المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
تفسیر المیزان به زبان فارسی، انگلیسی و اردو ترجمه شده، سه نوع فهرست فارسی و عربی تهیه گردیده، پژوهش های تحلیلی و انتقادی گوناگون تفسیری درباره این کتاب انجام شده؛ و اخیرا وجیزه ای در یک جلد (خلاصه شرح های بیانی المیزان) به نام خلاصة المیزان در [[بیروت]] به چاپ رسیده است. | تفسیر المیزان به زبان فارسی، انگلیسی و اردو ترجمه شده، سه نوع فهرست فارسی و عربی تهیه گردیده، پژوهش های تحلیلی و انتقادی گوناگون تفسیری درباره این کتاب انجام شده؛ و اخیرا وجیزه ای در یک جلد (خلاصه شرح های بیانی المیزان) به نام خلاصة المیزان در [[بیروت]] به چاپ رسیده است. | ||
=معرفی مفسر و تفسیر= | |||
زندگی علامه فقید، حکیم الهی، مفسر [[قرآن]] و اسلام شناس بزرگ دوران معاصر، سید محمدحسین طباطبایی، برای مردم ما آشناتر از آن است که بخواهیم در این وجیزه سخنی بگوییم و به ابعاد علمی و اخلاقی او اشاره کنیم. علامه سید محمدحسین طباطبایی در ۲۹ ذیحجه سال ۱۳۲۱ قمری برابر با ۱۲۸۰ خورشیدی در یکی از محلات شهر [[تبریز]] در خاندان علم و [[تقوا]] و [[سادات حسنی]]، شیخ الاسلام طباطبایی قاضی، از خانواده های عالم این شهر که نسب آنان به حسن مثنی فرزند [[امام حسن مجتبی]]، می رسید، به دنیا آمد. | |||
وی پس از خواندن مقدمات و ادبیات و [[فقه]] و [[اصول]] در سال ۱۳۴۴ قمری برای ادامه تحصیل راهی [[نجف]] شد و در این شهر ده سال دانش آموخت و از اساتیدی چون [[میرزا محمدحسین نائینی]] (م ۱۳۵۴ق) و [[محمدحسین اصفهانی]] معروف به کمپانی در فقه و اصول و در [[فلسفه]] [[سید حسین بادکوبه ای]] و [[اخلاق]] و [[عرفان]] [[میرزا علی آقا قاضی]] و در ریاضیات [[سید ابوالقاسم خوانساری]] بهره برد. دوباره در سال ۱۳۵۴ ق به تبریز بازگشت. | |||
در تبریز به مدت دو سال ماند و آن گاه در سال ۱۳۶۵ق (۱۳۲۵ش) به شهر [[قم]] آمد و به تدریس فلسفه و تفسیر و تألیف کتاب های بسیار نفیس و گرانقدر پرداخت. علامه طباطبایی، در سال ۱۳۶۴/ ۱۳۲۵ ق، به قم بازگشت <ref>خضیر جعفر، تفسیر القرآن بالقرآن عند العلامة الطباطبائی، ص ۱۶</ref> و تفسیر خود را در دهه سی، آغاز کرد، و جلد اول و دوم المیزان، در سال ۱۳۳۵، نشر یافته، ولی شکل گیری تفسیر در دهه چهل تحقق یافته است. در نهایت این شخصیت عالی مقام و بی نظیر پس از دورانی طولانی از نقاهت و بیماری، در شب هیجدهم [[محرم الحرام]] ۱۴۰۲قمری / ۱۳۶۰ خورشیدی، در سن هشتاد و یک سالگی در قم از دنیا رفت و مرگ ایشان مصیبتی بزرگ و جبران ناپذیر برای [[جهان اسلام]] و [[حوزه های علمیه]] بود و مراسم تشیع جنازه باشکوهی در شهر قم برگزار و در کنار مرقد [[حضرت معصومه]] دفن شد و در شهرهای دیگر برای بزرگداشت وی مجالسی برگزار گردید. | |||
موقعیت بازگشت طباطبایی از شهر تبریز به لحاظ شناخت بستر گرایش این مفسر به مباحث عقلی و اجتماعی و شناخت شخصیت این مفسر قابل تأمل است؛ زیرا در این اوان یعنی سال های بیست و پنج چنین بود که پس از تحمل سختی ها و مشکلات معیشتی و ناامنی به شهر قم آمد. گروه ها و جریانات فکری ایران پس از تحمل ستم ها و فشارهای [[رضاخان]] از یک آزادی نسبتا قابل ملاحظه ای برخوردار گردیدند و نشریات گوناگونی منتشر می ساختند. در این زمان هجمه به اسلام و فعالیت گسترده جریان های غیر مذهبی در [[کشورهای اسلامی]] به ویژه کشور ایران گسترش یافته است. جریان های مذهبی بسیار ضعیف و انتشار کتاب های مذهبی اندک و قابل مقایسه با نوشته ای دیگر نبود. طباطبایی در این عصر شاهد فعالیت های جریان اندیشه های مادی گرایی و تلاش حزب توده و طرح آرای تقی ارانی در میان جوانان است. بستر مشکلات اقتصادی و عقب ماندگی [[مسلمانان]] در جهان و [[ایران]] زمینه ای برای حمله به اسلام و تعالیم آن شده است. [[حزب توده]]، تنها به ابعاد اقتصادی و سیاسی مسلمانان را به چالش نکشانده بود، بلکه با مباحثی بی سابقه به ادعایش مبنی بر این که فلسفه ای علمی است، فلسفه ای را رویاروی دانشمندان مسلمان قرار داد که در گذشته با آن روبرو نبودند. فلسفه ماتریالیسم دیالکتیک. به عنوان نمونه تقی ارانی بنیان گذار نشریه دنیا و از سران حزب توده، از کسانی است که در نوشته های خود از تضاد علم و فلسفه با [[دین]] سخن می گوید: «یا باید تابع حکمت الهی شد و وجود خدا را قبول کرد و منکر جمیع علوم و وجود صناعات و اختراعات شد و یا باید اینها را قبول کرد و پشت پا به حکمت الهی زد». | |||
این هجمه زمینه جنبشی در حوزه معرفت دینی شد، فرهنگ نوشتاری جامعه دینی گسترده و غنی و ادبیات و زبان آن دگرگون شد. گروهی به تألیف آثاری در رد نظریات فلسفی مانند [[کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم]] شدند و برخی در جهت اثبات این که اسلام با علم در تضاد نیست، و در این مفاهیم دینی تحریف و بدفهمی انجام شده است، کتاب هایی به نگارش درآودند. | |||
از سوی دیگر [[مبشران مسیحی]] که از اقدامات خود در [[مسیحی]] کردن مسلمانان ناامید شده و آن را کم نتیجه دیده بودند، فعالیت خود را بر متزلزل ساختن عقاید مسلمانان متمرکز نمودند، تا به بنیادی ترین پایه مقاومت آنها خلل وارد آوردند. در این جا است که مستشرقان به کمک این مبشران شتافتند و با تردیدها درباره [[قرآن]] و یا شخصیت [[پیامبر]] و ترجمه این آثار زمینه طرح شبهات فراهم می ساختند. حضور علامه در پاسخ به شبهات ماتریالیسم و مبشران مسیحی و اشکالات برخی روشنفکران غیر مسلمان در تفسیر آشکار می رسد. <ref>به عنوان نمونه در پاسخ تفسیری خود درباره انتساب کارهای آشکار و پنهان انسان به خدا فصلی را در تفسیر با عنوان: کلام فی استناد مصنوعات الانسان الى الله سبحانه در جلد اول ص ۴۰۰ اختصاص می دهد.</ref> | |||
پیش فرض ها و علوم زمان و مسئولیت شناسی و دغدغه انحراف جوانان، باعث تحول معانی و تبدل تفاسیر وی می شود، او به موضوعات و مسائلی اشاره میکند که پیش از آن سابقه نداشت. بیشک نباید از نقش این تحولات و معلومات و اطلاعات بیرونی در گرایش صاحب تفسیر المیزان به این مباحث و پاسخ های تفسیری و روی آوردن به موضوعات ملائم با عصر و اندیشه اجتماعی غافل بود. | |||
بنابراین، تفسیر المیزان، در چنین بستری نگارش یافت و این چنین شد که یکی از بزرگ ترین آثار علمی در حوزه معارف و تفسیر قرآن در دوره معاصر گردید و به حق، در نوع خود کم نظیر و مایه مباهات و افتخار [[شیعه]] شد و پس از تبیان [[شیخ طوسی]] و [[مجمع البیان]] [[طبرسی]]، بزرگ ترین و جامع ترین تفسیر شیعی نامبردار شده است. از نظر قوت مطالب علمی و مطلوبیت روش، تفسیری منحصر به فرد است. | |||
[[رده:کتاب‌های تفسیری شیعه دوازده‌امامی]] | [[رده:کتاب‌های تفسیری شیعه دوازده‌امامی]] | ||
[[رده:تفسیرهای قرآن به قرآن]] | [[رده:تفسیرهای قرآن به قرآن]] | ||
[[رده:تفسیرهای عربی]] | [[رده:تفسیرهای عربی]] | ||
نسخهٔ ۵ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۱۴
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۲:۱۴، ۵ ژانویه ۲۰۲۲؛
| نام | تفسیر المیزان |
|---|---|
| نام کامل | تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن |
| مؤلف | سید محمدحسین طباطبایی |
| زبان | عربی |
| تاریخ تألیف | ۱۳۹۲-۱۳۷۵ ق |
| تعداد مجلدات | ۲۰ جلد |
الميزان فى تفسير القرآن معروف به تفسیر المیزان، اثر گرانسنگ علامه سید محمدحسین طباطبايى ( 1281- 1360 ش) به زبان عربی است. ویژگی برجسته این تفسیر آن است که مولف اصرار دارد به شیوه تفسیر قرآن به قرآن به تفسیر آیات بپردازد
این تفسیر آیات را به صورت گروهی (آیات یک سیاق با هم) تفسیر می نماید و پس از تفسیر برخی از این گروه های آیات، به مناسبت به طرح مباحث عميق قرآنى، حديثى، فلسفى، عرفانى، ادبى، اخلاقى، تاريخى، اجتماعى و غيره می پردازد.
تفسیر المیزان به زبان فارسی، انگلیسی و اردو ترجمه شده، سه نوع فهرست فارسی و عربی تهیه گردیده، پژوهش های تحلیلی و انتقادی گوناگون تفسیری درباره این کتاب انجام شده؛ و اخیرا وجیزه ای در یک جلد (خلاصه شرح های بیانی المیزان) به نام خلاصة المیزان در بیروت به چاپ رسیده است.
معرفی مفسر و تفسیر
زندگی علامه فقید، حکیم الهی، مفسر قرآن و اسلام شناس بزرگ دوران معاصر، سید محمدحسین طباطبایی، برای مردم ما آشناتر از آن است که بخواهیم در این وجیزه سخنی بگوییم و به ابعاد علمی و اخلاقی او اشاره کنیم. علامه سید محمدحسین طباطبایی در ۲۹ ذیحجه سال ۱۳۲۱ قمری برابر با ۱۲۸۰ خورشیدی در یکی از محلات شهر تبریز در خاندان علم و تقوا و سادات حسنی، شیخ الاسلام طباطبایی قاضی، از خانواده های عالم این شهر که نسب آنان به حسن مثنی فرزند امام حسن مجتبی، می رسید، به دنیا آمد.
وی پس از خواندن مقدمات و ادبیات و فقه و اصول در سال ۱۳۴۴ قمری برای ادامه تحصیل راهی نجف شد و در این شهر ده سال دانش آموخت و از اساتیدی چون میرزا محمدحسین نائینی (م ۱۳۵۴ق) و محمدحسین اصفهانی معروف به کمپانی در فقه و اصول و در فلسفه سید حسین بادکوبه ای و اخلاق و عرفان میرزا علی آقا قاضی و در ریاضیات سید ابوالقاسم خوانساری بهره برد. دوباره در سال ۱۳۵۴ ق به تبریز بازگشت.
در تبریز به مدت دو سال ماند و آن گاه در سال ۱۳۶۵ق (۱۳۲۵ش) به شهر قم آمد و به تدریس فلسفه و تفسیر و تألیف کتاب های بسیار نفیس و گرانقدر پرداخت. علامه طباطبایی، در سال ۱۳۶۴/ ۱۳۲۵ ق، به قم بازگشت [۱] و تفسیر خود را در دهه سی، آغاز کرد، و جلد اول و دوم المیزان، در سال ۱۳۳۵، نشر یافته، ولی شکل گیری تفسیر در دهه چهل تحقق یافته است. در نهایت این شخصیت عالی مقام و بی نظیر پس از دورانی طولانی از نقاهت و بیماری، در شب هیجدهم محرم الحرام ۱۴۰۲قمری / ۱۳۶۰ خورشیدی، در سن هشتاد و یک سالگی در قم از دنیا رفت و مرگ ایشان مصیبتی بزرگ و جبران ناپذیر برای جهان اسلام و حوزه های علمیه بود و مراسم تشیع جنازه باشکوهی در شهر قم برگزار و در کنار مرقد حضرت معصومه دفن شد و در شهرهای دیگر برای بزرگداشت وی مجالسی برگزار گردید.
موقعیت بازگشت طباطبایی از شهر تبریز به لحاظ شناخت بستر گرایش این مفسر به مباحث عقلی و اجتماعی و شناخت شخصیت این مفسر قابل تأمل است؛ زیرا در این اوان یعنی سال های بیست و پنج چنین بود که پس از تحمل سختی ها و مشکلات معیشتی و ناامنی به شهر قم آمد. گروه ها و جریانات فکری ایران پس از تحمل ستم ها و فشارهای رضاخان از یک آزادی نسبتا قابل ملاحظه ای برخوردار گردیدند و نشریات گوناگونی منتشر می ساختند. در این زمان هجمه به اسلام و فعالیت گسترده جریان های غیر مذهبی در کشورهای اسلامی به ویژه کشور ایران گسترش یافته است. جریان های مذهبی بسیار ضعیف و انتشار کتاب های مذهبی اندک و قابل مقایسه با نوشته ای دیگر نبود. طباطبایی در این عصر شاهد فعالیت های جریان اندیشه های مادی گرایی و تلاش حزب توده و طرح آرای تقی ارانی در میان جوانان است. بستر مشکلات اقتصادی و عقب ماندگی مسلمانان در جهان و ایران زمینه ای برای حمله به اسلام و تعالیم آن شده است. حزب توده، تنها به ابعاد اقتصادی و سیاسی مسلمانان را به چالش نکشانده بود، بلکه با مباحثی بی سابقه به ادعایش مبنی بر این که فلسفه ای علمی است، فلسفه ای را رویاروی دانشمندان مسلمان قرار داد که در گذشته با آن روبرو نبودند. فلسفه ماتریالیسم دیالکتیک. به عنوان نمونه تقی ارانی بنیان گذار نشریه دنیا و از سران حزب توده، از کسانی است که در نوشته های خود از تضاد علم و فلسفه با دین سخن می گوید: «یا باید تابع حکمت الهی شد و وجود خدا را قبول کرد و منکر جمیع علوم و وجود صناعات و اختراعات شد و یا باید اینها را قبول کرد و پشت پا به حکمت الهی زد».
این هجمه زمینه جنبشی در حوزه معرفت دینی شد، فرهنگ نوشتاری جامعه دینی گسترده و غنی و ادبیات و زبان آن دگرگون شد. گروهی به تألیف آثاری در رد نظریات فلسفی مانند کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم شدند و برخی در جهت اثبات این که اسلام با علم در تضاد نیست، و در این مفاهیم دینی تحریف و بدفهمی انجام شده است، کتاب هایی به نگارش درآودند.
از سوی دیگر مبشران مسیحی که از اقدامات خود در مسیحی کردن مسلمانان ناامید شده و آن را کم نتیجه دیده بودند، فعالیت خود را بر متزلزل ساختن عقاید مسلمانان متمرکز نمودند، تا به بنیادی ترین پایه مقاومت آنها خلل وارد آوردند. در این جا است که مستشرقان به کمک این مبشران شتافتند و با تردیدها درباره قرآن و یا شخصیت پیامبر و ترجمه این آثار زمینه طرح شبهات فراهم می ساختند. حضور علامه در پاسخ به شبهات ماتریالیسم و مبشران مسیحی و اشکالات برخی روشنفکران غیر مسلمان در تفسیر آشکار می رسد. [۲]
پیش فرض ها و علوم زمان و مسئولیت شناسی و دغدغه انحراف جوانان، باعث تحول معانی و تبدل تفاسیر وی می شود، او به موضوعات و مسائلی اشاره میکند که پیش از آن سابقه نداشت. بیشک نباید از نقش این تحولات و معلومات و اطلاعات بیرونی در گرایش صاحب تفسیر المیزان به این مباحث و پاسخ های تفسیری و روی آوردن به موضوعات ملائم با عصر و اندیشه اجتماعی غافل بود.
بنابراین، تفسیر المیزان، در چنین بستری نگارش یافت و این چنین شد که یکی از بزرگ ترین آثار علمی در حوزه معارف و تفسیر قرآن در دوره معاصر گردید و به حق، در نوع خود کم نظیر و مایه مباهات و افتخار شیعه شد و پس از تبیان شیخ طوسی و مجمع البیان طبرسی، بزرگ ترین و جامع ترین تفسیر شیعی نامبردار شده است. از نظر قوت مطالب علمی و مطلوبیت روش، تفسیری منحصر به فرد است.