مبانی قرآنی اندیشه امام خمینی در نامگذاری روز جهانی قدس: تفاوت میان نسخه‌ها

نوع نگرش انسانها در مسائل گوناگون سیاسی، اقتصادی و. . . برگرفته از مبانی خاص فکری - اعتقادی آنهاست. از آنجا که مبانی فکری [[امام خمینی]] در مسائل مختلف جهانی از جمله اعلام [[روزجهانی قدس]]، نشئت گرفته از [[قرآن کریم]] می‌باشد در نوشتار حاضر به تبیین این مبانی پرداخته شده است. اصولی نظیر: دفاع از مظلوم با قطع نظر از هرنوع عقیده و مذهب، دفاع از مسلمانان ستمدیده و مستضعف، نفی سلطه کفار،، عزت و اقتدار اسلامی، خشم افرینی، ارهاب وتخویف دشمنان که همگی بر گرفته از قرآن کریم می‌باشد، بعنوان محورهای اصلی مورد بحث قرار گرفته و با راهکاری که امام در حل مساله فلسطین و مشکلات جهان اسلام ییان نموده‌اند تطبیق گردیده است.  

== چکیده ==

== مقدمه ==

== مبانی قرآنی روز قدس ==

== اصل لزوم دفاع از مظلوم و مستضعف ==

الف - "وما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله والمستضعفین من الرجال والنساء والولدان الذین یقولون ربنا أخرجنا من هذه القریة الظالم أهلها واجعل لنا من لدنک ولیا واجعل لنا من لدنک نصیرا" (نساء(۴): ۷۵).  

:آیا این درست است که شما طرفدار اهداف سازمان‏‎ ‎‏آزادیبخش فلسطین هستید؟ ‏‏

== لزوم دفاع از مسلمانان مظلوم و تحت ستم ==

الف –"والذین إذا أصابهم البغی هم ینتصرون" (شوری(۴۲): ۳۹)  

عدم انتصار و سکوت در برابر ظلم، نوعی کمک به ظالم بوده و او را شریک در گناه ظلم خواهد کرد، از اینرو انتصار – طلب یاری از مسلمانان – بر او لازم می‌باشد بهمین جهت در ادامهآیه مذکورامده است: "و لمن انتصرمن بعد ظلمه فاولئک ما علیهم من سبیل "- (شوری(۴۲): ۴۱) شوری - که مظلوم را بابت انتصارش از مسلمانان دیگر، مبرا از هر نوع عتاب و سرزنشی می‌داند. [۱۰]

ب- "وإن استنصروکم فی الدین فعلیکم النصر" (انفال(۸): ۷۲)

از طرفی باید گفت مفاد آیات ذکر شده، هماهنگ با مفادآیه "وما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله والمستضعفین من الرجال والنساء والولدان الذین یقولون ربنا أخرجنا من هذه القریة الظالم أهلها واجعل لنا من لدنک ولیا واجعل لنا من لدنک نصیرا"(نساء(۴): ۷۵) می‌باشد که با لحن شدید از مسلمانان می‌خواهد به ندای مظلومیت و استغاثه همکیشان در بند خویش لبیک گفته و زمینه رهائی آنان را فراهم نمایند.  

آیا مردم مسلمان و مظلوم فلسطین که با توطئه های استکباری نظام سلطه و خیانت برخی از سران خود فروخته عرب از خانه و کاشانه شان اواره گردیده و ندای مظلومیت و استغاثه شان بسوی مسلمانان و مجامع حقوق بشر جهانی بلند است را نمی‌توان مصداق، «إذا أصابهم البغی هم ینتصرون» دانست؟ آیا راهکار حکیمانه امام خمینی ره در اختصاص اخرین جمعه ماه رمضان بعنوان دفاع و حمایت از مردم فلسطین چیزی جز لبیک به ندای قرآنی"وإن استنصروکم فی الدین فعلیکم النصر"است؟

== نفی سلطه کفار بر مسلمانان ==

در استنباط اصل مذکور ازقرآن کریم به آیات متعددی می‌توان استناد نمود که بارزترین آن آیه: " لن یجعل‌الله للکافرین علی المؤمنین سبیلاً" (نساء(۴): ۱۴۱)، می‌باشد

ایشان در کتاب "البدعه مفهوما حدها و اثارها " ذیلآیه نفی سبیل می‌نویسد: آیه مذکور، هر نوع سلطه کفار بر مومنین را نفی نموده و اختصاص به نفی تفوق وسلطه خاص ندارد. هر چند در عصر رسالت مصداق این آیه، نفی سلطه کافر بر مسلمان بعنوان برده یا تمیلک مصحف به آنان بوده اما این امر در همه اعصار قابل جریان است، بنابراین شامل نفی سلطه اجانب بر بلاد اسلامی‌خواهد بود[۱۸].  

نتیجه آن‌که بر اساسآیه نفی سبیل، اراده الهی بر تفوق و علو همیشگی مسلمانان بر کفار تعلق گرفته و اختصاص به برتری مسلمانان بر کفار و منافقین در قیامت یا برتری مسلمانان بر کفار در حجت و دلیل نخواهد داشت؛ بنابر این هر نوع سلطه بیگانگان بر مسلمین خلاف شریعت می‌باشد.  

== خشم آفرینی دشمن و بر هم زدن تعادلش ==

== ارهاب و تخویف دشمن ==

. . . دشمن منافع یک جامعه اسلامى دشمن منافع تمامى افراد است، و بر همه افراد لازم است قیام نموده و دشمن را از خود و از منافع خویش دفع کنند، ونیزلازم است براى چنین روزى نیرو و اسلحه فراهم نموده، تا بتوانند منافع خود را از خطر دستبرد دشمن محفوظ دارند، هرچند تهیه برخی از ذخیره هاى دفاعى جز از عهده حکومتها بر نمىآید، لیکن پاره اى از آنها دردسترس دیگران بوده و امکان تهیه آن بدون حکومت نیز مقدور می‌باشد، چون حکومت هر قدر هم نیرومند و داراى امکانات زیادى باشد به افراد مردم محتاج است، پس مردم هم باید فنون جنگى را آموخته و خود را براى روز مبادا آماده کنند. پس تکلیف «و اعدوا. . .»، تکلیف به همه است.  

ایشان فقره " تُرْهِبُونَ بِه عَدُوَّ اللَّه وَعَدُوَّکُمْ " درآیه مذکور را علت فقره نخستآیه "«وَأَعِدُّوا لَهُمْ» دانسته و می‌فرماید:  

== لزوم همبستگی و وحدت اسلامی دربرابر جبهه کفر ==

الف - "وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آَیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ " (ال عمران (۳): ۱۰۳)؛

موضوع دوم، جملهء (فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ) است. پیوستن دلها بهم و بوجود آمدن تألیف حقیقى میان آنها، بدون تردید نیازمند همان گردیدن است که در بالا متذکَّر شدیم.  

موضوع سوم، جملهء (فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِه إِخْواناً) است. در این جمله، عامل آن هماهنگى و اخوّت میان مردم دوران پیامبر اکرم صلَّى اللَّه علیه و آله و سلَّم، نعمت خداوندى معرّفى شده و قطعى است که نعمت خداوندى نمىتواند وسیلهء خودخواهى و مال پرستى و جاه و مقام خواهى بوده باشد، بلکه این نعمت همان عامل الهى است که خصومتها را به برادرى تبدیل نموده است. [۳۰]

" قرآن کریم دعوت به وحدت می‌کند، و شما دعوت به تفرقه و مقابله با هم. باید عقل را پیشوای خودتان قرار بدهید و اسلام را مقتدای خودتان قرار بدهید و در مقابل اسلام همه خاضع باشید و به حکم عقل عمل کنید، عقل و اسلام می‌گوید شما باید با هم متحد باشید. . . . اسلام از شما وحدت می‌خواهد، . . ، اعتصام به حبل الله می‌خواهد. چرا با هم اعتصام به حبل الله نمی‌کنید؟ [۳۶]

== لزوم اقتدار و عزت مسلمین در برابر کفار ==

موجودی که قاهر و شکست ناپذیر است، مختص خداوند متعال می‌باشد، چون غیر از خداى عز و جل، همه موجودات در ذات شان فقیر، و در نفس شان ذلیل هستند، مگر آنکه خدا به او عنایت نموده و و سهمى از عزت به او بدهد، چنان که همین کار را با مؤمنین به خود کرده، و فرموده: «وَلِلَّه الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِه وَلِلْمُؤْمِنِینَ - عزت خاص خدا و رسول خدا و مؤمنین است[۴۱]

قرآن کریم درآیه " ایَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّه جَمِیعاً" (نساء (۳):)۱۳۹)نیز منافقین را که خواهان عزت و اقتدار از طریق توسل به قدرتهای غیر الهی اند خطاکار دانسته و به آنان اعلام می‌کند که اقتدار و عزت حقیقی فقط با اتصال به قدرت الهی بدست می‌یابد.  

ایشان در لزوم ذلت ناپذیری مسلمانان می‌فرماید: اگر ما همه از بین برویم، بهتر است ‏‏[‏‏از‏‏]‏‎ ‎‏اینکه ذلیل باشیم زیر دست صهیونیسم و زیر دست امریکا. ننگ بر آن اعرابی که‏‎ ‎‏برای خاطر سلطۀ کمی که به کشوری پیدا کنند و برای خاطر‏‎ ‎‏استفاده هایی که پیدا کنند تن به یک همچو ذلتی بدهند! و ننگ بر‏‎ ‎‏همۀ ما چنانچه ساکت بنشینیم! [۴۴]

== احیاء اصل امر بمعروف و نهی از منکر ==

در این روایت پیامبرص ضمن هشدار به مسلمانان، قسم یاد می‌کند در صورت ترک امر بمعروف و نهی از منکر منتظر عذاب الهی و عدم استجابت دعاهایتان باشید.  

باید گفت: در اثبات قرآنی بودن اندیشه امام ره در اعلام روز جهانی قدس علاوه بر آیات مذکور در مقاله، به آیات دیگری نیز می‌توان استناد نمود -که بدلیل اختصار از تبیین آن صرف نظر می‌کنیم -، نظیرآیه: " َتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ" (مائده (۵):) و نیزآیه: "مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ" (فتح (۴۸): ۲۹) که ازآیه نخست، اصل لزوم همکاری و مشارکت در امور خیر و ازآیه دوم، اصل صلابت و خشونت در برابر دشمن بدست می‌آید.  

== نتیجه ==

اقدام تاریخی و ماندگار امام خمینی دراعلام روز جهانی قدس که بجهت اعلام همبستگی مسلمانان جهان در حمایت همه جانیه از ملت فلسطین صورت گرفت نشئت گرفته از عمق نگرش ایشان در معارف قرآن کریم می‌باشد. اصولی همانند اصل دفاع از مظلوم –باقطع نظراز هرنوع عقیده و مذهب، دفاع از مسلمانان و بلاد اسلامی تحت ستم، نفی سلطه اجانب بر مسلمانان، عزت طلبی، خشم افرینی دشمن و. . . را که برگرفته ازقرآن کریم می‌باشد می‌توان مبانی فکری اما م خمینی ره در اعلام روز جهانی قدس دانست. پیامها و هشدارهای سرنوشت ساز امام ره در اهتمام مسلمانان به گرامی‌داشت اخرین جمعه ماه رمضان در دفاع از ملت فلسطین، اکنون بعنوان نماد سالانه مبارزه با استکبار در سطح جهان مبدل گردیده و در صورت استمرار، زمینه ساز اقتدار و عظمت مسلمین و ذلت دشمنان را بدنبال خواهد بود انشاء الله.  

== منابع ==

۳- الأحمدی المیانجی، الشیخ علی، مکاتیب الرسول (صلى الله علیه وآله وسلم(، المطبعة: دار‌الحدیث، الناشر: دار‌الحدیث الطبعة: الأولى - ۱۹۹۸ م

۶- السبحانی، جعفر، البدعه مفهوما حدها و اثارها، الناشر: مؤسسة الإمام الصادق (ع). المطبعة: اعتماد قم ۱۴۱۶ ه‍

۷- موسوی خمینی، الامام روح الله، صحیفه امام خمینی(۲۱جلد) ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(س)

۱۷-السمرقندی، أبواللیث، تفسیر السمرقندی، وفات:، ۳۸۳ تحقیق: د. محمود مطرجی دار الفکر بیروت -

۲۴- ا لحر العاملی، محمد بن الحسن، الکتاب: وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة،، تحقیق: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، ناشر: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، الطبعة: الثانیة، المطبعة: مهر - قم، سنة الطبع: ۱۴۱۴

[۲] امام علی ع، (۱۳۷۰ش)، نهج البلاغه، ج ۳، ص ۷۶؛

[۳]، الری شهری، محمد، (۱۴۱۶ ه‍)، میزان الحکمه، ج ۲، ص ۱۷۸۰؛

[۴] الاحمدی میانجی، علی، (۱۹۹۸ م) مکاتیب الرسول، ج ۳، ص ۱۳۳؛

[۵] الطباطبائی، السید محمد حسین، المیزان، بی تا، ج ۴، ص ۴۱۹-۴۲۰؛

[۶] الری شهری، محمد، (۱۴۱۶ ه‍)، میزان الحکمه، ج ۲، ص ۱۷۸۰؛

[۹] الشافعی، أبی القاسم علی بن الحسن ابن هبة الله بن عبدالله المعروف بابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، (۱۴۱۵ ه‍)، ج ۲۲ص ۱۶۸

[۱۱] نک: مکارم شیرازی، ناصر وجمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه ج ۲۰ص ۴۲۴؛

[۱۳] نک: الرازی، فخرالدین، تفسیر الرازی، بی تا، ج ۱۵ص ۲۱۱؛ الطباطبائی، السید محمد حسین، المیزان ج ۹ص ۱۴۱و ج ۱۸ص ۶۴

[۱۵] الری شهری، محمد، میزان الحکمه (۱۴۰۱ه)ج ۲، ص ۱۳۳۸؛ البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل بن إبراهیم، صحیح البخاری (۱۴۰۱ ه‍)، ج ۲، ص ۹۶؛

[۱۹] النکرانی محمد الفاضل، القواعد الفقهیه(۱۴۱۶ ه‍)، ج ۱، ص ۲۳۶ و نک: تفسیر الثعالبی ج ۲ص ۳۱۸، التفسیر الاصفی ج۱ ص ۲۴۸، البرهان فی تفسیر القرآن ج ۲ص ۱۹۱، المیزان ج ۵ص ۱۱۶، الحدائق الناضره ج۱۸ ص ۴۲۵؛

[۲۷] الطبری، أبی جعفر محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن،)(۱۴۱۵ ه‍)ج ۱۰، ص ۴۰؛

[۲۹] موسوی خمینی، الامام روح الله، صحیفه امام خمینی، بی تا، ج ۱۳، ص ۸۰؛

[۴۲] الآلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن المعروف بتفسیر الآلوسی(۱۴۱۵ ق ‏)، ج ۲۲، ص ۱۷۳؛

[۴۷] شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم، فى ظلال القرآن(۱۴۱۲ ق)‏ج‏۱، ص ۴۴۷  

[۴۸] همان، ج‏۱ ۴۴۸  

[۴۹] همان: ج‏۱ ۴۴۸  

[۵۰]نک: مطهری، مرتضی، مجموعه‏آثاراستادشهیدمطهرى ج‏۱۷، ص ۲۸۲؛

[۵۱]همان، ج‏۱۷، ص: ۲۳۶؛

[[رده:مقالات]]