حشویه

حشویه‏ لقبی طعن‌آمیز برای طیفی از گرایش‌های سیاسی ـ اعتقادی در تاریخ اسلام است که منسوبان به آن، همواره از سوی مخالفان متهم به جهل و بی‌اعتنایی به روش‌های عقلانی بوده‌اند.

معنای لغوی حشو

حشو در لغت به معنای چیزهایی از پنبه و پشم و غیر آن است که لحاف و بالش و تشک را با آنها پر می‌کنند و همچنین به کلام زاید که‏ در ادای مطلب واقع شود، حشو می‌گویند.

تاریخچه و اعتقاد

حشویه در اسلام لقب تحقیرآمیزی است که بعضی از علمای کلام مانند «معتزله» به «اصحاب‌حدیث» دادند، زیرا اصحاب حدیث غالبا قایل به «تجسّم» و «تشبیه» خداوند بودند. دیگر آن که حشویه را از آن جهت به این لقب خواندند که احادیث روایت شده از رسول خدا (ص) که اصلی برای آن نیست، بدون تحقیق در کلام خود وارد کنند و جمیع ایشان قایل به جبر و تشبیه‌اند. در کتاب «هفتاد و سه ملت» نوشته شده است: حشویه معتقدند که سخن گفتن در هر جای که شنونده نباشد عبث و بیهوده و امر کردن در جایی که مأموری نباشد بی‌نتیجه است. اکنون چون معلوم است در ازل آزال غیر خدای ذوالجلال هیچ موجودی نبوده است «کان اللّه و لم یکن معه شی‏ء» خطاب مستطاب رب الارباب را مستمع کسی نبوده باشد، پس در خلوت خانه ازلی امر و نهی با که بود، «... وَ أَقِیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ ...»سوره بقره، آیه 83. چون موسی نبود و فرعون نبود، خطاب حق با که بود. در رساله «معرفة المذاهب» آمده که حشویه معتقدند واجب و سنت و نقل هر‌ سه یکی است، زیرا هر سه بر یک لفظ وارد است.