بنی هاشم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۰۰

بنی‌هاشم تیره‌ای شریف از قریش منسوب به‌ هاشم بن عبدمناف بود. سرسلسله بنی‌هاشم عمرو نام داشته که به هاشم ملقب بوده است و جایگاهی والا میان خویشاوندانش داشته و فردی اثرگذار بوده است. بنی‌هاشم جایگاهی بالا و اثرگذار هم پیش از اسلام و هم بعد از اسلام داشتند. فرزندان هاشم بن عبدمناف، جدّ اعلای رسول خدا. به اهل‌بیت پیامبر اکرم، به همین جهت «بنی‌هاشم» گفته می‏‌شود. هاشم و اجدادش در میان عرب، مشهور به نجابت و مورد احترام بودند و رسول الله از این دودمان بود. «بنی‌هاشم» بر اثر سکونت در مجاورت کعبه از قریش بِطاح محسوب می‌‌شدند. بنی‌‌عبد‌شمس بن عبدمناف، بنی‌مطلب بن عبدمناف و بنی‌‌نوفل بن عبدمناف از تیره‌‌های هم‌‌عرض بنی‌‌هاشم‌‌اند. آنها قبل از اسلام مناصبی از جمله سقایت و رفادت را عهده‌دار بودند و همچنین در پیمان حلف‌المطیبین و پیمان حلف‌الفضول نقش‌آفرین بودند. احادیثی در باب فضیلت بنی‌هاشم، و این که آنها سادات اهل بهشت هستند، روایت شده‌اند. به خاطر وجود همین فضائل، اشعار شاعران سروده شده و کتاب‌هایی در باب فضائل بنی‌هاشم نوشته شده است.

تعریف بنی‌هاشم

هاشمی یا بنی‌هاشم بنابر مشهور به افرادی گفته می‌شود که از طریق پدر به هاشم بن عبدمناف منتسب هستند^[۱].

هاشم بن عبدمناف

بنی‌هاشم فرزندان هاشم بن عبدمناف جدّ اعلای رسول خدا بودند. به اهل‌بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به همین جهت «بنی‌هاشم» گفته می‌شود. هاشم و اجدادش در میان عرب، مشهور به نجابت و مورد احترام بودند و رسول الله از این دودمان بود^[۲]. «بنی‌هاشم» بر اثر سکونت در مجاورت کعبه از قریش بِطاح^[۳] محسوب می‌‌شدند. ^[۴]. بنی‌‌عبدشمس بن عبدمناف، بنی مطلب بن عبدمناف و بنی‌‌نوفل بن عبدمناف از تیره‌‌های هم‌‌عرض بنی‌‌هاشم‌‌اند^[۵].

اقدامات و جایگاه هاشم در میان قریش

در پی درگذشت عبدمناف هاشم به همراه برادران خود نسبت به انحصاری بودن مناصب کعبه در دست بنی‌‌عبدالدار (عموزادگان خود) معترض شدند، از این رو با جمع‌‌آوری متحدانی و بستن پیمان حلف المطیّبین در برابر پیمان لعقة الدم که میان بنی عبدالدار و متحدان آنان از جمله بنی‌‌مخزوم بسته شده بود مناصب سقایت (آب دادن به حاجیان) و رفادت (طعام دادن به حاجیان) و قیادت (فرماندهی و رهبری جنگ‌ها) را برای خود بدست آورند^[۶]. (‌‌‌‌بنی‌‌عبدمناف) که در آن میان سقایت و رفادت به هاشم سپرده شد^[۷]. و قیادت نیز در دست برادرش عبدشمس ماند^[۸].

هاشم هر ساله در اجرای مسئولیت رفادت خود به هنگام موسم حج قریش، برای پذیرایی از زائران کعبه از مشارکت و کمک‌های مالی خانواده‌‌های قریش بهره‌‌مند می‌‌شد^[۹]. او همچنین با حفر چاه «سَجْله»^[۱۰]، که با گسترده شدن فضای مسجدالحرام جزو محدوده مسجد قرار گرفت و همچنین چاه «بَذَّر» ^[۱۱] در راستای منصب سقایت تلاش کرد تا در امر آبرسانی به حج‌‌گزاران را تسهیل کند.

هاشم هم‌چنین در کار بازرگانی توانست اولین کسی باشد که برای قریش ایلاف و پیمان نامه گرفت. او توانست در پی انعقاد پیمان‌های بازرگانی با شام و نیز بستن پیمان‌هایی با قبایل حاضر در مسیر کاروان‌های تجاری سفرهای تجاری قریش را به دو سفر تابستانی به سوی شام و زمستانی به سوی یمن و حبشه ارتقا دهد^[۱۲]. و بدین شکل زمینه توسعه تجارت و فزونی ثروت در مکه و نیز گسترش ارتباطات با کشورهای همجوار را فراهم کند. به دنبال هاشم دیگر برادران او نیز معاهداتی را با شاهان سایر مناطق منعقد کردند^[۱۳].

خداوند در سوره قریش به این پیمان‌ها با عنوان «ایلاف»^[۱۴] اشاره‌‌ کرده است: لاِیلفِ قُرَیش‌‌ ایلفِهِم رِحلَةَ الشِّتاءِ والصَّیف ^{[قریش–1 ـ 2]}‎.

شاید بر اثر همین ارتباط ها بود که هاشم توانست در سال قحطی مکه که قریش دچار گرسنگی شده بودند با تهیه آرد و نان از شام^[۱۵]. یا فلسطین^[۱۶]. و درآمیختن آن با گوشت شتر با تهیه ترید و اطعام آن به مکیان لقب «هاشم» (تهیه کننده ترید) را برای خود به جا گذارد^[۱۷].

صفات و ویژگی‌های بنی‌هاشم

دوری هاشم و عبدالمطلب از بت‌‌پرستی و دیگر ناپاکی‌های آن روزگار مورد تأکید برخی از منابع است^[۱۸]. تا جایی که برخی به استناد درخواست حضرت ابراهیم (علیه السلام) از خداوند برای دوری فرزندانش از عبادت بت‌ها که در آیه و‌‌اِذ قالَ اِبرهیمُ رَبِّ اجعَل هذا البَلَدَ ءامِنـًا واجنُبنی وبَنِیَّ اَن نَعبُدَ الاَصنام ^{[ابراهیم–14]}‎ بدان تصریح شده، هاشم را از پرستش بُت‌‌ بری می‌‌دانند و عدم وجود هرگونه گزارشی از بت‌‌‌پرستی هاشم را مؤیّدی بر ادّعای خود قلمداد می‌‌کنند^[۱۹].

همچنین وجود صفات پسندیده‌‌ای چون جود و بخشش، دوری از رذایل و زشتی‌ها و جوانمردی برای فرزندان هاشم و عبدالمطلب (بنی‌‌هاشم و بنی عبدالمطلب) نیز در گزارش‌ها دیده می‌‌شود^[۲۰]. پیمان حلف الفضول (که در آن بنی‌‌هاشم به همراه بنو زهره، بنو تمیم و بنو مطّلب متعهد شدند که از مظلوم تا ستاندن حقش دفاع کنند، اگرچه آن مظلوم در مکه غریب یا بنده باشد) نمونه‌‌ای گویا از فتوت و جوانمردی بنی‌‌هاشم و بنی‌‌عبدالمطلب است^[۲۱].

ابن‌‌عباس هفت صفت را برای بنی عبدالمطلب نام برده است که عبارت‌‌اند از:

جمال،
سخنوری،
بخشش ،
جوانمردی،
شجاعت،
علم،
صبر و بردباری و گرامی داشتن زنان^[۲۲]. ابن‌‌حبیب بغدادی به نقل از کلبی آورده که از امام علی (علیه السلام) نیز در خصوص بنی‌هاشم و بنی‌‌امیه پرسیدند؛ حضرت فرمود که بنی‌‌هاشم زیبا، سخنور و جوانمرد هستند^[۲۳].

پیامبر و بنی‌‌هاشم

به رغم حمایت‌های بنی‌‌هاشم و بنی عبدالمطلب از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) چه در دوره حضور در مکه و چه پس از هجرت به مدینه، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هیچ‌گاه امتیازی خاص برای بنی‌‌هاشم از آن جهت که از قبیله و نزدیکان او هستند قائل نشد. این در حالی است که بسیاری از منابع اهل سنت بر احادیثی منسوب به پیامبر تأکید کرده‌‌اند که در آنها تلاش شده بنی‌‌هاشم و بنی‌‌عبدالمطلب به عنوان بهترین عرب و حتی بهترین انسان‌ها معرفی شوند^[۲۴].

اما با توجه به آن که این احادیث عموماً در دوره حکومت بنی‌‌ عباس نقل شده ممکن است در حمایت از عباسیان حاکم نقل شده باشد، از این رو باید عکس‌‌العمل‌های پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در برابر برخی از افراد بنی‌‌هاشم را از منظر احترام آن حضرت به مؤمنان هاشمی و یاوران خود دانست.

حرام شدن زکات بر بنی‌‌هاشم^[۲۵] و اختصاص یافتن فیء و خمس به آنان از احکام ویژه این تیره است^[۲۶] که اعتبار آنان را در نزد خداوند نیز آشکار می‌‌کند.

جستارهای وابسته

پانویس

↑ حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، ج۹، ص۵۷۳
↑ جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، 1376، ص79
↑ از طوایف ۲۵ گانه قریش، برخی در سرزمین بطحاء (مناطق هموار مکه) ساکن بودند که به «قریش بطاح» یا «قریش بطحاء» شهرت داشتند، و طایفه‌هایی نیز در کوه‌ها و بیرون شهر مکه ساکن بودند که به «قریش ظواهر» مشهور بودند
↑ المحبر، ص 167؛ مروج الذهب، ج 2، ص 63؛ معجم‌‌البلدان، ج 1، ص 444
↑ مروج الذهب، ج 2، ص 291 ـ 292؛ المنمق، ص 21
↑ السیرة‌‌النبویه، ابن هشام، ج 1، ص 132؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63
↑ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63؛ تاریخ طبری، ج 2، ص 252
↑ اخبار مکه، ج 1، ص 111
↑ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63 ـ 64
↑ معجم البلدان، ج 3، ص 193؛ فتوح البلدان، ص 61؛ اخبار مکه، ج 1، ص 113
↑ فتوح البلدان، ص 61؛ معجم البلدان، ج 1، ص 361؛ اخبار مکه، ج 1، ص 113
↑ تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 242؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62؛ المنمق، ص 42
↑ تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 244؛ المحبر، ص 163؛ المنمق، ص 44
↑ تفسیر قرطبی، ج 20، ص 139؛ مبهمات القرآن، ج 2، ص 745؛ مجمع البیان، ج 10، ص 829
↑ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62
↑ تاریخ طبری، ج 2، ص 252؛ سبل الهدی، ج 1، ص 268
↑ البدء والتاریخ، ج 4، ص 111؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62؛ التاریخ الکبیر، ج 1، ص 4
↑ المنمق، ص 53؛ القول الجازم، ص 156
↑ القول الجازم، ص 156
↑ کنزالدرر، ج 4، ص 53؛ القول الجازم، ص 157؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 75
↑ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 103؛ الاغانی، ج 17، ص 290؛ المحبر، ص 167
↑ ذخائر العقبی، ص 15؛ القول الجازم، ص 157
↑ المنمق، ص 41
↑ شرح نهج‌البلاغه، ج 19، ص 210؛ الدرالمنثور، ج 4، ص 328 ـ 330؛ القول الجازم، ص 153
↑ الخصال، ج 1، ص 62؛ قرب الاسناد، ص 23؛ تفسیر قرطبی، ج 8، ص 121
↑ جامع‌‌البیان، مج 6، ج 10، ص 8؛ المغنی، ج 2، ص 714؛ المحلی، ج 7، ص 327

[1] حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، ج۹، ص۵۷۳

[2] جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، 1376، ص79

[3] از طوایف ۲۵ گانه قریش، برخی در سرزمین بطحاء (مناطق هموار مکه) ساکن بودند که به «قریش بطاح» یا «قریش بطحاء» شهرت داشتند، و طایفه‌هایی نیز در کوه‌ها و بیرون شهر مکه ساکن بودند که به «قریش ظواهر» مشهور بودند

[4] المحبر، ص 167؛ مروج الذهب، ج 2، ص 63؛ معجم‌‌البلدان، ج 1، ص 444

[5] مروج الذهب، ج 2، ص 291 ـ 292؛ المنمق، ص 21

[6] السیرة‌‌النبویه، ابن هشام، ج 1، ص 132؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63

[7] الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63؛ تاریخ طبری، ج 2، ص 252

[8] اخبار مکه، ج 1، ص 111

[9] الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63 ـ 64

[10] معجم البلدان، ج 3، ص 193؛ فتوح البلدان، ص 61؛ اخبار مکه، ج 1، ص 113

[11] فتوح البلدان، ص 61؛ معجم البلدان، ج 1، ص 361؛ اخبار مکه، ج 1، ص 113

[12] تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 242؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62؛ المنمق، ص 42

[13] تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 244؛ المحبر، ص 163؛ المنمق، ص 44

[14] تفسیر قرطبی، ج 20، ص 139؛ مبهمات القرآن، ج 2، ص 745؛ مجمع البیان، ج 10، ص 829

[15] الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62

[16] تاریخ طبری، ج 2، ص 252؛ سبل الهدی، ج 1، ص 268

[17] البدء والتاریخ، ج 4، ص 111؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62؛ التاریخ الکبیر، ج 1، ص 4

[18] المنمق، ص 53؛ القول الجازم، ص 156

[19] القول الجازم، ص 156

[20] کنزالدرر، ج 4، ص 53؛ القول الجازم، ص 157؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 75

[21] الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 103؛ الاغانی، ج 17، ص 290؛ المحبر، ص 167

[22] ذخائر العقبی، ص 15؛ القول الجازم، ص 157

[23] المنمق، ص 41

[24] شرح نهج‌البلاغه، ج 19، ص 210؛ الدرالمنثور، ج 4، ص 328 ـ 330؛ القول الجازم، ص 153

[25] الخصال، ج 1، ص 62؛ قرب الاسناد، ص 23؛ تفسیر قرطبی، ج 8، ص 121

[26] جامع‌‌البیان، مج 6، ج 10، ص 8؛ المغنی، ج 2، ص 714؛ المحلی، ج 7، ص 327

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{Mbox
+<div class="wikiInfo">[[پرونده:بنی هاشم.jpg|جایگزین=بنی هاشم|بنی هاشم]]</div>
-| type  = notice
+'''بنی‌هاشم''' تیره‌ای شریف از [[قریش]] منسوب به‌ هاشم بن عبدمناف بود. سرسلسله بنی‌هاشم عمرو نام داشته که به هاشم ملقب بوده است و جایگاهی والا میان خویشاوندانش داشته و فردی اثرگذار بوده است. بنی‌هاشم جایگاهی بالا و اثرگذار هم پیش از [[اسلام]] و هم بعد از اسلام داشتند. فرزندان هاشم بن عبدمناف، جدّ اعلای [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]]. به [[اهل بیت|اهل‌بیت پیامبر اکرم]]، به همین جهت «بنی‌هاشم» گفته می‏‌شود. هاشم و اجدادش در میان عرب، مشهور به نجابت و مورد احترام بودند و رسول الله از این دودمان بود.
-| class = ambox-In_use
+«بنی‌هاشم» بر اثر سکونت در مجاورت [[کعبه]] از قریش بِطاح محسوب می‌‌شدند. بنی‌‌عبد‌شمس بن عبدمناف، بنی‌مطلب بن عبدمناف و بنی‌‌نوفل بن عبدمناف از تیره‌‌های هم‌‌عرض بنی‌‌هاشم‌‌اند.
-| image = [[File:Ambox clock.svg|48px|alt=|link=]]
+آنها قبل از اسلام مناصبی از جمله سقایت و رفادت را عهده‌دار بودند و همچنین در پیمان [[حلف المطیبین|حلف‌المطیبین]] و پیمان [[حلف الفضول|حلف‌الفضول]] نقش‌آفرین بودند.
-| css = margin: 1px
+احادیثی در باب فضیلت بنی‌هاشم، و این که آنها [[سادات]] اهل [[بهشت]] هستند، روایت شده‌اند. به خاطر وجود همین فضائل، اشعار شاعران سروده شده و کتاب‌هایی در باب فضائل بنی‌هاشم نوشته شده است.
-| text  = این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|[[راهنما:بخش|بخش]]|{{#switch:{{NAMESPACE}}
-| {{ns:0}}       = مقاله
-| بحث           = [[راهنما:صفحه بحث|صفحه بحث]]
-| رده‌بندی       = [[ویکی‌پدیا:رده‌بندی|رده]]
-| راهنما           = [[راهنما:فهرست|فهرست]]
-| درگاه         = [[ویکی‌پدیا:درگاه|درگاه]]
-| الگو       = [[ویکی‌پدیا:فضای نام الگو|الگو]]
-| کاربر           = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه کاربری]]
-| بحث کاربر      = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه بحث کاربری]]
-| ویکی‌پدیا      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه ویکی‌پدیا]]
-| بحث ویکی‌پدیا = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه بحث ویکی‌پدیا]]
-}}}} هم‌اکنون  برای {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|{{{2|مدتی کوتاه}}}|{{{1|مدتی کوتاه}}}}} '''تحت ویرایش عمده''' است. این برچسب برای جلوگیری از [[راهنما:تعارض ویرایشی|تعارض ویرایشی]] اینجا گذاشته شده‌است، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده می‌شود ویرایشی در این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|بخش|صفحه}} انجام ندهید.<br>
-<small>{{#if:{{{زمان|}}}|این پیام در {{{زمان|}}} اضافه شده است.|}} این صفحه آخرین‌بار در {{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} ({{کوچک}}ساعت هماهنگ جهانی{{پایان کوچک}}) ({{Time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}) تغییر یافته‌است؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} ویرایش نشده است]، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین می‌کنید.</small>
-<includeonly>{{#ifeq:{{{category}}}|no||{{#switch:{{NAMESPACE}}
-| کاربر
-| بحث کاربر = <!-- no category -->
-| [[رده:صفحه‌های سخت در دست ویرایش]]}}}}</includeonly>
-}}<noinclude>
-</noinclude>
-<div class="wikiInfo">
+== تعریف بنی‌هاشم ==
-[[پرونده:بنی هاشم.image|بندانگشتی|بنی هاشم]]
+هاشمی یا بنی‌هاشم بنابر مشهور به افرادی گفته می‌شود که از طریق پدر به هاشم بن عبدمناف منتسب هستند<ref>حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة، ج۹، ص۵۷۳</ref>.
-{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
-!نام
-|بنی‌هاشم
-|-
-|وجه نام‌گذاری
-|منسوب به هاشم بن عبدمناف جد دوم پیامبر (ص)
-|-
-|بنیانگذار
-|هاشم بن عبدمناف
-|-
-|خاستگاه
-|مکه
-|-
-|عصر
-|پیش از اسلام
-|-
-|انشعاب از
-|قُرَیش
-|-
-|ویژگی
-|عهده‌دار مناصب مهم مکه• سادات از نسل هاشم •اولین دعوت شوندگان به اسلام در دعوت علنی •حمایت از پیامبر در تبلیغ اسلام •دارای صفات پسندیده •وجود روایاتی در مدح بنی هاشم
-|-
-|حوادث
-|حلف‌ المطیبین• حلف‌ الاحلاف• یوم الإنذار
-|-
-|}
-</div>
-'''بنی‌هاشم''' تیره‌ای شریف از قریش منسوب به‌ هاشم بن عبدمناف بود.سرسلسله بنی‌هاشم عمرو نام داشته که به هاشم ملقب بوده است و جایگاهی والا میان خویشاوندانش داشته و فردی اثرگذار بوده است. بنی هاشم جایگاهی بالا و اثرگذار هم پیش از [[اسلام]] و هم بعد از اسلام داشتند. آنها قبل از اسلام مناصبی از جمله سقایت و رفادت را عهده‌دار بودند و همچنین در پیمان [[حلف المطیبین]] و پیمان [[حلف الفضول]] نقش‌آفرین بودند.
+== هاشم بن عبدمناف ==
+بنی‌هاشم فرزندان هاشم بن [[عبدمناف]] جدّ اعلای رسول خدا بودند. به [[اهل بیت|اهل‌بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] به همین جهت «بنی‌هاشم» گفته می‌شود. هاشم و اجدادش در میان عرب، مشهور به نجابت و مورد احترام بودند و رسول الله از این دودمان بود<ref>جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، 1376، ص79</ref>. «بنی‌هاشم» بر اثر سکونت در مجاورت کعبه از قریش بِطاح<ref>از طوایف ۲۵ گانه قریش، برخی در سرزمین بطحاء (مناطق هموار مکه) ساکن بودند که به «قریش بطاح» یا «قریش بطحاء» شهرت داشتند، و طایفه‌هایی نیز در کوه‌ها و بیرون شهر مکه ساکن بودند که به «قریش ظواهر» مشهور بودند</ref> محسوب می‌‌شدند. <ref> المحبر، ص 167؛ مروج الذهب، ج 2، ص 63؛ معجم‌‌البلدان، ج 1، ص 444</ref>. بنی‌‌عبدشمس بن عبدمناف، بنی مطلب بن عبدمناف و بنی‌‌نوفل بن عبدمناف از تیره‌‌های هم‌‌عرض بنی‌‌هاشم‌‌اند<ref>مروج الذهب، ج 2، ص 291 ـ 292؛ المنمق، ص 21</ref>.
-=پانویس=
+== اقدامات و جایگاه هاشم در میان قریش ==
-{{پانویس|3}}
+در پی درگذشت عبدمناف هاشم به همراه برادران خود نسبت به انحصاری بودن مناصب کعبه در دست بنی‌‌عبدالدار (عموزادگان خود) معترض شدند، از این رو با جمع‌‌آوری متحدانی و بستن [[پیمان حلف المطیّبین]] در برابر [[پیمان لعقة الدم]] که میان بنی عبدالدار و متحدان آنان از جمله بنی‌‌مخزوم بسته شده بود مناصب سقایت (آب دادن به حاجیان) و رفادت (طعام دادن به حاجیان) و قیادت (فرماندهی و رهبری جنگ‌ها) را برای خود بدست آورند<ref> السیرة‌‌النبویه، ابن هشام، ج 1، ص 132؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63</ref>. (‌‌‌‌بنی‌‌عبدمناف) که در آن میان سقایت و رفادت به هاشم سپرده شد<ref>الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63؛ تاریخ طبری، ج 2، ص 252</ref>. و قیادت نیز در دست برادرش عبدشمس ماند<ref>اخبار مکه، ج 1، ص 111</ref>.
-[[رده:قبیله‌های عرب]]
+هاشم هر ساله در اجرای مسئولیت رفادت خود به هنگام [[حج|موسم حج]] قریش، برای پذیرایی از زائران [[کعبه]] از مشارکت و کمک‌های مالی خانواده‌‌های قریش بهره‌‌مند می‌‌شد<ref>الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 63 ـ 64</ref>. او همچنین با حفر چاه «سَجْله»<ref>معجم البلدان، ج 3، ص 193؛ فتوح البلدان، ص 61؛ اخبار مکه، ج 1، ص 113</ref>، که با گسترده شدن فضای [[مسجدالحرام]] جزو محدوده [[مسجد]] قرار گرفت و همچنین چاه «بَذَّر» <ref>فتوح البلدان، ص 61؛ معجم البلدان، ج 1، ص 361؛ اخبار مکه، ج 1، ص 113</ref> در راستای منصب سقایت تلاش کرد تا در امر آبرسانی به [[حج‌‌گزاران]] را تسهیل کند.
-[[رده:خاندان‌های اسلامی]]
-[[رده: نسب شناسی]]
+هاشم هم‌چنین در کار بازرگانی توانست اولین کسی باشد که برای قریش ایلاف و پیمان نامه گرفت. او توانست در پی انعقاد پیمان‌های بازرگانی با شام و نیز بستن پیمان‌هایی با قبایل حاضر در مسیر کاروان‌های تجاری سفرهای تجاری قریش را به دو سفر تابستانی به سوی [[شام]] و زمستانی به سوی [[یمن|یمن]] و [[حبشه]] ارتقا دهد<ref> تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 242؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62؛ المنمق، ص 42</ref>. و بدین شکل زمینه توسعه تجارت و فزونی ثروت در مکه و نیز گسترش ارتباطات با کشورهای همجوار را فراهم کند. به دنبال هاشم دیگر برادران او نیز معاهداتی را با شاهان سایر مناطق منعقد کردند<ref>تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 244؛ المحبر، ص 163؛ المنمق، ص 44</ref>.
+خداوند در [[سوره قریش]] به این پیمان‌ها با عنوان «ایلاف»<ref>تفسیر قرطبی، ج 20، ص 139؛ مبهمات القرآن، ج 2، ص 745؛ مجمع البیان، ج 10، ص 829</ref> اشاره‌‌ کرده است: {{متن قرآن |لاِیلفِ قُرَیش‌‌ ایلفِهِم رِحلَةَ الشِّتاءِ والصَّیف |سوره = قریش |آیه = 1 ـ 2 }}.
+شاید بر اثر همین ارتباط ها بود که هاشم توانست در سال قحطی [[مکه]] که [[قریش]] دچار گرسنگی شده بودند با تهیه آرد و نان از [[شام (شامات)|شام]]<ref> الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62</ref>. یا [[فلسطین|فلسطین]]<ref>تاریخ طبری، ج 2، ص 252؛ سبل الهدی، ج 1، ص 268</ref>. و درآمیختن آن با گوشت شتر با تهیه ترید و اطعام آن به مکیان لقب «هاشم» (تهیه کننده ترید) را برای خود به جا گذارد<ref> البدء والتاریخ، ج 4، ص 111؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 62؛ التاریخ الکبیر، ج 1، ص 4</ref>.
+== صفات و ویژگی‌های بنی‌هاشم ==
+دوری هاشم و [[عبدالمطلب]] از [[بت|بت‌‌پرستی]] و دیگر ناپاکی‌های آن روزگار مورد تأکید برخی از منابع است<ref>المنمق، ص 53؛ القول الجازم، ص 156</ref>. تا جایی که برخی به استناد درخواست [[حضرت ابراهیم |حضرت ابراهیم (علیه السلام)]] از [[خدا|خداوند]] برای دوری فرزندانش از عبادت بت‌ها که در آیه {{متن قرآن |و‌‌اِذ قالَ اِبرهیمُ رَبِّ اجعَل هذا البَلَدَ ءامِنـًا واجنُبنی وبَنِیَّ اَن نَعبُدَ الاَصنام |سوره = ابراهیم |آیه = 14 }} بدان تصریح شده، هاشم را از [[بت پرستی|پرستش بُت‌‌]] بری می‌‌دانند و عدم وجود هرگونه گزارشی از [[بت پرستی|بت‌‌‌پرستی]] هاشم را مؤیّدی بر ادّعای خود قلمداد می‌‌کنند<ref>القول الجازم، ص 156</ref>.
+همچنین وجود صفات پسندیده‌‌ای چون جود و بخشش، دوری از رذایل و زشتی‌ها و جوانمردی برای فرزندان هاشم و [[عبدالمطلب]] (بنی‌‌هاشم و بنی عبدالمطلب) نیز در گزارش‌ها دیده می‌‌شود<ref>کنزالدرر، ج 4، ص 53؛ القول الجازم، ص 157؛ الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 75</ref>. پیمان حلف الفضول (که در آن بنی‌‌هاشم به همراه بنو زهره، بنو تمیم و بنو مطّلب متعهد شدند که از مظلوم تا ستاندن حقش دفاع کنند، اگرچه آن مظلوم در مکه غریب یا بنده باشد) نمونه‌‌ای گویا از فتوت و جوانمردی بنی‌‌هاشم و بنی‌‌عبدالمطلب است<ref> الطبقات، ابن سعد، ج 1، ص 103؛ الاغانی، ج 17، ص 290؛ المحبر، ص 167</ref>.
+[[عبدالله ابن عباس|ابن‌‌عباس]] هفت صفت را برای بنی عبدالمطلب نام برده است که عبارت‌‌اند از:
+# جمال،
+# سخنوری،
+# بخشش ،
+# جوانمردی،
+# شجاعت،
+# علم،
+# صبر و بردباری و گرامی داشتن زنان<ref>ذخائر العقبی، ص 15؛ القول الجازم، ص 157</ref>. [[ابن‌‌حبیب بغدادی]] به نقل از [[کلبی]] آورده که از [[علی بن ابی طالب|امام علی (علیه السلام)]] نیز در خصوص بنی‌هاشم و [[بنی امیه|بنی‌‌امیه]] پرسیدند؛ حضرت فرمود که بنی‌‌هاشم زیبا، سخنور و جوانمرد هستند<ref>المنمق، ص 41</ref>.
+== پیامبر و بنی‌‌هاشم ==
+به رغم حمایت‌های بنی‌‌هاشم و بنی عبدالمطلب از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) چه در دوره حضور در مکه و چه پس از [[هجرت]] به [[مدینه]]، [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] هیچ‌گاه امتیازی خاص برای بنی‌‌هاشم از آن جهت که از قبیله و نزدیکان او هستند قائل نشد. این در حالی است که بسیاری از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] بر احادیثی منسوب به پیامبر تأکید کرده‌‌اند که در آنها تلاش شده بنی‌‌هاشم و بنی‌‌عبدالمطلب به عنوان بهترین عرب و حتی بهترین انسان‌ها معرفی شوند<ref> شرح نهج‌البلاغه، ج 19، ص 210؛ الدرالمنثور، ج 4، ص 328 ـ 330؛ القول الجازم، ص 153</ref>.
+اما با توجه به آن که این احادیث عموماً در دوره [[عباسیان|حکومت بنی‌‌ عباس]] نقل شده ممکن است در حمایت از [[عباسیان]] حاکم نقل شده باشد، از این رو باید عکس‌‌العمل‌های پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در برابر برخی از افراد بنی‌‌هاشم را از منظر احترام آن حضرت به مؤمنان هاشمی و یاوران خود دانست.
+[[حرام]] شدن [[زکات]] بر بنی‌‌هاشم<ref> الخصال، ج 1، ص 62؛ قرب الاسناد، ص 23؛ تفسیر قرطبی، ج 8، ص 121</ref> و اختصاص یافتن فیء و [[خمس]] به آنان از احکام ویژه این تیره است<ref> جامع‌‌البیان، مج 6، ج 10، ص 8؛ المغنی، ج 2، ص 714؛ المحلی، ج 7، ص 327</ref> که اعتبار آنان را در نزد خداوند نیز آشکار می‌‌کند.
+== جستارهای وابسته ==
+# [[قریش]]
+# [[اهل بیت]]
+# [[عبدالمطلب]]
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
+[[رده:شخصیت‌ها]]
+[[رده:تاریخ اسلام]]
+[[رده:ادیان و آیین‌ها]]