تاریخچه مسلمانان در آمریکای لاتین

شواهد زیادی وجود دارد که مسلمانان چند قرن قبل از کریستف کلمب از اسپانیا و غرب آفریقا به قاره آمریکا رسیده ‏اند. حتی نخستین کاشفان اسپانیایی و پرتقالی از حضور مسلمانان در قاره آمریکا باخبر بودند.

آمریکای لاتین را اگر چه به لحاظ جغرافیایی و ضوابط ناحیه ‎بندی اسلامی نمی‎توان یک ناحیه اسلامی نامید، اما از جهت این که در دنیای غرب و قاره آمریکا به لحاظ مسائل استعماری و تاریخی 150 ساله اخیر یک سرزمین با اقلیت قابل توجه و رو به رشد مسلمان مواجه هستیم، از اهمیت خاصی برخوردار است.

دوره‏ های مهاجرت مسلمانان به منطقه

عامل اصلی ورود و گسترش اسلام در این سرزمین،مهاجرت است. عوامل و انگيزه‏هاي امواج مهاجرت‌هاي صورت گرفته از خاورميانه به آمريکای شمالی و آمريکاي لاتين، متفاوت است. يافتن سرزميني براي معيشت امن و با ثبات، فرار از جنگ‌هاي داخلي، منطقه‎ای، عشيره‏اي و مذهبي و هم‌چنین رهايي از استبداد عثماني از جمله انگيزه‏هاي عمده اين مهاجرت‌ها بوده است. این مهاجرت‏ها عمدتاً از سوی مناطق و کشورهای مختلفی چون آسیا (فلسطین، لبنان، سوریه، هند، اندونزی، هند، پاکستان، بنگلادش و ایران)،اروپای شرقی (جمهوری ‏های روسیه، ترکیه، منطقه بالکان) و کشورهای غرب آفریقا صورت می‏گرفت.

تعدادی از مهاجرت‏های اعراب مسلمان و هم‌چنین بردگان مسلمان آفریقایی و هندیهم جهت انجام کار اجباری در دوره استعماری اروپا (نظیر اسپانیا، پرتقال، انگلستان، فرانسه و هلند) است که پس از استقلال کشورهای آمریکای لاتین و از بین رفتن برده‏فروشی، در آن سرزمین ماندگار شدند و امروز با گذشت چندین نسل بر جامعه اسلامی آن به مراتب اضافه شده است.

مسلمانان در دوره‏ های مختلفی وارد این سرزمین شدند. بسیاری از آفریقایی‏ هایی که توسط اروپایی ‏ها در شمال و غرب آفریقا برای بردگی ربوده شدند، مسلمان بودند. این بردگان آفریقایی اولین کسانی بودند که در دوره جدیدتر به کشورهای آمریکای لاتین برده شدند.

براساس شرایط و وضعیت نامناسب و تحمیلی زندگی و نیز فعالیت‏های شدید مسیونرهای مسیحی اروپایی در منطقه، بردگان و کارگران، به طرز بی‏رحمانه‏ای ـ حتی از طریق دادگاه تفتیش عقاید ـ مجبور به ترک یا تغییر عقاید دینی‏شان می‏شدند و به تدریج فضای تنگ‏تری برای عمل به عقاید خود می‏یافتند.

عده‏ دیگری از مسلمانان، بردگان آفریقایی مسلمانی بودند که پرتغالی‏ها و هلندی‌ها از قرن هفدهم و هجدهم با خشونت زیاد، آنان را به برزیلو کشورهای دیگر آوردند.

در پایان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به دنبال مهاجرت وسیع مسلمانان خاورمیانه، شبه قاره و آسیای میانه، اسلام به قاره آمریکا نفوذ یافت. این افراد، چون در کشورهای خود تحت فشار و اختناق شدیدی به سر می‏بردند در جستجوی فعالیت و بهره‏مندی از زندگی بهتر، به قاره آمریکا روی آوردند. به عنوان نمونه، تاتارهای مسلمان که تحت سرکوب شدید انقلاب کمونیستی شوروی قرار گرفته بودند به این منطقه از جهان گریختند. هم‌چنین گروه‌هایی از فلسطین اشغالی، لبنان، ترکیه، سوریه و حتیایران واندونزیبرای زندگی امن یا کار در گروه مهاجرین مذکور قرار گرفتند.

جدیدترین موج مهاجرت مسلمانان هم مهاجرت اعراب مسلمان به ویژه لبنان و فلسطین در نیمه دوم قرن بیستم میلادی به کشورهای آمریکای لاتین بود. بسیاری از این اعراب به علت وضعیت بحران سیاسی‏ای که در کشورهایشان پدید آمد از جمله اشغال فلسطین و خشونت‏های رژیم صهیونیستی در منطقه، مجبور به مهاجرت شدند که غالباً در برزیل، آرژانتین و شیلی سکنی گزیدند. در مجموع جمعيت مسلمان آمريكاي لاتين به طور عمده از مهاجران عرب و آفریقایی يا نوادگان آنها تشكيل شده است.

آمار مسلمانان در آمریکای لاتین

عمده مسلمانان آمریکای لاتین در برزيل و آرژانتين زندگي مي‏كنند. گویان،سورینام و ترینیداد و توباگو هم سه کشوری هستند که جمعیت مسلمانان آن نسبت به بقیه کشورها زیاد است و مسلمانان حضور جدی در عرصه‎های مختلف این کشورها دارند. در دیگر کشورهای منطقه نیز مسلمانان حضور دارند و جزو اقلیت‏های مذهبی آن کشورها محسوب می‎شوند. براساس برخی آمار در سال 2000، جمعيت عرب‏تبار آمريکاي لاتين بالغ بر 17 ميليون نفر بوده است.

در ونزوئلا و شيلي اکثر عرب‏تبارها فلسطيني و در برزيل لبناني و در آرژانتين اهل سوريه می‌باشند. بسياري از آنها در عرصه اقتصادي فعال هستند.حتی کارلوس منم که یک عرب بود به رياست جمهوري آرژانتين رسيد و چندین وزیر از کشورهای این منطقه از جمله ونزوئلا، عرب‏ تبار هستند. عرب‏ تبارها در آمريکاي لاتين لابي‏هاي قابل توجهي براي کشورهاي عربي نيستند، در صورتي که جامعه يهوديان در آمريکاي لاتين، براي رژيم صهیونیستی و سياست‏هاي آن بهترين لابي‏ها و حاميان را تشکيل مي‏دهند.

در حال حاضر، شمار مسلمانان کشورهاي آمريکاي لاتين، به بيش از 6 ميليون نفر مي‏رسد که اين رقم در آرژانتين 600 هزار نفر و در بزريل بیش از 5/1 ميليون نفر است. سازمان اسلامي آمريکاي لاتين (IOLA) در آرژانتين از فعال‌ترين سازمان­ها در زمينه تبليغ و گسترش اسلام در آمریکای لاتین به شمار مي‏رود که توسط عربستان سعودي تأمين مالي مي‏شود و مسجد التوحید مرکز مهم شیعی این کشور است.

در شيلي حدود 350 هزار فلسطيني زندگي مي‏کنند که بزرگ‌ترين جامعه فلسطينيان در خارج از منطقه خاورميانه به شمار می‏آیند، اگرچه آنها مسیحی هستند ولی در بین آنها مسلمان هم وجود دارد. در ترينيداد و توباگو، 12 تا 17 درصد جمعيت اين کشور را مسلمانان تشکيل مي‏دهند و بیش از 150 هزار نفر هستند. 20درصد از کل جمعيت 438 هزار نفري سورينام يعني بیش از 87 هزار نفر مسلمان هستند.

در سورينام و گویان مسلمانان افغاني تبارنیز وجود دارند. سورينام عضو جنبش عدم تعهد (NAM)، و سازمان کنفرانس اسلامي (OIC) نیز مي‏باشد.در منطقه گویان ـ که از سه محدوده گویان انگلیس، گویان هلند و گویان فرانسه در شمال برزیل تشکیل شده است ـ فعالیت اسلامی متمرکزی انجام می‏گیرد. سازمان تربيتي، علمي و فرهنگي اسلامي در ششمين گردهمايي روساي مراکز فرهنگي و شوراهاي اسلامي کشورهاي آمريکاي لاتين و درياي کارائيب در شيلي در 30 آگوست 2007 خواستار تأسيس شوراي عالي مسلمانان آمريکاي لاتين و همچنين تأسيس کرسي‌هاي تمدن اسلامي در دانشگاه‌هاي آمريکاي لاتين شد.

منبع

خبرگزاری حوزه