بلاذری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
!نام | !نام | ||
!بلاذری، ابوالحسن احمد بن | !بلاذری، ابوالحسن احمد بن يحيی بن جابر | ||
|- | |- | ||
|سایر نامها و القاب | |سایر نامها و القاب | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
|- | |- | ||
|زاده | |زاده | ||
|بين | |بين سال‌های 170 تا 180 • [[عراق]] • [[بغداد]] | ||
|- | |- | ||
|درگذشت | |درگذشت | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|محمد بن سعد كاتب | |محمد بن سعد كاتب واقدی • ابوعبيد قاسم بن سلاّم • ابن هشام كلبی | ||
|- | |- | ||
|شاگردان | |شاگردان | ||
| | |یحیی بن ندیم • احمد بن عمار • ابویوسف یعقوب بن نعیم بن فزاره | ||
|- | |- | ||
|آثار | |آثار | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
=زندگی‌نامه= | =زندگی‌نامه= | ||
احمد بن یحیی بن جابر بن داود، مشهور به بغدادی و بلاذری، از ادیبان<ref> ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 11، ص 65، بیروت، دار الفکر، 1407ق.</ref>، شاعران<ref>حموی، شهاب الدین أبوعبدالله یاقوت بن عبدالله، معجم الأدباء(إرشاد الأریب إلی معرفة الأدیب، محقق، إحسان عباس، ج 2، ص 531، بیروت، دارالغرب الإسلامی، چاپ اول، 1414ق.</ref>، مورخان، نسب‌شناسان، و جغرافی‌دان‌های<ref> ابن شداد، محمد بن | احمد بن یحیی بن جابر بن داود، مشهور به بغدادی و بلاذری، از ادیبان<ref> ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 11، ص 65، بیروت، دار الفکر، 1407ق.</ref>، شاعران<ref>حموی، شهاب الدین أبوعبدالله یاقوت بن عبدالله، معجم الأدباء(إرشاد الأریب إلی معرفة الأدیب، محقق، إحسان عباس، ج 2، ص 531، بیروت، دارالغرب الإسلامی، چاپ اول، 1414ق.</ref>، مورخان، نسب‌شناسان، و جغرافی‌دان‌های<ref> ابن شداد، محمد بن علی، الأعلاق الخطیرة فی ذکر أمراء الشام و الجزیرة، محقق، سوردل، دومینیک، دهان، سامی، عباره، یحیی زکریا، ج3 ، ص 587، دمشق، المعهد العلمی الفرنسی للدراسات العربیة، چاپ اول، 1953م.</ref> قرن سوم هجری بود. | ||
بلاذری اهل شعر هم بود و بیشتر هجویات می‌گفت. وی اشعاری در مدح [[مأمون عباسی]] سرود<ref> البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.</ref>؛ اما گاهی نیز با بد زبانی | بلاذری اهل شعر هم بود و بیشتر هجویات می‌گفت. وی اشعاری در مدح [[مأمون عباسی]] سرود<ref> البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.</ref>؛ اما گاهی نیز با بد زبانی آبروی مردم را می‌برد<ref>معجم الأدباء، ج 2، ص 531.</ref>. وی بعدها با [[متوکل عباسی]] همنشین<ref>ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج 6، ص 75، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1415ق.</ref> و از ندیمان وی شد<ref> معجم الأدباء، ج 2، ص 530.</ref>. | ||
ابوالحسن، ابوجعفر، ابوبکر<ref>البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.</ref>، و ابومحمد<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج 12، ص 250.</ref> از لقب‌های او است. | ابوالحسن، ابوجعفر، ابوبکر<ref>البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.</ref>، و ابومحمد<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج 12، ص 250.</ref> از لقب‌های او است. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
بلاذری زاده [[بغداد]] است<ref> معجم الأدباء، ج 2، ص 530.</ref>؛ اما تاریخ ولادتش معلوم نیست. | بلاذری زاده [[بغداد]] است<ref> معجم الأدباء، ج 2، ص 530.</ref>؛ اما تاریخ ولادتش معلوم نیست. | ||
بر اساس برخی از گزارش‌ها وی برای تقویت حافظه‌ی خود به نوشیدن شربت بلاذر مبادرت کرد و به همین جهت او را | بر اساس برخی از گزارش‌ها وی برای تقویت حافظه‌ی خود به نوشیدن شربت بلاذر مبادرت کرد و به همین جهت او را بلاذری نامیدهاند<ref> ابن ندیم بغدادی، محمد بن إسحاق، الفهرست، ص 164، بیروت، دار المعرفة، چاپ دوم، 1417ق.</ref>. | ||
=اساتید بلاذری= | =اساتید بلاذری= | ||
بلاذری در [[عراق]] از عفان بن مسلم، | بلاذری در [[عراق]] از عفان بن مسلم، عبدالاعلی بن حماد، عبدالواحد بن غیاث، شیبان بن فروخ، علی بن مدینی، عبداللّه بن صالح عجلی، مصعب زبیری، اباعبید بن سلام، إسحاق بن ابی اسرائیل، خلف بزار، اباربیع زهرانی، عمرو ناقد، حسین بن علی بن اسود عجلی، عثمان بن أبی‌‌شیبه، ابو الحسن علی بن محمد مدائنی، محمد بن سعد، محمد بن صباح دولابی، محمد بن حاتم سمین، عباس بن ولید نرسی، و أحمد بن إبراهیم دانش آموخت. | ||
بلاذری بعدها به [[دمشق]] رفت و در آن‌جا از هشام بن عمار و اباحفص عمر بن سعید کسب علم کرد. پس از آن راهی حمص شد از محمد بن مصفی، و در أنطاکیه از محمد بن عبدالرحمن بن سهم، احمد بن برد علومی را آموخت<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج 6، ص 74.</ref>. | بلاذری بعدها به [[دمشق]] رفت و در آن‌جا از هشام بن عمار و اباحفص عمر بن سعید کسب علم کرد. پس از آن راهی حمص شد از محمد بن مصفی، و در أنطاکیه از محمد بن عبدالرحمن بن سهم، احمد بن برد علومی را آموخت<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج 6، ص 74.</ref>. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
=شاگردان بلاذری= | =شاگردان بلاذری= | ||
یحیی بن ندیم، احمد بن عمار، ابویوسف یعقوب بن نعیم بن فزاره، از شاگردان وی بودند<ref>همان، ص 75.</ref>. | |||
=آثار بلاذری= | =آثار بلاذری= | ||
کتاب‌ها و آثار بلاذری عبارت‌اند از: البلدان الصغیر، البلدان الکبیر(که نتوانست آن‌را کامل کند)، انساب الاشراف و اخبارهم<ref>سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیة، ج 1، ص 585، قم، کتابخانه | کتاب‌ها و آثار بلاذری عبارت‌اند از: البلدان الصغیر، البلدان الکبیر(که نتوانست آن‌را کامل کند)، انساب الاشراف و اخبارهم<ref>سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیة، ج 1، ص 585، قم، کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی، چاپ اول، 1410ق.</ref>، ( الاخبار و الانساب<ref>الفهرست، ص 164.</ref>، جمل انساب الاشراف<ref>معجم الأدباء، ج 2، ص 534.</ref>، عهد أردشیر<ref>الفهرست، ص 164.</ref>، و الفتوح<ref>معجم الأدباء، ج 2، ص 534.</ref>. | ||
=اعتبار کتاب انساب الاشراف= | =اعتبار کتاب انساب الاشراف= | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
=درگذشت= | =درگذشت= | ||
بر اساس برخی از گزارش‌های تاریخی، | بر اساس برخی از گزارش‌های تاریخی، بلاذری در اواخر عمر دچار وسواس شد<ref>البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.</ref> و برای تقویت حافظه‌ی خود به نوشیدن شربت بلاذر مبادرت کرد و چون در این کار افراط کرد دچار جنون شد و به دار المجانین برده شد<ref>الفهرست، ص 164.</ref>. و سرانجام در سال 279 هجری<ref>الأعلاق الخطیرة فی ذکر أمراء الشام و الجزیرة، ج 3، ص 587.</ref> و در روزگار حکومت معتمد عباسی<ref>البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.</ref> از دنیا رفت<ref>ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق، تدمری، عمر عبد السلام، ج 20، ص 290، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق.</ref>. | ||
=منبع= | =منبع= | ||
نسخهٔ ۵ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۴۱
| نام | بلاذری، ابوالحسن احمد بن يحيی بن جابر |
|---|---|
| سایر نامها و القاب | احمد ال‍ب‍لاذری • بلاذری • ابوالحسن احمد بن یحیی • احمد بن یحیی ال‍ب‍لاذری • بلاذری، ابو ج‍ع‍ف‍ر احمد بن یحیی |
| زاده | بين سال‌های 170 تا 180 • عراق • بغداد |
| درگذشت | 279 ق |
| اساتید | محمد بن سعد كاتب واقدی • ابوعبيد قاسم بن سلاّم • ابن هشام كلبی |
| شاگردان | یحیی بن ندیم • احمد بن عمار • ابویوسف یعقوب بن نعیم بن فزاره |
| آثار | فتوح البلدان • فتوح البلدان (ترجمه) • أنساب الأشراف (5 جلدی) • جمل من أنساب الأشراف • فتوح البلدان • أنساب الأشراف (زکار، سهیل) • البلدان الصغیر • عهد اردشیر |
| فعالیت‌ها | مورخ • تاریخ اسلام • انساب |
بَلاذُری، احمد بن یحیی مورخ، شاعر، جغرافیانویس، و نسب‌شناس ایرانی، زادۀ بغداد. در دمشق و انطاکیه به فراگیری علم حدیث پرداخت. در زمینۀ علومی همچون تاریخ و نسب‌شناسی از محضر بزرگانی همچون ابن سعد کاتب واقدی و ابن هشام کلبی بهرۀ فراوان برد. بلاذُری در جوانی به دربار مأمون راه یافت و تا خلافت معتز در خدمت دستگاه حکومت بغداد بود. از آثار اوست: فتوح‌البلدان، که از منابع مهم تاریخ اوایل دورۀ اسلامی و از مهم‌ترین کتب مربوطه به فتوحات صدر اسلام است؛ انساب‌الاشراف (اخبارالانساب) که به شرح سیرۀ پیامبر(ص)، صحابه، علویان، عباسیان، هاشمیان، بنی عبدالشمس و قبایل گوناگون دیگر پرداخته است.
زندگی‌نامه
احمد بن یحیی بن جابر بن داود، مشهور به بغدادی و بلاذری، از ادیبان[۱]، شاعران[۲]، مورخان، نسب‌شناسان، و جغرافی‌دان‌های[۳] قرن سوم هجری بود.
بلاذری اهل شعر هم بود و بیشتر هجویات می‌گفت. وی اشعاری در مدح مأمون عباسی سرود[۴]؛ اما گاهی نیز با بد زبانی آبروی مردم را می‌برد[۵]. وی بعدها با متوکل عباسی همنشین[۶] و از ندیمان وی شد[۷].
ابوالحسن، ابوجعفر، ابوبکر[۸]، و ابومحمد[۹] از لقب‌های او است.
بلاذری زاده بغداد است[۱۰]؛ اما تاریخ ولادتش معلوم نیست.
بر اساس برخی از گزارش‌ها وی برای تقویت حافظه‌ی خود به نوشیدن شربت بلاذر مبادرت کرد و به همین جهت او را بلاذری نامیدهاند[۱۱].
اساتید بلاذری
بلاذری در عراق از عفان بن مسلم، عبدالاعلی بن حماد، عبدالواحد بن غیاث، شیبان بن فروخ، علی بن مدینی، عبداللّه بن صالح عجلی، مصعب زبیری، اباعبید بن سلام، إسحاق بن ابی اسرائیل، خلف بزار، اباربیع زهرانی، عمرو ناقد، حسین بن علی بن اسود عجلی، عثمان بن أبی‌‌شیبه، ابو الحسن علی بن محمد مدائنی، محمد بن سعد، محمد بن صباح دولابی، محمد بن حاتم سمین، عباس بن ولید نرسی، و أحمد بن إبراهیم دانش آموخت.
بلاذری بعدها به دمشق رفت و در آن‌جا از هشام بن عمار و اباحفص عمر بن سعید کسب علم کرد. پس از آن راهی حمص شد از محمد بن مصفی، و در أنطاکیه از محمد بن عبدالرحمن بن سهم، احمد بن برد علومی را آموخت[۱۲].
شاگردان بلاذری
یحیی بن ندیم، احمد بن عمار، ابویوسف یعقوب بن نعیم بن فزاره، از شاگردان وی بودند[۱۳].
آثار بلاذری
کتاب‌ها و آثار بلاذری عبارت‌اند از: البلدان الصغیر، البلدان الکبیر(که نتوانست آن‌را کامل کند)، انساب الاشراف و اخبارهم[۱۴]، ( الاخبار و الانساب[۱۵]، جمل انساب الاشراف[۱۶]، عهد أردشیر[۱۷]، و الفتوح[۱۸].
اعتبار کتاب انساب الاشراف
بلاذری در کتاب انساب الاشراف آیاتی مانند آیه‌ی تطهیر[۱۹]، و روایات متعددی مانند حدیث ولایت[۲۰]، عقد اخوت[۲۱]، حدیث منزلت[۲۲]، و احادیث بسیار دیگر را در فضیلت امام علی(ع) نقل کرد[۲۳]، و امام علی(ع) را اولین مؤمن به رسول خدا(ص) معرفی می‌کند[۲۴].
وی در این کتاب به شرح زندگی امام حسین(ع) و وقایع کربلا و روز عاشورا پرداخت[۲۵]؛ لذا این کتاب یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی در زمینه‌ی وقایع عاشورا به شمار می‌آید.
این اثر با این ویژگی‌های مثبت؛ اما به طور قطع نمی‌توان گفت هر آنچه در آن آمده معتبر و یا بدون اعتبار است؛ بلکه هر گزارش باید با انطباق بر دیگر گزارش‌های تاریخی و روایی بررسی شده و نتیجه‌ی مناسب به دست آید.
درگذشت
بر اساس برخی از گزارش‌های تاریخی، بلاذری در اواخر عمر دچار وسواس شد[۲۶] و برای تقویت حافظه‌ی خود به نوشیدن شربت بلاذر مبادرت کرد و چون در این کار افراط کرد دچار جنون شد و به دار المجانین برده شد[۲۷]. و سرانجام در سال 279 هجری[۲۸] و در روزگار حکومت معتمد عباسی[۲۹] از دنیا رفت[۳۰].
منبع
پانویس
- ↑ ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 11، ص 65، بیروت، دار الفکر، 1407ق.
- ↑ حموی، شهاب الدین أبوعبدالله یاقوت بن عبدالله، معجم الأدباء(إرشاد الأریب إلی معرفة الأدیب، محقق، إحسان عباس، ج 2، ص 531، بیروت، دارالغرب الإسلامی، چاپ اول، 1414ق.
- ↑ ابن شداد، محمد بن علی، الأعلاق الخطیرة فی ذکر أمراء الشام و الجزیرة، محقق، سوردل، دومینیک، دهان، سامی، عباره، یحیی زکریا، ج3 ، ص 587، دمشق، المعهد العلمی الفرنسی للدراسات العربیة، چاپ اول، 1953م.
- ↑ البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.
- ↑ معجم الأدباء، ج 2، ص 531.
- ↑ ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج 6، ص 75، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1415ق.
- ↑ معجم الأدباء، ج 2، ص 530.
- ↑ البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج 12، ص 250.
- ↑ معجم الأدباء، ج 2، ص 530.
- ↑ ابن ندیم بغدادی، محمد بن إسحاق، الفهرست، ص 164، بیروت، دار المعرفة، چاپ دوم، 1417ق.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج 6، ص 74.
- ↑ همان، ص 75.
- ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیة، ج 1، ص 585، قم، کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی، چاپ اول، 1410ق.
- ↑ الفهرست، ص 164.
- ↑ معجم الأدباء، ج 2، ص 534.
- ↑ الفهرست، ص 164.
- ↑ معجم الأدباء، ج 2، ص 534.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 2، ص 104، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.
- ↑ همان، ص 108.
- ↑ همان، ص 91.
- ↑ همان، ص 89 – 188.
- ↑ همان، ص 94.
- ↑ همان، ص 92.
- ↑ همان، ج 3، ص 228.
- ↑ البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.
- ↑ الفهرست، ص 164.
- ↑ الأعلاق الخطیرة فی ذکر أمراء الشام و الجزیرة، ج 3، ص 587.
- ↑ البدایة و النهایة، ج 11، ص 65.
- ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق، تدمری، عمر عبد السلام، ج 20، ص 290، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق.