دعا

دعا

نام	دعا

دعا واژه‌ای عربی و اصطلاحی اسلامی است. دعا کلماتی است که در اوقات مختلف در مقام استغاثه از خداوند و طلب آمرزش یا درخواست خیر و برکت و برآورده شدن حاجت خوانده می‌شود. دعا میل و توجه به سوی خدا است. این درخواستِ حاجت از خداوند، برای خود یا دیگری است. در روایات و قرآن این واژه تکرار شده‌است. دعاها خود به گونه‌ای تفسیر قرآن و شرح معارف اسلامی هستند. به عنوان مثال کتاب صحیفه سجادیه از امام سجاد(ع) ، یک کتاب دعا است.

معنای دعا در لغت

دعا در لغت به معنای صدا زدن و یاری طلبیدن است و در اصطلاح شرع، به معنای گفتگو کردن با حق تعالی به نحو طلب حاجت و درخواست حل مشکلات از درگاه اوست. در روایات، آداب و شرایطی برای اجابت دعا و موانعی برای عدم اجابت آن بیان شده است.

جایگاه دعا در قرآن و روایات

قرآن کریم با تأکید فراوان و با بیان­های گوناگون مردم را بدان فرا می خواند و نسبت به سستی در عدم بهره برداری از این کلید رحمت و سعادت هشدار می­ دهد:

«و هنگامی که بندگان من از تو درباره من سوال می­ کنند، (بگو) من نزدیکم، دعای هر دعا کننده ­ای را، به هنگامی که مرا بخواند پاسخ می­ گویم. پس باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان بیاورند، تا راه یابند».

و گاه می ­فرماید: «پروردگار شما گفته است، مرا بخوانید تا (دعای) شما را بپذیرم».

و گاهی نمونه­ ای از دعاهای مستجاب که برای بسیاری از مردم تجربه شده است را ارائه می­ دهد، «[آیا آن شریکان انتخابی شما بهترند] یا کسی که دعای مضطر را اجابت می کند و گرفتاری را برطرف می سازد؟...».

و در برخی موارد تأکید می ­فرماید که دعا میزان وزن و اعتبار و ارزش انسان نزد خداوند متعال است: «بگو: اگر دعایتان نباشد پروردگارم به شما ارجی ننهد».

و در نقطه مقابل، کسانی که تنها هنگام گرفتاری و بلا خدا را می­ خوانند، نکوهش می ­کند و کسانی­ که از دعا دوری می­ کنند به جهنم تهدید می­ نماید: «کسانی که از عبادت من تکبر ورزند بزودی با ذلت وارد دوزخ می ­شوند».

روایات متعددی نیز در باب دعا وجود دارد که بر اهمیت و محبوبیت آن دلالت می­ کند. در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می ­کنیم.

در روایتی از پیامبر اکرم (ص) آمده است: در نیازهایتان، دست به دامن خدا شوید و در گرفتاری­هایتان به او پناه ببرید و به درگاهش زاری کنید و او را بخوانید؛ زیرا دعا مغز عبادت است.

حنان بن سدیر گوید، پدرم گفت: از امام باقر (ع) پرسیدم: بهترین عبادت کدام است؟ فرمودند: هیچ چیز نزد خداوند از درخواست و طلب آنچه نزد خداوند است، بهتر نیست.

آداب دعا در قرآن

١. دعا باید همراه ايمان و عمل صالح باشد: «يستجيب الذّين آمنوا و عملوا الصالحات».

٢. از روی اخلاص باشد: «فادعوا اللّه مخلصين له الدين».

٣. همراه با تضرع و مخفيانه باشد: «ادعوا ربّكم تضرعاً و خُفية».

۴. توأم با بيم و اميد باشد: «و ادعوه خوفاً و طمعاً».

۵. در ساعاتى خاص باشد: «يدعون ربّهم بالغداة و العشى».