دیوان نقابت و نقش شیعیان در پاسداری از نسل نبوی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

==تشکیلات نقابت==  

تشکیلات نقابت که دارای اهمیت فوق العاده ای بوده و به مرور توانست از ترکستان چین در شرق تا اندلس در غرب جهان اسلام دامن خود را بگستراند باید دارای تشکیلات اداری منظم و دقیقی می بود و به همین دلیل پس از عباسیان نیز قرن ها در دولتهای مختلف اسلامی دوام آورد.و تا دوران صفویه به حیات خود ادامه داد و هم اکنون نیز در بعضی از کشورهای اسلامی با تغییراتی وجود خارجی دارد چرا که از ابتدا دستگاه اداری بیت المال که در دوران عباسیان تشکیل و گسترش یافت برای دیوان بیت المال دستگاه اداری مجهزی که بر آن نظارت و اداره امور آن را به عهده داشت ،<ref>حموی،یاقوت، مجمع الادباء،ج6،ص2775.</ref> دیده شده بود . این دستگاه اموال وارده به بیت‌المال و اموالی را که برای مصارف مختلف از آن خارج می‌شد ثبت می کرد. به هر حال دستگاه و تشکیلات نقابت از گستردگی فراوانی بر خوردار گشت و افراد و عناصر فراوانی در مناصب گوناگون در این دیوان فعالیت داشتند.مناصبی چون: خلیفة النقیب،نائب النقیب، باب النقابه، حاجب النقیب،کاتب النقیب، خازن النقیب، وکیل النقیب، وصی النقیب، خادم النقابه، عامل النقابه، عین النقابه، نسابةالنقابة و... در این دیوان قرار داشت. همچنین این دیوان دارای مکانی به نام بیت النقابه (ساختمان اداری دیوان نقابت)،بوده است. در دفاتر دیوان النقابه اوقاف و املاک و مستغلّات طالبیان ثبت می گردید؛ اوقاف و نذورات و سهم سادات تحت نظارت نقیب گردآوری و در میان مستحقان تقسیم می‌گردید و وظایف متعددی را عهده دار بود و هر یک از افراد آن مسئولیت یکی از امور مربوط به دستگاه را بر عهده داشت :

به طور مثال: هبةالله بن علی بغدادی به نیابت از ابو احمد حسین بن موسی،پدر شریفین رضی و مرتضی نقابت محله ای در بغداد به نام کرخ را بر عهده داشت.   

 

==تشکیلات نقابت در دوره فاطمیان==

دیوان که در تاریخ نهاد‌های اسلامی، عنوانی است که بر دولت یا مجموعه تشکیلات سیاسی، اداری حکومت اطلاق می‌شود. <ref>خالقی، محمد هادی، دیوان نقابت، ص131.</ref> از این جهت دیوان نقابت نیز به‌علت نصب شدن سرپرست آن از سوی خلیفه، در ضمن ارکان دولتی قرار می‌گرفت؛ چنان‌که جایگاه نقیب طالبیان در کنار خلیفه بود و صاحب‌منصبان معمولاً در کنار خلیفه جا داشتند. <ref>ابن‌بطوطه، محمد بن عبد الله، تحفة الانظارفی غرائب الامصار و عجایب الاسفار،ج1‌، ص163.</ref>  از سوی دیگر، صدور احکام نقابت و پوشیدن خلعت و تنفیذ حکم در حضور خلیفه، از وابستگی کامل دیوان نقابت به دولت و خلیفه حکایت می‌کند؛ اما نقابت به نوعی مسئولیت به شمار می‌رفت و به این عنوان بنیاد نهاده شده بود که خاندان‌هایی مانند سادات که تبار والایی داشتند، تحت سرپرستی یکی از طالبیان قرار گیرد که در رتبه آن‌ها باشد و کسی خارج از خاندان طالبی به آن‌ها اشراف نداشته و نقیب مسئول رسیدگی به امور آن‌ها باشد. حاکم مسلمانان، نقیب علویان را به این مسئولیت منصوب می‌کرد. او اموری همچون حفظ انساب خاندان پیامبر، قضاوت و تأدیب مجرمان و سرپرستی امور حسبیه و نذورات آن‌ها را برعهده داشت. <ref>ماوردی، ابوالحسین علی بن محمد، الاحکام السلطانیة، ص201.</ref>