصول فقه== | ||
خط ۱۲۹: | خط ۱۳۰: | ||
==فقه== | ==فقه== | ||
* نهج الصواب | *نهج الصواب فی ان التسمیه آیه من فاتحه الکتاب، | ||
* ابطال النکاح بغیر | *ابطال النکاح بغیر ولی، | ||
* اذا اُقیمت الصلاه فلاصلاه الا المکتوبه، | *اذا اُقیمت الصلاه فلاصلاه الا المکتوبه، | ||
* الجهر ببسم اللّه الرحمن الرحیم | *الجهر ببسم اللّه الرحمن الرحیم فی الصلاه، | ||
* الحیل، | *الحیل، | ||
* ذکر صلاهالتسبیح و | *ذکر صلاهالتسبیح و | ||
* الاحادیث | *الاحادیث التی رویت عنالنبی صلی اللّه علیه وسلم فیها و اختلاف الفاظ الناقلین. | ||
==زهدیات== | ==زهدیات== | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۴: | ||
==ادبیات== | ==ادبیات== | ||
* البُخلاء <ref>بغداد ۱۳۸۴/۱۹۶۴</ref> | *البُخلاء <ref>بغداد ۱۳۸۴/۱۹۶۴</ref> | ||
* التطفیل و | *التطفیل و | ||
* حکایات الطفیلیین (نجف ۱۳۸۶) <ref>براى اطلاع بیشتر از آثار چاپى و منتشر نشده و محل نگهدارى آنها رجوع کنید به عمرى، ص ۵۶ـ۸۴</ref> | *حکایات الطفیلیین (نجف ۱۳۸۶) <ref>براى اطلاع بیشتر از آثار چاپى و منتشر نشده و محل نگهدارى آنها رجوع کنید به عمرى، ص ۵۶ـ۸۴</ref> | ||
=منبع= | =منبع= | ||
[https://olama-orafa.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%B7%DB%8C%D8%A8-%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%89%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C%DB%B4%DB%B6%DB%B3%D9%87/ برگرفته از سایت زندگینامه احمد خطیب | [https://olama-orafa.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%B7%DB%8C%D8%A8-%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%89%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C%DB%B4%DB%B6%DB%B3%D9%87/ برگرفته از سایت زندگینامه احمد خطیب بغدادی(متوفی۴۶۳ه ق) - علماوعرفا] | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
{{پانویس| | {{پانویس|2}} | ||
[[رده:عالمان | [[رده: عالمان]] | ||
[[رده: | [[رده: عالمان اهل سنت]] | ||