نقش شیعیان در تدوین علم نسب‌شناسی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ابی بکر' به 'ابی‌بکر') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''نقش شیعیان در تدوین علم | '''نقش شیعیان در تدوین علم نسب‌شناسی'''<ref>نویسندگان: سید منذر حكیم و سید مهدی صالحی خوانساری</ref> عنوان مقاله‌ایست که در پژوهشکده الذریة النبویة در مورد تمامی نسابه‌های [[شیعه|شیعه]] قرون مختلف از قرن اول تا قرن پانزدهم و نفش [[شیعه|شیعیان]] در تدوین علم نسب‌شناسی به رشته تحریر در آمده است. | ||
==چکیده:== | == چکیده:== | ||
شیعیان در طول تاریخ در تولید، نشر و تالیف مجموعه علوم اسلامی به دلیل پیروی از مکتب علمی | شیعیان در طول تاریخ در تولید، نشر و تالیف مجموعه علوم اسلامی به دلیل پیروی از مکتب علمی اهل‌بیت (ع) جزو پیشتازان و مبتکران بوده‌اند و علم انساب یا نسب‌شناسی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. از سدهٔ نخستین هجری افرادی مانند [[عقیل|عقیل بن ابیطالب]] برادر [[علی بن ابیطالب|امام علی (علیه‌السلام)]] و [[عبدالله ابن عباس|ابن عباس]] را می‌توان از مبرزترین و مهمترین نسب‌شناسان در قرن اول اسلامى دانست که در تشیع آنان تردیدی وجود ندارد. شیعیان در علم انساب نقشی مهمی را در سده‌های بعدی ایفاء نموده‌اند و با استفاده از ابداعاتی همچون: بهره‌گیری از منابع شفاهی مانند نقل قول‌ها از نخستین نسب‌شناسان و دیدارها و گفت‌وگو با علمای مطلع و بزرگان قبایل و استفاده از کتیبه‌ها و سنگ مزارها به غنای این علم افزودند که در این میان می‌توان به آثار عالم نسب‌شناس شیعی هشام بن محمد بن سائب کلبی (204 ق) که دارای ویژگیهای فوق بوده اشاره کرد. او انساب را از پدرش محمد بن سائب کلبی (146 ق) که از اصحاب [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام محمد باقر(]][[علی بن ابیطالب|علیه‌السلام]]) و [[جعفر بن محمد (صادق)|امام جعفر صادق (]][[علی بن ابیطالب|علیه‌السلام]]) بوده است فراگرفت و در این زمینه آثار فراوانی همچون «النسب الکبیر (الجمهرة)» و «انساب معد و الیمن الکبیر» به رشته تحریر درآورد. از ایشان سیزده اثر در موضوع انساب ذکر شده است. او در نسب‌نگاری دارای سبکی خاص بوده که مورد اقتباس نسب‌شناسان در قرون بعدی قرار گرفته و تأثیر مهمی در علم نسب‌شناسی با سبک شجره نگاری قبیله‌ای و به شکل مبسوط گذاشته است. او مبدع شناسایی نژاد حیوانات نیز بود و در این باب کتابی با نام «انساب الخیل» یا «نژاد اسب‌ها» دارد؛ و نشان‌دهنده تأثیر این حیوان در زندگی اعراب بوده است. | ||
دانشمندان شیعه علاوه بر حفظ، گسترش و انتقال این علم به دوره-های بعد، اهتمام ویژه‌ای به حفظ نسب سادات داشته و آن را از خطر فراموشی نجات داده‌اند. | دانشمندان شیعه علاوه بر حفظ، گسترش و انتقال این علم به دوره-های بعد، اهتمام ویژه‌ای به حفظ نسب سادات داشته و آن را از خطر فراموشی نجات داده‌اند. | ||
==1-پیشینه دانش | ==1-پیشینه دانش نسب‌شناسی عام == | ||
از آنجا که انسان همیشه بدنبال شناخت و معرفت بیشتر نسبت به خود و جهان پیرامون خود | از آنجا که انسان همیشه بدنبال شناخت و معرفت بیشتر نسبت به خود و جهان پیرامون خود می‌باشد. دانش‌های گوناگونی را سبب شد که یکی از این علوم دانش نسب‌شناسی بود و می‌توان گفت: انساب یا دانش نسب‌شناسی متعلق به تمامی مردم جهان در تمامی زمان‌ها بوده است. | ||
بر این اساس است که اولین گرایشات | بر این اساس است که اولین گرایشات نسب‌شناسانه را به خاندان کنفوسیوس(551-479 ق. م)<ref>Confucius</ref> نسبت می‌دهند که با قدمتی 2500ساله بیش از هشتاد نسل را در بر نمی‌گیرد. - <ref>برای مطالعه بیشتر: نسب شناسان مسلمان، مرتضی شوشتری، صفحه29 .در ایران باستان نیز نسب کوروش (559-529ق. م) و داریوش (522-486ق. م)در ابتدای منشور بابلی و کتیبه بیستون نشان از توجه به نسب‌شناسی در دوره هخامنشی(559-330ق-م)در ایران باستان دارد.</ref> | ||
اما عرب به ویژه عرب بادیه نشین شأن و اهمیّت ویژه‌ای برای نسب قایل بود. در بین | اما عرب به ویژه عرب بادیه نشین شأن و اهمیّت ویژه‌ای برای نسب قایل بود. در بین عرب‌های صحرایی، حقوق انسانی و حتی ارزش زندگی هر کس به نسب او بستگی داشت. نسب هر فرد تعیین‌کنندهٔ درجهٔ حمایت اجتماعی و دفاع طبقه یا قشری از او بود؛ به همین دلیل، نسّابه (نسب‌شناس)ها موقعیت بالایی در جامعه عرب داشتند و به بزرگی از آنان یاد می‌شد، زیرا مرجعِ حل بسیاری از اختلافات بودند. البتّه این تلقی برای فرهنگ غیرعرب، غیر عادی و غیر معقول است. نتایج به دست آمده از نسب‌شناسی، موضوع و اساس بسیاری از مؤلفه‌های جامعه شناختی (مانند نوع روابط مصلحت‌آمیز بین افراد قبیله و مناسبات افراد یک قبیله با قبیلهٔ دیگر و حمایت درون قبیله‌ای و برون قبیله‌ای) و روان شناختی (مانند رشد روحیات و اخلاقیات ویژه در قالب تحقیر یا تفاخر) و حتی حقوقی و فقهی (مانند بهره‌مندی از بیت‌المال یا تأمین حقوق اجتماعی) بود. - <ref>علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب، ج 4، ص466و470</ref> | ||
اما با ظهور اسلام و با توجه به معیار تقوا درعرصه‌های زندگی فردی واجتماعی انسان توجه به حسب و نسب خانوادگی رنگ و بوی دیگری یافت و توجه به نسب نبوی( | اما با ظهور اسلام و با توجه به معیار تقوا درعرصه‌های زندگی فردی واجتماعی انسان توجه به حسب و نسب خانوادگی رنگ و بوی دیگری یافت و توجه به نسب نبوی(صلی‌الله علیه و آله) در اولویت قرار گرفت زیرا این مهم در فرمایشات پیامبر گرامی اسلام نیز مورد تاکید قرار داشت. | ||
اما پس از رحلت پیامبر اکرم ( | اما پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)تفاخر به نسب عربی و قبیله‌ای مجددا احیا شد و در دوران خلافت بنی امیّه به اوج خود رسید و ادامه یافت. با روی کارآمدن بنی عباس دوباره توجه و ارج نهادن بر نسب خاتم پیامبران _البته همراه با اغراض سیاسی_ جان تازه‌ای به خود گرفت و در این مسیر تشکیلات نقابت به وجود آمد. این عنایت و احترام به نسب‌هاشمیان و سادات قرن‌ها ادامه داشت و تا حمله مغول به اوج و اعتلاء خود رسید. | ||
==2- اهمیت و ضرورت دانش | ==2- اهمیت و ضرورت دانش نسب‌شناسی از منظر قرآن و حدیث == | ||
علم نسب زیر شاخه علم تاریخ محسوب | علم نسب زیر شاخه علم تاریخ محسوب می‌گردید. ولی امروزه با تخصصی تر شدن علوم اغلب آن را یکی از زیر‌مجموعه‌های رشته مردم‌شناسی یا قوم نگاری می‌دانند. قرآن کریم به موضوع نسب عنایت دارد و احکامی نیز در خصوص اهمیت صله رحم و هشدار نسبت به قطع رحم، ممنوعیت ازدواج بامحارم نسبی و سببی، احکام مفصل برای ارث ارحام نسبی وسببی مقرر نموده و همچنین درمصرف خمس وزکات احکامی ویژه بنی‌هاشم و تشویق به احترام وتکریم فرزندان رسول خدا(صلی‌الله علیه و آله) مقرر نموده که لازمه این احکام لزوم شناخت واهمیت تدوین انساب به طورعام و انساب وابسته به خاتم پیامبران حضرت محمد(صلی‌الله علیه و آله) به طورخاص را نشان می‌دهد. برخی از آیات که نشان‌دهنده اهتمام قرآن به نسب‌شناسی در جامعه انسانی و اسلامی است. مورد اشاره قرار نمی‌گیرد: | ||
۱- سوره فرقان آیه 54(وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ کانَ رَبُّکَ قَدِیراً) او است که از آب بشرى آفرید و آن را نسب و سبب قرار داد که پروردگار تو قدرتمند است .- <ref> | ۱- سوره فرقان آیه 54(وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ کانَ رَبُّکَ قَدِیراً) او است که از آب بشرى آفرید و آن را نسب و سبب قرار داد که پروردگار تو قدرتمند است. - <ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج 15، ص 307.</ref> | ||
۲- سوره آل عمران آیه 34 و 33:( إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِیمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِینَ .ذُرِّیَّةً بَعْضُهَا مِن بَعْضٍ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ).بدرستیکه خداى تعالى آدم و نوح و آل‌ابراهیم و آل‌عمران را بر همه مردم برگزید .<ref>همان، ج 3، ص 257</ref> . فرزندانی هستند برخی از نسل برخی دیگر و خدا به احوال و اقوال همه شنوا و داناست. | ۲- سوره آل عمران آیه 34 و 33:(إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِیمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِینَ .ذُرِّیَّةً بَعْضُهَا مِن بَعْضٍ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ). بدرستیکه خداى تعالى آدم و نوح و آل‌ابراهیم و آل‌عمران را بر همه مردم برگزید.<ref>همان، ج 3، ص 257</ref>. فرزندانی هستند برخی از نسل برخی دیگر و خدا به احوال و اقوال همه شنوا و داناست. | ||
۳- سوره حجرات آیه 13 :( یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ).ای مردم ماشمارا از یک نروماده آفریدیم وآنگاه شعبه‌های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید. گرامی ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست. | ۳- سوره حجرات آیه 13 :(یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ). ای مردم ماشمارا از یک نروماده آفریدیم وآنگاه شعبه‌های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید. گرامی ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست. | ||
نبی اکرم ( | نبی اکرم (صلی‌الله علیه و آله) نیز فرموده: (تَعَلَّمُوا أَنْسَابِکُمْ لتَصِلُوا بِهِ أَرْحَامَکُمْ) نسب‌های خود را فرا گیرید تا به وسیله آن صله رحم کنید.<ref>تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعة، جلد 2، صفحه 368 و روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ج1،ص12.</ref> | ||
و همچنین فرمود: (تَعَلَّمُوا مِنْ أَنْسَابِکُمْ مَا تَصِلُونَ بِهِ أَرْحَامَکُمْ، فَإِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ مَحَبَّةٌ فِی | و همچنین فرمود: (تَعَلَّمُوا مِنْ أَنْسَابِکُمْ مَا تَصِلُونَ بِهِ أَرْحَامَکُمْ، فَإِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ مَحَبَّةٌ فِی الأَهْلِ، ومَثْرَاةٌ فِی الْمَالِ، ومَنْسَأَةٌ فِی الأَثَرِ). فرا گیرید از انسابتان آنچه را به آن صله رحم کنید به درستی که صله رحم موجب محبت و دوستی خویشان، زیادتی مال و طول عمر است. <ref>علامه مجلسی در شرح این حدیث بیان فرموده:" و تدفع البلوى " البلاء والبلیة والبلوى بمعنى وهو ما یمتحن به الانسان من المحن والنوائب والمصائب " وتیسر الحساب " أی حساب الأموال أو الأعمال أیضا " وتنسئ فی الأجل " أی تؤخر فیه كما مر قال فی النهایة فیه من أحب أن ینسأ فی أجله، فلیصل رحمه، النساء التأخیر، یقال نسأت الشئ نسأ وأنسأته إنساء إذا أخرته والنساء الاسم، ویكون فی العمر والدین، ومنه الحدیث " صلة الرحم مثراة فی المال منسأة فی الأثر " هی مفعلة منه أی مظنة له، وموضع. وقال النووی: وذا بأن یبارك فیه بالتوفیق للطاعات، وعمارة أوقاته بالخیرات وكذا بسط الرزق عبارة عن البركة، وقیل عن توسیعه وقیل إنه بالنسبة إلى ما یظهر للملائكة وفی اللوح المحفوظ أن عمره ستون وإن وصل فمائة، وقد علم الله ما سقیع، وقیل هو ذكره الجمیل بعده، فكأنه لم یمت، وقال عیاض: الأثر الأجل سمی بذلك لأنه تابع للحیاة، والمراد بنسأ الأجل یعنی تأخیره،. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 71،ص112و روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ج 1،ص12و موسوی، ابو سعیدة سید حسین، مشجر الوافی، ج 3 ص 5</ref>. | ||
در همین رابطه نیزفرموده‌اند: ( | در همین رابطه نیزفرموده‌اند: (إِنَّ‌اللهَ اصْطَفَى کِنَانَةَ مِنْ وَلَدِ إِسْمَاعِیلَ، وَاصْطَفَى قُرَیْشًا مِنْ کِنَانَةَ، وَاصْطَفَى مِنْ قُرَیْشٍ بَنِی هَاشِمٍ، وَاصْطَفَانِی مِنْ بَنِی هَاشِمٍ) به راستى که خداوند متعال از فرزندان اسماعیل کنانه را برگزید و قریش را از فرزندان کنانه انتخاب کرد و از بین قریش، بنى‌هاشم را برگزید و مرا از فرزندان‌هاشم برگزید. - <ref>مکارم شیرازی، ناصر، شرح [[نهج‌البلاغه]]، نامه31.</ref> | ||
و در وصیت نامه أمیر مؤمنان امام علی ( | و در وصیت نامه أمیر مؤمنان امام علی (علیه‌السلام) برای فرزندش امام حسن مجتبى (علیه‌السلام) آمده است:(وَأَکْرِمْ عَشِیرَتَکَ، فَإِنَّهُمْ جَنَاحُکَ الَّذِی بِهِ تَطِیرُ، وَأَصْلُکَ الَّذِی إِلَیْهِ تَصِیرُ، وَیَدُکَ الَّتِی بِهَا تَصُولُ) قبیله و خویشاوندانت را گرامی دار، زیرا آنها پر و بال تواند که به وسیله آنها پرواز می‌کنی و اصل و ریشه تواند که به آنها باز می‌گردی و دست و نیروی تو که با آن (به دشمن) حمله می‌کنی | ||
و در بیان فلسفه صله رحم نیز فرموده‌اند : (صِلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ المَحَبَّةَ وَتَکبِتُ العَدُوَّ) صله رحم محبّت آور است و دشمن را خوار مى‌گرداند. <ref>خوانساری، آقا | و در بیان فلسفه صله رحم نیز فرموده‌اند: (صِلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ المَحَبَّةَ وَتَکبِتُ العَدُوَّ) صله رحم محبّت آور است و دشمن را خوار مى‌گرداند. <ref>خوانساری، آقا جمال‌الدین محمد، شرح بر غرر الحکم و درر الکلم ج4، ص209، ح5825.</ref> | ||
در باب علم | در باب علم نسب‌شناسی نیزحدیثی به نقل از پنج امام معصوم- نقل شده است <ref>این روایت از قول حضرت امیرالمؤمنین، امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام رضا علیهم‌السلام.</ref> با اختلافاتی جزئی آمده است و بر این نکته تاکید دارد که علم انساب از علوم ما اهل‌بیت است <ref>... عندنا علم البلایا و المنایا و انساب العرب/انا اهل بیت علّمنا علم المنایا و البلایا والانساب. | ||
به نقل از : کلینی، ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن | به نقل از: کلینی، ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، ج1،ص223و روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ج 1،صص،23،28 و29؛ شوشتری، مرتضی، نسب شناسان مسلمان، صص69 و70.</ref> | ||
مسائلی که در فقه و کلام شیعه مطرح | مسائلی که در فقه و کلام شیعه مطرح می‌گردد که به نسب‌شناسی خاص ارتباط دارد؛ از قرار ذیل می‌باشد: | ||
1- تولّی و قبول امامت | 1- تولّی و قبول امامت اهل‌بیت رسالت -علیهم‌السلام- که برتمام مومنین واجب است. چنان که در سوره شوری آیه 23 آمده است: (قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی) به امت بگو که من مزد رسالت نمی‌خواهم جز مودّت به خویشاوندانم. | ||
۲- حرمت پرداخت صدقه به | ۲- حرمت پرداخت صدقه به اهل‌بیت علیهم‌السلام و نوادگان آنها و همچنین وجوب پرداخت خمس به ایشان که تشخیص اهل‌بیت (علیه‌السلام) و نوادگان پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) بر عهدهٔ علم نسب‌شناسی است. یکی از شرایط امامت – طبق احادیث فراوان نبوی - قریشی بودن اوست. در وقف، ارث و ازدواج وطهارت احکامی مخصوص قریشیها است و نیاز به تعیین مصداق توسط دانش انساب دارد. از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) چنین آمده است: | ||
(تَخَیَّرُوا لنطفکم وَ انکحُوا الأکفاء وَ انکحُوا إلَیهِم) - <ref>پاینده ،ابوالقاسم، نهج الفصاحة، ص 227.</ref> در گزینش همسر براى | (تَخَیَّرُوا لنطفکم وَ انکحُوا الأکفاء وَ انکحُوا إلَیهِم) - <ref>پاینده ،ابوالقاسم، نهج الفصاحة، ص 227.</ref> در گزینش همسر براى خود، محلّ مناسب انتخاب کنید و از اشخاص هم شأن خود زن بگیرید و به آنها زن بدهید. | ||
در روایت دیگری برای ضرورت حفظ و پاسداری انساب چنین آمده است: | در روایت دیگری برای ضرورت حفظ و پاسداری انساب چنین آمده است: | ||
(مَن انتَسَب إلی غَیر أَبِیه أَو تولی غَیر مَوالِیه فَعَلَیه لَعنَةُ اللّه وَ المَلائِکَة وَ النَّاس أَجمَعِین) <ref>المقدسی، ابی عبدالله محمد بن عبدالواحد، سنن و الاحکام عن المصطفی علیه افضل الصلاة و | (مَن انتَسَب إلی غَیر أَبِیه أَو تولی غَیر مَوالِیه فَعَلَیه لَعنَةُ اللّه وَ المَلائِکَة وَ النَّاس أَجمَعِین) <ref>المقدسی، ابی عبدالله محمد بن عبدالواحد، سنن و الاحکام عن المصطفی علیه افضل الصلاة و السلام، ج5، ص85</ref>. نفرین خداوند و تمامی فرشتگان و مردم بر کسی که نسب خود را به غیر از پدر یا ولایت غیر اولیای خدا را برای خود بپذیرد. | ||
پی | پی آمد‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی نسب‌شناسی را این گونه می‌توان طبقه بندی کرد: | ||
1- ایمان به پیامبر خاتم( | 1- ایمان به پیامبر خاتم(صلی‌الله علیه و آله) منوط به شناخت ایشان است و یکی از روش‌های این شناخت از طریق علم انساب صورت می‌گیرد. | ||
2- مشروعیت امامت | 2- مشروعیت امامت اهل‌بیت رسالت ؛باتوجه به تعیین آنان ازطرف خاتم پیامبران(صلی‌الله علیه و آله). | ||
3- شناخت مردم از یک‌دیگربراساس شناخت خاندانها و عشایر و قبایل . | 3- شناخت مردم از یک‌دیگربراساس شناخت خاندانها و عشایر و قبایل. | ||
4- اهمیّت شناخت همسر لایق،- <ref>نجفی، محمد جواد، | 4- اهمیّت شناخت همسر لایق، - <ref>نجفی، محمد جواد، نسب‌شناسی در دوره اسلامی، ماهنامه تاریخ اسلام، شماره 13 و عالمی، محمد جواد، انساب نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری، صص 69 و70.</ref> باتوجه به ویژگیهای اخلاقی وجسمی وروحی خاندانها. | ||
در اسلام معیار تفاخر به حسب و نسب - که در اعراب متداول بود- تاحدودی تغییر کرد و موضوع قرابت نسبی به خاندان رسالت اهمیت | در اسلام معیار تفاخر به حسب و نسب - که در اعراب متداول بود- تاحدودی تغییر کرد و موضوع قرابت نسبی به خاندان رسالت اهمیت ویژه‌ای یافت که این خود عاملی در جهت تدوین کتب انساب طالبیین در قرن سوم به بعد شد و این خود گواهی بر جایگاه خاص این موضوع نزد مسلمانان است. و با گسترش دایره نقابت در دورترین نقاط جهان اسلام علم انساب آل‌ابی‌طالب نیز به شکوفایی بیشتری دست یافت. | ||
در حقیقت نقابت و علم | در حقیقت نقابت و علم انساب‌هاشمیان لازم و ملزوم یکدیگر شده و تاثیرات متقابلی بر دیگری گذارده‌اند تا آنجا که نقابت سادات و حفظ انساب ایشان یکی از مسائل مهم برای حکومت‌های وقت شد زیرا این امر از یک جهت عامل احصاء سادات و کنترل این جمع کثیر و موثر در جامعه اسلامی می‌شد تا از شورش‌های احتمالی آنان در مقابل حکومت‌ها جلوگیری به عمل آید و از دیگر سو ایشان را در جامعه اسلامی مورد تکریم و احترام بیشتر قرارداده تا مشروعیتی برای خود ایجاد نمایند؛ چرا که سادات مدعیان حقیقی منصب خلافت و حکومت بر مسلمانان بوده‌اند. - <ref>برای مطالعه بیشتر: شوشتری، مرتضی نسب شناسان مسلمان ،ص153.</ref> | ||
==3-پیشتازی و نقش شیعیان در علم انساب== | ==3-پیشتازی و نقش شیعیان در علم انساب == | ||
برای علم انساب ( | برای علم انساب (نسب‌شناسی) دو مرحله تصورمی‌شود: ۱-مرحله قبل ازتدوین ۲-مرحله بعداز تدوین. | ||
لذا | لذا نسب‌شناسی اعم از نسب نگاری است و همان‌گونه که انساب شناسان نیز به شیعه و غیرشیعه تصنیف می‌شوند انساب نگاران نیز به شیعه و غیرشیعه تقسیم شده‌اند. | ||
انساب نگاران شیعه در استفاده از منابع انساب نگاری عمومی پیشقدم و از منابع متنوع تری نیز بهره | انساب نگاران شیعه در استفاده از منابع انساب نگاری عمومی پیشقدم و از منابع متنوع تری نیز بهره برده‌اند. <ref>عالمی، سید محمد رضا، انساب نگاری شیعه، صص96 و 97.</ref> | ||
به شهادت مورخان معتبر اولین نسب نگار مسلمان ابونصر محمد بن سائب کلبی (146ق)- | به شهادت مورخان معتبر اولین نسب نگار مسلمان ابونصر محمد بن سائب کلبی (146ق)-از اصحاب صادقین(علیهماالسلام) - بوده است. - <ref>طوسی، محمد بن حسن ،رجال الطوسی، صص145و284 و تهرانی، آقا بزرگ ،الذریعه الی تصانیف الشیعۀ،ج 2،ص370.</ref> البته کتابی به نام او ثبت نشده بلکه فرزندش هشام (205ق) اعلم علمای انساب در عصر خود <ref>سیدحسن صدرفرموده:هشام بن محمدسائب کلبی امام علماءالنسب والاخبار والسیر والاثار اعلم علماءعصره فی کل ذلک. صدر، سید حسن، تاسیس الشیعة لعلوم الاسلام، ص۲۳۷.</ref> دانش پدر را ثبت و ضبط نموده است که نجاشی او را شیعه مذهب می‌داند <ref>نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی، رجال النجاشی، ص434،شماره1166.</ref> در تاثیر او بر علم انساب همین بس که پیشگامی او با دیگر علمای پیشقدم این علم قابل مقایسه نیست. علمای اهل سنت نیز برای بی‌بهره نماندن از اطلاعات ابن کلبی کتاب ابن سلام را تلخیص کتاب ابن کلبی دانسته و کتاب النسب او را مورد اعتماد خود می‌دانند. - <ref>ابن سلام، ابو عبید قاسم، کتاب النسب، ص 9</ref>. از این رو کتب و نظریات ابن کلبی به واسطه ابن سلام در کتاب‌های التبیین فی انساب القرشیین ازابن قدامه(620ق) - ابن قدامه ،موفق الدین ابو محمد عبدالله بن احمد، تبیین فی انساب القرشیین، ص 84. نهایة الارب فی معرفة انساب العرب و قلائد الجمان فی التعریف بقبائل الزمان از قلقشندی(821ق) الاصابة فی تمییز الصحابة از ابن حجر عسقلانی(852ق)<ref>همان، صفحه28.</ref> راه‌یافته و تاثیرات مهمی را برجای‌گذارده است. | ||
بنابراین | بنابراین می‌توان گفت دیدگاه‌های ابن کلبی با واسطه یا بی واسطه به آثار تاریخی و نسب‌شناسانه بعد از خود راه یافته و تاثیرات انکار‌ناپذیر و مهمی‌داشته است و کسانی که در قرون بعدی وارد علم انساب شده‌اند هر کدام به نوعی وام دار او دانسته شده‌اند. <ref>عالمی، سید محمد رضا، انساب نگاری شیعه، ص96.</ref> | ||
==4- | ==4- نسب‌شناسی خاص ذریه پیامبر اکرم ’ (سادات) و نقش شیعیان در حفظ وگسترش این دانش == | ||
پس از شکل گیری نسب نگاری عمومی مسلمانان که شیعیان نقش | پس از شکل گیری نسب نگاری عمومی مسلمانان که شیعیان نقش برجسته‌ای در تقویت و تعمیق آن داشتند نسب‌نگاری اختصاصی شیعیان یا انساب شناسی طالبیین متولد شد و از اواخر قرن دوم با تدوین انساب وآغاز انساب نگاری‌ها در این دانش تحولی را تجربه کرده و تا پیش از این تاریخ عرب بر نسب قبیله‌ای خود فخر می‌فروخت و هر نسب پاکی را با عنوان شریف یاد می‌کرد. | ||
اما از این تاریخ به بعد | اما از این تاریخ به بعد نسب‌شناسی رشد کرده و به بلوغ خود رسید و ماهیتی دینی به خود گرفت. زیرا انتساب و قرابت به خاندان نبوت به عنوان یک ارزش تلقی می‌شد. در قرن سوم با ایجاد زمینه‌های سیاسی-اجتماعی انساب نگاری به طور اختصاصی به ذریّه پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) می‌پرداخت. | ||
حفظ و حراست انساب دودمان نبوی در جمیع ادوار اسلامی در نهایت درجه اهمیت بوده است. تا جایی که کسانی چون کمیت بن زید اسدی (م126ق)، سید حمیری (م179ق) و دعبل خزاعی(م246ق) و دیگر شعرای متعهد شیعی نقش خود را به عنوان فرهیختگان جامعه شیعی با ظرافتی تمام به انجام رسانیدند و با توجه به آشنایی ایشان به انساب ـ که از ویژگیهای یک شاعر مشهور است - تا در سروده‌های خود دچار اشتباه نشود ـ در | حفظ و حراست انساب دودمان نبوی در جمیع ادوار اسلامی در نهایت درجه اهمیت بوده است. تا جایی که کسانی چون کمیت بن زید اسدی (م126ق)، سید حمیری (م179ق) و دعبل خزاعی(م246ق) و دیگر شعرای متعهد شیعی نقش خود را به عنوان فرهیختگان جامعه شیعی با ظرافتی تمام به انجام رسانیدند و با توجه به آشنایی ایشان به انساب ـ که از ویژگیهای یک شاعر مشهور است - تا در سروده‌های خود دچار اشتباه نشود ـ در سروده‌های خود، فراوان به نسب اشخاص اشاره کرده‌اند که خود می‌تواند از علل گسترش دانش نسب‌شناسی باشد. نخستین کسی که انساب آل ابیطالب را در کتابی مستقل به رشته تحریر درآورد ابوالحسین یحیی بن حسن عقیقی(214 -277)بود <ref>مروزی ازورقانی، اسماعیل، الفخری فی انساب الطالبیین، ص 58.</ref> که به یحیی نسابه مشهور است و مقام نقابت شهر مدینه را نیز بر عهده داشت. - <ref>عمری، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبییین، ص203و204.</ref>- از یحیی نسابه روایات فراوانی به نقل از معصومین(علیه‌السلام) در کتب حدیثی مرحوم شیخ صدوق آمده است - <ref>خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج 21، ص47</ref> که می‌تواند دلیل محکمی بر امامی بودن او باشد حتی دلایلی مبنی بر مصاحبت ایشان با امام رضا نیز موجود است- - <ref>رجال النجاشی، صفحه441،شماره1189و تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة، ج4، ص508.</ref> | ||
با تاملی در کتب انساب الطالبیین (سادات) این نکته قابل توجه است که اکثر مولفان این دست انساب | با تاملی در کتب انساب الطالبیین (سادات) این نکته قابل توجه است که اکثر مولفان این دست انساب نگاری‌ها مربوط به قرون چهارم و پنجم هجری بوده واین مطلب را روشن می‌سازد که این روند با کتاب انساب آل ابیطالب یحیی نسابه در اواخر قرن سوم شروع شده وتا دو قرن بعد توانسته به اوج خود برسد تاحدی که نسل‌های بعد را از مراجعه به کتب تاریخ و انساب عمومی بی‌نیاز کرده است. | ||
به عبارت دیگر | به عبارت دیگر نسب‌شناسی که با علایق قومی و دینی شکل گرفت و احیا شد با استفاده از ظرفیت و احکام خاص سادات در مذهب شیعه به شکوفایی دست یافت و همین سیر تکاملی تاپایان قرن هفتم هجری ادامه یافت. | ||
طبق پژوهشی که انجام داده ایم مجموعه | طبق پژوهشی که انجام داده ایم مجموعه نسّابه‌های مسلمان را احصا نموده و شیعیان از آنها را به ترتیب از قرن اول هجری تا قرن کنونی تشخیص داده؛ که در قرن اول و دوم هر کدام از میان 16 نسابه‌ای که احصاء شده است به ترتیب 4 و 6 نفر نسابه شیعه مشخص شده است. و در قرن سوم و چهارم نیز از میان 22 نفر نسابه ذکر شده به ترتیب تعداد 11و13 نفر شیعه بوده‌اند و در قرن پنجم از 21 نفر نسّابه 16نفر. در قرن ششم از 17 نفر نسّابه 12نفر. در قرن هفتم از 12 نفر نسّابه 5 نفر. در قرن هشتم از 17 نفر نسّابه 8 نفر. در قرن نهم از 15 نفر نسّابه 13 نفر. در قرن دهم از 24 نفر نسابه 17 نفر. در قرن یازدهم از 21 نفر نسابه 14 نفر. در قرن دوازدهم از 33نفر نسّابه 17 نفر. در قرن سیزدهم از 25 نفر نسابه 12نفر. در قرن چهاردهم از 48 نفر نسابه 34 نفر. و در قرن پانزدهم از 31 نفر نسابه 19 نفر نیز شیعه بوده‌اند که در کل از 354 نفر نسابه بدست آمده 201 نفر شیعه بوده‌اند. | ||
==۵- | ==۵- نسّابه‌های شیعه == | ||
افراد | افراد نسب‌شناس شیعه که تاکنون بر اساس این پژوهش احصاء شده‌اند عبارتند از: | ||
===قرن اول:=== | === قرن اول:=== | ||
1- ابو یزید عقیل بن عبدالمطلب | 1- ابو یزید عقیل بن عبدالمطلب بن‌هاشم، 2- ابو محمد سعید بن‌المسیب بن حزن بن ابی وهب المخزومی القریشی 3- جبیر بن مطعم بن عدی بن نوفل بن عبد مناف بن قصی القرشی النوفلی ابو محمد او ابو عدی المدنی،4- الحارث بن عبدالله العور الهمدانی. | ||
===قرن دوم:=== | === قرن دوم:=== | ||
1- الشریف ابو عبدالله محمد بن ابراهیم طباطبا ابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر بن حسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی | 1- الشریف ابو عبدالله محمد بن ابراهیم طباطبا ابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر بن حسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام، 2- الکمیت بن زید الاسدی المضری الکوفی، 3- ابو مخنف لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف بن سلیم الازدی الغامدی الکوفی، 4- ابو نضر محمد بن مالک بن السائب بن بشر بن عمرو بن الحارث بن عبدالعربی بن مرة بن عامر بن نعمان بن عامربن عبدود بن عوف بن کنانة بن غدرة بن زید الکلاب بن رفیدةبن کلب بن زید الکلبی الکوفی،5- ابو صالح باذام مولی اّم‌هانی بنت ابیطالب، اشتهر بکنیته،6- عبدالله بن عقیل بن محمد بن عبدالله بن محمد بن عقیل بن ابیطالب،7- علی بن کیسان الکوفی. | ||
===قرن سوم:=== | === قرن سوم:=== | ||
1- ابوالمنذر هشام بن محمدبن السائب الکلبی،2- زید الشبیه ابن علی بن حسین ذی الدمعةابن زید الشهید ابن الامام سیّد الساجدین | 1- ابوالمنذر هشام بن محمدبن السائب الکلبی،2- زید الشبیه ابن علی بن حسین ذی الدمعةابن زید الشهید ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام ابوالحسن، 3- ابوالحسین یحیی العقیقی ابن ابی محمد الحسن المدنی ابن جعفر الحجّةابن عبیدالله الاعرج ابن ابی عبدالله الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،4- ابو طاهر احمد بن عیسی المبارک بن عبدالله بن محمد بن عمر بن علی بن ابیطالب علیه‌السلام،5-ابو عبدالله احمد بن محمد بن احمد بن ابراهیم طباطبا ابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم بن الحسن بن الحسن بن علی علیهما السلام،6- محمد بن یحیی ابن الحسن بن جعفر الحجّه ابن عبیدالله بن الحسین الصغر بن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،7- محمد بن عبیدالله بن الحسین الاصغر بن علی زین‌العابدین علیه‌السلام،8- ابوعلی الحسن بن ابراهیم بن عبدالله راس المذری بن جعفر بن عبدالله بن جعفر بن محمد بن الحنفیه،9- حمزة بن احمد بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن علی بن ابیطالب علیه‌السلام،10- محمد بن ابراهیم بن عبدالله بن جعفر الاعرج بن عبدالله بن جعفرابن محمد الحنفیة ابن الامام علی بن ابیطالب علیه‌السلام،11- علی بن محمد بن عبدالله بن ابی سیف ابوالحسن المدائنی. | ||
===قرن چهارم:=== | === قرن چهارم:=== | ||
1- محمد بن علی بن اسحاق بن العّباس بن اسحاق بن الامام موسی الکاظم | 1- محمد بن علی بن اسحاق بن العّباس بن اسحاق بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام، 2- السیّد علی بن احمد العقیقی ابن علی بن محمد بن جعفر بن الحجّةابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر بن الامام علی بن الحسین سید الساجدین علیهما السلام،3- شریف السیّد ابو محمدالحسن این محمدبن یحیی بن الحسن بن جعفر الحجّةابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،4- الشریف ابو محمد الحسن الطبری المرعشی ابن ابی القاسم حمزة بن علی المرعشی ابن عبدالله بن محمد بن الحسن بن الحسین الاصغر ابن الامام زین‌العابدین علیه‌السلام،5- طاهر بن یحیی ابن الحسن بن جعفر الحجة ابن عبیدالله بن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام، 6- محمد بن الحسن العلوی من ولد عمرالاطرف ابن امام امیر المومنین علیه‌السلام،7- عمر بن علی بن الحسین بن عبدالله بن محمد الصوفی بن یحیی بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن الامام امیر المونین علیه‌السلام،8-احمد بن ابی جعفر محمد بن احمد بن ابراهیم طباطباابن اسماعیل بن ابراهیم بن الحسن بن الحسن بن علی بن ابیطالب علیهما السلام،9- الحسین بن جعفر بن الحسین بن جعفر بن احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمدبن عبدالله الباهر ابن سیّد الساجدین علیه‌السلام،10- محمد بن علی بن ابیطالب محمد بن علی بن اسحاق بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،11- محمد بن علی المعروف بابن معیّة ابن الحسن بن الحسین بن اسماعیل بن ابراهیم بن الحسن بن الحسن علیه‌السلام،12- محمد بن القاسم التمیمی السعدی البصری،13- محمد بن القاسم التمیمی السعدی البصری. | ||
===قرن پنجم:=== | === قرن پنجم:=== | ||
1- الشریف نجم الدین ابوالحسن علی بن ابی الغانم محمد المعروف بابن المهلبیّة النسّابه ابن ابی الحسن علی بن محمد ملقطة الاعور ابن ابی عبدالله محمد بن ابی الحسین احمد الاصغر الضریر ابن علی بن محمد الصوفی ابن یحیی الصالح بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن الامام علی بن ابیطالب | 1- الشریف نجم الدین ابوالحسن علی بن ابی الغانم محمد المعروف بابن المهلبیّة النسّابه ابن ابی الحسن علی بن محمد ملقطة الاعور ابن ابی عبدالله محمد بن ابی الحسین احمد الاصغر الضریر ابن علی بن محمد الصوفی ابن یحیی الصالح بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن الامام علی بن ابیطالب علیه‌السلام،2- الشریف ابوالحسن محمد الملقّب بشیخ الشرف العبیدلی ابن ابی جعفرمحمد بن ابی الحسن علی الجزار ابن الحسن بن ابی الحسن علی ابن ابراهیم بن ابی الحسن علی الصالح ابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،3- السید الجلیل شیخ الشرف ابو حرب محمد بن الحسن بن الحسین بن علی اٌحدوثة ابن محمد الاصغر ابن حمزة التفلیسی ابن علی الدینوری ابن الحسن بن الحسین بن الحسن الافطس ابن علی الاصغر ابن امام سید الساجدین علیه‌السلام،4- ابوالمعّمریحیی الشهیر بابن طباطبا ابن ابیطالب محمد بن القاسم بن علی بن محمد بن احمد بن ابراهیم طباطبا بن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر ابن الحسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی،5- ابراهیم بن ناصر بن ابراهیم بن عبدالله بن الحسن بن ابی الحسین علی الشاعر بن ابی الحسن محمد بن القاسم بن علی بن محمد بن احمد بن ابراهیم طباطباابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر ابن الحسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،6- الحسین بن ابیطالب محمد بن القاسم بن علی بن محمدبن احمد بن ابراهیم طباطبا ابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمرابن الحسن المثنی ابن الامام الحسن علیه‌السلام،7- یحیی بن ابی عبدالله الحسین الموفق بالله ابن ابی حرب اسماعیل الخوارزمی ابن ابی القاسم زید کیاکی العالم بسالوس ابن ابی محمد الحسن بن جعفر بن ابی محمد الحسن بن ابی جعفر محمد بن جعفر بن عبدالرحمن الشجری ابن القاسم بن الحسن بن زید بن الامام الحسن علیه‌السلام،8- یحیی بن محمد ابی الحسین بن احمدابی جعفرزبارةابن محمدالاکبرابن عبدالله المفقودابن الحسن المکفوف ابن الحسن الافطس ابن علی الاطهرالاصغر ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،9-السید ابو طالب یحیی ابن الحسین الاحول ابن‌هارون الاقطع ابن الحسین بن محمد بن‌هارون بن محمد البطحانی ابن القاسم ابن الحسن ابن زیدابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،10- الشریف ابوالقاسم علی الحرّانی ابن محمد ابن علی بن علی بن محمد بن احمد بن عیسی بن زید الشهید ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،11- ابوالغنائم عبدالله بن ابی محمد الحسن القاضی ابن ابی عبدالله محمد بن الحسن الصالح بن الحسین الاحول بن عیسی بن یحیی بن الحسین ذی الدمعة ابن زید بن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،12- حسین بن محمد بن القاسم الحسنی ابو عبدالله بن طباطبا،13- ابو طالب بن احمد بن عیسی الحسنی الادریسی المغربی،14- عبیدالله بن موسی بن احمد الموسوی البرقعی ابوالفتح القمی،15- علی بن محمد بن علی ابوالحسن العلوی العمری البصری الموصلی،16- محمد بن علی بن عثمان الکراجکی ابوالفتح. | ||
===قرن ششم:=== | === قرن ششم:=== | ||
1- الشریف جعفر | 1- الشریف جعفر بن‌هاشم بن ابی الحسن ابن ابی الغنائم محمد بن علی بن محمد بن محمدبن احمد بن علی بن محمد الصوفی ابن یحیی بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن علی بن ابیطالب،2- ابوالحسن المرتضی بن عبدالحمید بن فخار الموسوی،3- الشریف سناء الملک اسعدالعبیدلی الاعرجی المشتهر بالجوّانی ابن علی بن معمر بن عمر بن علیبن الحسین بن احمد بن علی بن ابراهیم بن احمدبن الحسین بن محمدالجوّانی ابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام، 4- الشریف محمد الموسوی الهارونی النیسابوری ابن علی بن‌هارون بن ابی جعفرمحمد بن‌هارون بن ابی جعفر محمد المناهکی ابن جعفر الوقار ابن محمد بن احمدبن محمد بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام، 5- الشریف ابوالقاسم علی الشهیر بالقاضی الصابر الونکی الرازی ابن محمد بن نصربن مهدی بن محمدبن علی بن عبدالله بن عیسی بن احمد العقیقی ابن عیسی غضارةابن علی بن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،6- الشریف ابوجعفر المهدی الحسینی المرعشی الساروی ابن اسماعیل بن ابراهیم و یعرف بناصربن ابی حرب ابراهیم بن الحسین ویعرف بامیرک بن ابراهیم بن علی المرعشی ابن عبدالله بن محمدبن الحسن بن الحسین الاصغر بن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،7- عبدالحمید بن عبدالله التقی بن اسامة بن عدنان بن اسامةبن شمس الدین احمد بن علی بن ابیطالب محمد بن عمر بن یحیی بن الحسین بن احمد بن عمربن یحیی بن الحسین ذی الدمعةابن زید بن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،8- الشیخ ابوالحسن احمد بن محمدبن ابراهیم الاشعری،9- الشریف آدم الطائفی الحسنی بن علی بن محمد بن زیدبن عبدالله بن الحسن بن عبدالله بن الحسن المکفوف الینبٌعی و هو ابن علی بن الحسن المثلّث ابن الحسن المثّنی ابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،10- ابوطالب بن الحسین بن زید الموسوی الزنجانی. 11- الشیخ الشهیر بابن فندق البیهقی علی بن ابی القاسم زید بن محمد بن ابی علی الحسین بن ابی سلیمان بن ایوب بن الحسن بن احمد بن عبدالرحمن بن الحسن بن عبدالرحمن بن عبیدالله بن عمر بن الحسن بن عثمان بن ایوب بن خزیمة بن محمد بن عمارة بن خزیمةبن ثابت ذی الشهادتین صاحب رسول‌الله صلی‌الله علیه آله. 12- محمد بن علی بن شهرآشوب ابوجعفر السروی المازندرانی الحلبی. | ||
===قرن هفتم:=== | === قرن هفتم:=== | ||
1- الشریف الجلیل السیّد قریش ابو محمد العلوی الحسینی المدنی و هو ابن سبیع بن المهنّا بن سبیع بن المهنّا ابی عماره بن ابی‌هاشم داود بن الامیر ابی احمد القاسم بن عبیدالله ابی علی بن الطّاهر ابوالقاسم بن یحیی ابی الحسین بن الحسن بن الجعفر الحجة ابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین | 1- الشریف الجلیل السیّد قریش ابو محمد العلوی الحسینی المدنی و هو ابن سبیع بن المهنّا بن سبیع بن المهنّا ابی عماره بن ابی‌هاشم داود بن الامیر ابی احمد القاسم بن عبیدالله ابی علی بن الطّاهر ابوالقاسم بن یحیی ابی الحسین بن الحسن بن الجعفر الحجة ابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،2-عزیز الدین ابو طالب اسماعیل المروزی الازورقانی ابن الحسین بن محمد بن الحسین بن احمد ابی علی الشریف ابن محمد بن عزیز المعروف بعزیزی ابن ابی جعفر الحسین بن محمدابی جعقر الاطروش ابن علی ابی الحسن الزاهد ابن الحسین الطوّاف ابن علی ابی الحسن الحارض ابن محمد الدیباج ابن الامام ابی عبدالله الصادق علیه‌السلام،3- الشریف فخار بن معد الموسوی الحائری تقدم سرد نسبه فی ابنه الشریف عبدالحمید،4-الحسن بن عبدالله ابو محمد الطالبی الجعفری،5-علی بن الحسن بن محمدابوالقاسم الموسوی ابن المرتضی. | ||
===قرن هشتم:=== | === قرن هشتم:=== | ||
1- السید الشریف تاج الدین ابو عبدالله محمد الشهیر بابن معِیّةابن | 1- السید الشریف تاج الدین ابو عبدالله محمد الشهیر بابن معِیّةابن جلال‌الدین ابی جعفر القاسم بن فخرالدین الحسین بن جلال‌الدین القاسم بن زکی الدین ابی منصورالحسن النقیب ابن زکی الدین "رضی الدین"محمد بن ابیطالب الحسن بن محسن بن الحسین القصری ابن محمد بن الحسین الخطیب بالکوفة ابن علی المعروف بابن معیّةابن الحسن بن الحسین بن اسماعیا الدیباج ابن ابراهیم الغمر ابن الحسن المثنّی ابن الامام ابی محمدالحسن المجتبی علیه‌السلام،2- الشریف السید امین الدین او عزالدین ابوطالب احمدبن ابی عبدالله محمد بن ابی ابراهیم محمد بن ابی علی الحسن بن ابی المحاسن زهرةبن الحسن بن ابی الحسن زهرةبن ابی المواهب علی بن ابی سالم محمد بن محمدالحرّانی بن احمد بن محمد الصوفی بن الحسین الحجازی ابن اسحاق المؤتمن ابن الامام جعفر الصادق علیه‌السلام،3- السید الشریف احمد ابوالفضل ابن محمد بن المهنّی بن الحسن بن محمد بن مسلم بن المهنا بن ابی العلاءمسلم بن ابی علی محمد بن محمد الاشتر بن عبیدالله بن علی بن عبیدالله بن علی بن عبیدالله بن الحسین الاصغر ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،4- الشریف عبدالله بن ابی الحسن محمد مجد الدین بن محمد علم الدین بن ناصر بن محمد بن ابی الغنائم المعمر بن ابی علی عمر بن هبةالله التقی بن ناصر بن ابی الحسین زید بن ناصر بن زیدالاسودبن الحسین بن علی کتیلةبن یحیی بن یحیی بن الحسین ذی الدمعة بن زید بن الامام علی زین‌العابدین،5- فخرالدین ابوالمظفرمحمد العلوی بن علی الاشرف بن محمد بن جعفر بن ابی القاسم هبةالله بن علی بن الحسن بن ابی القاسم بن محمد بن علی بن محمد بن عبدالله بن الحسن الافطس بن علی الاصغربن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،6-الشریف الشمس الدین ابوالمحاسن محمدبن علی بن الحسن بن حمزةبن ابی المحاسن محمد بن ناصربن علی الاصم بن الحسین بن اسماعیل بن الحسین المنتوف بن احمد بن اسماعیل الثانی ابن محمد بن اسماعیل بن الامام الصادق علیه‌السلام، 7- الشریف ادریس الحسنی الحمزی الیمانی ابن علی بن عبدالله بن الحسن بن حمزةبن سلیمان بن علی بن حمزة بن ابی‌هاشم الحسن بن عبدالرحمن ینتهی نسبهم الی جعفر الزکی ابن الامام علی الهادی علیه‌السلام، 8- علی بن عبدالحمید بن فخار بن معد بن فخار بن احمدبن محمد بن ابی الغنائم محمد بن الحسین الشبتی ابن محمد الحائری ابن ابراهیم المجاب ابن محمد العابد ابن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام، 9- علی بن محمد بن احمد الحسینی الیحیوی الحلّی فخرالدین. | ||
===قرن نهم:=== | === قرن نهم:=== | ||
1-الشریف السید عزالدین ابو طالب حمزة الدمشقی ابن احمد بن علی بن محمد بن علی بن الحسن بن حمزة بن محمد بن ناصر بن علی بن الحسین المنتوف ابن احمد بن اسماعیل الثانی ابن محمد بن اسماعیل بن الامام جعفر الصادق | 1-الشریف السید عزالدین ابو طالب حمزة الدمشقی ابن احمد بن علی بن محمد بن علی بن الحسن بن حمزة بن محمد بن ناصر بن علی بن الحسین المنتوف ابن احمد بن اسماعیل الثانی ابن محمد بن اسماعیل بن الامام جعفر الصادق علیه‌السلام،2-الشریف السید حسن بدرالدین ابن محمد ناصرالدین بن ایوب نجم الدین بن الحسین حصن الدین بن ادریس بن عبدالله بن محمد بن القاسم بن یحیی بن یحیی بن ادریس بن ادریس بن عبدالله المحض بن الحسن المثنی بن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،3-الشریف السید ظهیر الدین بن نصیر الدین بن علی بن کمال الدین ابی المعالی بن السید قوان الدین صادق بن کمال الدین احمد بن علی المرتضی بن عبدالله بن محمد بن ابی‌هاشم بن ابی الحسن بن ابی عبدالله محمد بن ابی محمدالحسن البرکة ابن علی المرعشی بن عبدالله بن محمد بن ابی محمد الحسن بن الحسین الاصغر ابن الامام زین‌العابدین علیه‌السلام،4-الشریف السید بهاءالدین علی بن غیاث الدین عبدالکریم بن عبدالحمیدالحسینی العلوی الحلی النیلی و ینتهی نسبه الکریم الی زید الشهید ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،5-الشریف احمد بن علی بن الحسین بن علی بن مهنا بن عنبة الاصغربن علی بن عبدالله بن محمد ابن یحیی بن محمد بن داود بن موسی الثانی بن عبدالله بن موسی الجون ابن عبدالله المحض ابن الحسن المثنی ابن الحسن المجتبی علیه‌السلام،6-ابوالفضیل محمد الکاظم بن ابی الفتوح الاوسط ابن ابی الیمن سلیمان بن تاج الدین احمد بن جعفر بن الحسین بن علی بن محمدبن‌هارون بن جعفر بن عبدالرحمن بن الحسین بن صفی الدین احمدبن ابی المعالی اسحق بن ابراهیم الیسکری ابن موسی الثانی ابی الحسن بن ابراهیم بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،7-السید احمد شهاب‌الدین ابوالعباس ابن علی ابی‌هاشم ابن سید ابی المحاسن محمد شمس الدین الحسینی الدمشقی،8-السید محمد بن جعفر الحسینی المکی،9-احمد بن محمد بن الحسن بن عبیدالله الحسینی،10-علی بن ابی‌بکرالسقاف العلوی الحسینی التریمی،11-محمد بن عبدالله ابوالمعالی الرفاعی ابن خزام سراج‌الدین الموسوی المخزومی،12-محمد الکاظم بن ابی الفتوح الموسوی الیمانی الهندی الزیدی،13-محمد بن لطف‌الله الرضوی التقوی المبرقعی. | ||
===قرن دهم:=== | === قرن دهم:=== | ||
1-الشریف الجلیل السید عبدالله المعروف بابن محفوظ بن الحسن بن علی بن محفوظ بن القاسم بن عسی بن علی بن علی بن محمد بن محمد بن | 1-الشریف الجلیل السید عبدالله المعروف بابن محفوظ بن الحسن بن علی بن محفوظ بن القاسم بن عسی بن علی بن علی بن محمد بن محمد بن هبةالله بن محمد بن محمد بن المبارک بن مسلم بن علی بن الحسن بن الحسین بن الحسن صنّوجةبن محمد بن اسماعیل بن محمد بن اسماعیل بن الامام جعفر الصادق علیه‌السلام،2-العلّامة الجلیل الشریف حسین بن مساعدبن الحسین بن مخزوم بن ابی القاسم بن عیسی بن الحسین بن محمد بن عبدالحمید الکرمانی الحسینی الحائری،3-الشریف السید احمد بن محمد بن عبدالرحمن کیا الجیّلانی،4-السید الشریف میر علی الحسسینی المرعشی بن هدایة‌الله بن علاءالدین حسین بن نظام الدین علی بن قوام الدین بن محمدمرتضی بن علی بن کمال الدین بن محمد بن مرتضی بن میر عی الکبیر بن کمال الدین بن قوام الدین صادق بن کمال الدین احمد بن علی المرتضی بن عبدالله بن محمد بن ابی‌هاشم بن ابی الحسن علی بن ابی عبدالله محمد بن ابی محمد الحسن بن علی المرعشی بن عبدالله بن محمدبن الحسن بن الحسین الاصغر بن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،5-الشریف السید محمد قاسم المختاری العبیدلی السبزواری ابن السید النقیب نظام الدین الحسن بن السید نقیب جلال‌الدین ابراهیم بن النقیب عمید الدین عبدالمطلب بن النقیب شمس الدین علی بن نقیب النقباء تاج الدین الحسن بن شمس الدین علی بن النقیب عمید الدین ابی جعفر محمد بن ابی نزارعدنان نقیب مشهد تمیر المومنین علیه‌السلام ابن عبدالله بن عمرالمختار ابن ابی العلاءابن مسلم الاحول ابن ابی علی محمدبن محمد الاشتر بن عبیدالله الثالث بن علی بن عبیدالله الثانی بن علی الصالح بن عبیدالله الاعرج بن الحسین الاصغرابن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،6-الشریف ابو عبدالله الحسین السمرقندی بن عبدالله بن حسین بن عزالدین بن عبدالله بن علاءالدین بن احمد بن ناصرالدین بن جمال‌الدین بن حسین بن تاج الدین بن سلیمان بن غیاث بن ابراهیم بن یونس بن حیدربن اسماعیل بن احمدبن الحسین بن موسی المبرقع ابن الامام الجواد علیه‌السلام،7-الشریف جمال‌الدین جعفر بن شهاب‌الدین احمدابن محمد بن علی بن الحسن المهنّا الداودی الموسوی الحسنی،8-الشریف ابوالفتوح جلال‌الدین الحسن بن السید محی الدین علی المسمّی بعبدالقادرابن جمال‌الدین جعفرابن شهاب‌الدین احمد النسابةالداوودی الموسوی الحسنی،9-الشریف محی الدین عبدالقادر علی بن جمال‌الدین جعفر بن شهاب‌الدین احمد الداوودی الموسوی الحسنی،10-الشریف شمس الدین ابوعلی محمدالعمیدی الحسنی النجفی ابن ابی العباس احمد بن ابی تغلب عمید الدین علی بنتهی نسبه الشریف الی زید الشهید،11-الشریف السید ابوالعباس احمد لاله الموسوی ابن شمس الدین محمدالزاهدابن ابی محمد علی بن نور الدین احمدالعلوی ابن ابی اسحاق ابراهیم بن اسماعیل برهان الدین بن شمس الدین محمد بن نور الدین علی بن ابی الحسین یحیی بن ابی عمران موسی بن بدرالدین حسن بن شریف الدین موسی بن الامیر ابی القاسم النقیب المحدّث جعفر الجّمال بن محمد الاکبربن ابراهیم الاکبربن محمد الیمانی ابن عبیدالله بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،12-الشریف السید شهاب‌الدین عبدالله بن احمدلاله الموسوی،13-الشریف السید عبدالواسع بن محمد بن زین‌العابدین بن باقر بن یحیی بن باقر بن زین‌العابدین بن محمد بن تاج الدین الحسین بن علی بن مرتضی بن سراهنک بن علی بن اسماعیل بن ابی جعفر محمد بن اسماعیل بن ابی علی الحسن بن ابی علی محمد الابهری بن عبدالله الدردار بن احمد"او عبدالعظیم"بن عبدالله بن علی الشدید بن الحسن الامیر ابن زید بن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،14-العلامة السید جمال‌الدین الجرجانی ابن عبدالله بن محمدبن الحسن الحسینی، 15-علی بن احمدبن حسن الحسینی الجعفری،16-منصور بن محمد بن منصورالشیرازی الحسینی الدشتکی غیاث الدین،17-یوسف بن محمد الحسینی النجفی. | ||
===قرن یازدهم:=== | === قرن یازدهم:=== | ||
1-الشریف السید محمد شفیع المرعشی بن رحمةالله بن ابی المحسن بن قوام الدین محمد بن عبدالقادربن قوام الدین بن تاج الدین حسن بن نظام الدین بن قوام الدین بن محمد بن مرتضی بن علی بن ابی المعالی کمال الدین بن قوام الدین صادق بن کمال الدین احمدبن علی المرتضی بن عبدالله بن محمد بن ابی | 1-الشریف السید محمد شفیع المرعشی بن رحمةالله بن ابی المحسن بن قوام الدین محمد بن عبدالقادربن قوام الدین بن تاج الدین حسن بن نظام الدین بن قوام الدین بن محمد بن مرتضی بن علی بن ابی المعالی کمال الدین بن قوام الدین صادق بن کمال الدین احمدبن علی المرتضی بن عبدالله بن محمد بن ابی محمدهاشم بن ابی الحسن علی بن ابی عبدالله محمد بن ابی محمد الحسن بن علی المرعشی بن عبدالله بن محمد بن ابی محمد الحسن بن الحسین الاصغر بت الامام سید الساجدین علیه‌السلام،2- الشریف السید محمد الیمانی النقوی الشهیر بابن بحر الاهدل الموسوی ابن الطاهربن الحسین بن ابی الغیث عبدالرحمن بن ابی القاسم محمد بن علی بن ابی‌بکر شعاع بن علی الایبع بن احمد بن احمد بن محمد بن احمدبن محمد بن الحسن بن یوسف بن الحسن بن یحیی بن مسلم بن عبدالله بن الحسین بن علی بن القاسن بن ادریس بن جعفر بن الامام علی الهادی علیه‌السلام،3-الشیخ الجلیل المیرزاعلی اصغر بن محمدجعفر النسابة الخراسانی،4-الشریف السید ضامن بن شدقم بن علی النسابةابن نقیب المدینة المنورةحسن بن علی الحسینی المدنی،5-الشریف السید تقی الدین محمد الحسنی الشیرازی المعروف "بشاه تقی"،6-الشریف النسابه السید ابوالحسن محمد الحسنی الیمانی الصنعانی،7-السید زین الدین علی بن الحسن بن شدقم الحسینی الحمزی المدنی،8-الشریف النسابة السید حسین بن علی بن حسن بن شدقم الحسینی المدنی،9-العلامه الشیخ ابو صالح محمد المهدی بن الشیخ بهاءالدینمحمد الصالح بن علی الفتونی النباطی العاملی ثم النجفی،10-عبدالقادر بن عبدالله الحسنی الجوطی الشبیهی،11-علی بن الحسین الحسینی المرعشی النوّاب الاصبهانی،12-محمد بن حسین بن عبدالله الموسوی السمرقندی المکّی المدنی،13-محمد حسین بن محمد علی الکتابدار النجفی خازن المکتبة الغرویة،14-محمد بن قاسم بن الحسن الحسینی العبیدلی سراج‌الدین السبزواری. | ||
===قرن دوازدهم:=== | === قرن دوازدهم:=== | ||
1-الشریف شبّربن محمدبن ثنوان بن عبدالواحدبن احمد بن علی بن حسان بن عبدالله بن علی بن حسن بن سلطان محسن بن سلطان محمدبن فلاح بن هبةالله بن حسین بن علی المرتضی بن عبدالحمیدابن فخار بن مهدّبن فخار بن احمدبن ابی الغنائم محمدبن الحسین الشبتی ابن محمد الحائری ابن ابراهیم المجاب ابن محمد العابد ابن الامام موسی الکاظم | 1-الشریف شبّربن محمدبن ثنوان بن عبدالواحدبن احمد بن علی بن حسان بن عبدالله بن علی بن حسن بن سلطان محسن بن سلطان محمدبن فلاح بن هبةالله بن حسین بن علی المرتضی بن عبدالحمیدابن فخار بن مهدّبن فخار بن احمدبن ابی الغنائم محمدبن الحسین الشبتی ابن محمد الحائری ابن ابراهیم المجاب ابن محمد العابد ابن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،2-السید عبدالکاظم بن محمد صادق بن عبدالحسین بن محمد باقربن اسماعیل بن عباد، و هو عمادالدین محمد بن حسن بن جلال‌الدین بن مرتضی بن حسن بن شرف الدین الحسین بن عمادالشرف بن عباد بن حسین بن محمد بن الحسین بن ابی الحسن محمد بن ابی علی محمدبن ابی عبدالله الحسین بن علی برطلّةابن الحسن الافطس ابن علی الاصغر ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،3-الشریف السید نصیر الدین محمد بن جمال‌الدین بن علاءالدین بن محمدبن ابی المجد المرعشی الحسینی،4-الشریف محمد کاظم بن حسن العمیدی المعروف بالشریف العمیدی الحسنی الحسینی العریضی النجفی الحائری،5-الشریف محمد خان بن الامیر صف شکس خان الحسینی المرعشی،6-الشریف محمد بن قوام الدین بن محمد بن جمال‌الدین بن علاءالدین بن محمد بن ابی المجد المرعشی الحسینی،7-الشیخ ابوالحسن ابن المولی محمد طاهربن عبدالحمید بن موسی بن علی بن معتوق بن عبدالحمید الفتونی العاملی النباطی الاصبهانی،8-العلّامة السید محمد خلیل میرزا ابن العلامةسلطان داوود میرزا ابن العلامةالنّواب داوود میرزا ابن العلامة النواب المیر سید محمد خان المرعشی المشتهر بشاه سلیمان الثانی و هو ابن العلامةالمیرزا عبدالله ابن العلامةالمیرزا محمد شفیع الوزیرابن السید رحمةالله ابن ابی المحسن ابن قوام الدین محمد بن عبدالقادر ابن قوام الدین محمد بن عبدالقادر بن قوام الدین محمد بن نظام الدین علی بن قوام الدین محمد بن تاج الدین ابی محمد الحسن ابن المیر مرتضی خان ابن المیر سید علی خان ابت السید کمال الدین احمدبن السید قوام الدین صادق المشهور بمیر بزرک ابن السید کمال الدین ابی صادق احمد النقیب المرعشی ابن ابی احمد عبدالله النقیب ابن تاج الدین محمد النقیب ابن ابی‌هاشم النقیب ابن ابی الحسن الشریف علی النقیب ابن ابی عبدالله الحسین النقیب ابن ابی الحسن علی النقیب ابن عبدالله النقیب ابن ابی الحسن محمد الاکبرابن ابی محمد الحسن المحدّث قبره بارض الروم ابن الشریف ابی عبدالله الحسین الاصغر و هو ابن الامام الهمام مولانا سید الساجدین وزین‌العابدین علیه‌السلام،9-احمد بن عبدالعزیز العلوی،10-احمد بن محمد بن مسعودالحسنی الطاهری،11-اسحاق بن ابراهیم بن اسحاق ابوالحسین الحسنی الشیرازی،12-جمال‌الدین بن ضامن المدنی الحسینی،13-علی خان بن عبدالله الموسوی المشعشعی،14-محمد بن حیدر الموسوی العاملی،15-محمد بن علی بن حیدر الموسوی العاملی المکی،16-محمد بن علی بن الفضل الحسینی الطبری،17-مصطفی بن عبدالله بن مهّنا بن عبدالله. | ||
===قرن سیزدهم:=== | === قرن سیزدهم:=== | ||
1- النسابة الجلیل الشیخ الثقةالحاج ملا محمد نجف الکرمانی،2-السید محمد بن ابی الفتح بن اسحاق بن محمدشاه میر بن عبدالله بن علی بن محمدباقر بن علی بن اسدالله بن زین الدین علی بن شمس الدین محمدبن میر مانده مبارزالدین بن | 1- النسابة الجلیل الشیخ الثقةالحاج ملا محمد نجف الکرمانی،2-السید محمد بن ابی الفتح بن اسحاق بن محمدشاه میر بن عبدالله بن علی بن محمدباقر بن علی بن اسدالله بن زین الدین علی بن شمس الدین محمدبن میر مانده مبارزالدین بن جمال‌الدین حسین بن نجم الدین محمودبن احمد بن الحسین بن محمدبن ابی المفاخربن علی بن احمد بن ابیطالب بن ابراهیم بن یحیی بن الحسین بن ابی علی محمد بن ابی یعلی حمزةبن ابی الحسن علی بن ابی القاسم حمزةبن علی المرعش بن عبدالله بن محمدبن ابی محمد الحسن بن الحسین الاصغربن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،3-السید قاسم بن حسین بن کمال الدین بن حسن بن سعید بن ثابت بن یحیی بن دروش بن عاصم بن حسن بن محمدبن علی بن سالم بن علی بن صبرة بن موسی بن علی الخواری بن الحسن الامیربن جعفر الخواری ابن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،4-العلامة السید احمد بن محمد الحسینی الاردکانی الیزدی،5-السید عبدالفتاح بن ضیاءالدین محمد بن صادق بن طاهر بن علی بن الحسین خلیفة سلطان المرعشی الحسینی،6-ابراهیم بن عبدالفتاح بن ضیاءالدین محمدبن صادق بن طاهربن علی بن الحسین خلیفةسلطان بن رفیع الدین محمد بن شجاع الدین محمود بن میر علی الصدربن هدایة‌الله بن علاد الدین حسین بن نظام الدین علی بن قوام الدین میر بزرک بن علاءالدینحسین بن مرتضی بن علی بن کمال الدین بن قوام الدین صادق بن کمال الدین احمدبن علی المرتضی بن عبدالله بن ابی محمدهاشم بن ابی الحسن علی بن ابی عبدالله الحسین بن علی المرعشی بن عبدالله بن محمد بن الحسن بن الحسین الاصغر بن الامام زین‌العابدین علیه‌السلام،7-السید محمد بن محمد بن عبدالرزاق الحسینی الزبیدی الملقب بالمرتضی ابوالفیض الحسینی الواسطی،8-احمدبن الحسن بن عبدالله بن علوی الحداد الحضرموتی، 9-الحسن بن احمد الیمنی الضمدی التهامی،10-الحسن بن الحسین الادریسی الببلاوی،11-داوود بن سلیمان بن داوود الحسینی الشهابی الحلّی،12- ابوالقاسم بن محمد رضی الجزائری الوزیر الهندی میر عالم، | ||
===قرن چهاردهم:=== | === قرن چهاردهم:=== | ||
1-العلامة الاستاذ | 1-العلامة الاستاذ آیة‌الله سید محمد مهدی بن السید علی بن محمد بن علی بن اسماعیل بن محمد الغیاث ابن علی المعروف بمشعل الغریفی ابن احمد المقدس المشهور بحمزة الشرقی بن‌هاشم بن علوی عتیق الحسین بن الحسین بن الحسن بن عبدالله بن عیسی بن خمیس بن احمد بن ناصر بن علی بن سلیمان بن جعفربن موسی بن محمدبن علی بن علی بن الحسن بن محمد بن ابراهیم المجاب بن محمد العابدبن موسی الکاظم بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقربن علی زین‌العابدین بن الحسین الشهید بن علی بن ابیطالب علیه و علیهم‌السلام،2-السید الجلیل الحسین بن احمدبن الحسین بن اسماعیل بن زین الدین المعروف ب زینی ابن محمد البراق ابن علی بن یحیی بن ابی الغنائم بن محمد بن فضائل بن احمد بن مرجان بن احمد بن محمدبن علی بن الحسین بن محمد بن علی بن الحسین البرسی ابی عبدالله ابن عبدالرحمن بن القاسم بن محمد البطحانی ابن القاسم بن الحسن الامیر ابن زید الجوادابن الامام ابی محمدالحسن الزکی المجتبی سبط رسول‌الله صلی‌الله علیه وآله ابن الامام امیر المومنین علیه‌السلام،3-العلامة النسابة السید رضا المعروف بالصائغ البحرانی الغریفی ابن علی بن محمدبن علی بن اسماعیل بن محمدالغیاث بن علی بن احمدبن‌هاشم بن علوی بن الحسین بن الحسن بن عبدالله بن عیسی بن خمیس بن احمدبن ناصر بن علی بن سلیمان بن جعفر بن موسی بن محمدبن علی الضخیم بن ابی علی الحسن بن محمد الحائری ابن ابراهیم المجاب ابن محمد العابد ابن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،4-السید میرزا مهدی خان الحسینی الافطسی المشهور ب بدائع النکار،5-السید عبدالحسین بن علی بن محمد بن ثابت بن ناصر بن ابراهیم بن اسماعیل بن مبارک بن بدرالدین بن احمد النقیب ابن محمد النقیب ابن عزالدین حسین النقیب ابن ناصرالدین محمد الحسینی سیاتی تمام نسبه الشریف الی الامام سید الساجدین علیه‌السلام،6-النسابة السید عبدالرزاق بن حسن بن ابراهیم بن اسماعیل بن مبارک بن بدرالدین بن احمد النقیب فی الغری الشریف ابن عزالدین حسین النقیب ابن ناصرالدین محمد الحسینی بن الحسین بن النقیب محمد الامیرمحسن بن عبدالجباربن اسماعیل بن عبدالمطلب بن علی بن فاخر السوزائی بن الاسعد بن محمدبن علی بن احمد بن علی بن احمد بن محمد بن محمد بن الاشتربن عبیدالله بن علی بن عبیدالله بن علیالاعرج بن الحسین الاصغر ابن الامام السجادعلیه‌السلام،7-العلامة السید علی بن محمد بن مجد الدین ابراهیم بن عبدالفتاح المرعشی المعروف بسید الحکماءوسید الاطباء اخری،8-العلامة الآیة السید شمس الدین محمود بن العلامة السید علی بن العلامةالحاج السید محمدبن العلامةالسید ابراهیم بن عبدالفتاح بن ضیاءالدین،9-العلامةالمورخ الحبرالخریت فی النسب السید ابو عبدالله جعفر بن محمدبن جعفر بن راضی بن الحسن الحسینی العبیدلی الاعرجی البغدادی الکاظمی الپشت کوهی ابن مرتضی بن شرف الدین بن نصر‌الله بن زرزوربن ناصر بن منصورابی الفضل موسی عمادالدین بن علی بن ابی الحسن محمدبن ابی علی الحسن بن رجب بن طالب بن عمار بن مفضل بن محمد الصالح بن احمد البن بن محمد الاشتر بن عبیدالله بن علی بن عبیدالله بن علی بن علی الصالح بن عبیدالله بن الحسین الاصغر ابن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،10-السید عبدالحی الکتانی الادریسی الحسنی الفاسی بن عبدالکبیربن ابی المفاخر محمد بن عبدالواحدبن احمد بن عبدالواحدبن عمر بن ادریس بن ابی الحی علی بن قاسم بن عبدالعزیز بن محمد بن قاسم بن عبدالواحد بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن ابی‌بکربن محمد بن عبدالله بن‌هادی بن یحیی بن عمران بن عبدالجلیل بن یحیی بن یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله المحض بن الحسن المثنی بن الامام الحسن بن علی بن ابیطالب علیهما السلام،11-العلامة السید عبدالله الموسوی البحرانی البلادی الثالث ابن السید ابی القاسم بن السیدعبدالله البلادی الثاتی المعروف بعلم الهدی ابن سید علی بن محمد الکبیر بن السید عبدالله الاول ابن العلوی الملقب بعتیق الحسین ابن الحسن بن عبدالله بن عیسی بن خمیس بن احمد بن ناصربن علی بن سلیمان بن جعفر بن موسی بن محمد بن علی بن علی بن الحسن بن محمد بن ابراهیم المجاب بن محمد العابد ابن موسی الکاظم علیه‌السلام،12-العلامة الفقیه السید حسین الطباطبایی البروجردی بن علی بن احمد بن علی النقی بن الجواد بن المرتضی بن محمد بن عبدالکریم بن المراد بن الشاه اسدالله بن جلال‌الدین امیر بن الحسن بن مجد الدین بن قوام الدین بن اسماعیل بن عباد بن ابی المکارم بن عباد بن ابی المجد بن عباد بن علی بن حمزة بن طاهر بن علی بن محمد بن احمدبن محمد بن احمدبن ابراهیم طباطباابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر ابن الحسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،13-ابراهیم بن الحسین شمس الدین القزوینی الحائری،14-احمد التستری الجزائری النجفی آقا امام،15-ادریس بن احمدالحسنی الفضیلی،16-حسین بن محمدتقی الطبرسی المعروف بالمیرزا النوری،17-الدکتور عبدالجوادالکلیدارآل طعمةالموسوی الحائری،18-عبدالله بن محسن بن محمدباقر الحسینی العبیدلی الاصبهانی ثقة الاسلام،19-عبدالمولی الطریحی النجفی،20-عیسی بن حمدبن محمد حسن بن عیسی بن کامل بن منصور بن کمال الدین الحسینی الحلی،21-ابوالقاسم بن الحسین الرضوی القمی الکشمیری اللاهوری الهندی،22-کاظم بن عبدالوهاب بن جعفر بن عبدالوهاب الحسنی الطباطبایی التبریزی الوکیل اعتضاد الممالک،23-محسن المنزوی الطهرانی النجفی الشیخ آقا بزرگ، -24محمد بن باقر بن اسماعیل الرضوی،25-محمد تقی بن محمد رضاالحسینی القزوینی،26-محمد بن حسن وادی الصیادی الرفاعی الحسینی ابوالهدی الحلبی،27-محمدحسین الاعلمی الجندقی الیزدی الحائری،28-محمد حسین بن محمدصادق الحسینی الخاتون آبادی،29-محمد حسین بن محمد علی الحسینی الشهرستانی المیرزا،30-محمد رضا بن محمدصادق الطباطبایی التبریزی،31-مصطفی بن محمد الحسینی الادهمی البغدادی نور الدین الواعظ، 32-محمد بن جعفر بن حسین الحسینی الحکیم،33-مهدی بن حیدر الکشمیری،34-مهدی بن علی بن محمد الموسوی الغریفی البحرانی النجفی البصری. | ||
===قرن پانزدهم=== | === قرن پانزدهم === | ||
1-السید | 1-السید شهاب‌الدین الحسینی المرعشی النجفی،2-ابراهیم بن ساجدین الموسوی الابهری المعروف بالزنجانی، 3 - السید ابراهیم بن منصور الهاشمی الامیر، 4- السید جاسم حسن شبر الموسوی النجفی،5-جمال الترابی الحسنی الطباطبایی،6-حسن الفاطمی القمی،7-حسن بن محمود المرعشی حسین الحسینی الزرباطی، 8-ضیاء بن محمدقللی العنقای الحسینی الحجازی، 9 -عبدالحمید زینی بن علوی عبدالله حسین السادة الشریف، 10- علی نقی بن احمد الحسنی الحیدری البغدادی، 11- فاضل الموسوی الخلخالی محمد حسن المیرجهانی، 12- محمد حسین بن محسن الحسینی الجلالی الکشمیری الحائری، 13- محمد رضا عباس محمدالدباغ، 14-السید محمد علی الروضاتی الاصبهانی، 15-السید محمد بن علی نقی الحیدری،16-محمد بن نعمةالله بن محمد بن جعفربن الجزائری التستری النجفی الاهوازی الطهرانی،17- السید مهدی الرجائی الموسوی،18- السید مهدی بن حسن الخرسان،19- السید نادر نبوی طباطبایی. | ||
بر اساس تحقیقات به عمل آمده تا زمان نگارش این صفحات 37 نفر از نسب نگاران تا پایان قرن هفتم در بین 221نفر نسب نگار مسلمان احصاء شده، شیعه هستند و از میان82 اثر نسب نگاری شیعه 13 اثر آن به دست ما رسیده است. | بر اساس تحقیقات به عمل آمده تا زمان نگارش این صفحات 37 نفر از نسب نگاران تا پایان قرن هفتم در بین 221نفر نسب نگار مسلمان احصاء شده، شیعه هستند و از میان82 اثر نسب نگاری شیعه 13 اثر آن به دست ما رسیده است. | ||
== نتیجه‌گیری:== | |||
== | |||
دانش نسب‌شناسی، جایگاه و اهمیت قابل توجهی در میان مسلمانان داشته و همانند برخی علوم اسلامی از حرکت و رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. مذاهب اسلامی هریک به نوبه خود در شکوفایی آن سهیم بودند. | دانش نسب‌شناسی، جایگاه و اهمیت قابل توجهی در میان مسلمانان داشته و همانند برخی علوم اسلامی از حرکت و رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. مذاهب اسلامی هریک به نوبه خود در شکوفایی آن سهیم بودند. | ||
در این میان سادات علوی و شیعیان امامی به دلایلی چون تکیه معصومان در سنت و سیره خود بر نسب برای کاربردهای اسلامی و ارتباط آن با موضوع امامت، حفظ و شناخت ذریه | در این میان سادات علوی و شیعیان امامی به دلایلی چون تکیه معصومان در سنت و سیره خود بر نسب برای کاربردهای اسلامی و ارتباط آن با موضوع امامت، حفظ و شناخت ذریه پیامبر ص اهتمام بیشتری بدان قائل بوده و در بالندگی و توسعه این دانش، نقش بارزتری ایفا کردند. با نگاهی به فهرست تألیفات شیعیان در حوزه دانش نسب‌شناسی، در ادوار مختلف اسلامی، میزان نقش و سهم ایشان روشن می‌شود. | ||
دانشمندان | دانشمندان نسب‌شناس شیعه در طول تاریخ اسلام، با تلاش خستگی ناپذیری که انجام داده‌اند، بانی اقدامات مهمی در حفظ و انتقال دانش نسب شدند. اهتمام ایشان بیشتر معطوف به نسب سادات بوده است. با تلاش‌های آنان انساب سادات از فراموشی رهایی یافته و با زحمات فراوان، آنان توانسته‌اند، دانش نسب‌شناسی را از صدر اسلام تاکنون بازسازی کرده و از آن پاسداری نمایند. تألیف کتاب‌های گوناگون نسب به ویژه درباره انساب سادات طالبی و تشکیل مراکزی برای کار متمرکز و علمی در این خصوص، از اقدامات شیعیان نسابه برای حفظ سلسله نسب سادات بوده است. با توجه به مطالب ذکر شده توجه به انساب در روزگار ما نیز به عنایت بیشتری نیاز دارد زیرا با گسترش شهرها ،افزایش جمعیت و تکثیر نسل در قرون متمادی مخصوصاًدرمورد ذریه نبوی و نسل سادات توجه به جلوگیری از هر گونه تحریف، انحراف و سرگشتگی در این امر ضروری به نظر می‌رسد تا بتوان از این رهگذر به ایجاد علم نسب‌شناسی با مختصات روز و پاسخگو به نیاز امروز جامعه و با حذف ضعف‌های آن با هدف حفظ شان ومنزلت خاندان و ذریه عترت نبوی در طراز نظام اسلامی اقدام نمود. | ||
=پانویس= | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
=منابع= | =منابع= | ||
کتب: | کتب: | ||
1- قرآن کریم. | 1- قرآن کریم. | ||
2- ابن سلام، ابوعبید | 2- ابن سلام، ابوعبید قاسم، کتاب النسب، چ 1، مقدمه: سهیل زکار، تحقیق مریم محمد خبیر الدرع، بی جا، بی نا، 1410 ق. | ||
3- ابن طقطقی، محمد بن | 3- ابن طقطقی، محمد بن علی، تحقیق سید مهدی رجایی، قم:کتابخانه آیت ا... مرعشی،1418ق. | ||
4- ابن قدامة، موفق الدین ابو محمد عبدا... بن احمد، التبیین فی انساب القرشیین، چ 3، تحقیق محمد نایف الدلیمی، بی جا: عالم الکتب و مکتبة النهضة العربیة، 1408ق. | 4- ابن قدامة، موفق الدین ابو محمد عبدا... بن احمد، التبیین فی انساب القرشیین، چ 3، تحقیق محمد نایف الدلیمی، بی جا: عالم الکتب و مکتبة النهضة العربیة، 1408ق. | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۵: | ||
6- تهرانی، شیخ آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چ 3، بیروت: دارالاضواء، 1403ق. | 6- تهرانی، شیخ آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چ 3، بیروت: دارالاضواء، 1403ق. | ||
7- حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان | 7- حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایت‌گر، نگرشی نو به شرح زیارت جامعه کبیره، قم: مرکز حقایق اسلامی، 1388ش. | ||
8- خوانساری، | 8- خوانساری، جمال‌الدین محمد، شرح بر غرر الحکم و درر الکلم، چ 2، تهران: مؤسسه چاپ و نشر دانشگاه تهران، 1359ش. | ||
9- خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، چ 5، بی جا: بی نا، 1413ق. | 9- خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، چ 5، بی جا: بی نا، 1413ق. | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۳: | ||
10- روضاتی، سید محمدعلی، جامع الانساب، چ 1، اصفهان: جاوید، 1335ش. | 10- روضاتی، سید محمدعلی، جامع الانساب، چ 1، اصفهان: جاوید، 1335ش. | ||
11- شوشتری، مرتضی، | 11- شوشتری، مرتضی، نسب‌شناسان مسلمان، چ 1، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس 1393ش. | ||
12- صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام، بیروت، دارالرائد، 1981م. | 12- صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام، بیروت، دارالرائد، 1981م. | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۳: | ||
15- عالمی، سید محمدرضا، انساب نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری، چ1، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه 1393ش. | 15- عالمی، سید محمدرضا، انساب نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری، چ1، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه 1393ش. | ||
16- العلوی | 16- العلوی العمری، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، تحقیق احمد مهدوی دامغانی، قم:کتابخانه آیت ا... مرعشی،1380ش. | ||
17- علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، بغداد و بیروت، مکتبة النهضة و دار العلم للملایین، 1980م. | 17- علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، بغداد و بیروت، مکتبة النهضة و دار العلم للملایین، 1980م. | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۳۹: | ||
18- کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، چ 3، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1367ش. | 18- کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، چ 3، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1367ش. | ||
19- | 19- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت:دار الاحیاءالتراث،1416ق. | ||
20- مروزی ازورقانی، اسماعیل، الفخری فی انساب الطالبیین، چ 1، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، انتشارات کتابخانه آیت ا... مرعشی نجفی، 1409ق. | 20- مروزی ازورقانی، اسماعیل، الفخری فی انساب الطالبیین، چ 1، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، انتشارات کتابخانه آیت ا... مرعشی نجفی، 1409ق. | ||
21- مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین ( | 21- مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1375ش. | ||
22- موسوی، ابوسعیدة سید حسین، مشجر الوافی، چ 5، بیروت: مؤسسه احیاء الکتب الاسلامیة، 2011م. | 22- موسوی، ابوسعیدة سید حسین، مشجر الوافی، چ 5، بیروت: مؤسسه احیاء الکتب الاسلامیة، 2011م. | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۲: | ||
مقالات: | مقالات: | ||
1- نجفی، محمدجواد، | 1- نجفی، محمدجواد، نسب‌شناسی در دوره اسلامی، ماهنامه تاریخ اسلام، ش 13 | ||
[[رده: | [[رده:مقاله‌ها]] | ||
[[رده:نسب‌شناسی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۵۲
نقش شیعیان در تدوین علم نسب‌شناسی[۱] عنوان مقاله‌ایست که در پژوهشکده الذریة النبویة در مورد تمامی نسابه‌های شیعه قرون مختلف از قرن اول تا قرن پانزدهم و نفش شیعیان در تدوین علم نسب‌شناسی به رشته تحریر در آمده است.
چکیده:
شیعیان در طول تاریخ در تولید، نشر و تالیف مجموعه علوم اسلامی به دلیل پیروی از مکتب علمی اهل‌بیت (ع) جزو پیشتازان و مبتکران بوده‌اند و علم انساب یا نسب‌شناسی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. از سدهٔ نخستین هجری افرادی مانند عقیل بن ابیطالب برادر امام علی (علیه‌السلام) و ابن عباس را می‌توان از مبرزترین و مهمترین نسب‌شناسان در قرن اول اسلامى دانست که در تشیع آنان تردیدی وجود ندارد. شیعیان در علم انساب نقشی مهمی را در سده‌های بعدی ایفاء نموده‌اند و با استفاده از ابداعاتی همچون: بهره‌گیری از منابع شفاهی مانند نقل قول‌ها از نخستین نسب‌شناسان و دیدارها و گفت‌وگو با علمای مطلع و بزرگان قبایل و استفاده از کتیبه‌ها و سنگ مزارها به غنای این علم افزودند که در این میان می‌توان به آثار عالم نسب‌شناس شیعی هشام بن محمد بن سائب کلبی (204 ق) که دارای ویژگیهای فوق بوده اشاره کرد. او انساب را از پدرش محمد بن سائب کلبی (146 ق) که از اصحاب امام محمد باقر(علیه‌السلام) و امام جعفر صادق (علیه‌السلام) بوده است فراگرفت و در این زمینه آثار فراوانی همچون «النسب الکبیر (الجمهرة)» و «انساب معد و الیمن الکبیر» به رشته تحریر درآورد. از ایشان سیزده اثر در موضوع انساب ذکر شده است. او در نسب‌نگاری دارای سبکی خاص بوده که مورد اقتباس نسب‌شناسان در قرون بعدی قرار گرفته و تأثیر مهمی در علم نسب‌شناسی با سبک شجره نگاری قبیله‌ای و به شکل مبسوط گذاشته است. او مبدع شناسایی نژاد حیوانات نیز بود و در این باب کتابی با نام «انساب الخیل» یا «نژاد اسب‌ها» دارد؛ و نشان‌دهنده تأثیر این حیوان در زندگی اعراب بوده است. دانشمندان شیعه علاوه بر حفظ، گسترش و انتقال این علم به دوره-های بعد، اهتمام ویژه‌ای به حفظ نسب سادات داشته و آن را از خطر فراموشی نجات داده‌اند.
1-پیشینه دانش نسب‌شناسی عام
از آنجا که انسان همیشه بدنبال شناخت و معرفت بیشتر نسبت به خود و جهان پیرامون خود می‌باشد. دانش‌های گوناگونی را سبب شد که یکی از این علوم دانش نسب‌شناسی بود و می‌توان گفت: انساب یا دانش نسب‌شناسی متعلق به تمامی مردم جهان در تمامی زمان‌ها بوده است.
بر این اساس است که اولین گرایشات نسب‌شناسانه را به خاندان کنفوسیوس(551-479 ق. م)[۲] نسبت می‌دهند که با قدمتی 2500ساله بیش از هشتاد نسل را در بر نمی‌گیرد. - [۳] اما عرب به ویژه عرب بادیه نشین شأن و اهمیّت ویژه‌ای برای نسب قایل بود. در بین عرب‌های صحرایی، حقوق انسانی و حتی ارزش زندگی هر کس به نسب او بستگی داشت. نسب هر فرد تعیین‌کنندهٔ درجهٔ حمایت اجتماعی و دفاع طبقه یا قشری از او بود؛ به همین دلیل، نسّابه (نسب‌شناس)ها موقعیت بالایی در جامعه عرب داشتند و به بزرگی از آنان یاد می‌شد، زیرا مرجعِ حل بسیاری از اختلافات بودند. البتّه این تلقی برای فرهنگ غیرعرب، غیر عادی و غیر معقول است. نتایج به دست آمده از نسب‌شناسی، موضوع و اساس بسیاری از مؤلفه‌های جامعه شناختی (مانند نوع روابط مصلحت‌آمیز بین افراد قبیله و مناسبات افراد یک قبیله با قبیلهٔ دیگر و حمایت درون قبیله‌ای و برون قبیله‌ای) و روان شناختی (مانند رشد روحیات و اخلاقیات ویژه در قالب تحقیر یا تفاخر) و حتی حقوقی و فقهی (مانند بهره‌مندی از بیت‌المال یا تأمین حقوق اجتماعی) بود. - [۴]
اما با ظهور اسلام و با توجه به معیار تقوا درعرصه‌های زندگی فردی واجتماعی انسان توجه به حسب و نسب خانوادگی رنگ و بوی دیگری یافت و توجه به نسب نبوی(صلی‌الله علیه و آله) در اولویت قرار گرفت زیرا این مهم در فرمایشات پیامبر گرامی اسلام نیز مورد تاکید قرار داشت.
اما پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)تفاخر به نسب عربی و قبیله‌ای مجددا احیا شد و در دوران خلافت بنی امیّه به اوج خود رسید و ادامه یافت. با روی کارآمدن بنی عباس دوباره توجه و ارج نهادن بر نسب خاتم پیامبران _البته همراه با اغراض سیاسی_ جان تازه‌ای به خود گرفت و در این مسیر تشکیلات نقابت به وجود آمد. این عنایت و احترام به نسب‌هاشمیان و سادات قرن‌ها ادامه داشت و تا حمله مغول به اوج و اعتلاء خود رسید.
2- اهمیت و ضرورت دانش نسب‌شناسی از منظر قرآن و حدیث
علم نسب زیر شاخه علم تاریخ محسوب می‌گردید. ولی امروزه با تخصصی تر شدن علوم اغلب آن را یکی از زیر‌مجموعه‌های رشته مردم‌شناسی یا قوم نگاری می‌دانند. قرآن کریم به موضوع نسب عنایت دارد و احکامی نیز در خصوص اهمیت صله رحم و هشدار نسبت به قطع رحم، ممنوعیت ازدواج بامحارم نسبی و سببی، احکام مفصل برای ارث ارحام نسبی وسببی مقرر نموده و همچنین درمصرف خمس وزکات احکامی ویژه بنی‌هاشم و تشویق به احترام وتکریم فرزندان رسول خدا(صلی‌الله علیه و آله) مقرر نموده که لازمه این احکام لزوم شناخت واهمیت تدوین انساب به طورعام و انساب وابسته به خاتم پیامبران حضرت محمد(صلی‌الله علیه و آله) به طورخاص را نشان می‌دهد. برخی از آیات که نشان‌دهنده اهتمام قرآن به نسب‌شناسی در جامعه انسانی و اسلامی است. مورد اشاره قرار نمی‌گیرد: ۱- سوره فرقان آیه 54(وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ کانَ رَبُّکَ قَدِیراً) او است که از آب بشرى آفرید و آن را نسب و سبب قرار داد که پروردگار تو قدرتمند است. - [۵] ۲- سوره آل عمران آیه 34 و 33:(إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِیمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِینَ .ذُرِّیَّةً بَعْضُهَا مِن بَعْضٍ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ). بدرستیکه خداى تعالى آدم و نوح و آل‌ابراهیم و آل‌عمران را بر همه مردم برگزید.[۶]. فرزندانی هستند برخی از نسل برخی دیگر و خدا به احوال و اقوال همه شنوا و داناست. ۳- سوره حجرات آیه 13 :(یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ). ای مردم ماشمارا از یک نروماده آفریدیم وآنگاه شعبه‌های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید. گرامی ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست. نبی اکرم (صلی‌الله علیه و آله) نیز فرموده: (تَعَلَّمُوا أَنْسَابِکُمْ لتَصِلُوا بِهِ أَرْحَامَکُمْ) نسب‌های خود را فرا گیرید تا به وسیله آن صله رحم کنید.[۷] و همچنین فرمود: (تَعَلَّمُوا مِنْ أَنْسَابِکُمْ مَا تَصِلُونَ بِهِ أَرْحَامَکُمْ، فَإِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ مَحَبَّةٌ فِی الأَهْلِ، ومَثْرَاةٌ فِی الْمَالِ، ومَنْسَأَةٌ فِی الأَثَرِ). فرا گیرید از انسابتان آنچه را به آن صله رحم کنید به درستی که صله رحم موجب محبت و دوستی خویشان، زیادتی مال و طول عمر است. [۸]. در همین رابطه نیزفرموده‌اند: (إِنَّ‌اللهَ اصْطَفَى کِنَانَةَ مِنْ وَلَدِ إِسْمَاعِیلَ، وَاصْطَفَى قُرَیْشًا مِنْ کِنَانَةَ، وَاصْطَفَى مِنْ قُرَیْشٍ بَنِی هَاشِمٍ، وَاصْطَفَانِی مِنْ بَنِی هَاشِمٍ) به راستى که خداوند متعال از فرزندان اسماعیل کنانه را برگزید و قریش را از فرزندان کنانه انتخاب کرد و از بین قریش، بنى‌هاشم را برگزید و مرا از فرزندان‌هاشم برگزید. - [۹] و در وصیت نامه أمیر مؤمنان امام علی (علیه‌السلام) برای فرزندش امام حسن مجتبى (علیه‌السلام) آمده است:(وَأَکْرِمْ عَشِیرَتَکَ، فَإِنَّهُمْ جَنَاحُکَ الَّذِی بِهِ تَطِیرُ، وَأَصْلُکَ الَّذِی إِلَیْهِ تَصِیرُ، وَیَدُکَ الَّتِی بِهَا تَصُولُ) قبیله و خویشاوندانت را گرامی دار، زیرا آنها پر و بال تواند که به وسیله آنها پرواز می‌کنی و اصل و ریشه تواند که به آنها باز می‌گردی و دست و نیروی تو که با آن (به دشمن) حمله می‌کنی و در بیان فلسفه صله رحم نیز فرموده‌اند: (صِلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ المَحَبَّةَ وَتَکبِتُ العَدُوَّ) صله رحم محبّت آور است و دشمن را خوار مى‌گرداند. [۱۰] در باب علم نسب‌شناسی نیزحدیثی به نقل از پنج امام معصوم- نقل شده است [۱۱] با اختلافاتی جزئی آمده است و بر این نکته تاکید دارد که علم انساب از علوم ما اهل‌بیت است [۱۲]
مسائلی که در فقه و کلام شیعه مطرح می‌گردد که به نسب‌شناسی خاص ارتباط دارد؛ از قرار ذیل می‌باشد:
1- تولّی و قبول امامت اهل‌بیت رسالت -علیهم‌السلام- که برتمام مومنین واجب است. چنان که در سوره شوری آیه 23 آمده است: (قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی) به امت بگو که من مزد رسالت نمی‌خواهم جز مودّت به خویشاوندانم. ۲- حرمت پرداخت صدقه به اهل‌بیت علیهم‌السلام و نوادگان آنها و همچنین وجوب پرداخت خمس به ایشان که تشخیص اهل‌بیت (علیه‌السلام) و نوادگان پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) بر عهدهٔ علم نسب‌شناسی است. یکی از شرایط امامت – طبق احادیث فراوان نبوی - قریشی بودن اوست. در وقف، ارث و ازدواج وطهارت احکامی مخصوص قریشیها است و نیاز به تعیین مصداق توسط دانش انساب دارد. از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) چنین آمده است: (تَخَیَّرُوا لنطفکم وَ انکحُوا الأکفاء وَ انکحُوا إلَیهِم) - [۱۳] در گزینش همسر براى خود، محلّ مناسب انتخاب کنید و از اشخاص هم شأن خود زن بگیرید و به آنها زن بدهید. در روایت دیگری برای ضرورت حفظ و پاسداری انساب چنین آمده است: (مَن انتَسَب إلی غَیر أَبِیه أَو تولی غَیر مَوالِیه فَعَلَیه لَعنَةُ اللّه وَ المَلائِکَة وَ النَّاس أَجمَعِین) [۱۴]. نفرین خداوند و تمامی فرشتگان و مردم بر کسی که نسب خود را به غیر از پدر یا ولایت غیر اولیای خدا را برای خود بپذیرد. پی آمد‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی نسب‌شناسی را این گونه می‌توان طبقه بندی کرد: 1- ایمان به پیامبر خاتم(صلی‌الله علیه و آله) منوط به شناخت ایشان است و یکی از روش‌های این شناخت از طریق علم انساب صورت می‌گیرد. 2- مشروعیت امامت اهل‌بیت رسالت ؛باتوجه به تعیین آنان ازطرف خاتم پیامبران(صلی‌الله علیه و آله). 3- شناخت مردم از یک‌دیگربراساس شناخت خاندانها و عشایر و قبایل. 4- اهمیّت شناخت همسر لایق، - [۱۵] باتوجه به ویژگیهای اخلاقی وجسمی وروحی خاندانها. در اسلام معیار تفاخر به حسب و نسب - که در اعراب متداول بود- تاحدودی تغییر کرد و موضوع قرابت نسبی به خاندان رسالت اهمیت ویژه‌ای یافت که این خود عاملی در جهت تدوین کتب انساب طالبیین در قرن سوم به بعد شد و این خود گواهی بر جایگاه خاص این موضوع نزد مسلمانان است. و با گسترش دایره نقابت در دورترین نقاط جهان اسلام علم انساب آل‌ابی‌طالب نیز به شکوفایی بیشتری دست یافت. در حقیقت نقابت و علم انساب‌هاشمیان لازم و ملزوم یکدیگر شده و تاثیرات متقابلی بر دیگری گذارده‌اند تا آنجا که نقابت سادات و حفظ انساب ایشان یکی از مسائل مهم برای حکومت‌های وقت شد زیرا این امر از یک جهت عامل احصاء سادات و کنترل این جمع کثیر و موثر در جامعه اسلامی می‌شد تا از شورش‌های احتمالی آنان در مقابل حکومت‌ها جلوگیری به عمل آید و از دیگر سو ایشان را در جامعه اسلامی مورد تکریم و احترام بیشتر قرارداده تا مشروعیتی برای خود ایجاد نمایند؛ چرا که سادات مدعیان حقیقی منصب خلافت و حکومت بر مسلمانان بوده‌اند. - [۱۶]
3-پیشتازی و نقش شیعیان در علم انساب
برای علم انساب (نسب‌شناسی) دو مرحله تصورمی‌شود: ۱-مرحله قبل ازتدوین ۲-مرحله بعداز تدوین. لذا نسب‌شناسی اعم از نسب نگاری است و همان‌گونه که انساب شناسان نیز به شیعه و غیرشیعه تصنیف می‌شوند انساب نگاران نیز به شیعه و غیرشیعه تقسیم شده‌اند. انساب نگاران شیعه در استفاده از منابع انساب نگاری عمومی پیشقدم و از منابع متنوع تری نیز بهره برده‌اند. [۱۷] به شهادت مورخان معتبر اولین نسب نگار مسلمان ابونصر محمد بن سائب کلبی (146ق)-از اصحاب صادقین(علیهماالسلام) - بوده است. - [۱۸] البته کتابی به نام او ثبت نشده بلکه فرزندش هشام (205ق) اعلم علمای انساب در عصر خود [۱۹] دانش پدر را ثبت و ضبط نموده است که نجاشی او را شیعه مذهب می‌داند [۲۰] در تاثیر او بر علم انساب همین بس که پیشگامی او با دیگر علمای پیشقدم این علم قابل مقایسه نیست. علمای اهل سنت نیز برای بی‌بهره نماندن از اطلاعات ابن کلبی کتاب ابن سلام را تلخیص کتاب ابن کلبی دانسته و کتاب النسب او را مورد اعتماد خود می‌دانند. - [۲۱]. از این رو کتب و نظریات ابن کلبی به واسطه ابن سلام در کتاب‌های التبیین فی انساب القرشیین ازابن قدامه(620ق) - ابن قدامه ،موفق الدین ابو محمد عبدالله بن احمد، تبیین فی انساب القرشیین، ص 84. نهایة الارب فی معرفة انساب العرب و قلائد الجمان فی التعریف بقبائل الزمان از قلقشندی(821ق) الاصابة فی تمییز الصحابة از ابن حجر عسقلانی(852ق)[۲۲] راه‌یافته و تاثیرات مهمی را برجای‌گذارده است.
بنابراین می‌توان گفت دیدگاه‌های ابن کلبی با واسطه یا بی واسطه به آثار تاریخی و نسب‌شناسانه بعد از خود راه یافته و تاثیرات انکار‌ناپذیر و مهمی‌داشته است و کسانی که در قرون بعدی وارد علم انساب شده‌اند هر کدام به نوعی وام دار او دانسته شده‌اند. [۲۳]
4- نسب‌شناسی خاص ذریه پیامبر اکرم ’ (سادات) و نقش شیعیان در حفظ وگسترش این دانش
پس از شکل گیری نسب نگاری عمومی مسلمانان که شیعیان نقش برجسته‌ای در تقویت و تعمیق آن داشتند نسب‌نگاری اختصاصی شیعیان یا انساب شناسی طالبیین متولد شد و از اواخر قرن دوم با تدوین انساب وآغاز انساب نگاری‌ها در این دانش تحولی را تجربه کرده و تا پیش از این تاریخ عرب بر نسب قبیله‌ای خود فخر می‌فروخت و هر نسب پاکی را با عنوان شریف یاد می‌کرد. اما از این تاریخ به بعد نسب‌شناسی رشد کرده و به بلوغ خود رسید و ماهیتی دینی به خود گرفت. زیرا انتساب و قرابت به خاندان نبوت به عنوان یک ارزش تلقی می‌شد. در قرن سوم با ایجاد زمینه‌های سیاسی-اجتماعی انساب نگاری به طور اختصاصی به ذریّه پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) می‌پرداخت. حفظ و حراست انساب دودمان نبوی در جمیع ادوار اسلامی در نهایت درجه اهمیت بوده است. تا جایی که کسانی چون کمیت بن زید اسدی (م126ق)، سید حمیری (م179ق) و دعبل خزاعی(م246ق) و دیگر شعرای متعهد شیعی نقش خود را به عنوان فرهیختگان جامعه شیعی با ظرافتی تمام به انجام رسانیدند و با توجه به آشنایی ایشان به انساب ـ که از ویژگیهای یک شاعر مشهور است - تا در سروده‌های خود دچار اشتباه نشود ـ در سروده‌های خود، فراوان به نسب اشخاص اشاره کرده‌اند که خود می‌تواند از علل گسترش دانش نسب‌شناسی باشد. نخستین کسی که انساب آل ابیطالب را در کتابی مستقل به رشته تحریر درآورد ابوالحسین یحیی بن حسن عقیقی(214 -277)بود [۲۴] که به یحیی نسابه مشهور است و مقام نقابت شهر مدینه را نیز بر عهده داشت. - [۲۵]- از یحیی نسابه روایات فراوانی به نقل از معصومین(علیه‌السلام) در کتب حدیثی مرحوم شیخ صدوق آمده است - [۲۶] که می‌تواند دلیل محکمی بر امامی بودن او باشد حتی دلایلی مبنی بر مصاحبت ایشان با امام رضا نیز موجود است- - [۲۷] با تاملی در کتب انساب الطالبیین (سادات) این نکته قابل توجه است که اکثر مولفان این دست انساب نگاری‌ها مربوط به قرون چهارم و پنجم هجری بوده واین مطلب را روشن می‌سازد که این روند با کتاب انساب آل ابیطالب یحیی نسابه در اواخر قرن سوم شروع شده وتا دو قرن بعد توانسته به اوج خود برسد تاحدی که نسل‌های بعد را از مراجعه به کتب تاریخ و انساب عمومی بی‌نیاز کرده است.
به عبارت دیگر نسب‌شناسی که با علایق قومی و دینی شکل گرفت و احیا شد با استفاده از ظرفیت و احکام خاص سادات در مذهب شیعه به شکوفایی دست یافت و همین سیر تکاملی تاپایان قرن هفتم هجری ادامه یافت.
طبق پژوهشی که انجام داده ایم مجموعه نسّابه‌های مسلمان را احصا نموده و شیعیان از آنها را به ترتیب از قرن اول هجری تا قرن کنونی تشخیص داده؛ که در قرن اول و دوم هر کدام از میان 16 نسابه‌ای که احصاء شده است به ترتیب 4 و 6 نفر نسابه شیعه مشخص شده است. و در قرن سوم و چهارم نیز از میان 22 نفر نسابه ذکر شده به ترتیب تعداد 11و13 نفر شیعه بوده‌اند و در قرن پنجم از 21 نفر نسّابه 16نفر. در قرن ششم از 17 نفر نسّابه 12نفر. در قرن هفتم از 12 نفر نسّابه 5 نفر. در قرن هشتم از 17 نفر نسّابه 8 نفر. در قرن نهم از 15 نفر نسّابه 13 نفر. در قرن دهم از 24 نفر نسابه 17 نفر. در قرن یازدهم از 21 نفر نسابه 14 نفر. در قرن دوازدهم از 33نفر نسّابه 17 نفر. در قرن سیزدهم از 25 نفر نسابه 12نفر. در قرن چهاردهم از 48 نفر نسابه 34 نفر. و در قرن پانزدهم از 31 نفر نسابه 19 نفر نیز شیعه بوده‌اند که در کل از 354 نفر نسابه بدست آمده 201 نفر شیعه بوده‌اند.
۵- نسّابه‌های شیعه
افراد نسب‌شناس شیعه که تاکنون بر اساس این پژوهش احصاء شده‌اند عبارتند از:
قرن اول:
1- ابو یزید عقیل بن عبدالمطلب بن‌هاشم، 2- ابو محمد سعید بن‌المسیب بن حزن بن ابی وهب المخزومی القریشی 3- جبیر بن مطعم بن عدی بن نوفل بن عبد مناف بن قصی القرشی النوفلی ابو محمد او ابو عدی المدنی،4- الحارث بن عبدالله العور الهمدانی.
قرن دوم:
1- الشریف ابو عبدالله محمد بن ابراهیم طباطبا ابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر بن حسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام، 2- الکمیت بن زید الاسدی المضری الکوفی، 3- ابو مخنف لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف بن سلیم الازدی الغامدی الکوفی، 4- ابو نضر محمد بن مالک بن السائب بن بشر بن عمرو بن الحارث بن عبدالعربی بن مرة بن عامر بن نعمان بن عامربن عبدود بن عوف بن کنانة بن غدرة بن زید الکلاب بن رفیدةبن کلب بن زید الکلبی الکوفی،5- ابو صالح باذام مولی اّم‌هانی بنت ابیطالب، اشتهر بکنیته،6- عبدالله بن عقیل بن محمد بن عبدالله بن محمد بن عقیل بن ابیطالب،7- علی بن کیسان الکوفی.
قرن سوم:
1- ابوالمنذر هشام بن محمدبن السائب الکلبی،2- زید الشبیه ابن علی بن حسین ذی الدمعةابن زید الشهید ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام ابوالحسن، 3- ابوالحسین یحیی العقیقی ابن ابی محمد الحسن المدنی ابن جعفر الحجّةابن عبیدالله الاعرج ابن ابی عبدالله الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،4- ابو طاهر احمد بن عیسی المبارک بن عبدالله بن محمد بن عمر بن علی بن ابیطالب علیه‌السلام،5-ابو عبدالله احمد بن محمد بن احمد بن ابراهیم طباطبا ابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم بن الحسن بن الحسن بن علی علیهما السلام،6- محمد بن یحیی ابن الحسن بن جعفر الحجّه ابن عبیدالله بن الحسین الصغر بن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،7- محمد بن عبیدالله بن الحسین الاصغر بن علی زین‌العابدین علیه‌السلام،8- ابوعلی الحسن بن ابراهیم بن عبدالله راس المذری بن جعفر بن عبدالله بن جعفر بن محمد بن الحنفیه،9- حمزة بن احمد بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن علی بن ابیطالب علیه‌السلام،10- محمد بن ابراهیم بن عبدالله بن جعفر الاعرج بن عبدالله بن جعفرابن محمد الحنفیة ابن الامام علی بن ابیطالب علیه‌السلام،11- علی بن محمد بن عبدالله بن ابی سیف ابوالحسن المدائنی.
قرن چهارم:
1- محمد بن علی بن اسحاق بن العّباس بن اسحاق بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام، 2- السیّد علی بن احمد العقیقی ابن علی بن محمد بن جعفر بن الحجّةابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر بن الامام علی بن الحسین سید الساجدین علیهما السلام،3- شریف السیّد ابو محمدالحسن این محمدبن یحیی بن الحسن بن جعفر الحجّةابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،4- الشریف ابو محمد الحسن الطبری المرعشی ابن ابی القاسم حمزة بن علی المرعشی ابن عبدالله بن محمد بن الحسن بن الحسین الاصغر ابن الامام زین‌العابدین علیه‌السلام،5- طاهر بن یحیی ابن الحسن بن جعفر الحجة ابن عبیدالله بن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام، 6- محمد بن الحسن العلوی من ولد عمرالاطرف ابن امام امیر المومنین علیه‌السلام،7- عمر بن علی بن الحسین بن عبدالله بن محمد الصوفی بن یحیی بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن الامام امیر المونین علیه‌السلام،8-احمد بن ابی جعفر محمد بن احمد بن ابراهیم طباطباابن اسماعیل بن ابراهیم بن الحسن بن الحسن بن علی بن ابیطالب علیهما السلام،9- الحسین بن جعفر بن الحسین بن جعفر بن احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمدبن عبدالله الباهر ابن سیّد الساجدین علیه‌السلام،10- محمد بن علی بن ابیطالب محمد بن علی بن اسحاق بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،11- محمد بن علی المعروف بابن معیّة ابن الحسن بن الحسین بن اسماعیل بن ابراهیم بن الحسن بن الحسن علیه‌السلام،12- محمد بن القاسم التمیمی السعدی البصری،13- محمد بن القاسم التمیمی السعدی البصری.
قرن پنجم:
1- الشریف نجم الدین ابوالحسن علی بن ابی الغانم محمد المعروف بابن المهلبیّة النسّابه ابن ابی الحسن علی بن محمد ملقطة الاعور ابن ابی عبدالله محمد بن ابی الحسین احمد الاصغر الضریر ابن علی بن محمد الصوفی ابن یحیی الصالح بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن الامام علی بن ابیطالب علیه‌السلام،2- الشریف ابوالحسن محمد الملقّب بشیخ الشرف العبیدلی ابن ابی جعفرمحمد بن ابی الحسن علی الجزار ابن الحسن بن ابی الحسن علی ابن ابراهیم بن ابی الحسن علی الصالح ابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،3- السید الجلیل شیخ الشرف ابو حرب محمد بن الحسن بن الحسین بن علی اٌحدوثة ابن محمد الاصغر ابن حمزة التفلیسی ابن علی الدینوری ابن الحسن بن الحسین بن الحسن الافطس ابن علی الاصغر ابن امام سید الساجدین علیه‌السلام،4- ابوالمعّمریحیی الشهیر بابن طباطبا ابن ابیطالب محمد بن القاسم بن علی بن محمد بن احمد بن ابراهیم طباطبا بن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر ابن الحسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی،5- ابراهیم بن ناصر بن ابراهیم بن عبدالله بن الحسن بن ابی الحسین علی الشاعر بن ابی الحسن محمد بن القاسم بن علی بن محمد بن احمد بن ابراهیم طباطباابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر ابن الحسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،6- الحسین بن ابیطالب محمد بن القاسم بن علی بن محمدبن احمد بن ابراهیم طباطبا ابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمرابن الحسن المثنی ابن الامام الحسن علیه‌السلام،7- یحیی بن ابی عبدالله الحسین الموفق بالله ابن ابی حرب اسماعیل الخوارزمی ابن ابی القاسم زید کیاکی العالم بسالوس ابن ابی محمد الحسن بن جعفر بن ابی محمد الحسن بن ابی جعفر محمد بن جعفر بن عبدالرحمن الشجری ابن القاسم بن الحسن بن زید بن الامام الحسن علیه‌السلام،8- یحیی بن محمد ابی الحسین بن احمدابی جعفرزبارةابن محمدالاکبرابن عبدالله المفقودابن الحسن المکفوف ابن الحسن الافطس ابن علی الاطهرالاصغر ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،9-السید ابو طالب یحیی ابن الحسین الاحول ابن‌هارون الاقطع ابن الحسین بن محمد بن‌هارون بن محمد البطحانی ابن القاسم ابن الحسن ابن زیدابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،10- الشریف ابوالقاسم علی الحرّانی ابن محمد ابن علی بن علی بن محمد بن احمد بن عیسی بن زید الشهید ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،11- ابوالغنائم عبدالله بن ابی محمد الحسن القاضی ابن ابی عبدالله محمد بن الحسن الصالح بن الحسین الاحول بن عیسی بن یحیی بن الحسین ذی الدمعة ابن زید بن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،12- حسین بن محمد بن القاسم الحسنی ابو عبدالله بن طباطبا،13- ابو طالب بن احمد بن عیسی الحسنی الادریسی المغربی،14- عبیدالله بن موسی بن احمد الموسوی البرقعی ابوالفتح القمی،15- علی بن محمد بن علی ابوالحسن العلوی العمری البصری الموصلی،16- محمد بن علی بن عثمان الکراجکی ابوالفتح.
قرن ششم:
1- الشریف جعفر بن‌هاشم بن ابی الحسن ابن ابی الغنائم محمد بن علی بن محمد بن محمدبن احمد بن علی بن محمد الصوفی ابن یحیی بن عبدالله بن محمد بن عمرالاطرف ابن علی بن ابیطالب،2- ابوالحسن المرتضی بن عبدالحمید بن فخار الموسوی،3- الشریف سناء الملک اسعدالعبیدلی الاعرجی المشتهر بالجوّانی ابن علی بن معمر بن عمر بن علیبن الحسین بن احمد بن علی بن ابراهیم بن احمدبن الحسین بن محمدالجوّانی ابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام، 4- الشریف محمد الموسوی الهارونی النیسابوری ابن علی بن‌هارون بن ابی جعفرمحمد بن‌هارون بن ابی جعفر محمد المناهکی ابن جعفر الوقار ابن محمد بن احمدبن محمد بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام، 5- الشریف ابوالقاسم علی الشهیر بالقاضی الصابر الونکی الرازی ابن محمد بن نصربن مهدی بن محمدبن علی بن عبدالله بن عیسی بن احمد العقیقی ابن عیسی غضارةابن علی بن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،6- الشریف ابوجعفر المهدی الحسینی المرعشی الساروی ابن اسماعیل بن ابراهیم و یعرف بناصربن ابی حرب ابراهیم بن الحسین ویعرف بامیرک بن ابراهیم بن علی المرعشی ابن عبدالله بن محمدبن الحسن بن الحسین الاصغر بن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،7- عبدالحمید بن عبدالله التقی بن اسامة بن عدنان بن اسامةبن شمس الدین احمد بن علی بن ابیطالب محمد بن عمر بن یحیی بن الحسین بن احمد بن عمربن یحیی بن الحسین ذی الدمعةابن زید بن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،8- الشیخ ابوالحسن احمد بن محمدبن ابراهیم الاشعری،9- الشریف آدم الطائفی الحسنی بن علی بن محمد بن زیدبن عبدالله بن الحسن بن عبدالله بن الحسن المکفوف الینبٌعی و هو ابن علی بن الحسن المثلّث ابن الحسن المثّنی ابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،10- ابوطالب بن الحسین بن زید الموسوی الزنجانی. 11- الشیخ الشهیر بابن فندق البیهقی علی بن ابی القاسم زید بن محمد بن ابی علی الحسین بن ابی سلیمان بن ایوب بن الحسن بن احمد بن عبدالرحمن بن الحسن بن عبدالرحمن بن عبیدالله بن عمر بن الحسن بن عثمان بن ایوب بن خزیمة بن محمد بن عمارة بن خزیمةبن ثابت ذی الشهادتین صاحب رسول‌الله صلی‌الله علیه آله. 12- محمد بن علی بن شهرآشوب ابوجعفر السروی المازندرانی الحلبی.
قرن هفتم:
1- الشریف الجلیل السیّد قریش ابو محمد العلوی الحسینی المدنی و هو ابن سبیع بن المهنّا بن سبیع بن المهنّا ابی عماره بن ابی‌هاشم داود بن الامیر ابی احمد القاسم بن عبیدالله ابی علی بن الطّاهر ابوالقاسم بن یحیی ابی الحسین بن الحسن بن الجعفر الحجة ابن عبیدالله الاعرج ابن الحسین الاصغر ابن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،2-عزیز الدین ابو طالب اسماعیل المروزی الازورقانی ابن الحسین بن محمد بن الحسین بن احمد ابی علی الشریف ابن محمد بن عزیز المعروف بعزیزی ابن ابی جعفر الحسین بن محمدابی جعقر الاطروش ابن علی ابی الحسن الزاهد ابن الحسین الطوّاف ابن علی ابی الحسن الحارض ابن محمد الدیباج ابن الامام ابی عبدالله الصادق علیه‌السلام،3- الشریف فخار بن معد الموسوی الحائری تقدم سرد نسبه فی ابنه الشریف عبدالحمید،4-الحسن بن عبدالله ابو محمد الطالبی الجعفری،5-علی بن الحسن بن محمدابوالقاسم الموسوی ابن المرتضی.
قرن هشتم:
1- السید الشریف تاج الدین ابو عبدالله محمد الشهیر بابن معِیّةابن جلال‌الدین ابی جعفر القاسم بن فخرالدین الحسین بن جلال‌الدین القاسم بن زکی الدین ابی منصورالحسن النقیب ابن زکی الدین "رضی الدین"محمد بن ابیطالب الحسن بن محسن بن الحسین القصری ابن محمد بن الحسین الخطیب بالکوفة ابن علی المعروف بابن معیّةابن الحسن بن الحسین بن اسماعیا الدیباج ابن ابراهیم الغمر ابن الحسن المثنّی ابن الامام ابی محمدالحسن المجتبی علیه‌السلام،2- الشریف السید امین الدین او عزالدین ابوطالب احمدبن ابی عبدالله محمد بن ابی ابراهیم محمد بن ابی علی الحسن بن ابی المحاسن زهرةبن الحسن بن ابی الحسن زهرةبن ابی المواهب علی بن ابی سالم محمد بن محمدالحرّانی بن احمد بن محمد الصوفی بن الحسین الحجازی ابن اسحاق المؤتمن ابن الامام جعفر الصادق علیه‌السلام،3- السید الشریف احمد ابوالفضل ابن محمد بن المهنّی بن الحسن بن محمد بن مسلم بن المهنا بن ابی العلاءمسلم بن ابی علی محمد بن محمد الاشتر بن عبیدالله بن علی بن عبیدالله بن علی بن عبیدالله بن الحسین الاصغر ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،4- الشریف عبدالله بن ابی الحسن محمد مجد الدین بن محمد علم الدین بن ناصر بن محمد بن ابی الغنائم المعمر بن ابی علی عمر بن هبةالله التقی بن ناصر بن ابی الحسین زید بن ناصر بن زیدالاسودبن الحسین بن علی کتیلةبن یحیی بن یحیی بن الحسین ذی الدمعة بن زید بن الامام علی زین‌العابدین،5- فخرالدین ابوالمظفرمحمد العلوی بن علی الاشرف بن محمد بن جعفر بن ابی القاسم هبةالله بن علی بن الحسن بن ابی القاسم بن محمد بن علی بن محمد بن عبدالله بن الحسن الافطس بن علی الاصغربن الامام سیّد الساجدین علیه‌السلام،6-الشریف الشمس الدین ابوالمحاسن محمدبن علی بن الحسن بن حمزةبن ابی المحاسن محمد بن ناصربن علی الاصم بن الحسین بن اسماعیل بن الحسین المنتوف بن احمد بن اسماعیل الثانی ابن محمد بن اسماعیل بن الامام الصادق علیه‌السلام، 7- الشریف ادریس الحسنی الحمزی الیمانی ابن علی بن عبدالله بن الحسن بن حمزةبن سلیمان بن علی بن حمزة بن ابی‌هاشم الحسن بن عبدالرحمن ینتهی نسبهم الی جعفر الزکی ابن الامام علی الهادی علیه‌السلام، 8- علی بن عبدالحمید بن فخار بن معد بن فخار بن احمدبن محمد بن ابی الغنائم محمد بن الحسین الشبتی ابن محمد الحائری ابن ابراهیم المجاب ابن محمد العابد ابن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام، 9- علی بن محمد بن احمد الحسینی الیحیوی الحلّی فخرالدین.
قرن نهم:
1-الشریف السید عزالدین ابو طالب حمزة الدمشقی ابن احمد بن علی بن محمد بن علی بن الحسن بن حمزة بن محمد بن ناصر بن علی بن الحسین المنتوف ابن احمد بن اسماعیل الثانی ابن محمد بن اسماعیل بن الامام جعفر الصادق علیه‌السلام،2-الشریف السید حسن بدرالدین ابن محمد ناصرالدین بن ایوب نجم الدین بن الحسین حصن الدین بن ادریس بن عبدالله بن محمد بن القاسم بن یحیی بن یحیی بن ادریس بن ادریس بن عبدالله المحض بن الحسن المثنی بن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،3-الشریف السید ظهیر الدین بن نصیر الدین بن علی بن کمال الدین ابی المعالی بن السید قوان الدین صادق بن کمال الدین احمد بن علی المرتضی بن عبدالله بن محمد بن ابی‌هاشم بن ابی الحسن بن ابی عبدالله محمد بن ابی محمدالحسن البرکة ابن علی المرعشی بن عبدالله بن محمد بن ابی محمد الحسن بن الحسین الاصغر ابن الامام زین‌العابدین علیه‌السلام،4-الشریف السید بهاءالدین علی بن غیاث الدین عبدالکریم بن عبدالحمیدالحسینی العلوی الحلی النیلی و ینتهی نسبه الکریم الی زید الشهید ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،5-الشریف احمد بن علی بن الحسین بن علی بن مهنا بن عنبة الاصغربن علی بن عبدالله بن محمد ابن یحیی بن محمد بن داود بن موسی الثانی بن عبدالله بن موسی الجون ابن عبدالله المحض ابن الحسن المثنی ابن الحسن المجتبی علیه‌السلام،6-ابوالفضیل محمد الکاظم بن ابی الفتوح الاوسط ابن ابی الیمن سلیمان بن تاج الدین احمد بن جعفر بن الحسین بن علی بن محمدبن‌هارون بن جعفر بن عبدالرحمن بن الحسین بن صفی الدین احمدبن ابی المعالی اسحق بن ابراهیم الیسکری ابن موسی الثانی ابی الحسن بن ابراهیم بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،7-السید احمد شهاب‌الدین ابوالعباس ابن علی ابی‌هاشم ابن سید ابی المحاسن محمد شمس الدین الحسینی الدمشقی،8-السید محمد بن جعفر الحسینی المکی،9-احمد بن محمد بن الحسن بن عبیدالله الحسینی،10-علی بن ابی‌بکرالسقاف العلوی الحسینی التریمی،11-محمد بن عبدالله ابوالمعالی الرفاعی ابن خزام سراج‌الدین الموسوی المخزومی،12-محمد الکاظم بن ابی الفتوح الموسوی الیمانی الهندی الزیدی،13-محمد بن لطف‌الله الرضوی التقوی المبرقعی.
قرن دهم:
1-الشریف الجلیل السید عبدالله المعروف بابن محفوظ بن الحسن بن علی بن محفوظ بن القاسم بن عسی بن علی بن علی بن محمد بن محمد بن هبةالله بن محمد بن محمد بن المبارک بن مسلم بن علی بن الحسن بن الحسین بن الحسن صنّوجةبن محمد بن اسماعیل بن محمد بن اسماعیل بن الامام جعفر الصادق علیه‌السلام،2-العلّامة الجلیل الشریف حسین بن مساعدبن الحسین بن مخزوم بن ابی القاسم بن عیسی بن الحسین بن محمد بن عبدالحمید الکرمانی الحسینی الحائری،3-الشریف السید احمد بن محمد بن عبدالرحمن کیا الجیّلانی،4-السید الشریف میر علی الحسسینی المرعشی بن هدایة‌الله بن علاءالدین حسین بن نظام الدین علی بن قوام الدین بن محمدمرتضی بن علی بن کمال الدین بن محمد بن مرتضی بن میر عی الکبیر بن کمال الدین بن قوام الدین صادق بن کمال الدین احمد بن علی المرتضی بن عبدالله بن محمد بن ابی‌هاشم بن ابی الحسن علی بن ابی عبدالله محمد بن ابی محمد الحسن بن علی المرعشی بن عبدالله بن محمدبن الحسن بن الحسین الاصغر بن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،5-الشریف السید محمد قاسم المختاری العبیدلی السبزواری ابن السید النقیب نظام الدین الحسن بن السید نقیب جلال‌الدین ابراهیم بن النقیب عمید الدین عبدالمطلب بن النقیب شمس الدین علی بن نقیب النقباء تاج الدین الحسن بن شمس الدین علی بن النقیب عمید الدین ابی جعفر محمد بن ابی نزارعدنان نقیب مشهد تمیر المومنین علیه‌السلام ابن عبدالله بن عمرالمختار ابن ابی العلاءابن مسلم الاحول ابن ابی علی محمدبن محمد الاشتر بن عبیدالله الثالث بن علی بن عبیدالله الثانی بن علی الصالح بن عبیدالله الاعرج بن الحسین الاصغرابن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،6-الشریف ابو عبدالله الحسین السمرقندی بن عبدالله بن حسین بن عزالدین بن عبدالله بن علاءالدین بن احمد بن ناصرالدین بن جمال‌الدین بن حسین بن تاج الدین بن سلیمان بن غیاث بن ابراهیم بن یونس بن حیدربن اسماعیل بن احمدبن الحسین بن موسی المبرقع ابن الامام الجواد علیه‌السلام،7-الشریف جمال‌الدین جعفر بن شهاب‌الدین احمدابن محمد بن علی بن الحسن المهنّا الداودی الموسوی الحسنی،8-الشریف ابوالفتوح جلال‌الدین الحسن بن السید محی الدین علی المسمّی بعبدالقادرابن جمال‌الدین جعفرابن شهاب‌الدین احمد النسابةالداوودی الموسوی الحسنی،9-الشریف محی الدین عبدالقادر علی بن جمال‌الدین جعفر بن شهاب‌الدین احمد الداوودی الموسوی الحسنی،10-الشریف شمس الدین ابوعلی محمدالعمیدی الحسنی النجفی ابن ابی العباس احمد بن ابی تغلب عمید الدین علی بنتهی نسبه الشریف الی زید الشهید،11-الشریف السید ابوالعباس احمد لاله الموسوی ابن شمس الدین محمدالزاهدابن ابی محمد علی بن نور الدین احمدالعلوی ابن ابی اسحاق ابراهیم بن اسماعیل برهان الدین بن شمس الدین محمد بن نور الدین علی بن ابی الحسین یحیی بن ابی عمران موسی بن بدرالدین حسن بن شریف الدین موسی بن الامیر ابی القاسم النقیب المحدّث جعفر الجّمال بن محمد الاکبربن ابراهیم الاکبربن محمد الیمانی ابن عبیدالله بن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،12-الشریف السید شهاب‌الدین عبدالله بن احمدلاله الموسوی،13-الشریف السید عبدالواسع بن محمد بن زین‌العابدین بن باقر بن یحیی بن باقر بن زین‌العابدین بن محمد بن تاج الدین الحسین بن علی بن مرتضی بن سراهنک بن علی بن اسماعیل بن ابی جعفر محمد بن اسماعیل بن ابی علی الحسن بن ابی علی محمد الابهری بن عبدالله الدردار بن احمد"او عبدالعظیم"بن عبدالله بن علی الشدید بن الحسن الامیر ابن زید بن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،14-العلامة السید جمال‌الدین الجرجانی ابن عبدالله بن محمدبن الحسن الحسینی، 15-علی بن احمدبن حسن الحسینی الجعفری،16-منصور بن محمد بن منصورالشیرازی الحسینی الدشتکی غیاث الدین،17-یوسف بن محمد الحسینی النجفی.
قرن یازدهم:
1-الشریف السید محمد شفیع المرعشی بن رحمةالله بن ابی المحسن بن قوام الدین محمد بن عبدالقادربن قوام الدین بن تاج الدین حسن بن نظام الدین بن قوام الدین بن محمد بن مرتضی بن علی بن ابی المعالی کمال الدین بن قوام الدین صادق بن کمال الدین احمدبن علی المرتضی بن عبدالله بن محمد بن ابی محمدهاشم بن ابی الحسن علی بن ابی عبدالله محمد بن ابی محمد الحسن بن علی المرعشی بن عبدالله بن محمد بن ابی محمد الحسن بن الحسین الاصغر بت الامام سید الساجدین علیه‌السلام،2- الشریف السید محمد الیمانی النقوی الشهیر بابن بحر الاهدل الموسوی ابن الطاهربن الحسین بن ابی الغیث عبدالرحمن بن ابی القاسم محمد بن علی بن ابی‌بکر شعاع بن علی الایبع بن احمد بن احمد بن محمد بن احمدبن محمد بن الحسن بن یوسف بن الحسن بن یحیی بن مسلم بن عبدالله بن الحسین بن علی بن القاسن بن ادریس بن جعفر بن الامام علی الهادی علیه‌السلام،3-الشیخ الجلیل المیرزاعلی اصغر بن محمدجعفر النسابة الخراسانی،4-الشریف السید ضامن بن شدقم بن علی النسابةابن نقیب المدینة المنورةحسن بن علی الحسینی المدنی،5-الشریف السید تقی الدین محمد الحسنی الشیرازی المعروف "بشاه تقی"،6-الشریف النسابه السید ابوالحسن محمد الحسنی الیمانی الصنعانی،7-السید زین الدین علی بن الحسن بن شدقم الحسینی الحمزی المدنی،8-الشریف النسابة السید حسین بن علی بن حسن بن شدقم الحسینی المدنی،9-العلامه الشیخ ابو صالح محمد المهدی بن الشیخ بهاءالدینمحمد الصالح بن علی الفتونی النباطی العاملی ثم النجفی،10-عبدالقادر بن عبدالله الحسنی الجوطی الشبیهی،11-علی بن الحسین الحسینی المرعشی النوّاب الاصبهانی،12-محمد بن حسین بن عبدالله الموسوی السمرقندی المکّی المدنی،13-محمد حسین بن محمد علی الکتابدار النجفی خازن المکتبة الغرویة،14-محمد بن قاسم بن الحسن الحسینی العبیدلی سراج‌الدین السبزواری.
قرن دوازدهم:
1-الشریف شبّربن محمدبن ثنوان بن عبدالواحدبن احمد بن علی بن حسان بن عبدالله بن علی بن حسن بن سلطان محسن بن سلطان محمدبن فلاح بن هبةالله بن حسین بن علی المرتضی بن عبدالحمیدابن فخار بن مهدّبن فخار بن احمدبن ابی الغنائم محمدبن الحسین الشبتی ابن محمد الحائری ابن ابراهیم المجاب ابن محمد العابد ابن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،2-السید عبدالکاظم بن محمد صادق بن عبدالحسین بن محمد باقربن اسماعیل بن عباد، و هو عمادالدین محمد بن حسن بن جلال‌الدین بن مرتضی بن حسن بن شرف الدین الحسین بن عمادالشرف بن عباد بن حسین بن محمد بن الحسین بن ابی الحسن محمد بن ابی علی محمدبن ابی عبدالله الحسین بن علی برطلّةابن الحسن الافطس ابن علی الاصغر ابن الامام سید الساجدین علیه‌السلام،3-الشریف السید نصیر الدین محمد بن جمال‌الدین بن علاءالدین بن محمدبن ابی المجد المرعشی الحسینی،4-الشریف محمد کاظم بن حسن العمیدی المعروف بالشریف العمیدی الحسنی الحسینی العریضی النجفی الحائری،5-الشریف محمد خان بن الامیر صف شکس خان الحسینی المرعشی،6-الشریف محمد بن قوام الدین بن محمد بن جمال‌الدین بن علاءالدین بن محمد بن ابی المجد المرعشی الحسینی،7-الشیخ ابوالحسن ابن المولی محمد طاهربن عبدالحمید بن موسی بن علی بن معتوق بن عبدالحمید الفتونی العاملی النباطی الاصبهانی،8-العلّامة السید محمد خلیل میرزا ابن العلامةسلطان داوود میرزا ابن العلامةالنّواب داوود میرزا ابن العلامة النواب المیر سید محمد خان المرعشی المشتهر بشاه سلیمان الثانی و هو ابن العلامةالمیرزا عبدالله ابن العلامةالمیرزا محمد شفیع الوزیرابن السید رحمةالله ابن ابی المحسن ابن قوام الدین محمد بن عبدالقادر ابن قوام الدین محمد بن عبدالقادر بن قوام الدین محمد بن نظام الدین علی بن قوام الدین محمد بن تاج الدین ابی محمد الحسن ابن المیر مرتضی خان ابن المیر سید علی خان ابت السید کمال الدین احمدبن السید قوام الدین صادق المشهور بمیر بزرک ابن السید کمال الدین ابی صادق احمد النقیب المرعشی ابن ابی احمد عبدالله النقیب ابن تاج الدین محمد النقیب ابن ابی‌هاشم النقیب ابن ابی الحسن الشریف علی النقیب ابن ابی عبدالله الحسین النقیب ابن ابی الحسن علی النقیب ابن عبدالله النقیب ابن ابی الحسن محمد الاکبرابن ابی محمد الحسن المحدّث قبره بارض الروم ابن الشریف ابی عبدالله الحسین الاصغر و هو ابن الامام الهمام مولانا سید الساجدین وزین‌العابدین علیه‌السلام،9-احمد بن عبدالعزیز العلوی،10-احمد بن محمد بن مسعودالحسنی الطاهری،11-اسحاق بن ابراهیم بن اسحاق ابوالحسین الحسنی الشیرازی،12-جمال‌الدین بن ضامن المدنی الحسینی،13-علی خان بن عبدالله الموسوی المشعشعی،14-محمد بن حیدر الموسوی العاملی،15-محمد بن علی بن حیدر الموسوی العاملی المکی،16-محمد بن علی بن الفضل الحسینی الطبری،17-مصطفی بن عبدالله بن مهّنا بن عبدالله.
قرن سیزدهم:
1- النسابة الجلیل الشیخ الثقةالحاج ملا محمد نجف الکرمانی،2-السید محمد بن ابی الفتح بن اسحاق بن محمدشاه میر بن عبدالله بن علی بن محمدباقر بن علی بن اسدالله بن زین الدین علی بن شمس الدین محمدبن میر مانده مبارزالدین بن جمال‌الدین حسین بن نجم الدین محمودبن احمد بن الحسین بن محمدبن ابی المفاخربن علی بن احمد بن ابیطالب بن ابراهیم بن یحیی بن الحسین بن ابی علی محمد بن ابی یعلی حمزةبن ابی الحسن علی بن ابی القاسم حمزةبن علی المرعش بن عبدالله بن محمدبن ابی محمد الحسن بن الحسین الاصغربن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،3-السید قاسم بن حسین بن کمال الدین بن حسن بن سعید بن ثابت بن یحیی بن دروش بن عاصم بن حسن بن محمدبن علی بن سالم بن علی بن صبرة بن موسی بن علی الخواری بن الحسن الامیربن جعفر الخواری ابن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،4-العلامة السید احمد بن محمد الحسینی الاردکانی الیزدی،5-السید عبدالفتاح بن ضیاءالدین محمد بن صادق بن طاهر بن علی بن الحسین خلیفة سلطان المرعشی الحسینی،6-ابراهیم بن عبدالفتاح بن ضیاءالدین محمدبن صادق بن طاهربن علی بن الحسین خلیفةسلطان بن رفیع الدین محمد بن شجاع الدین محمود بن میر علی الصدربن هدایة‌الله بن علاد الدین حسین بن نظام الدین علی بن قوام الدین میر بزرک بن علاءالدینحسین بن مرتضی بن علی بن کمال الدین بن قوام الدین صادق بن کمال الدین احمدبن علی المرتضی بن عبدالله بن ابی محمدهاشم بن ابی الحسن علی بن ابی عبدالله الحسین بن علی المرعشی بن عبدالله بن محمد بن الحسن بن الحسین الاصغر بن الامام زین‌العابدین علیه‌السلام،7-السید محمد بن محمد بن عبدالرزاق الحسینی الزبیدی الملقب بالمرتضی ابوالفیض الحسینی الواسطی،8-احمدبن الحسن بن عبدالله بن علوی الحداد الحضرموتی، 9-الحسن بن احمد الیمنی الضمدی التهامی،10-الحسن بن الحسین الادریسی الببلاوی،11-داوود بن سلیمان بن داوود الحسینی الشهابی الحلّی،12- ابوالقاسم بن محمد رضی الجزائری الوزیر الهندی میر عالم،
قرن چهاردهم:
1-العلامة الاستاذ آیة‌الله سید محمد مهدی بن السید علی بن محمد بن علی بن اسماعیل بن محمد الغیاث ابن علی المعروف بمشعل الغریفی ابن احمد المقدس المشهور بحمزة الشرقی بن‌هاشم بن علوی عتیق الحسین بن الحسین بن الحسن بن عبدالله بن عیسی بن خمیس بن احمد بن ناصر بن علی بن سلیمان بن جعفربن موسی بن محمدبن علی بن علی بن الحسن بن محمد بن ابراهیم المجاب بن محمد العابدبن موسی الکاظم بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقربن علی زین‌العابدین بن الحسین الشهید بن علی بن ابیطالب علیه و علیهم‌السلام،2-السید الجلیل الحسین بن احمدبن الحسین بن اسماعیل بن زین الدین المعروف ب زینی ابن محمد البراق ابن علی بن یحیی بن ابی الغنائم بن محمد بن فضائل بن احمد بن مرجان بن احمد بن محمدبن علی بن الحسین بن محمد بن علی بن الحسین البرسی ابی عبدالله ابن عبدالرحمن بن القاسم بن محمد البطحانی ابن القاسم بن الحسن الامیر ابن زید الجوادابن الامام ابی محمدالحسن الزکی المجتبی سبط رسول‌الله صلی‌الله علیه وآله ابن الامام امیر المومنین علیه‌السلام،3-العلامة النسابة السید رضا المعروف بالصائغ البحرانی الغریفی ابن علی بن محمدبن علی بن اسماعیل بن محمدالغیاث بن علی بن احمدبن‌هاشم بن علوی بن الحسین بن الحسن بن عبدالله بن عیسی بن خمیس بن احمدبن ناصر بن علی بن سلیمان بن جعفر بن موسی بن محمدبن علی الضخیم بن ابی علی الحسن بن محمد الحائری ابن ابراهیم المجاب ابن محمد العابد ابن الامام موسی الکاظم علیه‌السلام،4-السید میرزا مهدی خان الحسینی الافطسی المشهور ب بدائع النکار،5-السید عبدالحسین بن علی بن محمد بن ثابت بن ناصر بن ابراهیم بن اسماعیل بن مبارک بن بدرالدین بن احمد النقیب ابن محمد النقیب ابن عزالدین حسین النقیب ابن ناصرالدین محمد الحسینی سیاتی تمام نسبه الشریف الی الامام سید الساجدین علیه‌السلام،6-النسابة السید عبدالرزاق بن حسن بن ابراهیم بن اسماعیل بن مبارک بن بدرالدین بن احمد النقیب فی الغری الشریف ابن عزالدین حسین النقیب ابن ناصرالدین محمد الحسینی بن الحسین بن النقیب محمد الامیرمحسن بن عبدالجباربن اسماعیل بن عبدالمطلب بن علی بن فاخر السوزائی بن الاسعد بن محمدبن علی بن احمد بن علی بن احمد بن محمد بن محمد بن الاشتربن عبیدالله بن علی بن عبیدالله بن علیالاعرج بن الحسین الاصغر ابن الامام السجادعلیه‌السلام،7-العلامة السید علی بن محمد بن مجد الدین ابراهیم بن عبدالفتاح المرعشی المعروف بسید الحکماءوسید الاطباء اخری،8-العلامة الآیة السید شمس الدین محمود بن العلامة السید علی بن العلامةالحاج السید محمدبن العلامةالسید ابراهیم بن عبدالفتاح بن ضیاءالدین،9-العلامةالمورخ الحبرالخریت فی النسب السید ابو عبدالله جعفر بن محمدبن جعفر بن راضی بن الحسن الحسینی العبیدلی الاعرجی البغدادی الکاظمی الپشت کوهی ابن مرتضی بن شرف الدین بن نصر‌الله بن زرزوربن ناصر بن منصورابی الفضل موسی عمادالدین بن علی بن ابی الحسن محمدبن ابی علی الحسن بن رجب بن طالب بن عمار بن مفضل بن محمد الصالح بن احمد البن بن محمد الاشتر بن عبیدالله بن علی بن عبیدالله بن علی بن علی الصالح بن عبیدالله بن الحسین الاصغر ابن الامام علی زین‌العابدین علیه‌السلام،10-السید عبدالحی الکتانی الادریسی الحسنی الفاسی بن عبدالکبیربن ابی المفاخر محمد بن عبدالواحدبن احمد بن عبدالواحدبن عمر بن ادریس بن ابی الحی علی بن قاسم بن عبدالعزیز بن محمد بن قاسم بن عبدالواحد بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن ابی‌بکربن محمد بن عبدالله بن‌هادی بن یحیی بن عمران بن عبدالجلیل بن یحیی بن یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله المحض بن الحسن المثنی بن الامام الحسن بن علی بن ابیطالب علیهما السلام،11-العلامة السید عبدالله الموسوی البحرانی البلادی الثالث ابن السید ابی القاسم بن السیدعبدالله البلادی الثاتی المعروف بعلم الهدی ابن سید علی بن محمد الکبیر بن السید عبدالله الاول ابن العلوی الملقب بعتیق الحسین ابن الحسن بن عبدالله بن عیسی بن خمیس بن احمد بن ناصربن علی بن سلیمان بن جعفر بن موسی بن محمد بن علی بن علی بن الحسن بن محمد بن ابراهیم المجاب بن محمد العابد ابن موسی الکاظم علیه‌السلام،12-العلامة الفقیه السید حسین الطباطبایی البروجردی بن علی بن احمد بن علی النقی بن الجواد بن المرتضی بن محمد بن عبدالکریم بن المراد بن الشاه اسدالله بن جلال‌الدین امیر بن الحسن بن مجد الدین بن قوام الدین بن اسماعیل بن عباد بن ابی المکارم بن عباد بن ابی المجد بن عباد بن علی بن حمزة بن طاهر بن علی بن محمد بن احمدبن محمد بن احمدبن ابراهیم طباطباابن اسماعیل الدیباج ابن ابراهیم الغمر ابن الحسن المثنی ابن الامام الحسن المجتبی علیه‌السلام،13-ابراهیم بن الحسین شمس الدین القزوینی الحائری،14-احمد التستری الجزائری النجفی آقا امام،15-ادریس بن احمدالحسنی الفضیلی،16-حسین بن محمدتقی الطبرسی المعروف بالمیرزا النوری،17-الدکتور عبدالجوادالکلیدارآل طعمةالموسوی الحائری،18-عبدالله بن محسن بن محمدباقر الحسینی العبیدلی الاصبهانی ثقة الاسلام،19-عبدالمولی الطریحی النجفی،20-عیسی بن حمدبن محمد حسن بن عیسی بن کامل بن منصور بن کمال الدین الحسینی الحلی،21-ابوالقاسم بن الحسین الرضوی القمی الکشمیری اللاهوری الهندی،22-کاظم بن عبدالوهاب بن جعفر بن عبدالوهاب الحسنی الطباطبایی التبریزی الوکیل اعتضاد الممالک،23-محسن المنزوی الطهرانی النجفی الشیخ آقا بزرگ، -24محمد بن باقر بن اسماعیل الرضوی،25-محمد تقی بن محمد رضاالحسینی القزوینی،26-محمد بن حسن وادی الصیادی الرفاعی الحسینی ابوالهدی الحلبی،27-محمدحسین الاعلمی الجندقی الیزدی الحائری،28-محمد حسین بن محمدصادق الحسینی الخاتون آبادی،29-محمد حسین بن محمد علی الحسینی الشهرستانی المیرزا،30-محمد رضا بن محمدصادق الطباطبایی التبریزی،31-مصطفی بن محمد الحسینی الادهمی البغدادی نور الدین الواعظ، 32-محمد بن جعفر بن حسین الحسینی الحکیم،33-مهدی بن حیدر الکشمیری،34-مهدی بن علی بن محمد الموسوی الغریفی البحرانی النجفی البصری.
قرن پانزدهم
1-السید شهاب‌الدین الحسینی المرعشی النجفی،2-ابراهیم بن ساجدین الموسوی الابهری المعروف بالزنجانی، 3 - السید ابراهیم بن منصور الهاشمی الامیر، 4- السید جاسم حسن شبر الموسوی النجفی،5-جمال الترابی الحسنی الطباطبایی،6-حسن الفاطمی القمی،7-حسن بن محمود المرعشی حسین الحسینی الزرباطی، 8-ضیاء بن محمدقللی العنقای الحسینی الحجازی، 9 -عبدالحمید زینی بن علوی عبدالله حسین السادة الشریف، 10- علی نقی بن احمد الحسنی الحیدری البغدادی، 11- فاضل الموسوی الخلخالی محمد حسن المیرجهانی، 12- محمد حسین بن محسن الحسینی الجلالی الکشمیری الحائری، 13- محمد رضا عباس محمدالدباغ، 14-السید محمد علی الروضاتی الاصبهانی، 15-السید محمد بن علی نقی الحیدری،16-محمد بن نعمةالله بن محمد بن جعفربن الجزائری التستری النجفی الاهوازی الطهرانی،17- السید مهدی الرجائی الموسوی،18- السید مهدی بن حسن الخرسان،19- السید نادر نبوی طباطبایی. بر اساس تحقیقات به عمل آمده تا زمان نگارش این صفحات 37 نفر از نسب نگاران تا پایان قرن هفتم در بین 221نفر نسب نگار مسلمان احصاء شده، شیعه هستند و از میان82 اثر نسب نگاری شیعه 13 اثر آن به دست ما رسیده است.
نتیجه‌گیری:
دانش نسب‌شناسی، جایگاه و اهمیت قابل توجهی در میان مسلمانان داشته و همانند برخی علوم اسلامی از حرکت و رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. مذاهب اسلامی هریک به نوبه خود در شکوفایی آن سهیم بودند. در این میان سادات علوی و شیعیان امامی به دلایلی چون تکیه معصومان در سنت و سیره خود بر نسب برای کاربردهای اسلامی و ارتباط آن با موضوع امامت، حفظ و شناخت ذریه پیامبر ص اهتمام بیشتری بدان قائل بوده و در بالندگی و توسعه این دانش، نقش بارزتری ایفا کردند. با نگاهی به فهرست تألیفات شیعیان در حوزه دانش نسب‌شناسی، در ادوار مختلف اسلامی، میزان نقش و سهم ایشان روشن می‌شود. دانشمندان نسب‌شناس شیعه در طول تاریخ اسلام، با تلاش خستگی ناپذیری که انجام داده‌اند، بانی اقدامات مهمی در حفظ و انتقال دانش نسب شدند. اهتمام ایشان بیشتر معطوف به نسب سادات بوده است. با تلاش‌های آنان انساب سادات از فراموشی رهایی یافته و با زحمات فراوان، آنان توانسته‌اند، دانش نسب‌شناسی را از صدر اسلام تاکنون بازسازی کرده و از آن پاسداری نمایند. تألیف کتاب‌های گوناگون نسب به ویژه درباره انساب سادات طالبی و تشکیل مراکزی برای کار متمرکز و علمی در این خصوص، از اقدامات شیعیان نسابه برای حفظ سلسله نسب سادات بوده است. با توجه به مطالب ذکر شده توجه به انساب در روزگار ما نیز به عنایت بیشتری نیاز دارد زیرا با گسترش شهرها ،افزایش جمعیت و تکثیر نسل در قرون متمادی مخصوصاًدرمورد ذریه نبوی و نسل سادات توجه به جلوگیری از هر گونه تحریف، انحراف و سرگشتگی در این امر ضروری به نظر می‌رسد تا بتوان از این رهگذر به ایجاد علم نسب‌شناسی با مختصات روز و پاسخگو به نیاز امروز جامعه و با حذف ضعف‌های آن با هدف حفظ شان ومنزلت خاندان و ذریه عترت نبوی در طراز نظام اسلامی اقدام نمود.
پانویس
- ↑ نویسندگان: سید منذر حكیم و سید مهدی صالحی خوانساری
- ↑ Confucius
- ↑ برای مطالعه بیشتر: نسب شناسان مسلمان، مرتضی شوشتری، صفحه29 .در ایران باستان نیز نسب کوروش (559-529ق. م) و داریوش (522-486ق. م)در ابتدای منشور بابلی و کتیبه بیستون نشان از توجه به نسب‌شناسی در دوره هخامنشی(559-330ق-م)در ایران باستان دارد.
- ↑ علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب، ج 4، ص466و470
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج 15، ص 307.
- ↑ همان، ج 3، ص 257
- ↑ تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعة، جلد 2، صفحه 368 و روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ج1،ص12.
- ↑ علامه مجلسی در شرح این حدیث بیان فرموده:" و تدفع البلوى " البلاء والبلیة والبلوى بمعنى وهو ما یمتحن به الانسان من المحن والنوائب والمصائب " وتیسر الحساب " أی حساب الأموال أو الأعمال أیضا " وتنسئ فی الأجل " أی تؤخر فیه كما مر قال فی النهایة فیه من أحب أن ینسأ فی أجله، فلیصل رحمه، النساء التأخیر، یقال نسأت الشئ نسأ وأنسأته إنساء إذا أخرته والنساء الاسم، ویكون فی العمر والدین، ومنه الحدیث " صلة الرحم مثراة فی المال منسأة فی الأثر " هی مفعلة منه أی مظنة له، وموضع. وقال النووی: وذا بأن یبارك فیه بالتوفیق للطاعات، وعمارة أوقاته بالخیرات وكذا بسط الرزق عبارة عن البركة، وقیل عن توسیعه وقیل إنه بالنسبة إلى ما یظهر للملائكة وفی اللوح المحفوظ أن عمره ستون وإن وصل فمائة، وقد علم الله ما سقیع، وقیل هو ذكره الجمیل بعده، فكأنه لم یمت، وقال عیاض: الأثر الأجل سمی بذلك لأنه تابع للحیاة، والمراد بنسأ الأجل یعنی تأخیره،. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 71،ص112و روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ج 1،ص12و موسوی، ابو سعیدة سید حسین، مشجر الوافی، ج 3 ص 5
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، شرح نهج‌البلاغه، نامه31.
- ↑ خوانساری، آقا جمال‌الدین محمد، شرح بر غرر الحکم و درر الکلم ج4، ص209، ح5825.
- ↑ این روایت از قول حضرت امیرالمؤمنین، امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام رضا علیهم‌السلام.
- ↑ ... عندنا علم البلایا و المنایا و انساب العرب/انا اهل بیت علّمنا علم المنایا و البلایا والانساب. به نقل از: کلینی، ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، ج1،ص223و روضاتی، سید محمد علی، جامع الانساب، ج 1،صص،23،28 و29؛ شوشتری، مرتضی، نسب شناسان مسلمان، صص69 و70.
- ↑ پاینده ،ابوالقاسم، نهج الفصاحة، ص 227.
- ↑ المقدسی، ابی عبدالله محمد بن عبدالواحد، سنن و الاحکام عن المصطفی علیه افضل الصلاة و السلام، ج5، ص85
- ↑ نجفی، محمد جواد، نسب‌شناسی در دوره اسلامی، ماهنامه تاریخ اسلام، شماره 13 و عالمی، محمد جواد، انساب نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری، صص 69 و70.
- ↑ برای مطالعه بیشتر: شوشتری، مرتضی نسب شناسان مسلمان ،ص153.
- ↑ عالمی، سید محمد رضا، انساب نگاری شیعه، صص96 و 97.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن ،رجال الطوسی، صص145و284 و تهرانی، آقا بزرگ ،الذریعه الی تصانیف الشیعۀ،ج 2،ص370.
- ↑ سیدحسن صدرفرموده:هشام بن محمدسائب کلبی امام علماءالنسب والاخبار والسیر والاثار اعلم علماءعصره فی کل ذلک. صدر، سید حسن، تاسیس الشیعة لعلوم الاسلام، ص۲۳۷.
- ↑ نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی، رجال النجاشی، ص434،شماره1166.
- ↑ ابن سلام، ابو عبید قاسم، کتاب النسب، ص 9
- ↑ همان، صفحه28.
- ↑ عالمی، سید محمد رضا، انساب نگاری شیعه، ص96.
- ↑ مروزی ازورقانی، اسماعیل، الفخری فی انساب الطالبیین، ص 58.
- ↑ عمری، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبییین، ص203و204.
- ↑ خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج 21، ص47
- ↑ رجال النجاشی، صفحه441،شماره1189و تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة، ج4، ص508.
منابع
کتب: 1- قرآن کریم.
2- ابن سلام، ابوعبید قاسم، کتاب النسب، چ 1، مقدمه: سهیل زکار، تحقیق مریم محمد خبیر الدرع، بی جا، بی نا، 1410 ق.
3- ابن طقطقی، محمد بن علی، تحقیق سید مهدی رجایی، قم:کتابخانه آیت ا... مرعشی،1418ق.
4- ابن قدامة، موفق الدین ابو محمد عبدا... بن احمد، التبیین فی انساب القرشیین، چ 3، تحقیق محمد نایف الدلیمی، بی جا: عالم الکتب و مکتبة النهضة العربیة، 1408ق.
5- پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، چ 15، تهران: جاویدان، 1360ش.
6- تهرانی، شیخ آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چ 3، بیروت: دارالاضواء، 1403ق.
7- حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایت‌گر، نگرشی نو به شرح زیارت جامعه کبیره، قم: مرکز حقایق اسلامی، 1388ش.
8- خوانساری، جمال‌الدین محمد، شرح بر غرر الحکم و درر الکلم، چ 2، تهران: مؤسسه چاپ و نشر دانشگاه تهران، 1359ش.
9- خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، چ 5، بی جا: بی نا، 1413ق.
10- روضاتی، سید محمدعلی، جامع الانساب، چ 1، اصفهان: جاوید، 1335ش.
11- شوشتری، مرتضی، نسب‌شناسان مسلمان، چ 1، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس 1393ش.
12- صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام، بیروت، دارالرائد، 1981م.
13- طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.
14- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، رجال طوسی، چ 1، تحقیق جواد قیومی، قم: مؤسسه نشر الفقاهة، 1417ق.
15- عالمی، سید محمدرضا، انساب نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری، چ1، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه 1393ش.
16- العلوی العمری، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، تحقیق احمد مهدوی دامغانی، قم:کتابخانه آیت ا... مرعشی،1380ش.
17- علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، بغداد و بیروت، مکتبة النهضة و دار العلم للملایین، 1980م.
18- کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، چ 3، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1367ش.
19- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت:دار الاحیاءالتراث،1416ق.
20- مروزی ازورقانی، اسماعیل، الفخری فی انساب الطالبیین، چ 1، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، انتشارات کتابخانه آیت ا... مرعشی نجفی، 1409ق.
21- مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1375ش.
22- موسوی، ابوسعیدة سید حسین، مشجر الوافی، چ 5، بیروت: مؤسسه احیاء الکتب الاسلامیة، 2011م.
23- نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی، رجال النجاشی، چ 5، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1416ق.
24- نیشابوری، ابوالحسین مسلم بن حجاج بن مسلم، صحیح مسلم، بیروت: دارالفکر، بی تا.
مقالات: 1- نجفی، محمدجواد، نسب‌شناسی در دوره اسلامی، ماهنامه تاریخ اسلام، ش 13