فاس

نام شهر	فاس
نام‎های دیگر	بولمان
کشور	مراکش
موسس	سلسله ادریسیان
جمعیت	۱٬۰۴۴٬۳۷۶

فاس (به عربی: فاس، به زبان فرانسوی Fès) یکی از شهرهای کشور مراکش است.

فاس با جمعیت ۹۴۶٫۸۱۵ (آمار ۲۰۰۴) پس از کازابلانکا و رَباط، سومین شهر بزرگ مراکش است. فاس به همراه رباط، مکناس و شهر مراکش به «شهرهای شاهانه» معروفند. بزرگترین پایتخت کهن مراکش.
شهر فاس نخستین پایتخت سیاسی کشور مراکش بوده و در سال ۱۷۲ هجری قمری توسط ادریس ازهر بنیاد شد. فاس از شهرهای فرهنگی اسلامی بوده‌است و دارای ۷۰۰ مسجد و ۴۰۳ کاخ و سازه قدیمی است.
خاستگاه اصلی سنوسیه لیبی و ادریسیه لیبی در این شهر بوده است.

تاریخ

شهر فاس بخشی اساسی از میراث ملی مراکش است و تاریخچه فاس به قرن دوم هجری برمی‌گردد، زمانی که ادریس بن عبدالله بنیانگذار دولت ادریسیه در سال 172 هجری قمری مطابق با سال 789 میلادی، شهری را در ساحل راست رودخانه فاز بنا کرد.
ده‌ها خانواده عرب از اهالی روستا به فاس آمدند تا اولین محله‌های شهر را که دشمن روستاییان بود، راه‌اندازی کنند. واز اندلس که مجبور به مهاجرت و به آنجا آمدند تا همسایگی دشمن اندلس را تشکیل دهند و محله ویژه‌ای برای یهودیان وجود داشت، محله آل ملاح. بیست سال پس از مرگ ادریس اول، پسرش ادریس دوم شهر دوم را در ساحل سمت چپ رودخانه تأسیس کرد. شهر به این ترتیب تقسیم شد تا اینکه آلموراویدها وارد آن شدند و او فرمان داد یوسف بن تاشفین با متحد ساختن آنها و تبدیل شدن آنها به یک شهر، از این رو به پایگاه اصلی جنگ در شمال مراکش برای کشورهای متوالی حاکم بر این منطقه تبدیل شد.
علاوه بر این که یک مرکز مذهبی و علمی در شمال آفریقا است و دانشگاه القراویین در سال 859 میلادی تأسیس شد، که مقصد دانشجویان سراسر جهان اسلام و اروپا بود. دانشگاه القراویین قدیمی ترین دانشگاه در جهان است.

حکومت‌های اسلامی

شهر فاس یکی از ارکان درگیری بنی امیه در اندلس و فاطمیان حاکم بود (مصر، لیبی و تونس). این شهر بیش از سی سال تحت کنترل بنی امیه در اندلس باقی ماند و در آن دوره از رونق زیادی برخوردار شد. و هنگامی که خلافت اموی در قرطبه سقوط کرد، شهر فاس تحت سیطره شاهزادگان زناتا، حاکمان محلی مراکش در آن دوره، قرار گرفت و پس از آن آلموراوید‌ها کنترل شهر را به دست گرفتند و به دنبال آن آلموهد‌ها که به مدت 9 ماه شهر را محاصره کردند و در سال 1143 م وارد آن شدند. بانو مارین و جو در زمان پس از سقوط دولت Almohad کنترل از شهرستان و آن را به عنوان مرکز خود را به جای گرفت مراکش و آنها یک شهرستان جدید سلطنتی و اداری معروف به شهر سفید است. در دوران مارینید، شهر فاس دوران طلایی خود را می‎‌شناخت، همانطور که آباد شد ابو یوسف یعقوب المنصور فاز الجدیده را در سال 1276 میلادی ساخت و آن را با دیواری مستحکم کرد و برای آن مسجد بزرگ، محله‌های مسکونی، کاخ‌ها و باغ‌ها تعیین کرد.

امکان مذهبی

بسیاری از مساجد در شهر فاس گسترش یافته است، اما معروف تر از همه مسجد Qarawiyyin است که در 857 میلادی تاسیس شد و برای منطقه کوچک بود،
پس از آن خراب شده بود و توسط علی بن یوسف آل Murabati ساخته شده و آن را افزایش مساحت آن به طور قابل توجهی و آن را توسط صنعتگران اندلس تزئین شده بود، و مناره آن توسط اموی خلیفه ساخته شد عبدالرحمان الناصر در هزینه خودش مسجد القراویین هنوز منبر چوبی کنده کاری شده و منبت کاری آن را حفظ می‌کند. این مسجد دارای لوستر مجلل و اتاق وضو بود. از جمله زیباترین بناهای باقیمانده، مسجد اندلس است که یکی از شاهکارهای ابدی است، زیرا با سقف نمازخانه متمایز شده است، که یک اثر هنری ابدی در زیبایی کتیبه‌ها و موزاییک‌های پنجره‌های شیشه‌ای آن است که در نقاشی‌های آن رنگ‌های مختلفی را ترکیب می‌کند که توسط لوستر مسی از سقف و زیبایی سوراخ کردن آن متمایز است. در زمان محمد الناصر بازسازی شد. همچنین بسیاری از مساجد از جمله مسجد الحمرا، مسجد راسیف و سایر مساجد در سراسر شهر گسترش یافته است.
در تمام مساجد از جمله مسجد القراویین زوایای زیادی وجود داشته است.

فاس یک سرمایه علمی و معنوی

در شهر فاس یکی از قدیمی ترین و قدیمی ترینinstitutions موسسات علمی، مسجد القراویین وجود دارد که توسط خانم فاطمه بنت محمد الفیحی در سال 245 هجری قمری / 859 میلادی پس از تأسیس شهر برای مدت پنجاه و یک سال تاسیس شد.
این مسجد و دانشگاه علمی وابسته به آن برای نزدیک به هزار سال مرکز فعالیت فکری، فرهنگی و مذهبی باقی ماند. و پس از آنکه ابو یوسف یعقوب المرینی آن را گسترش داد.
این مسجد می‌توانست هزار نمازگزار را در خود جای دهد. همچنین با ورود در از جمله دو در، برای ورود زنان وارد می‌شد. این مسجد که در ساخت و مهندسی منحصر به فرد بود، در سنین اولیه با (509) لامپ ایستاده در بالای پایه‌ها که وزن آنها می‌تواند بیش از 700 کیلوگرم باشد، روشن شده است. دانشگاه قرویین نظر گرفته شده است در دوران مدرن دوم قدیمی ترین دانشگاه‌های فرهنگی در جهان پس از مسجد زیتونه در تونس (116 ق 736 م)، که در آن برخی از دانشمندان غربی از آن فارغ‌التحصیل شد، و جایی که گربرت د Lovrene دوم به دستکه بعداً سیلوستر دوم شد. و در آن او (صفر عربی) را در محاسبات فراگرفت و او کسی بود که آن را در اروپا گسترش داد.