مشعر

مشعر

نام	مَشْعَر • مَشْعَرُالحرام
نامهای دیگر	مزدلفه • جمع • قُزَح • مشعرالحرام

مشعر، سرزمینی است در حدود 12 کیلومتری عرفات، که در مسیر عرفات به سوی مکه قرار دارد. این سرزمین بین تنگه دو کوه (مازمین) و وادی محسر واقع شده و حدود 4 کیلومتر طول دارد. توقف در آن، از ارکان حج است.

حُجاج در راه بازگشت از عرفات به سوى مكه، از وادى مأزَمَيْن مى ‏گذرند كه ميان دو كوه است. «مأزم» به معناى راه تنگ و به عبارت ديگر، تنگه است، اين اشاره به دو راه رفت و برگشتِ تنگِ اين ناحيه دارد. حاجى با عبور از اين وادى، به مزدلفه يا سرزمينِ مشعرالحرام مى ‏رسد.و در آنجا با قصد قربت شب را به صبح می‌رسانند. مشعر را به نام‌های مزدلفه، جمع، قُزَح و مشعرالحرام نیز می‌خوانند.

مشعر در قرآن

خداوند در قرآن از اين سرزمين ياد كرده است: (لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُرُوا اللهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ اذْكُرُوهُ كَما هَداكُمْ وَ إِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّينَ ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللهَ إِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) باکی نیست که در هنگام حجّ کسب معاش کرده و از فضل خدا روزی طلبید، پس آن گاه که از عرفات بازگشتید در مشعر ذکر خدا کنید و به یاد خدا باشید که شما را پس از آنکه به ضلالت (کفر) بودید به راه هدایت آورد.

دلیل نامگذاری مشعر

واژه «مشعر» به مکانی گویند که شعار خدا و نشان خداجویی و خدا خواهی در آن کاملا پیدا است.

در مورد نام‌گذاری مشعر گفته‌اند:

آنجا مرکزی برای شعار حج و نشانه‌ای از این مراسم عظیم است. و نیز مشعر به معنای نشان راه است و این سرزمین نشان مکان و عبادت خداوند است.

واژه «مزدلفه» (از ماده «ازدلاف») به معنای نزدیک شدن یا اجتماع است. از آن جهت به سرزمین مشعر، «مزدلفه» گویند که مردم با کوچ از عرفات به سوی مشعر، به مکه و یا به خدا نزدیک می‌شوند و یا به جهت آنکه مردم در مشعر اجتماع می‌کنند.

در حدیثی از امام صادق(ع) حکایت شده است:

جبرئیل(ع) به هنگام آموزش مناسک حج به حضرت ابراهیم، بعد از غروب روز عرفه و هنگام حرکت به مشعر به ابراهیم(ع) فرمود: «ازدلف الی المشعر الحرام»؛ «به سوی مشعر الحرام حرکت کن و به آنجا نزدیک شو».

فلسفه نامگذاری مشعر و وقوف در آن

«مشعرالحرام» که در فاصله بین عرفات و منی واقع شده است، دارای چند نام است:

مشعرالحرام

واژه «مشعر؛ یعنی محل درک و شعور». و وقوف در مشعر، به معنای وقوف و دقت در محل شعور است. و ممکن است اشاره به مشاعر و قواهای نفس و ترتیب مراتب کمال باشد؛ زیرا مراتب کمال عبارتند از: تجلیه، تخلیه، تحلیه و فناء.

«تجلیه»: یعنی جلا بخشیدن نفس با پذیرش دین مبین اسلام و رعایت حلال و حرام.

«تخلیه»: یعنی زدودن هرگونه گناه و صفت رذیله از نفس.

«تحلیه»: یعنی جایگزینی صفات نیک و پسندیده در نفس.

«وقوف در عرفات» اشاره به مرتبه تخلیه دارد؛ زیرا انسان در آنجا باید با دعا و استغفار، نفس خویش را از هر گونه آلودگی پاکسازی نماید. و «وقوف در مشعر» اشاره دارد به مرتبه تحلیه؛ زیرا در این مکان، انسان تمام مشاعر و قواهای نفس را باید در خدمت خدا گرفته و آنها را با فضیلت های نفسانی و رحمت های خداوند آشنا نماید.

و علت نامگذاری مشعر به «مشعرالحرام» این است که این مکان، جزء حرم می باشد.

مزدلفه

در علت نامگذاری مشعر به «مزدلفه» چند احتمال وجود دارد:

الف: واژه «مزدلفه» از «ازدلاف» مشتق گرفته شده است و «ازدلاف» به معنای تقدّم است. و چون مشعرالحرام مکانی مقدّم بر منی است، نام آن را «مزدلفه» گذاشته اند.

ب: «ازدلاف» یعنی «تقرّب»، و چون در این مکان، مردم به خداوند تقرّب می جویند لذا «مزدلفه» نامیده شده است.

س: «إزدلاف» یعنی «اجتماع». و به خاطر اینکه مردم در آنجا اجتماع می کنند، «مزدلفه» نامیده شده است.

جمع

گفته شده علت نامگذاری آن به «جمع» این است که حضرت آدم و حوا (علیهما السلام) در این مکان با هم ملاقات کرده و اجتماع کردند.