جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۵۳:

مدیریت عالی سیاست خارجی برعهده رهبری است که از طریق تعیین سیاست‌های کلی نظام در امور خارجی و اعلان جنگ و صلح و بسیج نیروها و نظارت رهبری بر امور خارجی کشور (مانند تأیید مصوبات شورای عالی امنیت ملی و ارشاد در مورد مسائل مهم‌) انجام می‌پذیرد. پس از رهبری‌، رئیس‌جمهوری‌، به عنوان مظهر حاکمیت ملی و عالی‌ترین مقام سیاسی کشور و مسئول برقراری روابط خارجی (از طریق اعزام و پذیرفتن سفیران و انعقاد معاهدات بین‌المللی‌)، ریاست عالی سیاست خارجی کشور را برعهده دارد. مجلس شورای اسلامی‌، از طریق نظارت بر معاهدات بین‌المللی‌، وضع قوانین سیاست خارجی‌، کمیسیون سیاست خارجی‌، و نمایندگان (از طریق اظهارنظر درباره مسائل سیاست خارجی‌، تذکر، سؤال و استیضاح در حوزه سیاست خارجی از رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه‌) در سیاست خارجی کشور اعمال نظر می‌کند.<ref>رجوع کنید به هاشمی‌، ۱۳۷۴ش‌، ج‌۱، ص‌۴۱۲-۴۳۳؛ شفیعی‌فر، ص‌۸۴-۸۶.</ref>

=== نقش ایران در نظم نوین جهانی ===

==== سیاسی و نظامی ====

ایران با مساحت بیش از 1.64 میلیون کیلومترمربع و جمعیت 89.4 میلیون نفری، یکی از بزرگ ترین کشورهای منطقه و جهان اسلام محسوب می شود.

بر اساس آمارهای سازمان جهانی مبارزه با تروریسم، ایران یکی از قدرتمندترین نیروهای نظامی در منطقه است و بودجه دفاعی آن در سال 1403 حدود 134هزار میلیارد بوده است. البته به نظر می‌رسد ایران با توجه به وضعیت توازن قوا در منطقه با شتاب بیشتری بودجه تحقیقات علمی و دفاعی خود جهت ترفیع اقتدار و امنیت ملی و منطقه ای بیفزاید. این ظرفیت های سیاسی و نظامی می تواند به ایران امکان دهد تا در ثبات و امنیت منطقه ای نقش محوری ایفا کند.

==== اقتصادی و تجاری ====

ایران با تولید ناخالص داخلی یک هزار و 596 میلیارد دلاری در سال 2022 <ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/01/25/2879718/%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%87-22-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-2022-%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84 رتبه ۲۲ ایران در بین بزرگترین اقتصادهای دنیا در۲۰۲۲، خبرگزاری تسنیم.]</ref>. یکی از اقتصادهای برتر جهان اسلام محسوب می شود.سهم ایران از مبادلات تجاری با چین در شش ماهه اول 2023 بالغ بر 7.53 میلیارد دلار بوده است و کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال 2021 صادراتی به ارزش 3.9 میلیارد یورو به ایران داشته‌اند که در مقایسه با سال 2020 5 درصد رشد پیدا کرده است .که با توجه به پتانسیل های این کشور، قابل افزایش است.بر اساس منابع ارائه شده سهم ایران از تجارت با کشورهای جهان اسلام در سال 2022 به شرح زیر بوده است:

تجارت ایران با 56 کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی در سال 1402 با 19 صدم درصد افزایش به رقم 61 میلیارد دلار رسید .

صادرات ایران به کشورهای اسلامی در سال ۲۰۲۲ با رشد ۱۸ درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده و از ۶ میلیارد و ۴۶۸ میلیون دلار به ۷ میلیارد و ۶۱۱ میلیون دلار رسیده است. ۲۱ درصد معادل یک پنجم از کل صادرات ایران در سال ۲۰۲۲ با کشورهای اسلامی بوده است.واردات ایران از جهان اسلام نیز در سال ۲۰۲۲ رشد ۳۲ درصدی را تجربه کرده و به ۷ میلیارد و ۹۳۲ میلیون دلار بالغ شده است. ۳۹ درصد از کل واردات ایران نیز با کشورهای اسلامی بوده است .این رقام نشان دهنده اهمیت تجارت ایران با کشورهای جهان اسلام است.با احیای روابط بین المللی و رفع تحریم ها، ایران می تواند نقش فزاینده ای در اقتصاد و تجارت جهان اسلام ایفا کند.

==== فرهنگی و هویتی ====

ایران به عنوان کانون تمدن اسلامی-ایرانی، از نفوذ فرهنگی گسترده ای در جهان اسلام برخوردار است تاریخ تمدن اسلامی در ایران، 45).بیش از 99% جمعیت ایران را مسلمانان تشکیل می دهند که 5 تا 10 در صد آنان سنی هستند . با این ترکیب جمعیتی ایران می تواند با طرح گفتمان های اسلامی-ایرانی، الگوای مطلوب ارائه دهد که در رقابت های ارزشی و هویتی جهانی دست بالا را از آن خود کند زیرا ایران ظرفیت دارد تا به عنوان یک بازیگر اثرگذار ظاهر شود؛ با توجه به ثبات سیاسی و نظامی ایران در منطقه، پیش بینی می شود این کشور در آینده نقش محوری تری در حفظ امنیت و ثبات منطقه ای ایفا نماید در این راستا بیانات مقام معظم رهبری نیز بر این مهم تاکید دارد زیرا ایشان معتقدند با تداوم، توسعه و فراگیر نمودن این رویکرد و مدل کارآمد در محیط داخلی و بین المللی (‌بیانات در دیدار مردم شهرستان رفسنجان‌ - 18/02/1384 و بیانات در دیدار شرکت‌‌کنندگان در اجلاس بانک توسعه اسلامی - 25/06/1383) با ترکیبی متوازن و سازگار با عنوان توسعه- عدالت محوری دارای قابلیت ایجاد الگویی کارآمد برای همه کشورهای اسلامی به عنوان منطق، استراتژی و نوآوری نظام جمهوری اسلامی در مقابل سیاستهای اقتصادی ناعادلانه دنیا مبتنی بر توسعه محوری(بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضای هیأت دولت -02/06/1387)در راستای الگوسازی نظریه‌ى سیاسى اسلام در دنیا (بیانات در دیدار مردم کاشان و آران و بیدگل ‌-20/08/1380) مقدمه فراگیری اسلام در جهان فراهم می باشد.لکن بدیهی است، طراحی این الگو سختی ها و مشکلات خاص بنیانگذاری یک تئوری جدید کاربردی در اداره کشور(با افق ایجاد الگویی کارآمد برای همه کشورهای اسلامی و نیز همه جهانیان) را دارا می باشد . بر اساس نتایج سرشماری ۱۳۷۵ متوسط رشد سالانه جمعیت دوباره مانند پیش از انقلاب روند کاهشی به خود گرفت به‌طوری که به ۱٫۹۶ درصد رسیده و این روند کاهشی تا سال ۱۳۹۵ نیز ادامه داشته است. به این ترتیب در دوره ۱۳۹۵-۱۳۹۰ متوسط رشد سالانه جمعیت کشور به ۱٫۲۴ درصد رسیده است. در صورت ادامه کاهش بسیار ملایم میزان باروری کل با رقم ۹۱٫۵فرزند در سال 1430جمعیت کشور بالغ بر ۱۰۱ میلیون نفر می‌شود که این نشان از افزایش جمعیت مسلمانان ایران در آینده خواهد داشت که می تواند به تقویت نقش فرهنگی و هویتی این کشور در معادلات جهانی منجر شود و خود عاملی جهت رونق زندگی در ایران که عامل مهمی در افزایش جمعیت و امید به زندگی بوده خواهد شد. در مجموع، با توجه به پتانسیل های ایران در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی، این کشور می تواند در نظم نوین جهانی نقش مؤثری ایفا کند و جایگاه خود را به عنوان یک قدرت منطقه ای و بین المللی ارتقا دهد.

== نهادها و ساختارهای حکومتی‌==