سوره: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' گفته اند' به ' گفته‌اند') |
جز (جایگزینی متن - ' آنها' به ' آنها') |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''سوره''' به | '''سوره''' به مجموعه‌ای از آيات [[قرآن]] گفته میشود كه هم تعداد و هم شروع و پایانش توقيفی است و مستند به [[وحی]] می‌باشد. بر همین مبنا، به هر کدام از فصول و بخش‌های صد و چهارده‌گانه قرآن، «سوره» گفته میشود. در ضمن تمام سوره‌ها به جز [[سوره توبه]] با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز میشود.. | ||
== معنای لغوی سوره == | == معنای لغوی سوره == | ||
سوره در لغت به | سوره در لغت به معانی متعددی آمده است و دلیل آن، ناشی از اختلاف نظرهایی است که به ریشه اصلی آن باز می‌گردد که آیا از ماده «سَئِر، يَسأر، سئراً» است يا از مادّه «سار، يَسور، سوراً». که اگر مربوط به قسم اول باشد، به معنای «باقی مانده است». | ||
<ref>لسان | <ref>ابن منظور، لسان العرب، ج ۴، ص ۳۳۹ - ۳۴۰، مادّه «سأر»</ref> و اگر از گروه دوم باشد، به معنای علوّ و ارتفاع و صعود کردن و نیز به معنای «برجسته، ممتاز و مشخّص» است. بر همین مبنا، به برآشفتگی هنگام خشم «سَوْرَة الغضب» و به بر آمدن خمر هنگام جوشيدن و غَلَيان «سَوْرَة الخَمر» می‌گويند. <ref>معجم المقاييس اللغة: ج ۳ ص ۱۱۵ مادّه «سور»</ref> <ref>مختار الصحاح: ص ۱۷۰</ref> <ref>مجمع البيان: ج ۷، ص ۲۱۸.</ref> و اما بر مبنای قسم دوم، برای سوره معانی شش گانه ای بیان شده است که به آن اشاره میشود. | ||
۱. فضل و منزلت. ۲. شرف. ۳. علامت و نشانه. ۴. ساختمان زيبا و برافراشته. ۵. هر رده از رده‌ها و | ۱. فضل و منزلت. ۲. شرف. ۳. علامت و نشانه. ۴. ساختمان زيبا و برافراشته. ۵. هر رده از رده‌ها و رگه‌های ديوار. ۶. قسمت مجزا از ديگری. <ref>أقرب الموارد، ج ۱، ص ۵۵۶</ref> <ref>المنجد، ص ۳۶۲ مادّه «سأر»</ref> <ref>القاموس المحيط، ج ۲، ص ۵۳ مادّه «سور».</ref> | ||
== معنای اصطلاحی سوره == | == معنای اصطلاحی سوره == | ||
سوره در اصطلاح دینی و قرآنی عبارت است از: | سوره در اصطلاح دینی و قرآنی عبارت است از: «مجموعه‌ای از آيات كه كمّيت و آغاز و انجام آن توقيفی و بر پايه وحی است» و بر اين اساس، به هر يك از فصول و بخش‌های صد و چهارده گانه قرآن مجيد، «سوره» گفته میشود. هر يك از سوره‌های قرآن، به يك يا چند هدف می‌پردازد و علاوه، شامل معارف خاصی نیز میشود. | ||
== دلیل | == دلیل نامگذاری سوره == | ||
در وجه | در وجه نامگذاری سوره‌های قرآنی گفته‌اند: همان گونه كه در قدیم سور و ديوار بلند پيرامون شهر مدينه بوده و شهر را حفظ می‌کرد، سوره‌های قرآن نيز همچون دیواری، آيات قرآن را احاطه کرده و حفظ می‌کند. <ref>شیخ طبرسی، مجمع البيان: ج ۵ ص</ref> ۱۸۸ ا<ref>لإتقان فی علوم القرآن: ج ۱ ص ۱۴۷. | ||
</ref> | </ref> | ||
== | == کوتاه‌ترین و بلندترین سوره قرآن == | ||
كوتاه ترين سوره قرآن، سوره كوثر است كه دارای 3 آیه و بلندترين سوره، بقره دارای 286 آیه می‌باشد. | كوتاه ترين سوره قرآن، سوره كوثر است كه دارای 3 آیه و بلندترين سوره، سوره بقره دارای 286 آیه می‌باشد. | ||
== گروه‌بندی سوره‌های قرآن == | == گروه‌بندی سوره‌های قرآن == | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
=== سبع طوال === | === سبع طوال === | ||
سبع طوال به هفت سوره طولانی قرآن می‌‌گویند که شامل: سوره بقره، سوره آل عمران، سوره نساء، سوره اعراف، سوره انعام، سوره | سبع طوال به هفت سوره طولانی قرآن می‌‌گویند که شامل: 1.سوره بقره، 2.سوره آل عمران، 3.سوره نساء، 4.سوره اعراف، 5.سوره انعام، 6.سوره مائده، و 7.سوره یونس میشود. | ||
=== مئین === | === مئین === | ||
به سوره‌هایی می‌‌گویند که تعداد آیاتش از عدد صد می‌‌گذرد، | مئین به سوره‌هایی می‌‌گویند که تعداد آیاتش از عدد صد می‌‌گذرد، ولی از لحاظ حجم به سبع طوال نمی‌رسد. نام برخی از آن سوره‌ها عبارت است از: سوره هود، سوره یوسف، سوره نحل، سوره کهف، سوره مریم | ||
=== مثانی === | === مثانی === | ||
مثانی به سوره‌هایی می‌‌گویند که تعداد آیاتش کمتر ازعدد صد باشد که شامل بیست سوره میشود و دلیل | مثانی به سوره‌هایی می‌‌گویند که تعداد آیاتش کمتر ازعدد صد باشد که شامل بیست سوره میشود و دلیل نامگذاری این سوره‌ها به مثانی این است که قابل تکرار است و به جهت کوتاه بودنش بیش از یک بار تلاوت میشود. | ||
=== حوامیم === | === حوامیم === | ||
حوامیم نام هفت سوره‌ای است که با حروف «حم» شروع میشود و نام آنها عبارت است از: سوره مومن، سوره فصلت، سوره | حوامیم نام هفت سوره‌ای است که با حروف «حم» شروع میشود و نام آنها عبارت است از: 1.سوره مومن، 2.سوره فصلت، 3.سوره شوری، 4.سوره زخرف، 5.سوره دخان، 6.سوره جاثیه، 7.سوره احقاف. | ||
=== ممتحنات === | === ممتحنات === | ||
ممتحنات حدود بیست سوره است به | ممتحنات حدود بیست سوره است که به نام برخی اشاره میشود: سوره فتح، سوره حشر، سوره سجده، سوره طلاق، سوره قلم، سوره حجرات، سوره ملک، سوره تغابن، سوره منافقون، سوره جمعه، سوره صف، سوره جن، سوره نوح، سوره مجادله، سوره ممتحنه و سوره تحریم. | ||
=== | === مفصّلات === | ||
مفصلات شامل سوره الرحمن تا آخر قرآن میشود و چون فواصل ( | مفصلات شامل سوره الرحمن تا آخر قرآن میشود و چون فواصل (آیه‌های) این سوره‌ها کوتاه است، بدین نام نامیده شده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | ||
[[رده:مفاهیم اسلامی]] | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | ||
[[رده:قرآن]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۴۹
سوره به مجموعه‌ای از آيات قرآن گفته میشود كه هم تعداد و هم شروع و پایانش توقيفی است و مستند به وحی می‌باشد. بر همین مبنا، به هر کدام از فصول و بخش‌های صد و چهارده‌گانه قرآن، «سوره» گفته میشود. در ضمن تمام سوره‌ها به جز سوره توبه با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز میشود..
معنای لغوی سوره
سوره در لغت به معانی متعددی آمده است و دلیل آن، ناشی از اختلاف نظرهایی است که به ریشه اصلی آن باز می‌گردد که آیا از ماده «سَئِر، يَسأر، سئراً» است يا از مادّه «سار، يَسور، سوراً». که اگر مربوط به قسم اول باشد، به معنای «باقی مانده است». [۱] و اگر از گروه دوم باشد، به معنای علوّ و ارتفاع و صعود کردن و نیز به معنای «برجسته، ممتاز و مشخّص» است. بر همین مبنا، به برآشفتگی هنگام خشم «سَوْرَة الغضب» و به بر آمدن خمر هنگام جوشيدن و غَلَيان «سَوْرَة الخَمر» می‌گويند. [۲] [۳] [۴] و اما بر مبنای قسم دوم، برای سوره معانی شش گانه ای بیان شده است که به آن اشاره میشود. ۱. فضل و منزلت. ۲. شرف. ۳. علامت و نشانه. ۴. ساختمان زيبا و برافراشته. ۵. هر رده از رده‌ها و رگه‌های ديوار. ۶. قسمت مجزا از ديگری. [۵] [۶] [۷]
معنای اصطلاحی سوره
سوره در اصطلاح دینی و قرآنی عبارت است از: «مجموعه‌ای از آيات كه كمّيت و آغاز و انجام آن توقيفی و بر پايه وحی است» و بر اين اساس، به هر يك از فصول و بخش‌های صد و چهارده گانه قرآن مجيد، «سوره» گفته میشود. هر يك از سوره‌های قرآن، به يك يا چند هدف می‌پردازد و علاوه، شامل معارف خاصی نیز میشود.
دلیل نامگذاری سوره
در وجه نامگذاری سوره‌های قرآنی گفته‌اند: همان گونه كه در قدیم سور و ديوار بلند پيرامون شهر مدينه بوده و شهر را حفظ می‌کرد، سوره‌های قرآن نيز همچون دیواری، آيات قرآن را احاطه کرده و حفظ می‌کند. [۸] ۱۸۸ ا[۹]
کوتاه‌ترین و بلندترین سوره قرآن
كوتاه ترين سوره قرآن، سوره كوثر است كه دارای 3 آیه و بلندترين سوره، سوره بقره دارای 286 آیه می‌باشد.
گروه‌بندی سوره‌های قرآن
هر کدام از سوره‌های قرآن مطابق با قواعدی در گروه‌بندی‌های خاصی قرار می‌‌گیرد.
سبع طوال
سبع طوال به هفت سوره طولانی قرآن می‌‌گویند که شامل: 1.سوره بقره، 2.سوره آل عمران، 3.سوره نساء، 4.سوره اعراف، 5.سوره انعام، 6.سوره مائده، و 7.سوره یونس میشود.
مئین
مئین به سوره‌هایی می‌‌گویند که تعداد آیاتش از عدد صد می‌‌گذرد، ولی از لحاظ حجم به سبع طوال نمی‌رسد. نام برخی از آن سوره‌ها عبارت است از: سوره هود، سوره یوسف، سوره نحل، سوره کهف، سوره مریم
مثانی
مثانی به سوره‌هایی می‌‌گویند که تعداد آیاتش کمتر ازعدد صد باشد که شامل بیست سوره میشود و دلیل نامگذاری این سوره‌ها به مثانی این است که قابل تکرار است و به جهت کوتاه بودنش بیش از یک بار تلاوت میشود.
حوامیم
حوامیم نام هفت سوره‌ای است که با حروف «حم» شروع میشود و نام آنها عبارت است از: 1.سوره مومن، 2.سوره فصلت، 3.سوره شوری، 4.سوره زخرف، 5.سوره دخان، 6.سوره جاثیه، 7.سوره احقاف.
ممتحنات
ممتحنات حدود بیست سوره است که به نام برخی اشاره میشود: سوره فتح، سوره حشر، سوره سجده، سوره طلاق، سوره قلم، سوره حجرات، سوره ملک، سوره تغابن، سوره منافقون، سوره جمعه، سوره صف، سوره جن، سوره نوح، سوره مجادله، سوره ممتحنه و سوره تحریم.
مفصّلات
مفصلات شامل سوره الرحمن تا آخر قرآن میشود و چون فواصل (آیه‌های) این سوره‌ها کوتاه است، بدین نام نامیده شده است.
پانویس
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج ۴، ص ۳۳۹ - ۳۴۰، مادّه «سأر»
- ↑ معجم المقاييس اللغة: ج ۳ ص ۱۱۵ مادّه «سور»
- ↑ مختار الصحاح: ص ۱۷۰
- ↑ مجمع البيان: ج ۷، ص ۲۱۸.
- ↑ أقرب الموارد، ج ۱، ص ۵۵۶
- ↑ المنجد، ص ۳۶۲ مادّه «سأر»
- ↑ القاموس المحيط، ج ۲، ص ۵۳ مادّه «سور».
- ↑ شیخ طبرسی، مجمع البيان: ج ۵ ص
- ↑ لإتقان فی علوم القرآن: ج ۱ ص ۱۴۷.