غیبت صغری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' خانواده اش ' به ' خانواده‌اش ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''غیبت صُغری''' اصطلاحی خاص در در ادبیات [[شیعه|شیعی]] | '''غیبت صُغری''' اصطلاحی خاص در در ادبیات [[شیعه|شیعی]] و به معنای از دیده پنهان شدن در زمان کوتاه است. | ||
شیعیان معتقدند که در در دوره غیبت صغری، [[ | شیعیان معتقدند که در در دوره غیبت صغری، [[حجت بن الحسن (مهدی)]] (عجل الله تعالی فرجه الشریف) زندگی مخفیانه‌ای داشته و تنها چهار نماینده خاص وی، مشهور به [[نواب اربعه]] راه ارتباطی شیعیان با حضرت بوده‌اند. | ||
== زمان غیبت صغری == | == زمان غیبت صغری == | ||
در این که تاریخ دقیق غیبت صغرا از چه زمانی بوده است، میان علمای شیعه اختلاف وجود دارد و حاصل آن به دو نظر ختم می‌شود. | در این که تاریخ دقیق غیبت صغرا از چه زمانی بوده است، میان علمای شیعه اختلاف وجود دارد و حاصل آن به دو نظر ختم می‌شود. | ||
1. نظر اول مربوط به زمان تولد حضرت است که غیبت صغری از همان وقت شروع شد. این نظر مربوط به شیخ مفید است و بیان می‌کند که غیبت صغرای حضرت از زمان تولد ایشان شروع شده است و تا هنگامی که ارتباط شیعیان با ایشان از طریق نمایندگان خاصش قطع می‌شود، ادامه می‌یابد. <ref> شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref> [[شیخ طبرسی]] (م۵۴۸ ق) نیز بر همین مبنا زمان غیبت صغری را هفتاد و چهار سال ذکر کرده است. <ref>طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹.</ref> | 1. نظر اول مربوط به زمان تولد حضرت است که غیبت صغری از همان وقت شروع شد. این نظر مربوط به شیخ مفید است و بیان می‌کند که غیبت صغرای حضرت از زمان تولد ایشان شروع شده است و تا هنگامی که ارتباط شیعیان با ایشان از طریق نمایندگان خاصش قطع می‌شود، ادامه می‌یابد. <ref> شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref> [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]] (م۵۴۸ ق) نیز بر همین مبنا زمان غیبت صغری را هفتاد و چهار سال ذکر کرده است. <ref>طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹.</ref> | ||
2.نظر دوم این است که غیبت صغری از زمان شهادت [[ | 2.نظر دوم این است که غیبت صغری از زمان شهادت [[حسن بن علی (عسکری)]] (علیه‌السلام) یعنی سال ۲۶۰ قمری اتفاق افتاده است به این معنا از آنجا که تعیین نواب اربعه پس از وفات امام حسن عسکری صورت گرفته و وجه تمایز زمان غیبت صغرا و غیبت کبرا نیز وجود همین نواب است که تنها در زمان غیبت صغری عهده‌دار ابلاغ پیام‌های حضرت بوده‌اند؛ بنابراین غیبت صغری از زمان وفات امام حسن عسکری و تعیین اولین نایب خاص آغاز می‌شود. <ref>صدر سید محمد، تاریخ الغیبة الصغری، ۱۳۹۲ق، ص۳۴۱ به بعد.</ref>اگر بخواهیم میان این دو نظر قضاوت کنیم، خواهیم گفت که بیشتر علمای امامیه پیرو نظر دوم‌اند<ref>شریف القرشی، حیاة الامام محمد المهدی(ع)، ص۱۱۴. | ||
</ref> و این دوره از سال ۲۶۰ ه.ق (۸۷۴ م) آغاز و در ۳۲۹ ه.ق (۱–۹۴۰ م) پایان یافته است. | </ref> و این دوره از سال ۲۶۰ ه.ق (۸۷۴ م) آغاز و در ۳۲۹ ه.ق (۱–۹۴۰ م) پایان یافته است. | ||
<ref>مکارم شیرازی، ناصر، دائرةالمعارف فقه مقارن، قم، ایران، ص۱۰۴</ref> | <ref>مکارم شیرازی، ناصر، دائرةالمعارف فقه مقارن، قم، ایران، ص۱۰۴</ref> | ||
== مکان غیبت صغری == | == مکان غیبت صغری == | ||
باور عموم جامعه | در باور عموم جامعه این مطلب وجود دارد که مکان غیبت امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف سردابی در [[سامرا]] است و این داستان نقل شده است که ماموران خلیفه عباسی برای دستگیری حضرت به منزل ایشان در سامرا هجوم آوردند، اما امام به سرداب رفته و از دیده‌ها پنهان شد. | ||
ولی در منابع شیعی نامی از سرداب دیده نمی‌شود، بلکه این مطلب صرفا در آثار [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] وجود دارد و آنها بر این نظر اصرار می‌کنند. <ref>صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر، ص۳۷۲.</ref> پس در واقع امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف بعد از آن که بر پیکر پاک پدرشان نماز خواندند و آن حضرت را به خاک سپردند، وارد منزل شدند و از آن پس کسی امام زمان را در اجتماع مردم مشاهده نکرد. <ref>شریف قریشی، باقر، حیاة امام المهدی، ص۱۱۵ - ۱۲۰.</ref> | |||
== داستان سرداب == | == داستان سرداب == | ||
داستان سرداب از آن جا مطرح شد که | داستان سرداب از آن جا مطرح شد که خانه‌ای که از آن سخن گفته می‌شود، دارای دو قسمت بود که یک قسمت آن به خانم‌ها اختصاص داشت. در زیر آن خانه آن سردابی وجود داشت که در زمان‌های گرم سال مورد استفاده اهل منزل قرار می‌گرفت. به طور طبیعی این سرداب نیز مثل سایر مکان‌های خانه به دلیل محل حضور امامان [[امام هادی]] و امام حسن عسکری علیهما السلام نزد شیعیان دارای اهمیت بود خصوصا که امام زمان نیز در این مکان عبادت می‌کردند. بنابراین مردم هر علاقه‌ای که نسبت به امامان خود داشتند، به آنچه که به آنان تعلق دارد نیز علاقه داشتند. با این حساب سخن از غیبت حضرت در سرداب بهتانی بیش نیست و هیچ یک از بزرگان [[شیعه]] چنین باوری ندارند.<ref>آقایی، جباری، عاشوری، حکیم، درسنامه تاریخ عصر غیبت، ص۱۷۷.</ref> | ||
== غیبت صغری در احادیث == | == غیبت صغری در احادیث == | ||
در روایاتی که از [[پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم]] و نیز از امامان معصوم | در روایاتی که از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم]] و نیز از امامان معصوم علیهم‌السلام نقل شده است، به اصل غیبت و تقسیم آن به غیبت صغری و غیبت کبری اشاره شده است. [[جعفر بن محمد (صادق)|جعفر بن محمد (صادق)]] علیه‌السلام دراین‌باره فرمودند: «همانا برای قائم دو غیبت است که در غیبت اول باز می‌گردد و در غیبت دوم دیگر جای او معلوم نیست؛ ولی حضرت هر سال در مناسک حج حاضر می‌شود و مردم را می‌بیند در حالی که مردم او را نمی‌بینند. «اِنَّ لِلْقائِمِ غَیبَتَینِ یرْجِعُ فِی اِحداهُما وَفِی الاُخْری لایدری اَینَ هُوَ یشْهَدُ المَواسِمَ یری الناسَ وَلا یرْونَهُ» <ref>نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵، ح ۱۵.</ref>اضافه بر این، در دیگر روایات به کوتاه بودن یکی از دو غیبت و بلند بودن دیگری نیز اشاره شده است. امام صادق علیه‌السلام فرمود: برای قائم دو غیبت است: یکی از آنها کوتاه مدت و دیگری طولانی مدت می‌باشد. «لِلْقائِمِ غَیبَتانِ اِحْداهُما قَصِیرَةٌ وَالاُخْری طَوِیلَةٌ...»؛ <ref>شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰.</ref> البته تعبیر "غیبت صغری" در روایات نیامده است، ولی چون مدت زمان این غیبت کوتاه و معین بوده است، از این‌رو کم کم این عنوان رایج و مشهور شده است. | ||
== تفاوت غیبت صغری با غیبت کبری == | == تفاوت غیبت صغری با غیبت کبری == | ||
همانطور که [[غیبت کبری]] ویژگی‌های خاص به خود را دارد، غیبت صغری نیز دارای | همانطور که [[غیبت کبری]] ویژگی‌های خاص به خود را دارد، غیبت صغری نیز دارای ویژگی‌های خاص به خود را دارا است که آن را از ویژگی‌های غیبت کبری متمایز می‌کند. | ||
1.غیبت صغری همانطور که از نامش معلوم است، از نظر زمانی آغاز و پایانی داشته واز این جهت با غیبت کبری تفاوت دارد. | 1.غیبت صغری همانطور که از نامش معلوم است، از نظر زمانی آغاز و پایانی داشته واز این جهت با غیبت کبری تفاوت دارد. | ||
۲. در دوره غیبت صغری، امام به‌طور کامل از همه نظرها پنهان نبود و افرادی با نام نائبان خاص با حضرت در ارتباط بودند | ۲.در دوره غیبت صغری، امام به‌طور کامل از همه نظرها پنهان نبود و افرادی با نام نائبان خاص با حضرت به شکل حضوری در ارتباط بودند و پرسش‌ها و نامه‌های مردم را خدمت ایشان می‌بردند و پاسخ امام را دریافته به صاحبانش می‌رساندند. اما در غیبت کبری امام به‌طور کلی از نگاه‌ها پنهان است و کسی به عنوان نائب خاص وجود ندارد و نائبان عام نیز ادعایی مبنی بر دیدار با ایشان را ندارند و تکلیف بقیه مردم نیز معلوم است. با این‌حال نمی‌توان انکار کرد که شاید برخی بتوانند حضرت را در دوره غیبت کبری نیز ملاقات کنند. | ||
۳. در دوره غیبت صغری ـ علاوه بر سفرای چهارگانه ـ ممکن بود اشخاص دیگری نیز آن حضرت را ببینند و بشناسند؛ ولی در غیبت کبری جز افراد خاص، اما بقیه او را نمی‌بینند و اگر هم ببینند، نمی‌شناسند. | ۳.در دوره غیبت صغری ـ علاوه بر سفرای چهارگانه ـ ممکن بود اشخاص دیگری نیز آن حضرت را ببینند و بشناسند؛ ولی در غیبت کبری جز افراد خاص، اما بقیه او را نمی‌بینند و اگر هم ببینند، نمی‌شناسند. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | ||
[[رده: | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۲۷
غیبت صُغری اصطلاحی خاص در در ادبیات شیعی و به معنای از دیده پنهان شدن در زمان کوتاه است. شیعیان معتقدند که در در دوره غیبت صغری، حجت بن الحسن (مهدی) (عجل الله تعالی فرجه الشریف) زندگی مخفیانه‌ای داشته و تنها چهار نماینده خاص وی، مشهور به نواب اربعه راه ارتباطی شیعیان با حضرت بوده‌اند.
زمان غیبت صغری
در این که تاریخ دقیق غیبت صغرا از چه زمانی بوده است، میان علمای شیعه اختلاف وجود دارد و حاصل آن به دو نظر ختم می‌شود. 1. نظر اول مربوط به زمان تولد حضرت است که غیبت صغری از همان وقت شروع شد. این نظر مربوط به شیخ مفید است و بیان می‌کند که غیبت صغرای حضرت از زمان تولد ایشان شروع شده است و تا هنگامی که ارتباط شیعیان با ایشان از طریق نمایندگان خاصش قطع می‌شود، ادامه می‌یابد. [۱] شیخ طبرسی (م۵۴۸ ق) نیز بر همین مبنا زمان غیبت صغری را هفتاد و چهار سال ذکر کرده است. [۲] 2.نظر دوم این است که غیبت صغری از زمان شهادت حسن بن علی (عسکری) (علیه‌السلام) یعنی سال ۲۶۰ قمری اتفاق افتاده است به این معنا از آنجا که تعیین نواب اربعه پس از وفات امام حسن عسکری صورت گرفته و وجه تمایز زمان غیبت صغرا و غیبت کبرا نیز وجود همین نواب است که تنها در زمان غیبت صغری عهده‌دار ابلاغ پیام‌های حضرت بوده‌اند؛ بنابراین غیبت صغری از زمان وفات امام حسن عسکری و تعیین اولین نایب خاص آغاز می‌شود. [۳]اگر بخواهیم میان این دو نظر قضاوت کنیم، خواهیم گفت که بیشتر علمای امامیه پیرو نظر دوم‌اند[۴] و این دوره از سال ۲۶۰ ه.ق (۸۷۴ م) آغاز و در ۳۲۹ ه.ق (۱–۹۴۰ م) پایان یافته است. [۵]
مکان غیبت صغری
در باور عموم جامعه این مطلب وجود دارد که مکان غیبت امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف سردابی در سامرا است و این داستان نقل شده است که ماموران خلیفه عباسی برای دستگیری حضرت به منزل ایشان در سامرا هجوم آوردند، اما امام به سرداب رفته و از دیده‌ها پنهان شد. ولی در منابع شیعی نامی از سرداب دیده نمی‌شود، بلکه این مطلب صرفا در آثار اهل‌سنت وجود دارد و آنها بر این نظر اصرار می‌کنند. [۶] پس در واقع امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف بعد از آن که بر پیکر پاک پدرشان نماز خواندند و آن حضرت را به خاک سپردند، وارد منزل شدند و از آن پس کسی امام زمان را در اجتماع مردم مشاهده نکرد. [۷]
داستان سرداب
داستان سرداب از آن جا مطرح شد که خانه‌ای که از آن سخن گفته می‌شود، دارای دو قسمت بود که یک قسمت آن به خانم‌ها اختصاص داشت. در زیر آن خانه آن سردابی وجود داشت که در زمان‌های گرم سال مورد استفاده اهل منزل قرار می‌گرفت. به طور طبیعی این سرداب نیز مثل سایر مکان‌های خانه به دلیل محل حضور امامان امام هادی و امام حسن عسکری علیهما السلام نزد شیعیان دارای اهمیت بود خصوصا که امام زمان نیز در این مکان عبادت می‌کردند. بنابراین مردم هر علاقه‌ای که نسبت به امامان خود داشتند، به آنچه که به آنان تعلق دارد نیز علاقه داشتند. با این حساب سخن از غیبت حضرت در سرداب بهتانی بیش نیست و هیچ یک از بزرگان شیعه چنین باوری ندارند.[۸]
غیبت صغری در احادیث
در روایاتی که از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و نیز از امامان معصوم علیهم‌السلام نقل شده است، به اصل غیبت و تقسیم آن به غیبت صغری و غیبت کبری اشاره شده است. جعفر بن محمد (صادق) علیه‌السلام دراین‌باره فرمودند: «همانا برای قائم دو غیبت است که در غیبت اول باز می‌گردد و در غیبت دوم دیگر جای او معلوم نیست؛ ولی حضرت هر سال در مناسک حج حاضر می‌شود و مردم را می‌بیند در حالی که مردم او را نمی‌بینند. «اِنَّ لِلْقائِمِ غَیبَتَینِ یرْجِعُ فِی اِحداهُما وَفِی الاُخْری لایدری اَینَ هُوَ یشْهَدُ المَواسِمَ یری الناسَ وَلا یرْونَهُ» [۹]اضافه بر این، در دیگر روایات به کوتاه بودن یکی از دو غیبت و بلند بودن دیگری نیز اشاره شده است. امام صادق علیه‌السلام فرمود: برای قائم دو غیبت است: یکی از آنها کوتاه مدت و دیگری طولانی مدت می‌باشد. «لِلْقائِمِ غَیبَتانِ اِحْداهُما قَصِیرَةٌ وَالاُخْری طَوِیلَةٌ...»؛ [۱۰] البته تعبیر "غیبت صغری" در روایات نیامده است، ولی چون مدت زمان این غیبت کوتاه و معین بوده است، از این‌رو کم کم این عنوان رایج و مشهور شده است.
تفاوت غیبت صغری با غیبت کبری
همانطور که غیبت کبری ویژگی‌های خاص به خود را دارد، غیبت صغری نیز دارای ویژگی‌های خاص به خود را دارا است که آن را از ویژگی‌های غیبت کبری متمایز می‌کند. 1.غیبت صغری همانطور که از نامش معلوم است، از نظر زمانی آغاز و پایانی داشته واز این جهت با غیبت کبری تفاوت دارد. ۲.در دوره غیبت صغری، امام به‌طور کامل از همه نظرها پنهان نبود و افرادی با نام نائبان خاص با حضرت به شکل حضوری در ارتباط بودند و پرسش‌ها و نامه‌های مردم را خدمت ایشان می‌بردند و پاسخ امام را دریافته به صاحبانش می‌رساندند. اما در غیبت کبری امام به‌طور کلی از نگاه‌ها پنهان است و کسی به عنوان نائب خاص وجود ندارد و نائبان عام نیز ادعایی مبنی بر دیدار با ایشان را ندارند و تکلیف بقیه مردم نیز معلوم است. با این‌حال نمی‌توان انکار کرد که شاید برخی بتوانند حضرت را در دوره غیبت کبری نیز ملاقات کنند. ۳.در دوره غیبت صغری ـ علاوه بر سفرای چهارگانه ـ ممکن بود اشخاص دیگری نیز آن حضرت را ببینند و بشناسند؛ ولی در غیبت کبری جز افراد خاص، اما بقیه او را نمی‌بینند و اگر هم ببینند، نمی‌شناسند.
پانویس
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۴۰.
- ↑ طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹.
- ↑ صدر سید محمد، تاریخ الغیبة الصغری، ۱۳۹۲ق، ص۳۴۱ به بعد.
- ↑ شریف القرشی، حیاة الامام محمد المهدی(ع)، ص۱۱۴.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، دائرةالمعارف فقه مقارن، قم، ایران، ص۱۰۴
- ↑ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر، ص۳۷۲.
- ↑ شریف قریشی، باقر، حیاة امام المهدی، ص۱۱۵ - ۱۲۰.
- ↑ آقایی، جباری، عاشوری، حکیم، درسنامه تاریخ عصر غیبت، ص۱۷۷.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵، ح ۱۵.
- ↑ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰.