ضراریه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'رده: مذاهب کلامی ' به ' ') |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
[[رده: فرق و مذاهب]] | [[رده: فرق و مذاهب]] | ||
[[رده: کلام ]] | [[رده: کلام ]] | ||
نسخهٔ ۲۶ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۵:۰۱
ضراریه پیروان ضرار بن عمرو کوفى هستند.
شرح حال
ضرار بن عمرو غطفانی ضبّی کوفی قاضی (م حدود 230 هـ) از فقها و از سران معتزله بوده که بعدا به جبریه گرویده و فرقه ضراریه به او منسوب است. [۱] [۲] ضرار از شاگردان و اصل بن عطا بود و در ادامه با وی مخالفت کرد.[۳] و به جبریه گروید[۴]ابن تیمیه ضراریه را از جَهمیه به حساب آورده است. [۵]احمد بن یحیی بن مرتضی و ابوالقاسم بلخی نیز ایشان را از زمره مجبّره محسوب کرده‌اند.[۶] [۷] ا[۸]
عقاید
ضرار بن عمرو همه کارها را آفریده خدا مى‌دانست و اختیار و استطاعت را پیش از «فعل» و پس از فعل و با فعل جایز مى‌شمرد و مىگفت: انسان غیر از حواس پنج گانه، حس ششمى هم دارد که در روز قیامت خداوند را با آن حس مى‌بیند و ماهیت او را در مى‌یابد. این فرقه معتقدند که پس از رسول خدا صلوات الله علیه، «حجت» منحصر به «اجماع» است و آن چه در احکام دین از اخبار آحاد منقول شده است را جایز نمی‌شمرند. به عقیده ضرار، امامت غیر قرشى جایز است و اگر قرشى و نبطى هر دو باشند، نبطى را بر قرشى برترى می‌دهد و می‌گوید که چون پیروان نبطى کمترند، پس اگر امام با شرع مخالفت کند، او را می‌توان آسان‌تر خلع کرد. حفص الفرد از بزرگان «مجبره» که ابو عمر کنیه داشت و اهل مصر بود، این عقیده را که در قیامت می‌توان با حس ششم خدا را مشاهده کرد، از ضرار بن عمرو گرفته است. مقریزى در «الخطط» این فرقه را تحت عنوان مجبره که همان «جبریه» و مخالفان «قدریه» باشند آورده است و می‌گوید آنان کسانى بودند که در نفى استطاعت و توانایى از بندگان خدا در افعال شان زیاده‌روی کردند. [۹] ضرار بن عمرو همچنین در ایمان عموم مسلمانان شک داشته و معتقد بود که ما نمی‌دانیم شاید در باطن آنان، شرک و کفر باشد. [۱۰] [۱۱] [۱۲] 223 [۱۳] [۱۴] [۱۵] ضرار بن عمرو همچنین معتقد است که ذاتا در آتش گرما و در برف سرما و در زیتون چربی و در عسل شیرینی و در صبر تلخی و در عروق خون نیست ولی خداوند آن‌ها را در هنگام لمس کردن چشیدن و بریدن خلق مى‌کند. [۱۶]، [۱۷]
آثار
ضرار آثار بسیاری از خود بر جای گذاشت که نام برخی از آن عبارت است از: الرّد علی المشبهه، الرّد علی الملحدین، الرّد علی اهل الملل، کتاب فی انّ الاسماء لا تقاس، الرّد علی الواقفة و الجهمیة و الغیلانیه، رساله الصوفیین و..... [۱۸]
سر انجام
نقل شده است که احمد بن حنبل نزد سعید بن عبدالرحمان قاضی به انحراف ضرار شهادت داد، از این‌رو سعید فرمان قتل وی را صادر کرد، اما ضرار به یحیی بن خالد برمکی پناه برد. [۱۹] [۲۰] [۲۱] ضرار در حدود 230 هجری قمری ص[۲۲] و در نود سالگی درگذشت.[۲۳]
پانویس
- ↑ ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهره انساب العرب, ص249
- ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلا، ج10, ص544
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 323 با ویرایش و اصلاح در عبارات.
- ↑ .سید مرتضی، رسائل المرتضی, ج2, ص182.
- ↑ ابن تیمیه، الرسالة البعلبکیة، ص391
- ↑ بلخی ابوالقاسم، بیان الادیان، ص85
- ↑ مقریزی احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص349
- ↑ حمد بن یحیی بن مرتضی،المنیة و الامل فی شرح الملل و النحل، ص34
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 324 با ویرایش و اصلاح در عبارات.
- ↑ مقدسی مطهر، البدء و التاریخ، ج5، ص146
- ↑ اسفرایینی شهفور، التبصیر فی الدین، ص105
- ↑ بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، ص
- ↑ اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ج1، ص339
- ↑ شهرستانی محمد،الملل و النحل، ج1، ص82
- ↑ مقریزی احمد بن علی، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، ج2، ص343
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 324 با ویرایش و اصلاح در عبارات.
- ↑ ذهبی محمد بن احمد، تاریخ اسلام، ج16, ص475.
- ↑ ر. ک، ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۵.
- ↑ عسقلانی، احمد بن علی, لسان المیزان, ج3, ص203.
- ↑ ذهبی محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج2, ص328.
- ↑ زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج3، ص215.
- ↑ فدی خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج16, ص210.
- ↑ ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهره انساب العرب، ص249.