مصطفی چمران

مصطفی چمران
نام کامل	مصطفی چمران
نام‌های دیگر	جمال، دکتر
اطلاعات شخصی
محل تولد	ساوه
روز درگذشت	۱۳۶۰ش. ۳۱ خرداد
محل درگذشت	جبهه سوسنگرد، دهلاویه
دین	اسلام، تشیع
استادان	سید محمود طالقانی مهدی بازرگان
آثار	خدا بود و دیگر هیچ نبود علی زیباترین سرودۀ هستی
فعالیت‌ها	عضو کمیته نهضت مقاومت ملی تاسیس انجمن دانشجویان مسلمان آمریکای شمالی تاسیس حرکة المحرومین راه‌اندازی اولین دوره آموزش سپاه پاسداران

مصطفی چمران وزیر دفاع دولت موقت جمهوری اسلامی ایران و بنیان‌گذار ستاد جنگ‌های نامنظم در جنگ ایران و عراق بوده است. وی پیش از انقلاب اسلامی با دعوت امام موسی صدر به لبنان رفت و هشت سال آنجا ماند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران وزیر دفاع دولت موقت جمهوری اسلامی، نماینده مجلس و فرمانده ستاد جنگ‌های نامنظم در جنگ عراق با ایران بود. مصطفی چمران در دهلاویه در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ش به شهادت رسید. لبنان، کردستان؛ حاوی خاطرات او از لبنان و کردستان، علی زیباترین سرودۀ هستی و ترجمه فارسی دعای کمیل از جمله آثار اوست.

تولد و تحصیلات

مصطفی چمران در تاریخ ۱۰ مهر ماه ۱۳۱۱ در تهران، خیابان پانزده خرداد، بازار آهنگرها، سرپولک متولد شد. حاج حسن چمران، پدر بزرگوار شهید چمران در روستایی نزدیک ساوه زندگی می‌کرد و وقتی که دید در آن جا نمی‌تواند درامد خوبی داشته باشد به تهران آمد تا زندگی بهتری را برای فرزندانش بسازد.

وی تحصیلات خود را در مدرسه انتصاریه، نزدیک پامنار، آغاز كرد و در دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ در دانشكده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال 1336 در رشته الكترومكانیك فارغ‏ التحصیل شد و یك ‏سال به تدریس در دانشكده فنی پرداخت. وی در همه دوران تحصیل شاگرد اول بود. در سال 1337 پس از یک سال تدریس در دانشگاه تهران با استفاده از بورس تحصیلی شاگردان ممتاز به امریكا اعزام شد و پس از تحقیقات‏ علمی در جمع معروف ‏ترین دانشمندان جهان در دانشگاه كالیفرنیا و معتبرترین دانشگاه امریكا –بركلی- با ممتازترین درجه علمی موفق به اخذ دكترای الكترونیك و فیزیك پلاسما گردید.

فعـالیت‏‌های اجتماعی

از 15سالگی در درس تفسیر قرآن مرحوم آیت ‏الله طالقانی، در مسجد هدایت، و درس فلسفه و منطق استاد شهید مرتضی مطهری و بعضی از اساتید دیگر شركت می‏‌كرد و از اولین اعضاء انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود. در مبارزات سیاسی دوران دكتر مصدق از مجلس چهاردهم تا ملی شدن صنعت ‏نفت شركت داشت و از عناصر پرتلاش در پاسداری از نهضت ‏ملی ایران در كشمكش ‏های مرگ و حیات این دوره بود.

بعد از كودتای ننگین 28 مرداد و سقوط حكومت دكتر مصدق، ‌ به نهضت مقاومت ملی ایران پیوست و سخت ‏ترین مبارزه‌ها و مسئولیت‌‏های او علیه استبداد و استعمار شروع شد و تا زمان مهاجرت از ایران، بدون خستگی و با همه قدرت خود، علیه نظام طاغوتی شاه جنگید و خطرناك ‏ترین مأموریت‌ها را در سخت‌ترین شرایط با پیروزی به انجام رسانید. در آمریكا با همكاری بعضی از دوستانش برای اولین ‏بار انجمن اسلامی دانشجویان آمریكا را پایه‏‌ریزی كرد و از مؤسسین انجمن دانشجویان ایرانی در كالیفرنیا و از فعالین انجمن دانشجویان ایرانی در امریكا به شمار می‌رفت كه به دلیل این فعالیت‌ها بورس تحصیلی شاگرد ممتازی وی از سوی رژیم شاه قطع شد. پس از قیام خونین 15 خرداد سال 1342 و سركوب تظاهرات مردم مسلمان به رهبری امام‏ خمینی(ره) دست به اقدامی جسورانه و سرنوشت‏ ساز می‏‌زند و همه پل‏‌ها را پشت‏ سر خود خراب می‏‌كند و به همراه بعضی از دوستان مؤمن و هم ‏فكر رهسپار مصر شده و مدت دو سال در زمان عبدالناصر سخت‌ترین دوره‌‏های چریكی و جنگ‌های پارتیزانی را می‌آموزد و به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته می‏‌شود و فوراً مسئولیت تعلیم چریكی مبارزان ایرانی به عهده او گذارده می‌شود. به علت برخورداری از بینش عمیق مذهبی، از ملی‏‌گرایی ورای اسلام گریزان بود و وقتی در مصر مشاهده كرد كه جریان ناسیونالیسم عربی باعث تفرقه مسلمین می‏‌شود، به جمال عبدالناصر اعتراض كرد و ناصر ضمن پذیرش این اعتراض گفت كه جریان ناسیونالیسم عربی آن قدر قوی است كه نمی‌توان به راحتی با آن مقابله كرد و با تأسف تأكید می‏‌كند كه ما هنوز نمی‌‏دانیم كه بیشتر این تحریكات از ناحیه دشمن و برای ایجاد تفرقه در بین مسلمانان است. به دنبال آن، به چمران و یارانش اجازه می‌دهد كه در مصر نظرات خود را بیان كنند.

در لبنـان

بعد از وفات عبدالناصر، ایجاد پایگاه چریكی مستقل، برای تعلیم مبارزان ایرانی، ضرورت پیدا می‏‌كند و لذا دكتر چمران ره‌سپار لبنان می‌شود تا چنین پایگاهی را تأسیس كند. او به كمك امام موسی ‏صدر، رهبر شیعیان لبنان، حركت محرومین و سپس جناح نظامی آن، سازمان «امل» را براساس اصول و مبانی اسلامی پی ‏ریزی نموده كه در میان توطئه‏ ها و دشمنی ‏های چپ و راست، با تكیه بر ایمان به خدا و با اسلحه شهادت، خط راستین اسلام انقلابی را پیاده می‏ كند و علی ‏گونه در معركه‏‌های مرگ و حیات به آغوش گرداب خطر فرو می‏ رود و در طوفان‏‌های سهم ناك سرنوشت، حسین ‏وار به استقبال شهادت می ‏تازد و پرچم خونین تشیع را در برابر جبارترین ستم‏گران روزگار، صهیونیزم اشغال ‏گر و هم‏ دستان خون‌خوار آنها، راست ‏گرایان (فالانژ)، به اهتزاز در می ‏آورد و از قلب بیروت سوخته و خراب تا قله‏‌های بلند كوه ‏های جبل‏ عامل و در مرزهای فلسطین اشغال شده از خود قهرمانی‏ ها به یادگار گذاشته؛ در قلب محرومین و مستضعفین شیعه جای گرفته و شرح این مبارزات افتخارآمیز با قلمی سرخ و به شهادت خون پاك شهدای لبنان، بر كف خیابان ‏های داغ و بر دامنه كوه ‏های مرزی اسرائیل برای ابد ثبت گردیده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران

دكتر چمران با پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی ایران، بعد از 23 سال هجرت، به وطن باز می‏ گردد. همه تجربیات انقلابی و علمی خود را در خدمت انقلاب می‏ گذارد؛ خاموش و آرام ولی فعالانه و قاطعانه به سازندگی می‌پردازد و همه تلاش خود را صرف تربیت اولین گروه‏‌های پاسداران انقلاب در سعدآباد می ‏كند. سپس در شغل معاونت نخست ‏وزیر در امور انقلاب شب و روز خود را به خطر می‏ اندازد تا سریع‏ تر و قاطعانه ‏تر مسئله كردستان را فیصله دهد تا اینكه بالاخره در قضیه فراموش ناشدنی «پاوه» قدرت ایمان و اراده آهینن و شجاعت و فداكاری او بر همگان ثابت می ‏گردد.

مجلـس

دكتر مصطفی چمران در اولین دور انتخابات مجلس شورای اسلامی، از سوی مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد و تصمیم داشت در تدوین قوانین و نظام جدید انقلابی، به خصوص در ارتش، ‌ حداكثر سعی و تلاش خود را بكند تا ساختار گذشته ‌ارتش به نظامی انقلابی و شایسته ارتش اسلامی تبدیل شود. در یكی از نیایش‏‌های خود بعد از انتخاب نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی، اینسان خدا را شكر می‏ گوید: «خدایا، مردم آنقدر به من محبت كرده‏ اند و آنچنان مرا از باران لطف و محبت خود سرشار كرده ‏اند كه به راستی خجلم و آنقدر خود را كوچك می ‏بینم كه نمی ‏توانم از عهده آن به درآیم. خدایا، تو به من فرصت ده، توانایی ده تا بتوانم از عهده برآیم و شایسته این همه مهر و محبت باشم.» وی سپس به نمایندگی رهبر كبیر انقلاب اسلامی در شورای عالی دفاع منصوب شد و مأموریت یافت تا بطور مرتب گزارش كار ارتش را ارائه كند.

وزارت دفـاع

دكتر چمران بعد از این پیروزی بی ‏نظیر به تهران احضار شد و از طرف رهبر انقلاب، امام‏ خمینی (ره) به وزارت دفاع منصوب گردید. در پست جدید، برای تغییر و تحول ارتش از یك نظام طاغوتی، به یك سلسله برنامه‏‌های وسیع بنیادی دست زد كه پاك ‏سازی ارتش و پیاده كردن برنامه‏‌های اصلاحی از این قبیل است تا به یاری خدا و پشتیبانی ملت، ارتشی به وجود آید كه پاسدار انقلاب و امنیت استقلال كشور باشد و رسالت مقدس اسلامی ما را به سرمنزل مقصود برساند.

شهادت شهید چمران

مصطفی چمران در اردیبهشت ماه ۱۳۶۰ در آزادسازی سوسنگرد و تپه‌های الله اکبر شرکت داشت. بعد از فتح ارتفاعات الله اکبر، شهید چمران طرح تسخیر دِهْلاویه را به کمک رزمندگان ستاد جنگ‌های نامنظم به مرحله اجرا درآورد و در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ش بر اثر اصابت ترکش خمپاره دشمن در جبهه سوسنگرد ـ دهلاویه به شهادت رسید و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد. امام خمینی به مناسبت شهادت دکتر مصطفی چمران در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ پیامی خطاب به ملت ایران، لبنان و خانوادۀ شهید چمران صادر کرد.

منابع

1. برگرفته از سایت صفحه نخست | پایگاه اطلاع رسانی شهید دکتر چمرانhttp://chamran.ir
2. برگرفته از سایت بیوگرافی شهید چمران یکی از موفق‌ترین افراد تاریخ ایران ...
3. https://www.sarpoosh.com