اسماعیل بن یحیی بن احمد عبسی

اسماعیل بن یحیی بن احمد عبسی
نام کامل	اسماعیل بن یحیی بن احمد عبسی
اطلاعات شخصی
محل تولد	کوفه
روز درگذشت	حدود 380.ق
دین	اسلام، شیعه
استادان	امیر ابومحمد جعفر بن ورقاء شیبانی حسن بن عبدالسلام محمد بن عبد ربه انصاری
شاگردان	ابن غضائری محمد بن محمد بن نعمان
فعالیت‌ها	محدث شیعی

اسماعیل بن یحیی بن احمد عبسی، محدث شیعی و اصالتاً از مردم عرب کوفه است. از شاگردان ویژه امیر ابومحمد جعفر بن ورقاء شیبانی که کتاب حقائق التفضیل فی تأویل التنزیل را نزد او فرا گرفته است. سوابق علمی او نشان می‏دهد که وی مدتی نیز در قم اقامت داشته است.

معرفی اجمالی

اسماعیل بن یحیی بن احمد عبسی، محدث شیعی. تاریخ ولادت و وفات او در دست نیست. با توجه به شاگردی ابن غضائری نزد او، گمان می‏رود وفات او در دهه‏‌های آخر سده چهارم حدود 380 هجری اتفاق افتاده است. از جزئیات زندگی او گزارشی در منابع دیده نمی‏‌شود. از نسبت «عبسی»(به فتح عین و سکون باء) بر می‏‌آید که وی اصالتاً از مردم عرب کوفه است. عبسیون کوفه قبیله‌‏ای پرجمعیت، شناخته ‏شده و دارای شاخه‏‌های متعدد بودند که سلسله نیاکان آنها به «عبس بن بغیض» می‏‌رسد و در نهایت به نزار بن معد بن عدنان باز می‏‌گردد.

وی در کوفه پرورش یافت و از شاگردان ویژه امیر ابومحمد جعفر بن ورقاء شیبانی است که کتاب حقائق التفضیل فی تأویل التنزیل را نزد او فرا گرفته است. این کتاب مجموعه روایاتی است که در باره امامت امیرالمؤمنین(علیه السلام) و برتری آن حضرت بر سایر اهل‏‌بیت(علیه السلام) وارد شده است. همچنین مدتی در بغداد اقامت داشت و در آنجا حسین بن عبیدالله غضائری، محمد بن محمد بن نعمان و دیگران از او احادیثی در فضیلت حمزه سیدالشهداء (علیه السلام)، فاطمه زهراء (سلام الله عِلِیها) و امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) شنیده‌‏اند.

سوابق علمی او نشان می‏‌دهد که وی مدتی نیز در قم اقامت داشته است، زیرا اجازه‏ نامه‌‏ای که شیخ تلعکبری از اساتید قمی خود حسن بن عبدالسلام و محمد بن عبد ربه انصاری دریافت کرده است، از طریق او به تلعکبری رسانده شد. از اساتید دیگر او ابوالحسین محمد بن احمد بن ابی سهل حربی و ابوجعفر محمد بن جریر طبری هستند. از شاگردان او غیر از ابن غضائری و شیخ مفید کسی دیگر را نمی‌‏شناسیم. وی ظاهراً دارای اثر تألیفی نبوده است.

استادان

در میان استادان ایشان امیر ابومحمد جعفر بن ورقاء شیبانی، حسن بن عبدالسلام،محمد بن عبد ربه انصاری از همه مشهورتر هستند.

شاگردان

از شاگردان وی نام ابن غضائری، شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان در منابع ذکر شده است.

منابع

1. الامالی، طوسی، ص154 حدیث256؛
2. رجال طوسی، ص424 شماره 6102، وص445 شماره 6330؛
3. رجال نجاشی، ص124 شماره 319، وص408 شماره 1082؛
4. طبقات اعلام الشیعه، ج1ص65؛
5. الانساب، سمعانی، ج4ص140، ذیل عبسی.