مالک بن انس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
ابن ندیم می نویسد پس از آن که وی را برهنه کرده و تازیانه زدند به حدّی که دستش از جا در رفت، قدر و منزلتش بالا گرفت و چنان نمود که آن تازیانه ها، زیوری بود که بر وی پوشاندند. مالک سفیدروی و گویا بسیار خوش لباس و بلند قامت بوده است. <ref> الاعلام قاموس التراجم، خیرالدین زرکلی، ج5، ص257 / الانساب، عبدالکریم بن محمد سمعانی، ج1، ص174 / البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج10، ص124 / تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، جمال الدین مزی، ج27، صفحات 91 تا 120 / حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ابی نعیم اصفهانی، ج6، صفحات274 تا 310 / روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، محمدباقر موسوی خوانساری، ج7، ص211 / سیر اعلام النبلاء، محمد بن احمد ذهبی، ج7، صفحات 382 تا 437 / شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ابن عماد حنبلی، ج1، ص289 / الفهرست، ابن ندیم، ص251 / اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص69 / معجم رجال الحدیث، آیت الله خویی، ج14، ص159 / موسوعه ادیان، ص430 / موسوعة طبقات الفقهاء، آیت الله جعفر سبحانی، ج2، ص474</ref> | ابن ندیم می نویسد پس از آن که وی را برهنه کرده و تازیانه زدند به حدّی که دستش از جا در رفت، قدر و منزلتش بالا گرفت و چنان نمود که آن تازیانه ها، زیوری بود که بر وی پوشاندند. مالک سفیدروی و گویا بسیار خوش لباس و بلند قامت بوده است. <ref> الاعلام قاموس التراجم، خیرالدین زرکلی، ج5، ص257 / الانساب، عبدالکریم بن محمد سمعانی، ج1، ص174 / البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج10، ص124 / تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، جمال الدین مزی، ج27، صفحات 91 تا 120 / حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ابی نعیم اصفهانی، ج6، صفحات274 تا 310 / روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، محمدباقر موسوی خوانساری، ج7، ص211 / سیر اعلام النبلاء، محمد بن احمد ذهبی، ج7، صفحات 382 تا 437 / شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ابن عماد حنبلی، ج1، ص289 / الفهرست، ابن ندیم، ص251 / اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص69 / معجم رجال الحدیث، آیت الله خویی، ج14، ص159 / موسوعه ادیان، ص430 / موسوعة طبقات الفقهاء، آیت الله جعفر سبحانی، ج2، ص474</ref> | ||
=دلیل احترام امام صادق(ع)به مالک ابن انس= | |||
مالک بن انس پیشوای فرقه‌ی مالکیه نقل می‌کند که نزد [[امام صادق(ع)]] رفتم. حضرتشان یک بالشت به من داد، مرا گرامی داشت و فرمود: ای مالک! من تو را دوست می‌دارم! | |||
من نیز از ابراز علاقه‌ی امام خوشحال شدم و خداوند را سپاس گفتم. سپس مالک در ادامه‌ی این روایت به بیان فضائل امام صادق(ع) می‌پردازد: ایشان کسی بود که یا [[روزه]] می‌گرفت و یا [[نماز]] اقامه می‌کرد و یا ذکر خدا می‌گفت. او از برترین بندگان و زاهدان برگزیده بود که از خداوند پروا داشت. ایشان(ع) بسیار حدیث می‌گفت و خوش‌بیان و تأثیرگذار بود. وقتی از [[پیامبر(ص)]] سخنی روایت می‌کرد، گاهی رنگ رخسارش سبز و گاه زرد می‌شد، به گونه‌ای که در دگرگونی رنگ چهره‌اش ناشناس می‌شد. سالی همراه با آن‌حضرت به زیارت [[خانه خدا]] رفتم. وقتی ایشان خواست «تلبیه»بگوید، گویی گلویش می‌گرفت و سپس می‌فرمود: چگونه به خود اجازه دهم و «لبیک اللهم لبیک» بگویم در حالی که می‌ترسم که خداوند بفرماید «لا لبیک و لا سعدیک»! <ref>شیخ صدوق، امالی، ص 169، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق</ref> | |||
آنچه در مورد این روایت می‌توان گفت این است که این روایت با آن‌که در کتاب‌های معتبر روایی نقل شده است؛ اما باید توجه داشت که اولین راوی آن خود «مالک بن انس» است که علاوه بر نقل فضائل امام صادق(ع) از احترام زیاد حضرتشان به خودش سخن می‌گوید و در حالت عادی تعریف فرد از خود نمی‌تواند چندان معتبر باشد، به ویژه اگر بخواهد خود را از افراد نزدیک و مورد علاقه یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های دینی - که مورد احترام موافقان و مخالفان بود - نشان دهد. | |||
علاوه بر آن‌که در این گزارش، مالک بن انس مهمان امام صادق(ع) بود و آموزه‌های دینی بر رعایت احترام مهمان تأکید می‌کند حتی اگر آن مهمان، [[مسلمان]] و یا هم‌عقیده نیز نباشد؛ و از این‌رو احترام امام(ع) به مالک را باید از نوع احترام میزبان به مهمان ارزیابی کرد، نه این‌که آن‌حضرت با تمام عقاید مالک، موافق باشد. | |||
از سوی دیگر، احتمال دارد که امام(ع) با این رفتار خویش در صدد آن بود که از دور شدن بیشتر مالک بن انس از راه مستقیم اسلامی که توسط پیشوایان اهل بیت(ع) ترویج و محافظت می‌شد، جلوگیری کند. <ref>«ائمه اربعه اهل سنت»، 83007؛ «مذاهب چهارگانۀ اهل سنت»، 12338</ref> | |||
=مکانت حدیثی مالک بن انس= | =مکانت حدیثی مالک بن انس= | ||
نسخهٔ ۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۳۹
 | این مقاله هماکنون برای مدتی کوتاه تحت ویرایش عمده است. این برچسب برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شدهاست، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده میشود ویرایشی در این صفحه انجام ندهید. این صفحه آخرینبار در ۰۷:۳۹، ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۱ (ساعت هماهنگ جهانی) (۳ سال پیش) تغییر یافتهاست؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر ویرایش نشده است، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین میکنید. |
| نام | مالک بن انس بن مالک بن ابوعامر |
|---|---|
| القاب | شیخ الاسلام • حجةالامه |
| زادروز | سال۹۳ یا ۹۵ق |
| زادگاه | مدینه |
| وفات | سال ۱۷۹ق |
| اساتید | امام صادق(ع) • رَبیعه الرأی • ابن شهاب زُهری و ... |
| شاگردان | محمد بن ادریس شافعی |
| مذهب | اهل سنت |
| آثار | المُوَطَّأ |
مالک پسر انس بن الحارث بن غَیمان بن خُثیل بن عمرو بن الحارث الأصبحی، و عالیة - دختر شریک بن عبدالرحمان بن شریک اسدی- می باشد. وی در سال ۹۳ هجری قمری در روستایی به نام «ذُو المَروَه» - در شمال مدینه - که در حدود ۳۲ فرسخ از مدینه فاصله داشت متولد شد. وی در مدینه از محضر اساتیدی همچون: امام جعفر بن محمّد الصادق (ع)، ربیعة بن ابى عبد الله، عبدالرحمان بن هرمز، نافع غلام عبدالله بن عمر، محمد بن شهاب الزهری، یحیی بن سعید الأنصاری. و ربیعه بن ابی عبدالرحمان استفاده نمود. و از مشهورترین شاگردان وى؛ شافعى، عبد الرحمن بن قاسم، اسد بن فرات و عبد الله بن وهب، عبدالرحمان بن قاسم، اسد بن الفرات بن سنان، محمد بن دینار، عبدالعزیز ابن ابی حازم، عثمان بن عیسی بن کنانه و عبدالرحیم بن خالد اسکندرانی می توان نام برد.
شرح حال مالک بن انس
ابوعبدالله مالک بن انس بن مالک بن ابی عامر بن عمرو بن حارث حمیری اصبحی مدنی، یکی از امامان چهارگانه اهل سنت است. وی که دارای القابی نظیر شیخ الاسلام و حجةالامه است در سال 73 هجری قمری (یا 75 و یا 95هـ. ق) در مدینه به دنیا آمده است. جد او مالک از تابعین بوده است وی از جوانی در طلب علم فعالیت نموده و از بزرگان مدینه نظیر نافع، زهری و عبدالله بن دینار و جمع بسیار زیادی اخذ حدیث می نماید.
مالک تحقیقاً از جمله کسانی است که در جمع آوری حدیث و کثرت مشایخ در میان اهل سنت کم نظیر است. از بیش از هزار و چهارصد نفر روایت نقل کرده و جمع بسیار زیادی از جمله ابوحنیفه و شافعی از وی نقل حدیث کرده اند و این در حالی بوده که وی در نوجوانی به اخذ روایت پرداخته و در حالی که 21 سال داشته کرسی نقل حدیث داشته است. روابط وی با حکومت عباسی گرم بوده است به جز در ایامی که وی توسط حاکم مدینه، جعفر بن سلیمان که عموی منصور عباسی بوده، مورد ضرب و شتم قرار می گیرد.
تا جایی که کتاب معروف وی که موّطّأ نام دارد گویا به سفارش منصور (م: 158هـ. ق) نگاشته شده و در دوره هارون الرشید (م: 193هـ. ق) شهرت وی به اوج خود رسیده و در برخی ایام، حکومت فتوای وی را در حج رسمیت داده است. گویا در خروج محمد نفس زکیه (م: 145هـ. ق) مالک با وی همراهی کرده و مردم را نسبت به وی تشویق کرده است. مالک در فقه[۱] خویش، به آراء عبدالله بن عمر (م: 76هـ. ق) بسیار اتکا داشته است. در میان اهل سنت، مالک بسیار ستوده شده و کتاب های زیادی در مناقب وی نوشته شده است.
مذهب مالک در بسیاری از سرزمین های اسلامی پراکنده گردیده و اکنون مذهب غالب شمال آفریقا است. مالک احادیثی را از امام صادق[۲] (شهادت 148هـ. ق) نقل کرده که حدود 16 عدد آن در موّطأ آمده است. مالک در حالی که 89 یا 85 سال داشته در سال 179 هجری قمری وفات یافته است. گروهی وی را اولین کسی می دانند که از احادیث غیر ثقه روی گردان شده است.
ابن ندیم می نویسد پس از آن که وی را برهنه کرده و تازیانه زدند به حدّی که دستش از جا در رفت، قدر و منزلتش بالا گرفت و چنان نمود که آن تازیانه ها، زیوری بود که بر وی پوشاندند. مالک سفیدروی و گویا بسیار خوش لباس و بلند قامت بوده است. [۳]
دلیل احترام امام صادق(ع)به مالک ابن انس
مالک بن انس پیشوای فرقه‌ی مالکیه نقل می‌کند که نزد امام صادق(ع) رفتم. حضرتشان یک بالشت به من داد، مرا گرامی داشت و فرمود: ای مالک! من تو را دوست می‌دارم!
من نیز از ابراز علاقه‌ی امام خوشحال شدم و خداوند را سپاس گفتم. سپس مالک در ادامه‌ی این روایت به بیان فضائل امام صادق(ع) می‌پردازد: ایشان کسی بود که یا روزه می‌گرفت و یا نماز اقامه می‌کرد و یا ذکر خدا می‌گفت. او از برترین بندگان و زاهدان برگزیده بود که از خداوند پروا داشت. ایشان(ع) بسیار حدیث می‌گفت و خوش‌بیان و تأثیرگذار بود. وقتی از پیامبر(ص) سخنی روایت می‌کرد، گاهی رنگ رخسارش سبز و گاه زرد می‌شد، به گونه‌ای که در دگرگونی رنگ چهره‌اش ناشناس می‌شد. سالی همراه با آن‌حضرت به زیارت خانه خدا رفتم. وقتی ایشان خواست «تلبیه»بگوید، گویی گلویش می‌گرفت و سپس می‌فرمود: چگونه به خود اجازه دهم و «لبیک اللهم لبیک» بگویم در حالی که می‌ترسم که خداوند بفرماید «لا لبیک و لا سعدیک»! [۴]
آنچه در مورد این روایت می‌توان گفت این است که این روایت با آن‌که در کتاب‌های معتبر روایی نقل شده است؛ اما باید توجه داشت که اولین راوی آن خود «مالک بن انس» است که علاوه بر نقل فضائل امام صادق(ع) از احترام زیاد حضرتشان به خودش سخن می‌گوید و در حالت عادی تعریف فرد از خود نمی‌تواند چندان معتبر باشد، به ویژه اگر بخواهد خود را از افراد نزدیک و مورد علاقه یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های دینی - که مورد احترام موافقان و مخالفان بود - نشان دهد.
علاوه بر آن‌که در این گزارش، مالک بن انس مهمان امام صادق(ع) بود و آموزه‌های دینی بر رعایت احترام مهمان تأکید می‌کند حتی اگر آن مهمان، مسلمان و یا هم‌عقیده نیز نباشد؛ و از این‌رو احترام امام(ع) به مالک را باید از نوع احترام میزبان به مهمان ارزیابی کرد، نه این‌که آن‌حضرت با تمام عقاید مالک، موافق باشد.
از سوی دیگر، احتمال دارد که امام(ع) با این رفتار خویش در صدد آن بود که از دور شدن بیشتر مالک بن انس از راه مستقیم اسلامی که توسط پیشوایان اهل بیت(ع) ترویج و محافظت می‌شد، جلوگیری کند. [۵]
مکانت حدیثی مالک بن انس
مالک، در مدینه از استادان بسیاری بهره گرفته که برخی، شمارِ آن ها را صد تن [۶] و برخی دیگر، حدود نُهصد تن دانسته اند که از این تعداد، سیصد تن آن ها در شمارِ تابعیان و بقیه در طبقه تابعِ تابعیان بوده اند. [۷] معروف ترین استادان حدیثی وی عبارت اند از: محمّد بن شهاب زهری، ربیعة بن ابی عبدالرحمان و نافع، مولی عبد اللّٰه بن عمر. [۸] مالک با توجّه به معمّر بودنش، شاگردان بسیاری از محدّثان حجاز، یمن، عراق[۹]، شام[۱۰]، مصر و افریقا داشت که از جمله می توان از: شافعی، عبد اللّٰه بن وهب بن مسلم، عبدالرحمان بن قاسم، عبدالعزیز بن ابی حاتم، محمّد بن دینار، سفیان ثوری و محمّد بن حسن شیبانی نام برد. [۱۱] علمای اهل سنّت، او را ستوده و به بزرگی یاد کرده اند. [۱۲] مالک، ۱۰۰ هزار حدیث نگاشته و از نافع و دیگران، روایت نقل کرده است. همچنین مالک به دقّت در نقل و سختگیری نسبت به نقد راویان حدیث، معروف است و روایتی را که اطمینان به آن نداشت، نقل نمی کرد. [۱۳]
آثار حدیثی مالک بن انس
کتابها و رساله های مختلفی به مالک منسوب است. مهم ترین آثار وی عبارت اند از: الموطّأ. برخی علمای اهل سنّت همه احادیث این کتاب را مسند و صحیح می دانند. [۱۴] این کتاب، دربردارنده احادیثی از پیامبر خدا(ص) و اقوال و فتاوای صحابیان و تابعیان است و بر اساس ابواب کتاب های فقهی تنظیم شده است. در شماره احادیث کتاب الموطّأ، میان پانصد، [۱۵] تا ۱۷۲۰ [۱۶] و رقم های دیگر، اختلاف است. تألیف الموطّأ، چهل سال طول کشید. [۱۷] کتاب های تفسیر غریب القرآن و الرّد علی القدریة نیز از او هستند. [۱۸]
پانویس
- ↑ ر.ک:مقاله فقه
- ↑ ر.ک:مقاله امام صادق
- ↑ الاعلام قاموس التراجم، خیرالدین زرکلی، ج5، ص257 / الانساب، عبدالکریم بن محمد سمعانی، ج1، ص174 / البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج10، ص124 / تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، جمال الدین مزی، ج27، صفحات 91 تا 120 / حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ابی نعیم اصفهانی، ج6، صفحات274 تا 310 / روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، محمدباقر موسوی خوانساری، ج7، ص211 / سیر اعلام النبلاء، محمد بن احمد ذهبی، ج7، صفحات 382 تا 437 / شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ابن عماد حنبلی، ج1، ص289 / الفهرست، ابن ندیم، ص251 / اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص69 / معجم رجال الحدیث، آیت الله خویی، ج14، ص159 / موسوعه ادیان، ص430 / موسوعة طبقات الفقهاء، آیت الله جعفر سبحانی، ج2، ص474
- ↑ شیخ صدوق، امالی، ص 169، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق
- ↑ «ائمه اربعه اهل سنت»، 83007؛ «مذاهب چهارگانۀ اهل سنت»، 12338
- ↑ هذیب الکمال فی أسماء الرجال : ج۲۷ ص۹۳-۱۰۶ ش۵۷۲۸، تهذیب التهذیب : ج۵ ص۳۲۶ و ۳۲۷ ش۷۵۸۴
- ↑ الحدیث و المحدّثون : ص۲۸۸
- ↑ الإمام الصادق(ع) و المذاهب الأربعة : المجلد الاول، الجزء الثانی ص۵۳۱، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال : ج۲۷ ص۱۱۴- ۱۱۶ ش۵۷۲۸، تهذیب التهذیب : ج۵ ص۵۳۲۸ ش۷۵۸۴
- ↑ ر.ک:مقاله عراق
- ↑ ر.ک:مقاله شام
- ↑ سیر أعلام النبلاء : ج۸ ص۵۲- ۵۴ ش۱۰، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال : ج۲۷ ص۱۰۷ - ۱۱۰
- ↑ التمهید، ابن عبد البر : ج۱ ص۸۹، الثقات : ج۷ ص۴۵۹، تذکرة الحفّاظ : ج۱ ص۲۰۷ ش۱۹۹، سیر أعلام النبلاء : ج۸ ص۵۸ ش۱۰
- ↑ تهذیب التهذیب : ج۵ ص۳۲۹
- ↑ الحدیث و المحدّثون : ص۲۴۶
- ↑ تنویر الحوالک : ج۱ ص۶
- ↑ تنویر الحوالک : ج۱ ص۸
- ↑ الحدیث و المحدّثون : ص۲۴۶
- ↑ الأئمّة الأربعة : بخش دوم ص۱۲۶