ابو قبیس: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۱۶

کوه ابوقُبَیس کوه مقدسی برای مسلمانان در شمال شرقی مسجدالحرام و در شهر مکه است. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی حجرالاسود از بهشت نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. هم‌چنین حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام مناسک حج می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمان‌سرای حکومتی شده است.

آشنایی با کوه ابوقبیس

از کوه‌‏های مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردی به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌های مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌های بلند، از جمله دار الضیافه سعودی، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشی از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادی، ابوقبیس برترین کوه‌‏های مکه است.

کوه‌های مهم مکه

مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‌‏هایی چند در برگرفته است، به‏ طوری که تنها چند راه خروجی به سمت یمن، دریای سرخ و شام در آن وجود دارد.

مهم‏‌ترین کوه‏‌های مکه عبارتند از

ابوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق مسجد‌الحرام واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالای آن بنا شده و بخشی از آن در فضای باز جلوی مسعی افتاده و در واقع، بخشی از کوه از جای برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگی با کعبه، از کوه‏‌های مقدس دانسته‏‌اند. هم‌چنین گفته‏‌اند که در جریان طوفان نوح، امانت‌دار حجرالأسود بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعی است، در دامنه این کوه واقع شده است.
قُعَیْقعان یا جبل هندی، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌های دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهای مسکونی می‌‏‌ساخته ‏اند.
جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنی در آنجا بر رسول خدا‌(صلی الله علیه وآله وسلم) نازل شد.
ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایی که پیامبر‌(صلی الله علیه وآله وسلم) به هنگام هجرت در آنجا مخفی شد.
خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
ثبیر، در شرق مکه است^[۱].

قدمت تاریخی کوه

«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهی است که خداوند در زمین قرار داد، حجرالاسود در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که جبرئيل او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و احادیث عامه و خاصه، اول کسی که بنیان خانه «کعبه» کرد، حضرت آدم صفی اللَّه بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّی سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «طواف» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جای می‏‌آورند^[۲]). گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد^[۳].

موقعیت جغرافیایی کوه

این کوه در شمال شرقی مسجدالحرام و مشرف بر صفا است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضی گفته ‏اند قبر شیث بن آدم و به روایتی قبر حَوّا در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏‌اند، واللَّه العالم.

نامیدن کوه به امین

خداوند، حجرالأسود را از بهشت به ابراهیم علیه‌السلام رسانید و این سنگ از زمان طوفان نوح علیه‌السلام در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.

اتفاق افتادن حادثه شق القمر

پس از اسلام، این کوه شاهد حادثه شق‏‌القمر بود که بعدها مسجدی به همین نام در این مکان ساخته شد^[۴].

واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه

صفا و مروه دو کوه کوچکی است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏‌ها و بناهای جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبی مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقی آن قرار دارد^[۵].

شهادت امام علی و قطعه قطعه شدن کوه

و هم‌چنین روایت شده است که ابن عباس گفت: در آن شبی که در صبح آن علی(علیه‌السلام) شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطوری از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ^{[بقره–156]}‎ من چقدر خوف دارم از اینکه نکند أمیرالمؤمنین(علیه‌السلام) شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل علی (علیه‌السلامج در همان شبی که من آن خواب را دید بمن رسید^[۶].

برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس

رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینی از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالی کرد. گفت: من به قصد حج از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعی مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندی هستم، دستور بفرما با مالم کاری کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود: «اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلای سرخ داشته باشی و آن را در راه خدا انفاق‏ کنی، هرگز به پاداشی نمی‌‏رسی که حج‏ گزار می‌‏رسد»^[۷].

پانویس

↑ آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.
↑ (سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121.
↑ ترجمه إثبات الوصية، ص20.
↑ تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.
↑ آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.
↑ ترجمه إثبات الوصية، ص20-283.
↑ فروع كافی، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانی حج، ص: 219.

منابع

برگرفته از سایت آشنایی با کوه ابوقبیس - اهل البیتhttps://ahlolbait.com

[1] آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.

[2] (سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121.

[3] ترجمه إثبات الوصية، ص20.

[4] تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.

[5] آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.

[6] ترجمه إثبات الوصية، ص20-283.

[7] فروع كافی، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانی حج، ص: 219.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="wikiInfo">[[پرونده:ابو قبیس.jpg |جایگزین=ابو قبیس]]
+<div class="wikiInfo">[[پرونده:ابو قبیس.jpg |جایگزین=ابو قبیس]]</div>
-{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
+'''کوه ابوقُبَیس''' کوه مقدسی برای [[مسلمانان]] در شمال شرقی [[مسجدالحرام]] و در شهر [[مکه]] است. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی [[حجرالاسود]] از [[بهشت]] نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. هم‌چنین [[حضرت ابراهیم |حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)]] با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام [[مناسک حج]] می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمان‌سرای حکومتی شده است.
-!نام
-!کوه اَبوقُبَیس
-|-
-|محل
-|[[عربستان]] • [[مکه]]
-|-
-|اهمیت
-|نزدیکی به [[کعبه]] • نزدیکی به [[مسجدالحرام]] • فرود [[آدم علیه السلام ]] و [[حوا]] • [[عبادت]] [[پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم]]
-|-
-|}
-</div>
-'''کوه ابوقُبَیس''' کوه مقدسی برای [[مسلمانان]] در شمال شرقی [[مسجدالحرام]] و در شهر [[مکه]] است. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی [[حجرالاسود]] از [[بهشت]] نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. همچنین [[حضرت ابراهیم |حضرت ابراهیم علیه السلام]] با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام [[مناسک حج]] می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمان‌سرای حکومتی شده است.
+== آشنایی با کوه ابوقبیس ==
+از کوه‌‏های مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردی به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌های مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌های بلند، از جمله دار الضیافه سعودی، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشی از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادی، ابوقبیس برترین کوه‌‏های [[مکه]] است.
-=آشنایی با کوه ابوقبیس=
+== کوه‌های مهم مکه ==
-از کوه‌‏های مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردی به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌های مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌های بلند، از جمله دار الضیافه سعودی، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشی از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادی، ابوقبیس برترین کوه‌‏های مکه است.
-=کوه‌های مهم مکه=
 مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‌‏هایی چند در برگرفته است، به‏ طوری که تنها چند راه خروجی به سمت [[يمن|یمن]]، دریای سرخ و [[شام]] در آن وجود دارد.
+=== مهم‏‌ترین کوه‏‌های مکه عبارتند از ===
-'''مهم‏ترین کوه‏‌های مکه عبارتند از:'''
+# ابوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق [[مسجد‌الحرام]] واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالای آن بنا شده و بخشی از آن در فضای باز جلوی مسعی افتاده و در واقع، بخشی از کوه از جای برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگی با [[كعبه|کعبه]]، از کوه‏‌های مقدس دانسته‏‌اند. هم‌چنین گفته‏‌اند که در جریان [[طوفان نوح]]، امانت‌دار [[حجر الاسود|حجرالأسود]] بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعی است، در دامنه این کوه واقع شده است.
-#بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق [[مسجد الحرام]] واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالای آن بنا شده و بخشی از آن در فضای باز جلوی مسعی افتاده و در واقع، بخشی از کوه از جای برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگی با [[كعبه|کعبه]]، از کوه‏‌های مقدس دانسته‏ اند. همچنین گفته‏ اند که در جریان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجر الاسود|حجرالأسود]] بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعی است، در دامنه این کوه واقع شده است.
 #
-#قُعَیْقعان یا جبل هندی، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌های دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهای مسکونی می‌‏‌ساخته ‏اند.
+# قُعَیْقعان یا جبل هندی، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌های دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهای مسکونی می‌‏‌ساخته ‏اند.
 #
-#جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنی در آنجا بر [[حضرت محمد (ص)|رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم]] نازل شد.
+# جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنی در آنجا بر [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا‌(صلی الله علیه وآله وسلم)]] نازل شد.
+# ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایی که [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر‌(صلی الله علیه وآله وسلم)]] به هنگام [[هجرت]] در آنجا مخفی شد.
-#ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایی که [[پيامبرصلی الله علیه وآله وسلم|پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم]] به هنگام [[هجرت]] در آنجا مخفی شد.
 #
-#خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
+# خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
 #
-#عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
+# عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
 #
-#ثبیر، در شرق مکه است<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.</ref>.
+# ثبیر، در شرق مکه است<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.</ref>.
-=قدمت تاریخی کوه=
+== قدمت تاریخی کوه ==
-«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهی است که [[خداوند]] در زمین قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که [[جبرئیل|جبرئيل]] او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و [[احاديث|احادیث]] عامه و خاصه، اول کسی که بنیان خانه «کعبه» کرد، [[حضرت آدم |حضرت آدم صفی اللَّه]] بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّی سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «[[طواف]]» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جای می‏‌آورند<ref>(سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .</ref>. گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20.</ref>.
+«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهی است که [[خداوند]] در زمین قرار داد، [[حجر الاسود|حجرالاسود]] در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که [[جبرئیل|جبرئيل]] او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و [[حدیث|احادیث]] عامه و خاصه، اول کسی که بنیان خانه «کعبه» کرد، [[حضرت آدم |حضرت آدم صفی اللَّه]] بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّی سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «[[طواف]]» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جای می‏‌آورند<ref>(سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121.</ref>). گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد<ref>ترجمه إثبات الوصية، ص20.</ref>.
-=موقعیت جغرافیایی کوه=
+== موقعیت جغرافیایی کوه ==
 این کوه در شمال شرقی مسجدالحرام و مشرف بر [[صفا]] است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضی گفته ‏اند قبر [[شيث بن آدم|شیث بن آدم]] و به روایتی قبر [[حوا|حَوّا]] در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏‌اند، واللَّه العالم.
-=نامیدن کوه به امین=
+== نامیدن کوه به امین ==
-خداوند، حجرالأسود را از [[بهشت]] به ابراهیم علیه السلام رسانید و این سنگ از زمان طوفان نوح علیه السلام در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.
+خداوند، حجرالأسود را از [[بهشت]] به [[حضرت ابراهیم|ابراهیم علیه‌السلام]] رسانید و این سنگ از زمان طوفان [[حضرت نوح|نوح علیه‌السلام]] در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.
-=اتفاق افتادن حادثه شق القمر=
+== اتفاق افتادن حادثه شق القمر ==
 پس از [[اسلام]]، این کوه شاهد حادثه [[شق‏‌القمر]] بود که بعدها مسجدی به همین نام در این مکان ساخته شد<ref>تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.</ref>.
-=واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه=
+== واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه ==
 [[صفا]] و [[مروه]] دو کوه کوچکی است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏‌ها و بناهای جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبی مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقی آن قرار دارد<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.</ref>.
-=شهادت امام علی علیه السلام  و قطعه قطعه شدن کوه=
+== شهادت امام علی و قطعه قطعه شدن کوه ==
-و همچنین روایت شده است که [[ابن عباس]] گفت: در آن شبی که در صبح آن [[علی علیه السلام ]] شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطوری از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ<ref>آیه 156 سوره بقره.</ref> من چقدر خوف دارم از اینکه نکند [[امام علی|أمیر المؤمنین علیه السلام ]] شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل علی علیه السلام  در همان شبی که من آن خواب را دید بمن رسید<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.</ref>.
+و هم‌چنین روایت شده است که [[ابن عباس]] گفت: در آن شبی که در صبح آن [[علی بن ابی طالب|علی(علیه‌السلام)]] [[شهید]] شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه [[کعبه]] با شهر مکه و اطراف آن بطوری از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: {{متن قرآن |إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ |آیه = 156 |سوره = بقره }} من چقدر خوف دارم از اینکه نکند [[علی بن ابی طالب|أمیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل علی (علیه‌السلامج در همان شبی که من آن خواب را دید بمن رسید<ref>ترجمه إثبات الوصية، ص20-283.</ref>.
-=برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس=
+== برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس ==
-رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینی از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالی کرد. گفت: من به قصد [[حج]] از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعی مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندی هستم، دستور بفرما با مالم کاری کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود:
+رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) از [[منا]] کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینی از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالی کرد. گفت: من به قصد [[حج]] از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعی مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندی هستم، دستور بفرما با مالم کاری کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود:
 «اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلای سرخ داشته باشی و آن را در راه خدا [[انفاق]]‏ کنی، هرگز به پاداشی نمی‌‏رسی که حج‏ گزار می‌‏رسد»<ref>فروع كافی، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانی حج، ص: 219.</ref>.
-=منبع=
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
+== منابع ==
 [https://ahlolbait.com/article/8251/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%DA%A9%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%82%D8%A8%DB%8C%D8%B3 برگرفته از سایت آشنایی با کوه ابوقبیس - اهل البیتhttps://ahlolbait.com]
-=پانویس=
-[[رده: تاریخ اسلام]]
+[[رده:تاریخ اسلام]]
-[[رده: مکان‌ها]]
+[[رده:مکان‌ها]]